1. Ngano lenda dieto dia zonza kwe diatûka?

 LENDA dieto dia zonza kabu diena dia Nzambi’eto yituzololo. Buna kwa bu basala bakala dia ntete, Adame, lenda dieri nandi dia zonza na Tata’andi dia ku mazulu. Lenda dieri nandi mpe dia fonda ntelo za môna. Adame wasarila lenda dio mu sala tisalu tiandi tia hana nkumbu kwe bibulu. (Mba. 2:19) Diangana, wayangalala bu kazonza bwa ntete kwe muntu wakaka​—mukento’andi wa toma—​Eva!​—Mba. 2:22, 23.

2. Mu ntangu ya ntama bantu bwe basarila lenda dia zonza mu mpila ya mbi, mpe bwe basarilaka dio lumbu ti?

² Lenda dia zonza bakulu dia sarila mu mpila ya mbi. Satana wahuna Eva, mpe bungungu bo bwanata bantu mu sumuka. (Mba. 3:1-4) Adame wasarila lenda dia zonza mu mpila ya mbi bu kahana fote yayansoni kwe Eva​—kâ mpe na kwe Yehova—​mu bungu dia misamu mia mbi mi kayirika yandi beni. (Mba. 3:12) Kayine wahuna Yehova bu kamana honda mpangi’andi Abele. (Mba. 4:9) Ha manima, Lameke, weri mu kanda dia Kayine, watâ misamu mieri songelaka miangu mia mu ntangu’andi. (Mba. 4:23, 24) Ngano bantu bwe bena lumbu ti? Ntangu zakaka mfumu za politike ka bamonaka nsoni ko mu sarila nzonzolo ya mbi. Musamu wa mpasi wena mu tala filme yilembolo na nzonzolo ya mbi. Ku lukolo bala mbo bawâka misamu mia nsoni, bantu ba kula mpe mbo bawâka mio ku tisalu. Kâ musamu wa tiari ni wena’eti, misamu mia nsoni mi tâka bantu mbo misongelaka ti bifu bia bantu mu nza na nzonzolo’awu, biatomo beba.

3. Ntia musamu tufweti sila keba, mpe nti tutaluzula mu timoko ti?

³ Tamana yukunu mu wâka nzonzolo ya mbi, tala ti ka tusiri’â keba ko, tulendi kwizi ya sarila. Wa matieleka, bu twena  Bakristo, tuzololo tayangirika Yehova, buna tufweti sa keba mu bâ na nzonzolo ya bola. Tuzololo mu sarila kabu dia toma dia zonza mu mpila ya mbote​—mu kembela Nzambi’eto. Mu timoko ti, mbo tutaluzula ka bwe tulendi bwa sila 1) mu tisalu tia samuna, 2) ku tukutakanu twa timvuka, mpe 3) mu bimoko bieto. Ntete-ntete, tataluzuleno ka mu bungu dia nti nzonzolo’eto ye mfunu kwe Yehova.

4. Tintwari na Malaki 3:16, mu bungu dia nti nzonzolo’eto ye mfunu kwe Yehova?

⁴ Tanga Malaki 3:16. Ngano lendi banza ka mu bungu dia nti Yehova katsonekena nkumbu za bô basongelaka ti Yandi batînaka mu nzonzolo’awu, mpe badimbitilaka mu nkumbu’andi, mu “buku dia mbambukulu”? Nzonzolo’eto mbo yisongelaka mio mie neto mu mutima’eto. Yezu watâ ti: ‘Mio misampaka mu mutima, munwa ni mio kadukisaka.’ (Mat. 12:34) Mio mi tusolaka mu tâ, mbo misongelaka ka bwe tuzolololo Yehova. Yehova zololo ti bô bamuzololo bamona nsayi ya luzingu lwa mankululu mu nza ya môna.

5. a) Ntia tintwari tie ha kati dia nsambululu’eto na nzonzolo’eto? b) Ntiana bu ta wa songela tifwani, ntia musamu tufweti zabaka mu bungu dia nzonzolo’eto?

⁵ Mpila yi tuzonzelaka mbo yisongelaka tala ti Yehova mbo katambula nsambululu’eto. (Zaki 1:26) Bantu bakaka balembo zoloko Nzambi, mbo babâka na nzonzolo ya miangu, ya ngolo na ya lukuta. (2 Tim. 3:1-5) Ntembe kâni, ka tuzololo’â ko tabâ ntiana bawu. Tuzololo tatâka Yehova nsayi mu nzonzolo’eto. Ngano mbo tutâ Yehova nsayi tala ti tusariri nzonzolo ya mbote ku tukutakanu twa Bakristo peleko mu tisalu tia samuna, kâ ku nzo mbo tusarilaka nzonzolo ya ngolo, mpe yikondolo luzolo kwe bantu ba kanda dieto?​—1 Pi. 3:7.

