Skip to content

Skip to table of contents

Ciin Bwaal Cya Kulong cya 15

Udyok Muut Udyobw “mwa Kutadiloh . . . mu Kuleeb Kwiibuh” Eeny?

Udyok Muut Udyobw “mwa Kutadiloh . . . mu Kuleeb Kwiibuh” Eeny?

“Ki wiikal muut udyobw mwa kutadiloh kudy biin kwiitabij, mu kuleeb kwiibuh.”​—1 TIM. 4:12.

MUSAMBW A 90 Tukoleshangane

KADYOOSH *

1. I kweeh kudy kwaalukil ciheel cya kwiisamb?

 KULEEB i ciheel cidy Mawej iitut udy ni lukat mwiitwaakish. Bu mwaakady Adam muut a kuuhal uhangilobw, waakady mwa kukal mudimw ni diiy bwa kwiisambey ni Taat indiy udy mu diiwul. Cikwaabw, waakady mwa kukal mudimw bikasakan hakukaamey yiy kayend myaak yihyaayihy ya kwinyik naay biit bikwaabw bihangilobw. Adam ukadil mudimw ni ciheel cimwaakishilobw bwa kwinyik nyam yoos majin. (Kbwa. 2:19) Ni waakady ni musangal muvul hiisambiley bwa musang a kuuhal ni muut mukwaabw​—Eev, mukaj indiy mulengel weeh!​—Kbwa. 2:22, 23.

2. I mushind kaay udy baat bakal mudimw bibiih ni ciheel cya kuleeb ha kal ni leel?

2 Baat bakadil mudimw bibiih ni ciheel cya kuleeb. Sataan Dyabol udingilomw Eev, ni makos aam mafikishil muut bwa kulongey mpekaat ni kushaaley muut ukiish muwaakan. (Kbwa. 3:1-4) Adam ukadil mudimw bibiih ni ciheel cya kuleeb haakadyey wiibingish naay hakufwiij naay Eev​—ni Yehow—​bwa bibiih bilongeley. (Kbwa. 3:12) Kaayin udingilomw Yehow kuunyim kwa yiy muman kuzuh mwaacindiy Abel. (Kbwa. 4:9) Hahicil mafuk, mwiikul a Kaayin Lemek ufundil bwaal bwaakady buleej cikis cyaakadyey naacy mu biisang byaakadyey ni buumy. (Kbwa. 4:23, 24) I shikacil kaay udy nend baat leeloow? Tutaatal mudy bafumw ba bidiidy bakal mudimw bibiih ni ludimy hakuleeb myand yibiih mukacy mwa baat. Ni i bikasakan bwa kusangan cifwaatul cidy kaciy ni myaak yidy ni may makwaabw mabiih. Balony bumvumvw myand yibiih ku tulaas kuyaayobw kalong, ni baat bakuluuh bumvumvw cikwaabw myand yibiih ku mudimw kuyaayobw. Bya kaakunying, may mabiih mady mamwangalak leeloow aam, maleeleej mudy myand yiy kunyanguk ha bulab menmen.

3. I buuhund kaay butudy mwa kudimukil, ni i biny bitwiiyiiy kukontonon mu ciin bwaal ecy?

3 Tut katuy badimuk, tudy mwa kutwaadij kukal mudimw ni may mabiih matumvumvw kudy bakwaabw. Biin-biin, bu mutudy biin Krist, tukaakaam kusangeej Yehow, ni bikaam cikwaabw tuleek kuhatul may ma busenj mukan mwiitut. Tukaakaam kukal mudimw cikwaabw ni ciheel cya kuleeb eecy mu mushind mulengel​—bwa kutumbish Mawej iitut. Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kukontonon mushind utudy mwa kulong nook hatudy 1) mu mudimw a bukajaady, 2) mu bisangil bya cisumbw, ni 3) mu kwiisamb kwiitut kwa diifuk dyoos. Ki kuuhal-a-hal, tukontononaay mushind udy Yehow utal kuleeb kwiitut.

