1. Ñanyi witupele bulume bwa kwamba?

 BULUME bwetu bwa kwamba ke bupe bwitupa Lesa. Yehoba byo alengele muntu mutanshi aye Adama, wamupele bulume bwa kwamba pa kuba’mba esambenga nanji. Kabiji Adama watendekele kwingijisha byambo bya katataka kikatakata kimye kyo atumbilenga banyama mazhina. (Nte. 2:19) Adama wafwainwa wajinga bingi na lusekelo kimye kitanshi kyo aambile na mukazhanji aye Evwa.—Nte. 2:22, 23.

2. Bantu bajingako kala ne ba mu ano moba babena kwingijisha byepi kutama bupe bwa kwamba?

² Bino palutwe kacheche, buno bupe batendekele kwibwingijisha kutama. Satana Diabola wabepele Evwa. Kabiji buno bubela bwalengejile bantu kulenga mambo ne kwikala bambulwa kulumbuluka. (Nte. 3:1-4) Adama waingijishe ñambilo yatama byo apelemo mambo Evwa ne Yehoba pa mambo o alengele aye mwine. (Nte. 3:12) Kaina naye wabepele Yehoba byo aipayile nkasanji aye Abela. (Nte. 4:9) Kabiji Lameki mulongo wa kwa Kaina wanembele lwimbo waambilenga pa bintu byatama byamwekelenga mu moba o ajingako. (Nte. 4:23, 24) Pano nga mu ano moba bantu baji byepi? Twimwena bamulwila ntanda byo babepa bantu. Nangwatu mu mafilimu namo mutaanwa ñambilo yatama. Baana basukulu bomvwa ñambilo yatama ku sukulu. Bakulumpe nabo bomvwa ino ñambilo yatama pa makito po bengijila. Ino ntanda yo tubena kwikalamo yatama bingi mambo ñambilo yatama yasampukila ne pa katele.

3. Ñanyi ñambilo yo twafwainwa kuchinuzhuka, kabiji ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

³ Umvwe twabula kujimuka, twakonsha kutendeka kwingijishanga ñambilo yatama na mambo a kutelekako. Atweba bena Kilishitu tukeba kutookesha Yehoba ku muchima. Pa kuba’mba tube  bino, twafwainwa kuchinuzhukanga ñambilo yatama. Twafwainwa kwingijishanga buno bupe bwa kwamba kutumbijikilamo Lesa. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa byo twafwainwa kwingijishanga ñambilo yawama (1) mu mwingilo, (2) pa kupwila ne (3) pa kwisamba na bakwetu. Patanshi, twayai twisambe pa ene mambo ñambilo yetu o yanemena kwi Yehoba.

4. Kwesakana na Malakai 3:16, mambo ka ñambilo yetu o yanemena kwi Yehoba?

⁴ Tangai Malakai 3:16. Nanchi mwayuka ene mambo Yehoba o anembejile mazhina a bantu mu “buku wa kwibavulukilako” nyi? Mambo bajinga na ñambilo yawama yamweshanga’mba baakamwanga Yehoba ne kulanguluka pa jizhina janji. Byambo byo twamba byo bimwesha biji mu muchima wetu. Yesu waambile’mba: “Kanwa kamba monka mwavujila biji mu muchima.” (Mat. 12:34) Bintu byo twambapo byo bimwesha byo twatemwa Yehoba. Kabiji Yehoba ukeba bantu bamutemwa kukekala na bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda ipya.

5. (a) Ñambilo yetu yakwatankana byepi na mpopwelo yetu? (b) Kwesakana na byamwesha kipikichala, ñanyi ñambilo yo twafwainwa kuchinuzhuka?

⁵ Ñambilo yetu yakonsha kulengela Yehoba kutambwila mpopwelo yetu nangwa ne. (Yako. 1:26) Bantu bamo babula kutemwa Lesa, batemwa kwamba na bwitote ne bukaji. (2 Timo. 3:1-5) Atweba bena Kilishitu kechi twafwainwa kwikala na ñambilo yatama ne. Ñambilo yetu yafwainwa kutookeshanga Yehoba ku muchima. Pano Yehoba wakonsha kumvwa byepi ku muchima inge saka twingijisha ñambilo yawama pa kupwila nangwa mu mwingilo bino saka twamba na bukaji ne kunena ba mu kisemi kyetu?—1 Pe. 3:7.

6. Ñanyi bintu byawama byafuminemo na mambo a kuba’mba Kimberly wajinga na ñambilo yawama?

