1. Za a nga ve môt a binam fane ya kobô?

 NKOBÔ ô ne dase da so bia be Yéhôva. Éyoñ a nga té môt a binam ôsu, Adam, Yéhôva a nga ve nye fane ya laan a Nye. Adam a mbe fe a bili ngule ya té mimfefé bifia. A nga bo de éyoñ a nga ve betite biyôlé. (Met. 2:19) Bi ne ve’ele simesan abim meva’a Adam a nga yiane wôk éyoñ a nga laan éyoñ ôsu a môt a binam baa Yéhôva a nga té, édiñe minga jé, Ève!​—Met. 2:22, 23.

2. Aval avé bôte béziñe be nga dimine belane nkobô melu mvus, a aval avé ba bo de melu ma?

² Mvuse mone éyoñ, bitétéa bi Yéhôva biziñe bi nga taté na bia dimine belane dase Yéhôva a nga ve be. Satan a nga du’u Ève, a minsos mite mi nga bo na abé é mane yandane si se. (Met. 3:1-4) Adam a nga dimine belane das ete éyoñ a nga ve Ève ba Yéhôva ayeme ya mbia mboone wé. (Met. 3:12) Caïn a nga laane Yéhôva minsos éyoñ a nga mane wôé monyañe wôé Abel. (Met. 4:9) Mvus abui mimbu, jia Lémec, môte ya mvoñe bôte Caïn, a nga yia é mbe é liti’i na évô é mbe njalane si va éyoñ éte. (Met. 4:23, 24) Bôte ya melu ma ki be ne aya? Bia yene dene na, bôte ba bo pôlitik be ne teke wô’ô ôsone ya laane minsos bôte été. Nde fe, abui befilm e wô’ô ngôné mvite minkobô. Bia koone fe mvite minkobô éte besikôlô a menda bisaé. Nya ajôô a ne na, mvite minkobô bia wô’ô vôm ase bi ne ke ja liti abim avé émo ji é nto abé.

3. Jam avé bia yiane tabe de ntyel, a jé bia zu yen ayé’é di?

³ Nge bi teke tabe ntyel, bia fe bi ne taté na bia belane  mvite minkobô bia wô’ô vôm bi too. Mbôle bi ne Bekristen, bia kômbô ve Yéhôva nlem avak, a nalé a nji tinane ve na bia sa’ale mvite minkobô. Bia kômbô fe belane das éte asu na bi ve Yéhôva duma. Ayé’é di, bia zu yen aval avé bi ne yeme belane nkobô éyoñe (1) bia bo ésaé nkañete, (2) éyoñe bi ne bisulan, a (3) éyoñe bia laane minlañ a bôt. Ve bi tame taté zu yen amu jé mam ma kui bia anyu me ne mfi mise me Yéhôva.

4. Aval avé Malachie 3:16 a liti na mam bia jô me ne mfi mise me Yéhôva?

⁴ Lañe’e Malachie 3:16. Ye ô ngenan ô simesa’an amu jé Yéhôva a nga tili biyôlé bi bôte be nga liti a zene ya mam be nga jô na ba koo Nye woñ, a na ba semé éyôlé jé e “kalate ya ôsimesan” wé? Mam bia jô ma kulane mam me ne bia nlem été. Yésus a nga jô na: “Môt a kobô abui mejô e ne nye nlem.” (Mt. 12:34) Mam bia jô me ne liti abim avé bia nye’e Yéhôva. A Yéhôva a yi na bôte ba nye’e nye be bu’uban ényiñ nnôm éto mfefé émo.

5. (a) Aval avé ékaña’a jangan é tii a mam bia jô? (b) Avale bia yene fôtô, amu jé bia yiane tabe ntyel a mam bia jô?

⁵ Mam bia jô me ne bo na Yéhôva a kañese ékaña’a jangan nge momo. (Jc. 1:26) Bôte ba nye’e ki Yéhôva ba kobô bôt a ayo’o ese, ébaé é fane asôñ, a ébiasé. (2 Tim. 3:1-5) Bi nji kômbô vu bôte bete. Bia yi na Yéhôva a wô’ô mam ma kui bia anyu mvaé. Ve ye Yéhôva a ne wô’ô mvaé nge bia belane mbamba bifia ve éyoñe bi ne bisulan nge ke minkañete, éyoñe ki bi kuiya nda, bi nga lume bibu’a ya nda bôte jangan mbia bifia?​—1 P. 3:7.