MUDY YEHOW UTAL KULEEB KWIITUT

I mushind kaay udy kuleeb kwiibuh kuleej myand yidy mu mucim iibuh? (Tal cikos cya 4-5) *

4. Bilondeshel mukand a Malakih 3:16, i mushind kaay udy Yehow utal may matuhaahatul mukan mwiitut?

4 Bal Malakih 3:16, NWT. Udy mwa kulangok bwa kabingil kaakady kalong bwa Yehow afundish majin ma baat bamuciiciin ni balaalangil ha diijin dindiy mu “mukand a civulukil” eeny? May matuleeleeb maleeleej myand yidy mu micim mwiitut. Yeez uleebel neey: “Bwaal may mahaahatul muut mukan mady teng mady miiwul mu micim mwindiy.” (Mat. 12:34) Myand yitukaakaam kuleeb yileeleej mutudy bakat Yehow. Ni Yehow ukaakaam bady bamukat bwa kwiikalobw ni buumy buyiil mu bulongolody buhyaabuhy.

5. a) I dyumvwangan kaay didy hakacy ha kuhambidil kwiitut ni may matuleeleeb? b) Teng mudyobw biibileej mu cifwaatul, i biny bitudy mwa kudimukil habitaatal may matuleeleeb?

5 Mushind utwiisaasamb udy mwa kuleej ning Yehow udy mwa kwiitab kuhambidil kwiitut. (Jak 1:26) Baat bakwaabw bady kabay bakat Mawej bisaasamb ni ciij, mu mushind mubiih ni mu mushind a kwiiyumb mwiiwul. (2 Tim. 3:1-5) Biin-biin katwiin bakat kufwaan baat ba nook. Tudy bakat kusangeej Yehow bikasakan mu kuleeb kwiitut. Tut biikal bakal mudimw ni may malengel mu bisangil biitut bya biin Krist eecy mu mudimw a bukajaady, ki ook biisamb bibiih mu mushind ukiish uleej lukat bwa baan beet ba mu cisak bady kabay biitutal eecy biitumvw, Yehow udy mwa kwiikalok ni musangal eeny?​—1 Py. 3:7.

6. I cihet kaay cilengel cihetel Kimberly hakadiley mudimw ni may mindiy malengel?

6 Hatukaakal mudimw ni ciheel cya kuleeb mu mushind mulengel, twiileeleej kudy bakwaabw mutudy bahambidil ba Yehow. Twambambulwiish baat bady bitunyungulukil bwa kutalobw bilengel kutawuluk kudy “hakacy ha baat bakaakadil Mawej mudimw ni bakiish bamukadil mudimw.” (Mal. 3:18) Tutal mwaakady bwaal oobw bwiiy bwa biin-biin mu shikacil a mwiin-kweet mwaan-mukaj Kimberly. * Bamwaakishil mudimw wa mu kalaas bwa kulongobw haakaabumw ni mulony aabab mukwaabw mwaan-mukaj mu cilongel cya lyseh. Hamanyinobw kukal mudimw aakaabumw, mulony aabab utadil neey: waakady mushilangan ni balony bakwaabw. Kaakadyoh bend uleeb bibiih bwa baat, ki waakady uleeb teng bilengel bwa bakwaabw, ni kaakadyoh bend uleeb may mabiih. Bwaal oobw butengel mulony a ba Kimberly ku micim ni hahicil mafuk wiiyil kwiitab bwa kulongey Bibl. I musangal kaay udy nend Yehow hatwiisaasamb mu mushind ukookok baat bwa kwiitabobw myand ya biin-biin!

7. Udy mwa kulong biny ni ciheel cya kuleeb cidy Mawej mukwaakish?

7 Tut boos tudy bakat kuleeb mu mushind utuutumbish Yehow ni uloolong bwa twiikal habwiih menmen ni biin-kweet. Tukontononaay kabaak mishind yikwaabw yidy ni buseeb yidy mwa kwambulwiish woos wa kutudy bwa kutungunuk ni kwiikal muut udy bakwaabw “mwa kutadiloh . . . mu kuleeb.”