⁶ Inge twaikala na ñambilo yawama bantu bayuka’mba twi bapopweshi ba Yehoba. Kabiji kino kilengela bantu kumona lupusano luji “pa muntu wingijila Lesa ne ubula kumwingijila.” (Mala. 3:18) Kino kyo kyamwekejile ne nyenga Kimberly. * Pa sukulu po ajinga bamupele mwingilo wa kwingila na mukwabo mo bafunjilanga.  Byo baingijilenga, uno mukwabo wamwene kuba’mba Kimberly wapuseneko bingi na baana basukulu bakwabo. Kechi wayebekanga bantu ne, pakuba aye waambangatu byawama pa bakwabo. Kabiji kechi wajingapo na ñambilo yatama ne. Na mambo a kuba’mba Kimberly wajinga na byubilo byawama, kino kyalengejile mukwabo mo bafunjilanga sukulu kutendeka kufunda Baibolo. Kinetu, Yehoba umvwa bingi bulongo ku muchima inge twaikala na ñambilo yawama mambo yakonsha kulengela bantu kukeba kufunda bukine.

7. Mwafuukulapo kwingijisha byepi bupe bwa kwamba bwitupa Lesa?

⁷ Atweba bonse tukeba kwikala na ñambilo itumbijika Yehoba kabiji yakonsha kulengela balongo ne banyenga kufwenya kwipi ne atweba. Onkao mambo, twayai twisambe pa mashinda amo mo twakonsha kwikala ‘bakumwenako . . . mu ñambilo.’

8. Tubena kufunjilako ka kwi Yesu pa byajinga ñambilo yanji mu mwingilo?

⁸ Ambainga na jiwi jakooka ne na mushingi inge bemuzhingijisha. Yesu byo aingijilenga mwingilo wanji wa kusapwila pano pa ntanda, bamubepejile’mba wajinga kitomi, kiji, bamwingijishenga kwi Diabola, kechi wanemekelenga juba ja Sabado ne, ne kuba’mba waambijile Lesa mwenga. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoa. 9:16) Nangwa byonkabyo, Yesu kechi wazhingijile ne kwibambila byambo byatama ne. Byonka byaubile Yesu, ne atweba kechi twafwainwa kuzhingila ne kwamba byambo byatama inge kyakuba betuzhingijisha ne. (1 Pe. 2:21-23) Pano bino kwikanya kechi kwapela ne (Yako. 3:2) Pano ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kuba bino?

9. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kwikala na ñambilo yawama inge tuji mwingilo wa kusapwila?

⁹ Mwafwainwa kuyuka kyalengela mwina nzubo kuzhingila ne kwamba byambo byatama. Mulongo wa jizhina ja Sam waambile’mba: “Kintu kyanema kyo ntapo muchima ke kukwasha muntu kufunda bukine. Kabiji nshiinwa kuba’mba wakonsha kupimpula byubilo byanji.” Kimye kimo mwina nzubo wakonsha kuzhingila na mambo a kuba’mba twamusolomoka pa kimye kyatama. Inge twataana muntu wazhingila, twakonsha kuba byonka byuba nyenga wa jizhina ja Lucia. Twakonsha kulomba lulombelo lwipi kwi Yehoba kuba’mba etukwashe kutekanya ne kubula kwamba byambo byatama.

10. Kwesakana na byaamba 1 Timoti 4:13, ñanyi kikonkwanyi kyo twafwainwa kwibikila?

¹⁰ Byo mwakonsha kwikala mufunjishi wawama. Nangwa kyakuba Timoti wajinga mwina Kilishitu wayukile byavula, wafwainwe kutwajijila kufunjilapo bikwabo. (Tangai 1 Timoti 4:13.) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tufunjishenga bulongo mu mwingilo? Twafwainwa kunengezhanga bulongo. Kyawamakotu ke kya  kuba’mba tuji na bingijisho byavula byakonsha kwitukwasha kwikala bafunjishi bawama. Ingijishainga buloshuwa wa kuba’mba Teshaiko Muchima ku Kufunda ne Kutanga ne kibaaba kya kuba’mba “Taiko Muchima ku Mwingilo wa Kusapwila” kiji mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo Wetu wa Bwina Kilishitu. Nanchi mubena kwingijisha bino bingijisho nyi? Inge ke tunengezhe bulongo, kechi tukomvwanga moyo pa kwamba ne, kabiji tukambanga saka twashiinwa.

11. Ñanyi bintu bimo byakwasha bena Kilishitu kwikala bafunjishi bawama?

