1. N’nga dodoliso li-u ira niodenga onga likumele wani?

 ONGA njotuva iniva-idhe Nlungwi-u waudhivela. Mutu oroma Adamu angapanduchiwile, anooda tapanya na Babee wadhulu. Wenjedhela vamadhu aaidhiwa liye walelene, liye anooda thudha madhu enango mapya. Adamu anoo-indi-edhecha basa dodolisolee loonga vova-a vinyama vyothene madhina. (Maro. 2:19) Thitho vinooneya ira atoosangala maningi va fendo yoroma yaongile liye na-iyanee obaleya, Eva!—Maro. 2:22, 23.

2. N’nga yotuva yoonga ya-indi-edhiwe a-vi basa modaweya ndulimu na malamboano?

² Vangavirile hora vang’ono, yotuva yoonga yato-indi-edhiwa basa modaweya. Satana namanami-a atomnami-a Eva na vyevyo vyatoiri-a ira atu tadawe nokala o-olongomana. (Maro. 3:1-4) Angadawile, Adamu atoo-indi-edha basa modaweya lumilee vam’momba liye landu Eva na Yohova. (Maro. 3:12) Kaini atom’mwandela Yohova vyonama angampide balee Abeli. (Maro. 4:9) Vasogolovee, Lameki abaliwile muziza la Kaini atoonga limbili lothonyi-edha vyongo vyaupanga vyaireya muhora yeniyo. (Maro. 4:23, 24) N’nga vyongo vili a-vi malamboano? Ninoonecha anamasogolela andale mo-okaana manyadho ta-indi-edhanga basa madhu othakala. Thitho malamboano pyorucha fwanya mafilime o-okaana madhu othakala. A-ima tanovuruwana madhwala takala xikolani thitho andimuwa tanoavuruwana takala basani. Likundo loi onga madhu othakala uli valivothene linothonyi-edhelatu ira ilamboi itothakala maningi.

3. N’nga pivyongo viivi vinofwanela i-yo ira polepole, n’nga ninotapanya n’ni mumwasula?

 ³ Na-aire polepole ninoroma lemeela uvwa madhu othakala fiyedhela na-iyene roma aa-indi-edhanga basa. Pyaimbarimbari ira i-yo Makristau, ninofuna msangalali-a Yohova, vyevi vinothangani-avo rambela madhu ali othene othakala. Ninofuna i-ndi-edha basa yotuva yoonga mundhila yapama maningi vomlemeza Nlungu. Mwasula ninotapanya munairele i-yo vyevi 1) muurumiwini 2) vamigumanoni na 3) nawaredhanga naatu enango. Mbwenye yoroma dhoweni nitapanyeni ira mwasiwa vyoonga vi-u vili vyofuneya maningi wa Yohova.

4. Movwelana na lemba la Malaki 3:16, mwasiwa ngwan’ni vinaonga i-yo vinomkuza Yohova?

⁴ Muleri Malaki 3:16. N’nga munothuulela ira mwasiwa ngwan’ni Yohova atolembamo “mubukhulee laithuulelo” madhina aatu, oi vyoonga viwa vyanoothonyi-edha ira tanom’mova nothuulela vya dhinalee? Vyoonga vi-u vinothonyi-edha vili rimanimwi-u. Yesu aongile ira: “Valomoni vanoonga vidhalile rimani.” (Mat. 12:34) Vinosakula i-yo ira nivionge vinothonyi-edha moda unomdhiveliwana i-yo Yohova. E-no Yohova unofuna ira atu tanomdhiveliwana kadhasangalale naingumi yo-omala muilambo ipya.

5. a) N’nga vyoonga vi-u vinoiri-a ira lambela wi-u wiire n’ni? b) Movwelana na iruthiruthiji mwasiwa ngwan’ni ninofwanela ira polepole na vyoonga vi-u?

⁵ Vyoonga vi-u vinoiri-a ira Yohova arumele venango a-rumela lambela wi-u. (Tiy. 1:26) Atu enango o-omdhiveliwana Nlungu, tanoonga mwauwali, mwaiburutu na modhigweli-a. (2 Timo. 3:1-5) I-yo kaninadhiveliwe kala atu ninga enala. Ninofunechecha ira Yohova asangalale na vinoonga i-yo. N’nga Yohova unosangalala na i-yo akala ninoonga mooma rima vamigumanoni na muurumiwini mbwenye i-yo onganga mwaiburutu na mo-okaana udhivela waatu abanjanimwi-u nakala vaokene?—1 Pe. 3:7.