IIKAL MUUT UDY BAKWAABW MWA KUTADILOH MU MUDIMW A BUKAJAADY

Kwiikal ni bulengel hatwiisaasamb ni baat mu mudimw a bukajaady kusaasangeej Yehow (Tal cikos cya 8-9)

8. I cileejel kaay cidy Yeez mwiitushiil bwa mushind a kukal mudimw ni may miitut mu mudimw a bukajaady?

8 Iikal uleeb ni bulengel ni kaneemw hady bakwaabw ba kuleeb may ma kukufulwiij naam mund. Mu mudimw indiy a bukajaady, baat baleebel bibiih bwa Yeez neey: waakady kanwaay, mudyaavy, ni mwiin mudimw a Dyabol, muut ukiish uneemek Sabaat, ni cikwaabw uleeb bibiih bwa Mawej. (Mat. 11:19; 26:65; Luuk 11:15; Jah 9:16) Ing, Yeez kaakadyoh bend waalabul baat ni may ma cinj. Teng bu Yeez, kabiin bikaam twaalabul baat mu mushind mubiih wa bwiin udyobw biitwambil nend myand. (1 Py. 2:21-23) Cya biin, kabiinoh bend biheehel bwa kwiikal ni bulengel hady bakwaabw biitwambil myand mu mushind mubiih. (Jak 3:2) I biny bidy mwa kwiitwambulwiish?

9. I biny bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kutal mushind utwiisaasamb hatudy mu mudimw a bukajaady?

9 Teet bwa kujingunun dyaalabul dya muut wiitwaalaalabul bibiih kwindiy hatudy mu mudimw a bukajaady. Mwiin-kweet Sam uleeleeb neey: “Nateeteet bwa kutum meej maamim ku bikaakaam mwiin nzubw bwa kumvw ni kumanyikey myand ya biin-biin habitaatal Mawej ni bwa mim kumanyik neey: udy mwa kushituluk.” Misang yikwaabw mwiin nzubw udy mwa kumvw cinj bwaal tudy bakamutal diib dibiih. Hatwiisaasamb ni muut udy mumvw cinj, tudy mwa kulong cidy mwiin-kweet mwaan-mukaj Lucia mulong. Tudy mwa kusambilok mu may makeeh, tulomb Yehow bwa iitwambulwiish bwa kushaal biihoy ni twiikand bwa kuleek kuleeb bwaal bubiih eecy kwiisamb nend ni kaheej.

10. Bikaam twiikal ni kiihacil kaay bilondeshel mukand a 1 Timoteh 4:13?

10 Long bwa kwiikal mulongweesh mushimat. Timoteh waakady kajaady waakady ni diimany divul, ning naak byaakady bimulomb bwa kutungunuk ni kulengej bulongweesh bwindiy. (Bal 1 Timoteh 4:13.) I mushind kaay utudy mwa kushaal balongweesh bashimat mu mudimw a bukajaady? Bikaam twiikal twiilongolol bilengel. Tudy bamanyik neey: tudy ni byaamw bya kukal naaby mudimw bishiil-shilangan bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kushaal balongweesh balengel. Wiiyiiy kuhet myand yikwaabw yidy mwa kukwambulwiish mu broshir wa Difila ku dibala ne ku dilongesha ni mu cituh cya neey: “Difila ku mudimu wa buambi” cidy mu Mabeji a Tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu wa Buena Kristo. Udy mukat kumanyikok myand yidy mu mikand eey eeny? Hatwiiloolongolol bilengel, katwaakwiikal tufulul nang-nang mund ni twiikakal twiisamb ni mucim aakaabumw.