6. Ntia ndandu zamoneka mu bungu dia nzonzolo ya mbote ya Kimberly?

⁶ Bu tusarilaka lenda dia zonza mu mpila ya mbote, mbo tusongelaka kwe bantu ti beto bisari bia Yehova biena. Mbo tubakisa bantu batuzungiriri mu tomo mona luswaswanu lwe ha kati dia ‘wô sarilaka Nzambi na wô lembo mu sarilaka.’ (Mal. 3:18) Tataleno ka bwe musamu wo we wa matieleka mu tifwani tia mpangi  ya yikento ye na nkumbu Kimberly. * Bamuhana devware ya sala na mpwana’andi ya ku lycée. Bu bamana sala tintwari, ndiku’andi ya ku lukolo wamona ti Kimberly wa swaswana wena na bala ba lukolo bakaka. Keri’â tsâlaka bampwana’andi ko, keri’â tolaka bantu bakaka mu mpila ya mbi ko, mbo keri tâka misamu mitindisaka, mpe keri’â sarilaka nzonzolo ya bola ko. Ndiku ya ku lukolo ya Kimberly wayituku, mpe watambula ndongokolo ya Bibila. Diangana Yehova mbo kayangalalaka mu ntangu yi tuzonzaka mu mpila yibendaka bantu mu matieleka!

7. Ngano bwe zololo mu sarila lenda dia zonza dia ku hana Nzambi?

⁷ Beto bansoni mbo tuzoloko mu sarila lenda dieto dia zonza mu kembesa Yehova na mu pusana kwe mpangi zeto. Bwawu bu, tataluzuleno mpila zi tulendi tatamana mu ‘bâ tifwani [. . .] mu nzonzolo.’

8. Ntia tifwani Yezu katusisila bu keri ha mutoto, mu mpila yi kasarila lenda diandi dia zonza?

⁸ Zonza na nsayi yayansoni mpe na buzitu bu bakutsotsaka. Bu keri ha mutoto, Yezu bamukwikisila ti mpula dia yeri nandi, sulare yeri, Satana keri sarilaka, keri’â zitisaka Sabala ko, mpe Nzambi keri vwezaka. (Mat. 11:19; 26:65; Like 11:15; Za 9:16) Kâ, Yezu keri’â ba vuturilaka mvutu mu nkesi ko. Ntiana Yezu, kani kabwe ka tufweti’â takarisaka mvutu za mbi ko bu batuzonzelaka mu mpila ya mbi. (1 Pi. 2:21-23) Kâ, ka wena musamu wa fioti ko mu sila bo. (Zaki. 3:2) Nti bilendi tu bakisa?

9. Nti bilendi tu bakisa mu zabirila nzonzolo’eto mu tisalu tia samuna?

⁹ Bu bakuzonzelaka mu mpila ya mbi mu tisalu tia samuna, sarila ngolo mu lembo baka nkesi. Mpangi ya yibakala ye na nkumbu Sam têle ti: “Mbo nisarilaka ngolo mu tûla mabanza mani mu nsatu ye na munkwa nzo ya wâ matieleka na mu lenda diandi dia sa nsobolo.” Ntangu zakaka, munkwa nzo mbo wubakaka nkesi mu bungu ti mu ntangu yilembolo fwanakana twiziri. Bu tubwabanaka na muntu we mu nkesi, tulendi sa ntiana bwa sa mpangi’eto ya yikento ye na nkumbu Lucia. Tulendi sa lusambulu lwa nkufi mu lomba kwe Yehova katubakisa mu bâ ba dzuna na mu lembo tâ musamu wa mbi peleko wukondo buzitu.

10. Tintwari na 1 Timote 4:13, ntia kani tufweti bâ na dio?

¹⁰ Bâ mulongi wa mbote. Timote tisamuni tia mbote tieri, kâ wafweti tatamana mu tomesa ndongosolo’andi. (Tanga 1 Timote 4:13.) Bwe tulendi bêla milongi mia nkatika mia mbote mu tisalu tia samuna? Tufweti kubamaka bubote. Bisalulu biabingi bie neto bia swaswana bilendi tu bakisa mu bâ milongi mia mbote. Mbo baka malongi ma mbote tala  ti dimbitiri mu mukanda wa Tomo tihana mu ntangulu na mu ndongosolo mpe na mu titini tia “Tihana mu tisalu tia samuna” mu Mukanda wa lukutakanu lwa Luzingu na tisalu tia Bakristo. Ngano mbo sarilaka mikanda mio? Tala ti tukubamane bubote, ka tubâ na bunkuta ko, mpe mbo tuzonza na lukwikulu lwalwansoni.