6. Mbamba jam mbé a nga kui mbôle Kimberly a nga ve ngule ya belane nkobô aval e ne mvo’é?

⁶ Éyoñe bia belane dase ya nkobô avale da yian, bia liti na bi ne bebo bisaé be Yéhôva. Nalé a volô fe bôte ba bômane bia na be kôme yene nsela’ane a ne “zañe nyô a bo Zambe ésaé, a nyô a ne te bo nye ésaé.” (Mal. 3:18) Bi tame yene jam  e nga kui sita Kimberly. * A mbe a yiane bo ésaé éziñ a mongô sikôlô mfe ya aba dé. Éyoñe be nga mane bo ésaé éte, mongô sikôlô ate a nga yene na Kimberly a nji bo ane bongô be sikôlô bevok. A nga yene na Kimberly a nji be avale bôte da so’o bôt, a nji be a bela’ane mvite minkobô, a mam a mbe a jô’ô me mbe me va’a bôte bevo’o ngule nyul. A mbe fe’e ne vema, ane a nga taté na a yé’é Kalate Zambe a Kimberly. Nlem ô ne Yéhôva njalan a mevak éyoñe mam bia jô ma dutu bôte benya mejôô!

7. Jé wo kômbô bo a dase ya nkobô Yéhôva a nga ve wo?

⁷ Bia bese bia kômbô kobô avale da ye ve Yéhôva duma a bo na bi bi mbamba élat a bobejañ. Ajô te bia zu yene mam méziñ bi ne bo asu na bi ke ôsu a liti mbamba “éve’ela . . . mfa’a ya nkobô.”

8. Avale Yésus a mbe a kobô’ô a bôte da ye’ele bia jé?

⁸ Kobô’ évôvoé été a ésemé ése éyoñe bôte bevo’o ba jeñe wo mintañete. Éyoñe Yésus a mbe si va, bôte be nga bôte nye mejô be jô’ô na a ne môt a ne mbia ndian, na a ne nso’o meyok, na a biasé Zambe, a bili mimbia minsisim, a na a biasé môse Sabbat. (Mt. 11:19; 26:65; Lc. 11:15; Jn. 9:16) Ve Yésus a nji yalane be abé. Aval ane Yésus, bia fe bi nji yiane yalane bôt abé éyoñe ba soñe bia. (1 P. 2:21-23) E ne été na e jôé biabebien avale biyoñ ete e nji bo tyi’ibi. (Jc. 3:2) Nde jé é ne volô bia?

9. Jé é ne volô bia na bi bo teke yalane bôt abé éyoñe bi ne nkañete?

⁹ Éyoñe wo bo ésaé nkañete, te wô’ ôlun éyoñe bôte wo kañete ba lume wo mbia bifia. Mojañ Sam a jô na: “Ma jeñe na me bem ôsimesan miñyiane ya nsisime miap, ma ke ôsu a simesane na bôte ma kañete be ne su’ulane tyendé.” Biyoñ biziñ, môt a ne yalane bia abé fo’o ve amu bia te zu koone nye a tele mbia été. Éyoñe nalé a kui bia, bi ne bo ane sita a ne jôé na Lucia. Bi ne bo bone bitune meye’elane nleme wongan été, bi sili’i Yéhôva mvolan asu na bi tabe ne mieññ a na bi bo teke jô mbia éfia.

10. 1 Timothée 4:13 a jô na bia yiane bi nsôñan ôvé?

¹⁰ Jeñe’e na ô tu’a bo ntyetyeñe ñye’ele. Timothée a mbe éwôlô nkañete mbamba foé, ve to’o nalé e mbe e sili’i na a ke ôsu a yaé nsisim. (Lañe’e 1 Timothée 4:13.) Aval avé bi ne tu’a bo atyeñ ésaé nkañete? Bia yiane kôme kômesan. Bi ne  mevak amu bi bili abui bikpwelé e ne volô bia na bi bo mintyetyeñe beye’ele. Bi ne fe yene mbamba melebe nsoé kalate Bo’o atyeñ mfa’a ya nlañan a ñye’elan a kalate Ényiñe Kristen a ésaé nkañete jangan vôm a ne na “Bo’o ésaé nkañete nya mboone.” Ye wo kôme fo’o bu’ubane bikpwelé bite? Éyoñe bia kôme kômesan, bia koo ki woñ éyoñe bia ke ésaé nkañete, a bia yeme timine mam ne sañesañ.