11. I mushind kaay udy bamw biin Krist bashaal balongweesh balengel?

11 Tudy mwa kushaal cikwaabw balongweesh balengel hakutal biloolong bakwaabw mu cisumbw ni kuhetelok diilongweesh. Sam, utubaman kuteel, waakady wiiyihanguj bwa cyaakady cilong bwa biin Krist bakwaabw baan-balum ni baan-bakaj bwa kwiikalobw balongweesh balengel. Ulongel mishind yishil-shilangan ya kadyobw balongweesh naay ni cikwaabw waakady wiibidikij. Mwiin-kweet mwaan-mukaj Talia ukuukun mat bikasakan ku miisamb ya hatook yiloolong balong ba miisamb bashimat. Ha kulong nook, i muhetelok dilongweesh bwa mushind a kwiisamb ni kulangil ha biin bwaal bidyaakal baat bahit kujooj mu mudimw a bukajaady.

IIKAL MUUT UDY BAKWAA MWA KUTADILOH MU BISANGIL

Kumb misambw ni mucim aakaabumw mu bisangil kutuu- tumbish Yehow (Tal cikos cya 12-13)

12. I lutat kaay ludy naalw baat bakwaabw?

12 Tut boos tudy mwa kulong bwa bisangil biitut bya cisumbw bihit bilengel ha kumb misambw ni hakutwaal malabul malengel. (Mis. 22:22, NWT) Bakwaabw i biibakasakeen bwa kumb misambw eecy kutwaal dyaalabul mu cisumbw cya baat. Ki mudyeby bwiibuh eeny? Bib bikal naak, biyiiy bikulomb bwa kumanyik cidy cyambulwiish bakwaabw bwa kulek kwiikal ni mooy.

13. I biny bidy mwa kukwambulwiish bwa kumb misambw ni mucim aakaabumw hawudy mu bisangil?

13 Umb ni mucim iibuh woos. Hatumbumb misambw yiitut ya Bukaleng, kihacil kiitut katam i ka kutumbish Yehow. Mwiin-kweet mwaan-mukaj Sara kakady wiiyangat ni buseeb bu muut waakady mumanyik misambw bilengel menmen. Cikwaabw, i mukat kutumbish Yehow ni misambw. Bwa kukumbajey kiihacil kindiy, utadil neey: byaakady bilengel bwindiy kwiikaley ulongolol misambw ya kumb ku cibel, teng bu mudyey mwa kulongolol bituh bikwaabw bya cisangil. Waakady wanj umb misambw ni uteeteet bwa kutal kumvwangan kudy naak myaak ya mu misambw ni myand yiikalobw mwa kwiisambil mu cisangil. Uleeleeb neey: kulong nook, “kwaakady kuyambulwiish bwa kulangil bikasakan ha myak ya mu misambw ni ciy nalangil bikasakan ha mushind unumbumb.”

14. Uw mwiikal ni ludim luneem, i biny bidy mwa kukwambulwiish bwa kwaalabul mu bisangil?

14 Iikal ni ciibidil cya kwaalabul. Tudy bamanyik neey: bidy mwa kwiikal biin-biin lutat bwa bakwaabw. Talia utukaady baman bateel uleeleeb neey: “Nadyaakal nakabakan ni micim hanady mu cisumbw cya baat, cikwaabw baat kabiin batal lutat oolw bwaal nady ni ludim luneem,” nook, “kwaalabul iikukasakeen menmen.” Cikwaabw, Talia i mutungunuk teng ni kutwaal malabul. Hadyey ulongolol cisangil, ulaalaam mu meej dyaalabul dya kuuhal dya mu ciin bwaal diikalobw mwa kuleeb mu may makeeh ni dyaalabul dya buludy–ludy ku diijooj. Uleeleeb neey: “Mushind oow i MULENGEL hady dyaalabul dyaamim diikal dihiih, dihehel dya kumvw, ni diikal dileej lungeny lutam bwaal i dyaalabul dikaakaam mwiin-kweet uloolombol.”

15. Bikaam tuvuluk biny habitaatal maalabul miitut matutwaatwaal?

15 Cikwaabw, biin Krist badyaakal kabay baleeb bikasakan badyaakal misang yikwaabw baleek kwaalabul. Bwabiny? Mwiin-kweet mwaan-mukaj Juliet uleeleeb neey: “Misang yikwaabw nadyaakal nelakan bwa kwaalabul bwaal nadyaakal numvw mooy bwa kwaalabul natal neey: maalabul maam i maheehel ni kamiishoh bend malengel menmen.” Nook, vuluk neey: Yehow ukaakaam bwa twiikal tutwaal malabul malengel. * Wanyanyish bikasakan mushind utudy bihangadij bwa kumutumbish mu bisangil bya cisumbw ni bwa kulek kwiifulok bwa kutwaal malabul.