11. Bwe Bakristo bakaka bayizi bêla milongi mia mbote?

¹¹ Tulendi kwizi bâ milongi mia mbote, bu tukwe tari bantu bakaka mu timvuka, mpe bu tubaka malongi mu mpila’awu ya sarila. Sam wu tutokolo zonzela, mbo katiyulaka ngano nti bibakisaka Bakristo bakaka mu bâ milongi mia mbote. Mbo kalongokaka mpila zawu za sarila, mpe mbo kalandaka tifwani tiawu. Mpangi ya yikento ye na nkumbu Talia yayizi tomo landa mpila zi sarilaka mpangi zivulu saka binzonzi bia bantu babansoni. Musamu wo wasa ti kalongoka mu zonzelaka biyuvu bi vulu tiyulaka bantu mu tisalu tia samuna.

12. Bantu bakaka ntia musamu wa mpasi babwabanaka na wo?

¹² Beto bansoni tulendi sa ti tukutakanu twayôkela mu mpila ya mbote bu tutanga mikunga tintwari, mpe bu tuhana mvutu zi tutomono kubika. (Mik. 22:22) Kwe bantu bakaka musamu wa mpasi wubâka mu tanga peleko mu hana mvutu ha lungiri bantu. Ngano ni bo monaka? Tala ti ni bo, mbo wubâ musamu wa mbote mu dinga mu zaba ka nti biabakisa bantu bakaka mu telamana bunkuta bwawu.

13. Nti bilendi ku bakisa mu tanga mu mutima’aku wa mukaka ku tukutakanu?

¹³ Tanga mu mutima’aku wa mukaka. Musamu wa mfunu wu tutangilaka mikunga ku tukutakanu tweto, ni mu kembela Yehova. Mpangi ye na nkumbu Sara ka tibongelaka ko ntiana muntu wuzebi tomo tanga. Kâ zololo mu kembelaka Yehova mu mikunga. Buna, bu kakubamaka mu bungu dia tukutakanu, mbo kakubamaka mpe mu bungu dia mikunga. Mbo kalongokaka mu tanga, mpe mbo kadingaka tintwari tie ha kati dia mikunga na misamu mi bazonzela ku lukutakanu. Têle ti: “Mpila yo mbo yikumbakisaka mu tûla mabanza mani mu misamu mie mu mikunga, kani natûla mo mu lenda diani dia tanga”.

14. Tala ti nge wa yembama wena, ngano nti bilendi ku bakisa mu hanaka mvutu ku tukutakanu?

¹⁴ Vulu hanaka mvutu. Wulendi bâ musamu wa mpasi kwe bantu bakaka. Talia wu tutokolo zonzela têle ti: “Ka nizoloko’â ko mu bâ ha lungiri bantu, mpe, bantu bakaka ka bamonaka wo ko mu bungu ti mu zu dia dzuna nizonzelaka. Buna musamu wa mpasi wubâka kwe meno mu hana mvutu.” Ntono musamu wo, Talia mbo kahanaka mvutu. Bu kakubamaka mu bungu dia lukutakanu, mbo kabambukaka ti mvutu ya ntete yifweti bâ ya nkufi, mpe yifweti tarila mabanza ma nguri matariri  tiyuvu ti bayuriri. Vutulu tâ ti: “Wuzololo tâ ti, musamu wa mbote wena tala ti mvutu’ani ya nkufi yena, ka yena na nkaka ko, mpe ya delakana yena mu bungu ti ntwarisi mvutu ni za mpila yo kadingaka.”

15. Nti tufweti bambukilaka mu bungu dia mvutu zeto?

¹⁵ Ntangu zakaka Bakristo balembolo ba yembama mpe, balendi tîna mu hana mvutu. Mu bungu dia nti? Mpangi ya yikento ye na nkumbu Juliet têle ti: “Ntangu zakaka mbo nitînaka mu hana mvutu mu bungu ti mbo nibanzaka ti mvutu’ani ka yena ya nkatika ya mbote ko.” Kâ bambuka ti, Yehova zololo ti tahana mvutu za mbote buna bu tulendela. * Mbo katomo zoloko nzengolo yi tubongaka mu mu kembela mu ntangu ya tukutakanu twa timvuka, mpe ya lembo bika bunkuta bweto bwatukabakasa.