6. N’nga chini jaireile namwasa oi Kimberly anoonga vyongo vyapama?

⁶ Na-indi-edhanga basa pama yotuva yoonga ninothonyi-edha ira nili arumiwi a Yohova. Ninoakami-a atu ira taone i-yana ulivo wa mutu “unalabela Nlungu na a-anamlabela.”  (Malak. 3:18) Vyevi piireile na rongola mwinango dhinalee Kimberly. * Liye atova-iwa basa ira talilabe na fwee wa salanimwee. Tangamari-idhe basalo, fweuo atoona ira Kimberly ali o-iyana maningi naatu enango avaxikolanivo. Liye kaaongela afwee mafyeda mbwenye anoonga mooma rima thitho kaa-indi-edha basa madhu othakala. Fwee Kimberly atoodabwa na vyevi thitho atoorumela ira afunjedhenga Bibilya. E-no Yohova unosangalala maningi naonganga mundhila inoiri-a ira atu enango tafunjedhe imbarimbari!

7. N’nga ninofwanela onganga mundhila iivi?

⁷ Othene ninofuna ira niongenga mundhila yoi inomlemeza Yohova thitho iri-a ira nivwelanenga naabali naarongoli-u. E-ni dhowene nitapanyeni Ndhila dhinango dhinanikami-e ira nidhowenave kala “ifwanafwani-o . . . yapama mwamaongelo.”

8. N’nga ninofunjedhavon’ni na moda waonga Yesu akala muurumiwini?

⁸ Muongenga mooma rima na mwalemezo angalive ira atu enango touthakaleliwi-eni. Yesu hora yalaba liye urumiwee, anonukedhiwa ira ali odhiveliwana maningi umwa vinyu, osimbwa udya, rumiwi wa namanami-a Satana, o-olokota Sabudu thitho thangani-avo nyoza Nlungu. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Juwau 9:16) Mbwenye Yesu kaawakula namadhu auwali. Mofwanafwana na Yesu, i-yo kaninofwanela weli-edha angalive ira atu taniongele vyongo vyaiburutu. (1 Pe. 2:21-23) Mbwenye dhikondi-a mwandhila yen’na kai okweya. (Tiy. 3:2) N’nga chini inanikami-e?

9. Chini jinanikami-e ira niongenga pama nakala muurumiwini?

⁹ Mudhilimbi-edhenga thuulela vim’mwiri-idhe mwim’nya nyumba onga madhu o-ofwanelela. Bali mwinango unaitaniwa Sam uongile ira, “Ndinodhilimbi-edha thuulela likundo loi mutuo unofwanela vuruwana imbarimbari ira aode chinja.” Hora dhinango mwinyaa nyumba unothakaleliwa namwasa oi nimfwaidhe vahora yo-ofwanelela. Namfwanya mutu oi utothakaleliwa ninoira ninga vyevyo vinoira rongola mwinango unaitaniwa Lucia. Ninooda lobela lobelo larimani mogwandela mvepa Yohova ira anikami-e kala okurudheya rima ira na-aonge madhu othakala venango mo-okala mwalemezo.

10. Movwelana na lemba la 1 Timoteo 4:13, n’nga ninofwanela ira n’ni?

¹⁰ Muwenjedhelenga dodoliso linyo lofunji-a. Timoteo ali Kristau wadodoliso, mbwenye liye anofuneela wenjedhela dodolisolee. (Muleri 1 Timoteo 4:13.) N’nga ninaire a-vi ira nifunji-enga pama muurumiwini? Ninofwanela kozeelanga pama. Pyosangalali-a ira i-yo nitokaana vyongo vyo-iyana-iyana vyofunji-ana  vyevyo vinanikami-e kala anamafunji-a adodoliso. Munooda fwanya makundo okami-a mu ixibukhu yoonga ira Dhilimbi-edheni voleri na funji-a mwadodoliso thitho likundo loi “Dhilimbi-edheni funji-a mwadodoliso muurumiwini” mu Ixibukhu ya Migumano Ingumi yi-u yau Kristau na Urumiwi. N’nga muno-indi-edhecha basa vyongo vyevi? Nakozeelanga pama kaninaova maningi thitho ninooda onga na rima wethene.