¹¹ Kabiji pa kuba’mba twikale bafunjishi bawama, twafwainwa kufunjilanga ne ku bakwetu mu kipwilo. Ba Sam bo twaji kwambapo kala, javula beipuzha pa kilengela basapwishi bamo kwikala bafunjishi bawama. Bamona mashinda engijisha bakwabo ne kwiengijisha. Nyenga wa jizhina ja Talia uteshako muchima ku majashi a mvula bantu amba balongo mu kipwilo. Kuba bino kwamukwasha kuyuka bya kwisamba na bantu pa mitwe ipuzhapo bantu javula mu mwingilo.

12. Ñanyi lukatazho luji na bantu bamo?

¹² Pa kuba’mba kupwila kwendenga bulongo, atweba bonse twafwainwa kwimbilanga pamo na balongo ne banyenga ne kukumbulapo mikumbu yo twanengezha bulongo. (Sala. 22:22) Bamo kibakatazha bingi kwimba nangwa kukumbulapo pa mvula bantu. Nanchi byo byo kiji ne kwi anweba nyi? Inge ibyo, musakutemwa bingi kufunda pa bintu byakwasha bamo kuleka kumvwa moyo.

13. Ñanyi kintu kyakonsha kwimukwasha kwimba pa kupwila na muchima yense?

¹³ Imbainga na muchima yense. Inge tubena kwimba nyimbo ya Bufumu, kintu kikatampe kyo twafwainwa kutapo muchima ke kutota Yehoba. Nyenga wa jizhina ja Sara wayuka kuba’mba kechi wayuka kwimba ne. Pano bino ukeba kutota Yehoba mu nyimbo. Onkao mambo, unengezhezha jimo nyimbo byonkatu byo anengezha mbaji ikwabo ya kupwila. Upituluka mu nyimbo ne kulanguluka pa byambo bijimo byo byakwatankana na mutwe ye bakafundangamo. Waambile’mba: “Kuba bino kunkwasha kuta muchima pa byambo, kechi kuta muchima pa nyimbo ne.”

14. Ñanyi kintu kyakonsha kwimukwasha umvwe mumvwa moyo kukumbulapo pa kupwila?

¹⁴ Kumbulaingapo pa kupwila. Ibyo kuba’mba bamo kibakatazha bingi kukumbulapo pa kupwila. Ba Talia bo twaji kwambapo kala baambile’mba: “Ñumvwa bingi moyo kwamba pa bantu bavula. Bino bantu bavula kechi bayuka’mba ñumvwa ne moyo ne, mambo jiwi jami kechi jumvwanyikapo‘mba ñumvwa moyo ne. Onkao mambo, kechi kimpelela kukumbulapo ne.” Abino byonse kechi bilengela ba Talia kubula kukumbulapo ne. Inge babena kunengezha kupwila, bavuluka kishinka kya kuba’mba  mukumbu mutanshi wafwainwa kwikala mwipi wakwatankana na bwipuzho. Kabiji ba Talia baambile’mba: “Kijitu bulongo inge kyakuba mukumbu waikala mwipi kabiji waamba pa kishinka, mambo abino byo bitundaika javula mulongo ubena kutangijila Kyamba kya Usopa.”

15. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuvulukanga umvwe tukumbulapo pa kupwila?

¹⁵ Kimye kimo bena Kilishitu babula kumvwa moyo nabo bakonsha kumvwa moyo ne kuchiina kukumbulapo. Mambo ka? Nyenga wa jizhina ja Juliet waambile’mba: “Kimye kimo nchiina kukumbulapo na mambo a kulanguluka’mba mukumbu wami kechi wawama ne.” Nangwa byonkabyo, twafwainwa kuvulukanga kuba’mba Yehoba ukeba’mba atweba bonse tukumbulengapo. * Usanta bingi pa byo twibikako kukumbulapo pa kupwila nangwa kyakuba kimo kimye tumvwa moyo.

16. Ñambilo ya mutundu ka yo twafwainwa kuchinuzhuka?

¹⁶ Chinuzhukainga ñambilo ya “mwenga.” (Efi. 4:31) Byonka byo twaambapo kala, mwina Kilishitu kechi wafwainwa kwamba byambo byatama ne. Kabiji kuji ñambilo ikwabo yatama yo twafwainwa kuchinuzhuka. Twafwainwa kuchinuzhukanga kwamba byatama pa kwesakanya bantu ba bisho, milaka ne bafuma ku byalo byapusana pusana. Kabiji kechi twafwainwa kwambilanga bantu byambo bya mwenga ne. Mulongo umo waambile’mba: “Kimye kimo naingijishanga byambo byatama kabiji bya mukeyu byo nalangulukanga kuba’mba bijitu bulongo, bino saka bikozha bakwetu ku muchima. Pa myaka yavula, bakazhi bami bankwashanga ku mbaji inge naingijisha byambo byatama bikozha bakwetu ku muchima ne abo.”