16. Ntia mpila nzonzolo tufweti sila keba?

¹⁶ Kutâkandi “bituku.” (Efz. 4:31) Ntiana bu tutokolo wa zonzela, Bakristo ka bafweti’â batâka misamu mia nsoni ko. Kâ, tufweti saka mpe keba mu bituku bilembo tomo zabakanaka. Mu tifwani, bu tuzonzaka tufweti saka keba mu lembo fwanakasa bikulu, nsi peleko ntûkulu za bantu mu mpila ya mbi. Mpe ka tufweti’â tatêlaka bantu bakaka misamu milwekesaka ko. Mpangi yimosi ya yibakala yitêle ti: “Ntangu zakaka, mbo ndieri tâka misamu mu sakasa bantu mpe mi ndieri banzaka ti ka mieri’â buma ko, kâ mu matieleka mia mbi mieri, mpe mbo mieri ba lwekesaka. Ha manima ma mivu, mukento’ani watomo kumbakisa bu keri kuntêlaka ha beto bole ti, misamu mi ndieri dukisaka ka mieri’â mia mbote ko, mpe bantu bakaka mieri lwekesaka.”

17. Tintwari na Bisi-Efeze 4:29, bwe tulendi tungila bampwana’eto?

¹⁷ Bâ na nzonzolo yitunga bampwana’aku. Bâka na manzangu ma sîkaka bantu kani wabatsâlaka peleko we niunguti. (Tanga Bisi-Efeze 4:29.) Misamu miamingi mieri saka ti bala ba Israele batonda, kâ mbo beri vulu niungutaka. Tamana bâ na tifu tia vulu niunguta, bantu bakaka balendi tia landa. Bambuka ti nsangu za mbi za nata bantu 10 mu bantu ba tambika Mose mu kwe tala mutoto wa kani, zasa ti bala ba Israele baniunguta mu bungu dia Mose. (Lut. 13:31–14:4) Bu tusîkaka bantu bakaka, tulendi ba bakisa mu bâ mu nsayi. Tulendi bâ na lukwikulu ti mwana wa mukento wa Yefte wabaka lutindusu mu bungu dia tisalu tiandi, mu sîka ku bamusîka kwe ndiku zandi. (Mfu. 11:40) Sara wu tutokolo zonzela têle ti: “Bu tusîkaka bantu bakaka, mbo tubasongelaka ti Yehova ba kazololo,  mpe tibuka tie nawu mu organizasio’andi.” Buna tadingakeno misamu mi tusîkila bantu mu matieleka.

18. Tintwari na Mikunga 15:1, 2 mu bungu dia nti tufweti têlaka matieleka, mpe ntia musamu tufweti silaka keba?

¹⁸ Tâka matieleka. Ka tulendi’â tatâ Yehova nsayi ko tala ti ka tutâka matieleka ko. Mpila zazansoni za bungungu kayinaka. (Bin. 6:16, 17) Ni bu sa ti lumbu ti bantu babîngi mbo bamonaka ti bungungu bwa mbote bwena, beto mabanza ma Yehova tulandaka. (Tanga Mikunga 15:1, 2.) Wa matieleka, mbo tusaka keba mu lembo tâ bungungu, kâ mbo tusaka mpe keba mu lembo sweka misamu miakaka kwe bantu bafweti mia zaba ngatu ka bawunakanandi.

19. Ntia musamu wakaka tufweti tomo silaka keba?

¹⁹ Sa keba mu zonzelaka bantu bakaka mu mpila ya mbi. (Bin. 25:23; 2 Tes. 3:11) Juliet wu tutokolo zonzela, banguri ti ka yangalalaka mu tifu tia zonzela bantu ko. Têle ti: “Bu bakunzonzelaka bantu mu mpila ya mbi, mbo ninôkaka, mpe tifu tio mbo tisaka ti ka nivutuandi nabâ na lukwikulu mu muntu wizi mia kunzonzela. Nti bita kunsongela ti muntu wo, ka wukwizi’â kuntola ko mu mpila ya mbi kwe muntu wakaka?” Tala ti bakuri ti mu timoko ti luta sa lweka tola bantu mu mpila ya mbi, soba tio mu timoko tia mbote.​—Kol. 4:6.

20. Ntia nzengolo bongele mu mpila ya sarila lenda diaku dia zonza?

²⁰ Mu bungu ti nza yi tubêlaka bantu nzonzolo ya mbi ye nawu, tufweti sarila ngolo mu bâ na nzonzolo yitâka Yehova nsayi. Tufweti bambukaka ti, lenda dia zonza kabu diena dia Yehova, mpe mpila yi tusarilaka dio ya katomo kipaka. Mbo kasakumuna ngolo zi tusa mu sarila lenda dio mu mpila ya mbote mu tisalu tia samuna, ku tukutakanu na mu bimoko bieto. Mu ntangu Yehova yi kakwizi fukisa nza yi ya mbi, mbo wubâ musamu wa fioti mu mu kembela um nzonzolo’eto. (Yude 15) Kâ bwawu bu, bonga nzengolo ya tâ Yehova nsayi mu ‘misamu mia munwa’aku.’​—Mik. 19:14.