IIKAL MUUT UDY BAKWAABW MWA KUTADILOH MU KWIISAMB KWIIBUH KWA DIIFUK DYOOS

16. Bikaam tulek kuleeb may ma mushind kaay?

16 Lekaay may ‘mabiih’ ma mishind yoos. (Ef. 4:31) Teng mudyeby bibileej mu bikos bitubaman kutal, kabiin bikaam biin Krist bahatul may mabiih mukan mwaabab. Ki kudy mishind ya kuleeb yimweemweekok yilengel yitudy mwa kudyumukil. Cileejel, bikaam twiikal badyumuk bwa kaay twaaleeb myand yibiih habitaatal baat ba bilel bishilangan ni biitut, ba bis bikwaabw, eecy ba bibunj bikwaabw. Cikwaabw, katwiin bakatoh bend kwambil baat bakwaabw may mady mwa kwiibatah ku micim eecy kwiibaboy. Mwiin-kweet mukwaabw uleeleeb neey: “Miisamb yikwaabw yinaakady nalang neey: yaakady bituh bilel ni kayin mwa kulongel muut bibiih, ki yimweekel yibiih ni kutahey muut mukwaabw ku micim. Hahicil mivw, mukaj aam uyambulwiishil bikasakan ha kubiikaney bwiitut kwiisamb nend hakayeet haakadyey utal neey: may manaakady naleeb maakady mabiih, maakady mamutah yiy ni baat bakwaabw ku micim.”

17. Bilondeshel may mady mu mukand a Efez 4:29, i mushind kaay utudy mwa kukashish bakwaabw?

17 Iisamb mu mushind ukaakashish bakwaabw. Iikal habwiih bwa kufwiijok bakwaabw hamut a kuleeb may mabiih bwaababw eecy kwiibatobolol. (Bal Efez 4:29.) Biin Izaleel bakaady mwa kuleej bikasakan dyanyish, ki baakady teng batobolol. Tut biikal tutobolol teng bakwaabw, bidy mwa kusak bakwaabw bwa kwiikalobw byaabw balong nook. Vuluk neey: bulub butwaadilow mu mushind mubiih kudy baat diikumy batuminobw bwa kuteetekel cibunj cya Kanaan bulongel bwa “biin Izaleel boos . . . babaab Moyiz.” (Kubal kwa Baat 13:31–14:4) Citudy mwa kumanyik: kweel bakwaabw kalumbady i bwaal bulengel, ni kuloolong bwa muut woos umvw bilengel menmen. Tudy batwiishibw neey: balund baan-bakaj ba sangiikaj a Jefeteh baakady bakashish sangiikaj oow ku micim hakumweel kalumbandy bwa kutungunukey ni mudimw indiy. (Zuj. 11:40) Sara, utukaady baman kuteel uleeleeb neey: “Hatweeleel bakwaabw kalumbady, tuloolong bwa bakawaabw batal neey: Yehow i mwiibakat ni bady ni cyaab mu bulongolody bwindiy.” Ki bwabiny kaam mishind yiwudy mwa kufwiijok baan been ni mucim aakaabumw.

18. Bilondeshel may mady mu Misambw 15:1, 2, bwabiny bikaam twiikal tuleeb myand ya biin-biin, ni i mushind kaay utudy mwa kumvw bwaal oobw?

18 Leeb teng may ma biin-biin. Katwiin mwa kusangeej Yehow tut tuleeb myand ya makos. I mukin makos ma mishind yoos. (Tus. 6:16, 17) Nook, baat bavul leeloow bataatal neey: kudingomw i bwaal bukumban budy baat mwa kuleeb, ki tut tuleelek kudingomw bwaal i bwaal bubiih ku mees kwa Yehow. (Bal Misambw 15:1, 2.) Cya biin-biin, tuleelek kwambil baat bakwaabw myand ya makos, ki tuleelek kuleeb cikwaabw myand yidy mwa kulong bwa bakwaabw bafik ku kwangat diihandik dibiih.