11. Chini jaakami-idhe Makristau enango ira takale anamafunji-a apama?

¹¹ Ninooda kala anamafunji-a apama voona no funjedha va vinoira atu enango pingoni. Sam, um’mongile i-yo ndima dhandulimu, unodhifuka vinoiri-a ira Makristau enango takale anamafunji-a apama. Unoona ndhila dhino-indi-edha aliwa basa thitho dhilimbi-edhanga asazi-edha. Rongola mwinango dhinalee Talia unofunjedha moda unaongele liye movweya pama va myasa inofukiwecha wiliwili muurumiwini voona mwemo abali munaongela aliwa myasa dhavatando.

12. Chini vinoarucha atu enango?

¹² I-yo othene ninooda kami-a ira migumano iwendenga mwapama voombela vambo-i nyumbo mogweli-a madhu nowakula vikozeele i-yo mwapama. (Sal. 22:22) Atu enango vinoarucha omba nyumbo venango wakula vamigumanoni. N’nga nyo vinouruchani? Akala ti-eeno munooda dhiveliwa uvwa vikami-idhe atu enango ira ta-aovenga omba nyumbo nowakula vamigumanoni.

13. N’nga ninaire a-vi ira niombenga nyumbo na rima wethene vamigumanoni?

¹³ Muombenga nyumbo na rima wethene. Naomba nyumbo dha Umwene, ifunelo yi-u ilukulu ikalenga mtitimi-a Yohova. Rongola mwinango unaitaniwa Sara unoona ira kanaimba pama. Mbwenye liye unofuna mtitimi-a Yohova voomba nyumbo. Ee-no unoona ira pyokami-a kozeela nyumbo ninga mwemo munoirecha liye na vikundu vinango vya migumanoni. Liye unowesedhecha nyumbodho noona mwemo madhwee munovwelanela aliwa na vinofuna liye mafunjedha vamigumanonivo. Liye uongile ira: “Vyevi vinondikami-a ira ndithuulelenga maningi madhu a nyumbwiyo a-kala dodoliso langa loomba.”

14. Akala munoova chini inaukami-eni ira muwakulenga vamigumanoni?

¹⁴ Muwakulenga vaduzi na vaduzi. Onga mwaimbarimbari atu enango vinoarucha irana vyevi. Talia um’mongile i-yo ndima dha ndulimu aongile ira: “Ndinoova ndafunanga onga vamwinjini angalive ira atu enango katinazindiyela vyevi namwasa oi madhwanga anovweya mwapama.” “Ee-no wakula vamigumanoni unondirucha.” Mbwenye vyevi kavinom’mwimananecha Talia ira awakulenga. Akozeelanga migumano liye unothuulela ira  yowakula yoroma inofwanela kala yokwiva thitho yo-ovira kundu. Liye aongile ira: “Vyevi vinothapulela ira kavanakala yorucha wakula yowakula yokwiva, yo-orucha thitho yo-ovira kundu namwasa oi piyevyo vinofuna malimbo iri-a nsanjuo.”

15. N’nga ninofwanela thuulelenga n’ni vamwasa owakula vyowakula?

¹⁵ Hora dhinango Makristau oi kai amanyadho venango oova, vinoarucha wakula vamigumanoni. Mwasiwa ngwan’ni? Rongola mwinango unoitaniwa Julieta aongile ira: “Hora dhinango ndinoova wakula namwasa othuulela ira yowakula yanga chokwiva maningi venango kai yapama.” Mbwenye nithuulelenga ira Yohova unofuna ira niwakulenga vyowakula vyapama vinaode i-yo. * Liye unosimba navilimbi-edhanga mtitimi-a vamigumanoni yapingo angalive ira hora dhinango ninoovecha.