11. Jé é nga volô Bekristene béziñe na be bo mintyetyeñe beye’ele?

¹¹ Bi ne fe bo mintyetyeñe beye’ele nge bia nyoñ éyoñe ya fombô avale bôte bevo’o ya akônda ba ye’ele mejô me Zambe, a jeñe na bi vu be. Sam, mojañe bia te jôô nye yôp, a nga jeñe na a yem mam me mbe me bo’o na bobejañ a besita béziñe be bo mintyetyeñe beye’ele. A nga yé’é fatane ñye’elane jap a jeñe na a vu be. Sita a ne jôé na Talia a vô’ôlô ane mintyetyeñe mi bobejañe miziñ mia bo nkañete ya mengana bôt. Nalé a nga bo na a yé’é aval a ne laan a timine minlô mejô bi wô’ô dañe belane mie ésaé nkañete.

12. Mam mevé bôte béziñe ba yen ayaé ya bo?

¹² Môt ase ya be bia a ne bo na bisulane biangan bi tu’a bo zam éyoñe bia yia bia, a éyoñe bia kôme kômesane mbamba biyalan. (Bs. 22:22) Bôte béziñe ba yen ayaé ya yia bia nge ve éyalan éyoñe be ne bôt été. Ye wo fe ô tele été éte? Nge é ne nalé, é ne mfi na ô yene mam me nga volô bôte bevo’o na be dañe nju’ ôte.

13. Jé é ne volô bia na bi yia bia a nleme wongan ôse éyoñe bi ne ésulan?

¹³ Yia bia a nlem ôse. Éyoñe bia yia bia ya ékaña’a, nsôñan wongan ôsu wo yiane bo na bi ve Yéhôva duma. Sita a ne jôé na Sara a simesane na a bili ki abeñe tyiñ, ve a kômbô yia Yéhôva bia asu na a ve Nye duma. Ajô te, a nyoñ éyoñe ya kômesane bia nda aval a wô’ô kômesane mengabe mevo’o ya ésulan. A yia bia bite abui biyoñ, a jeñe’e na a yene nja ô ne zañe bifia bi ne été a minlô mejô bé tôñesane mie ésulan. A jô na: “Jam ete da volô ma na me dañe bem ôsimesan bifia bi ne jia été, sa ke tyiñe jam.”

14. Jé é ne volô bia na bi ve biyalane bisulane nge bi ne awu ôsonô?

¹⁴ Bo’o mbane ya ve biyalan. Jam ete e ne angôndô ya ayaé asu bôte béziñ. Talia bia te jôô nye yôp a jô na: “Nlem ô wô’ô ma kut abui éyoñe da sili na me kobô bôt été. Jam ete da bo na me yen ayaé ya ve biyalane bisulan.” Ve Talia a sulu ki mo si. Nté a kômesane bisulan, a vuane ki na éyoñe ba bôône nsili, éyalan  ôsu ja yiane bo étun, a ja yiane yalane nsili ôte. Mvuse ya valé a jô na: “Nalé a tinane na to’o éyalane jam é ne tyi’ibi, a na ja yalane fo’o ve nsili, jam ete da ndeñele ki amu a ne avale biyalane ete nde mojañ a wulu nlô ajô a yi.”

15. Jé bi nji yiane vuan a lat a biyalane bia ve bisulan?

¹⁵ To’o Bekristene be nji bo awu ôsonô be wô’ô yen ayaé ya ve biyalan bisulan biyoñe biziñ. Amu jé? Sita a ne jôé na Juliet a jô na: “Biyoñe biziñ me wô’ô kate ve éyalan amu ma simesane na é ne aka’a tyi’ibi.” Nde fe, te vuane na Yéhôva a yi na bi ve avale mbamba biyalane bi ne ngule ya ve. * A ne angôndô ya mevak éyoñ a yen ane bia ve ngule jangan ése na bi lu’u Nye éyoñe bi ne bisulan, a éyoñe bia jô’é ke na woñ ô bi bia.

16. Avale mam avé bi nji yiane kuli anyu dangan?

¹⁶ Sa’ale avale mbia minkobô ese. (Beép. 4:31) Avale bia te yene yôp, mvite minkobô é nji yiane ve’ele kui anyu Kristen. Ve bia zu yen avale mbia minkobô afe Kristene ja yiane sa’ale. Bia tabe ntyele ya kobô mbia be mam a lat bôt, nge ke metume ya meyoñ mefe a mesi mefe. Nde fe, bi nji yiane lume bôte mbia bifia asu na be wô’ô nleme mintaé. Mojañ éziñ a meme na: “Biyoñ biziñ, éyoñ ma bo fianga, me wô’ô jô mam méziñ me buni’i na ma ye ke ndeñele môt éziñ. Ve nya ajôô a ne na, mejô mete me wô’ô taé bôte béziñe nlem. Mimbu mise mi, minga wom a zuya a volô ma mfa’a ôte angôndô ya abui. Éyoñe bia nye bi ne bebaé, a wô’ô ma kate éyoñ mam ma te jô ma te ndeñele nye nge bôt bevok.”