Kwiimanyik miisamb yibiih ni kutwaadij kuleeb miisambw yilengel kuloolong bwiitut kusangeej mucim a Yehow (Tal cikos cya 19)

19. I bwaal kaay butudy mwa kulam mu meej?

19 Lek kuhatul may mabiih ma makos. (Tus. 25:23; 2Tes. 3:11) Juliet, utukaady baman kuteel mu bikos, umvumvwiij mudy may mabiih ma makos mamuteng ku micim. Uleeleeb neey: “Kukun mat ku may mabiih ma makos kukookoyesh mu mabok, ni kuloolong bwa nalek kuteekel muut uloolong nook micim. Bwaal bukwaabw, i mushind kaay unady mwa kumanyik neey: mwiin-kweet mwaan-mulum eecy mwaan-mukaj kakuleeboh bend bwa mim myand yibiih ya makos eeny?” Uw mutal neey: mwiisamb i mwiimanyin teng ha may mabiih ma makos, shiitulul ciin bwaal cya mwiisamb ha kuleeb bwaal bulengel.​—Kol. 4:6.

20. Udy mwiiswiik bwa kuleeb myand kaay ni cya bukish cya kuleeb ciwudy naacy?

20 Mutudy mu bulongolody mudy baat bavul biisamb teng myand yibiih, bikaam twiikashishomw bwa kuleeb myand yidy mwa kusangeej Yehow. Vuluk neey: kuleeb i cya bukish cya kudy Yehow, ni ukaakaam bwa tukal naacy mudimw mu mushind mulengel. Wiiyiiy ubenesh kwiikashishomw kwiitut kutuloolong ni mucim aakaabumw bwa kukal mudimw bilengel ni diiy ditut mu mudimw a bukajaady, mu bisangil, ni mu kwiisamb kwiitut kwa diifuk dyoos. Hady Yehow ubutul bulongolody bubiih bwa myand oobw, biiyiiy kwiikal biheehel menmen bwa kutumbish diijin dya Yehow ni diiy diitut. (Yuud 15) Teng ha kaabaak, iikal mwiiswiik bwa kusangeej Yehow ni ‘biwuleeleeb mukan [mwiibuh].’​—Mis. 19:14.

MUSAMBW A 121 Bimpe tuikale ne kudikanda

^ mus. 5 Yehow i mwiitwaakish cya bukish cilengel cyeeh​—ciheel cya kuleeb. Bya kaakunying, baat bavul kabiin bakal mudimw ni ciheel eecy bilondeshel mushind waakady Yehow ukaam. I biny bidy mwa kwiitwambulwiish bwa mushind iitut a kuleeb iikal ukashish bakwaabw ni usangeej Yehow mu bulongolody bubiih oobw ? I mushind kaay utudy mwa kusangeej Yehow ni diiy diitut hatudy mu mudimw a bukajaady, hatudy mu bisangil, ni hatwiisaasamb ni bakwaabw? Ciin bwaal eecy ciiyiiy kwaalabul majooj aam.

^ mus. 6 Tudy bashiitulul majin makwaabw.

^ mus. 15 Bwa kumanyik myand yivul habitaatal kutwaal maalabul, tal ciin bwaal cya neey: “Tumbisha Yehowa munkatshi mua tshisumbu tshia bantu” mu biin bwaal bya mu Cibumb cya Muteetekel cya 1 /2019 mu Tshiluba.

^ mus. 61 DYUMVWIIJ DYA CIFWAATUL: Mwiin-kweet mwaan-mulum waalaalabul mwiin nzubw udy mufulul mund mu mushind mubiih; mwiin-kweet mwaan-mulum uleelek kumb misambw mu cisumbw; ni mwiin-kweet mwaan mukaj utwaatwaadij kumuleeb bibiih.