16. Chini inofwanela i-yo rambela naonganga?

¹⁶ Murambelenga onga “madhu aiburutu.” (Aef. 4:31) Ninga muongile i-yo ndulimu, madhu ali othene othakala katinofwanela kuma valomoni va Kristau. Mbwenye vatokala madhu enango ooneya ninga kai othakala enao anofwanela i-yo airana polepole. Mofwanafwani-a, ninofwanela ira polepole ira na-aonge vyothakala vyoonga atu enango oi nito-iyana makalelo, tundu venango vilambo. Wenjedhela vevo kaninofwanela sukwali-a atu enango voangela madhu aiburutu. Bali mwinango atoorumela ira: “Hora dhinango ndatoongangavo madhu aiburutu vothuulela ira tidjadja baa-i venango waredha mbwenye angali osukwali-a waatu enango. Wu vyawa vinjinji i-yananga ukadhi andikami-anga vondiwandela vamekene vyongo vya-aongile miyo pama vyoi vyatomsukwali-a liye vambo-i naatu enango.”

17. Movwelana na lemba la Aefeso 4:29, n’nga ninalimbi-e a-vi atu enango?

¹⁷ Muongenga vyongo vyolimbi-a atu enango. Musimbenga atu enango malo mombaranya asumulula venango dungunya. (Muleri Aefeso 4:29.) Aisraeli tatokaana vyongo vinjinji vyaairi-e ira takale osimba mbwenye hora dhinjinji aliwa tanoodungunyecha. Kanidiwale ira akala ninodhiveliwana dungunya, vinooda iri-a ira atu enango thitho tadungunyenga. Venango munooda thuulela ira vyongo vyo-olimbi-a vyaongile anamazondela kumi, vyatoiri-a ira “a-ima Aisraeli othene . . . tarome mdungunyela Mose.” (Num. 13:31–14:4) Mbwenye simba atu enango unokami-a ira uliwethene asangalale. Ninooda kala osikimiza ira mwana wa-iyana wa Yefita atolimbi-iwa  maningi ira adhowenave urumiwee namwasa oi asikana afwee tanomsimba. (Anam. 11:40) Sara um’mongile i-yo ndulimule, aongile ira: “Nasimbanga atu enango ninoakami-a ona ira Yohova unoadhiveliwana thitho mbofuneya maningi mugululee.” Ee-no mudhilimbi-edhenga simba atu enango mokumela vathi varima.

18. Movwelana na lemba la Salimo 15:1, 2, n’nga mwasiwa ngwan’ni ninofwanela onganga imbarimbari, n’nga vyevi vinothangani-avon’ni?

¹⁸ Muongenga imbarimbari. Yohova kanasangalala na-iyo akala kaninaonga imbarimbari. Liye unoidanana nonama watundu uliwethene. (Sang. 6:16, 17) Angalive ira atu anjinji malamboano tanoona ira nama kai orucha, i-yo ninovilimbi-edha ira nionenga mwasula ninga munauonela Yohova. (Muleri Salimo 15:1, 2.) Pyaimbarimbari ira ninorambela onga vyonama vyoira oneelatu thitho ninorambela iri-a atu enango mwakomove ira taonenga vyongo modaweya.

19. N’nga chiyongo iivi inango inofwanela i-yo irana polepole?

¹⁹ Murambelenga mafyeda. (Sang. 25:23; 2 Atez. 3:11) Julieta um’mongile i-yo voromule, atoonga mwavivwela liye vamwasa wamafyeda. Liye aongile ira: “Vuruwana mafyeda kunalimbi-a thitho unondiiri-a ira nda-amroromelenga mutu unandiwandela mafyeduo. N’nga ndinaidhiwe a-vi akala mutuo kanaonge mafyeda okuza miyo wa mutu mwinango?” Mwaona ira mutu mwinango utoroma onga mafyeda, muvilimbi-edhenga chinja mwasuo.—Akol. 4:6.

20. N’nga ninofwanela ira n’ni na vyoonga vi-u?

²⁰ Voi ninokala ilambo yoi atu anjinji tanoonga madhu othakala, ninofwanela vilimbi-edha ira vyoonga vi-u vimsangalali-enga Yohova. Nithuulelenga ira onga chotuva yokumela wa Yohova thitho vinomkuza na moda unoji-indi-edha i-yo basa. Liye unodha niraeli-a navilimbi-edhanga i-ndi-edha basa pama dodoliso li-u loonga muurumiwini, vamigumanoni thitho nawaredhanga naatu enango. Yohova adhanonga ilamboi vinodha kala vyo-orucha mlemeza na vyoonga vi-u. (Juda 15) Mbwenye va-eni dhoweni nikale osikimizela ira nimsangalali-e Yohova na “madhu avalomoni [vi-u].”—Sal. 19:14.