17. Aval avé Beéphésien 4:29 a ne volô bia na bi yeme ve bôte bevo’o ngule nyul?

¹⁷ Kobô’ô avale da ye ve bôte bevo’o ngule nyul. Bo’o avale môte da nye’e e se’e bôte bevok, sa ke di da nye’e e va’a bôte bevo’o bijô. (Lañe’e Beéphésien 4:29.) Abui mam e mbe ve bo na bone b’Israël be ve Yéhôva akiba, ve be mbe kom ése ve tatan. Éyoñe môt a tatan éyoñ ése, a ne kôé bôte bevo’o fulu été. Bi ngenane bi simesan na “bone be Israël bese be nga kobô Moïse . . . menyiñ,” amu mbia mefoé belo si awôm be nga soo me. (Nb. 13:31–14:4) Ve éyoñe bia se’e bôte bevok, nalé a soo be abui mevak. Teke bisô na ngone Jephté é nga bi ngule ya ke ôsu a bo ésaé a mbe a bo’o nda Yéhôva amu bengone be binga bevo’o ya Jérusalem be mbe be kele’e  se’e nye. (Bm. 11:40) Sita Sara bia te jôô nye yôp a jô na: “Éyoñe bia se’e bôte bevok, bia bo na be wô’ôtane na Yéhôva a nye’e be a na be ne bibu’a ya ékôane jé.” Ajô te, bia yiane jeñe fane ya se’e bobejañ a besita éyoñ ése asu mbamba be mam ba bo.

18. Bela’ane Besam 15:1, 2 asu na ô liti amu jé bia yiane kobô benya mejôô, a jé nalé a tinan.

¹⁸ Kobô’ô benya mejôô. Bi vo’o ve Yéhôva nlem avak éyoñ bia laane minsos. A vini avale minsos ese. (Min. 6:16, 17) Akusa bo abui bôte da simesane na minsos mi nji bo abé, bi bia tôñ ôsimesane Yéhôva a lat a jam ete. (Lañe’e Besam 15:1, 2.) Ajô te, ane ô vaa na bi nji yiane laane bôte bevo’o minsos, bi nji fe yiane vañe jô nge solé bôte bevo’o mam méziñ asu na be simesane mam me nji bo été.

19. Jam avé afe bia yiane tabe de ntyel?

¹⁹ Sa’ale’e ékobôkobô a mfuk. (Min. 25:23; 2 Bet. 3:11) Juliet, bia te jôô nye yôp a kate aval a wô’ôtan éyoñ a wô’ô môt a bo’o mfuk. A jô na: “E vô’ôlô ékobôkobô a mfuk, a te’e nyul angôndô. Nalé a bo fe na me bo te beta tabe ndi a môt a bo mfuk. Nde fe, nge môt ate a zu so’o bôte bevo’o be ma, jé ja kate ma na a ye ki ke kobô ma abé be bôte bevok?” Nge wo yene na minlañ wo laan a môt mi nga veñesan ékobôkobô nge mfuk, jeñe’e na ô jô mam ma ve ngule nyul.​—Beco. 4:6.

20. Ntyi’an ôvé wo nyoñ a lat a mam wo jô?

²⁰ Mbôle bia nyiñ émo é ne njalan a bôte ba belane mbia minkobô, bia yiane ve ngul ése na mam bia jô me ve Yéhôva nlem avak. Te vuane na nkobô ô ne dase da so be Yéhôva, a na a fombô avale bia belane wô. É botane bia nge bia jeñe na bi kobô mam ma ve Nye duma éyoñe bi ne ésaé nkañete, éyoñe bi ne bisulan, a éyoñe bia laan a bôte môs ane môs. Éyoñ mbia émo nyi a ye tyamban, da ye bo tyi’ibi asu dangan na bi kobô mam ma ve Yéhôva nlem avak. (Jude 15) Nté bia yange môs ôte, va’a ngule ya ve Yéhôva nlem avak a “mejô ya anyu [dôé].”​—Bs. 19:14.