17. Kwesakana na byaamba Efisesa 4:29, twakonsha kukomesha byepi bakwetu?

¹⁷ Ambainga byambo bikomesha bakwenu. Sanchilainga bakwenu, kechi kwibambila byambo byatama nangwa kwijizhañanya ne. (Tangai Efisesa 4:29.) Bena Isalela bajinga na bishinka byavula bingi byafwainwe kwibalengela kutwajijila kusanta. Pano bino, batwajijile na kwijizhañanya. Kutwajijila kwijizhañanya kwakonsha kulengela bakwetu nabo kutendeka kwijizhanya. Vulukai kuba’mba sawakya watama waletele bamwendela ntanda jikumi walengejile “bena Isalela bonse . . . kunyinyita Mosesa.” (Bala. 13:31–14:4) Pakuba inge ke tusanchile bakwetu mufuma byawama. Mwana wamukazhi wa kwa Yefita bamutundaikanga ku bansongwakazhi bakwabo kutwajijila kwingila mwingilo ye aingijilenga. (Mito. 11:40) Ba Sara bo twaji kwambapo baambile’mba: “Inge ke tusanchile bakwetu, twibalengela kumvwa’mba bebatemwa kwi Yehoba kabiji twibakwasha kuyuka kuba’mba bebatemwa bingi ku balongo ne  banyenga mu kipwilo.” Onkao mambo, monaingapo mashinda a kusanchilamo balongo ne banyenga.

18. Kwesekana na byaamba Salamo 15:1, 2, mambo ka o twafwainwa kwambilanga bya kine kabiji mu kuba bino mwavwangwa ka?

¹⁸ Ambainga bya kine. Twakonsha kufichisha Yehoba ku muchima inge ke tubepe, mambo Yehoba washikwa bubela bonse. (Maana. 6:16, 17) Nangwa kyakuba bantu bavula lelo jino bamona’mba kubepa kujitu bulongo, bino atweba twafwainwa kumonanga bubela byonka Yehoba byo ebumona. (Tangai Salamo 15:1, 2.) Ibyo kuba’mba tuchinuzhuka kwamba byambo bya bubela, bino kechi twafwainwa kufyapo bishinka bimo byakonsha kulengela bantu kumvwina mungi ne.

19. Ñanyi kintu kikwabo kyo twafwainwa kuchinuzhuka?

¹⁹ Chinuzhukainga kuyebeka bakwenu. (Maana. 25:23; 2 Tesa. 3:11) Ba Juliet bo twaji kwambapo kala balumbulwile byo bomvwa ku muchima inge muntu watendeka kuyebeka bakwabo. Baambile’mba: “Kuteleka ku byambo bya miyebe kundefula bingi kabiji kino kindengela kubula kuketekela muntu ubena kuyebeka bakwabo. Mambo ngyuka kuba’mba byo abena kwamba byatama pa bakwetu wakonsha kwamba ne pe amiwa.” Onkao mambo, inge mwamona kuba’mba mwisambo wenu watendeka kuya mu kayebe, mwafwainwa kupimpula mwisambo wenu ponkapotu.—Kolo. 4:6.

20. Mwafuukulapo kwingijishanga byepi bupe bwenu bwa kwamba?

²⁰ Byo kiji kuba’mba tubena kwikala mu ntanda muji bantu baji na ñambilo yatama, twafwainwa kwibikako kwikala na ñambilo itookesha Yehoba ku muchima. Vulukainga kuba’mba kwamba ke bupe bwitupa Yehoba. Kabiji ukeba’mba twibwingijishenga bulongo. Uketupesha bingi inge ke twingijishe bulongo bupe bwa kwamba mu mwingilo wa kusapwila, pa kupwila ne pa kwisamba na bakwetu. Inge Yehoba akonaune ino ntanda yatama, kiketupelela bingi kutumbijika Yehoba kwingijisha bupe bwa kwamba bo etupa. (Yuda 15) Bino pa kino kimye, twajijilai kutookesha Yehoba ku muchima na “byambo bya mu kanwa [kenu].”—Sala. 19:14.