1. Lelo i ani witupele bwino bwa kwisamba?

 BWINO bwetu bwa kwisamba i kyabuntu kitupele Leza wa buswe. Adama muntu mubajinji pa kupwa’tu kupangwa, wādi ubwanya kwisamba na Shandi wa mūlu. Wādi ubwanya ne kubunda’ko bishima bipya. Adama wāingidije buno bwino bwa kwisamba pa kuvuija mwingilo wandi wa kwinika banyema bonso majina. (Ngo. 2:19) Bine, wāsangele bininge pa kwisamba musunsa wandi mubajinji na muntu mukwabo—Eva wandi mukaji mupopoke!​—Ngo. 2:22, 23.

2. Lelo bantu baingidije bibi namani kyabuntu kya kwisamba pa kala ne dyalelo?

² Kyabuntu kya kwisamba kekyāijijepo kwingidijibwa bibi. Satana Dyabola wābepēle Eva bubela, kadi buno bubela bwālengeja bantu bekale ba bubi ne bampikwa kubwaninina. (Ngo. 3:1-4) Adama wāingidije ludimi lwandi bibi, na kutopeka Eva—enka ne Yehova mwine—pa bilubo byandi. (Ngo. 3:12) Kaini wābepēle Yehova pawāipaile mwanabo Abele. (Ngo. 4:9) Mwenda mafuku, Lameka wa ku lutundu lwa Kaini, wāpituluka mu binenwa bya kusāsula bilombola’mba bantu bādi basenswe bya lūma bininge mu kyandi kitatyi. (Ngo. 4:23, 24) Lelo dyalelo nadyo bidi namani? Twimwenanga bendeji ba politike banena pampikwa bumvu bintu bibi ku meso a bantu. Kadi i bikomo bininge kutana mafilime kemudipo binenwa bibi. Bana ba masomo bevwananga binenwa bibi ku masomo, kadi bantu batame nabo bebivwananga ku kaji. Ino i kya bulanda, mwanda binenwa bya mutonko bilombola’tu koneka kwa misoñanya ya mu mwikadilo, ne kwa muneneno udi’ko mu ntanda itujokolokele.

3. Lelo i bika byotufwaninwe kudyumuka, ne i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

 ³ Shi ketutadijepo, tubwanya kwikala na kibidiji kya kwivwana muneneno mubi, netu twashilula kwikala nao. Na bubine, batwe bene Kidishitu tusakanga kusangaja Yehova, o mwanda ketufwaninwepo kunena binenwa bya kiboja. Kadi tusakanga kwingidija kyabuntu kya kwisamba mu muswelo muyampe—wa kutendela Leza wetu. Mu kino kishinte tusa kwisambila’mo pa muswelo otubwanya kulonga namino (1) mu busapudi, (2) ku kupwila, ne (3) mu mīsambo yetu ya difuku ne difuku. Ino dibajinji, tutalei bidi kine kinenenwa’mba Yehova utele mutyima ku byotunena.

4. Mungya Malaki 3:16, mwanda waka Yehova utanga mutyima ku byotunena?

⁴ Tanga Malaki 3:16. Lelo ubwanya kufwatakanya kine kyālembēle Yehova mu “mukanda wa kivulukilo,” majina a bantu bādi na muneneno ulombola’mba bamwakaminwe kadi balangulukilanga pa dijina dyandi? Byobya byotunena bilombolanga bintu bidi mu mutyima wetu. Yesu wānenene amba: “Kyakanwa kinenanga byobya biyudile ku mutyima.” (Mat. 12:34) Byobya byotutonga kunena, bilombolanga mwine motusanshilwe Yehova. Kadi Yehova usakanga boba bamusenswe bakekale na būmi bwa nyeke mu ntanda mipya.

5. (a) Le butōtyi bwetu bukwatañene namani na byobya byotunena? (b) Monka mulombwela’kyo kifwatulo, le i bika byotufwaninwe kuyuka pa mwanda utala bintu byotunena?

⁵ Muswelo otunena ubwanya kulombola shi Yehova uketabija butōtyi bwetu. (Yak. 1:26) Bantu bamo kebayukilepo Leza besambanga na bulobo, bisansa, kadi na mitatulo. (2 Tm. 3:1-5) Bine, ketusakengapo kwikala pamo bwa abo. Tusakanga kusangaja Yehova kupityila ku byotunena. Ino le Yehova uketusangela shi tunena binenwa biyampe ku kupwila nansha mu mwingilo wa busapudi, ino twisamba binenwa bisansa na bantu ba mu kisaka kitatyi kekibwanyapo kwitumona bantu bakwabo nansha kwitwivwana?​—1 Pe. 3:7.

6. Le i bintu’ka biyampe byalupukile ku muneneno muyampe wa Kimberly?

⁶ Shi twingidija biyampe kyabuntu kyetu  kya kwisamba, tulombolanga’mba twi batōtyi ba Yehova. Tukwashanga bantu betujokolokele bamone kwishila kudi pa “bukata bwa yewa wingidila Leza ne yewa kamwingidilapo.” (Mal. 3:18) Kino kyo kyafikīle ne kaka umo witwa bu Kimberly. * Bamupele bya kulonga pamo na obafundanga nandi ku Iniveleshite. Pa kupwa kwibilonga pamo, mukwabo wa ku masomo wajingulula’mba Kimberly i mwishile na bana ba masomo bakwabo. Kadipo ubāba bakwabo, wadi unena bintu biyampe, kadi kadipo unena bibi. Ebiya mwenda mafuku uno mulunda wa Kimberly, waitabija kwifunda Bible. Bine, Yehova usangalanga shi twisamba mu muswelo ulengeja bantu basake kwifunda bubine!

7. Le ukalonga namani na kyabuntu kya kwisamba kikupele Leza?

⁷ Batwe bonso tusakanga kwisamba mu muswelo utumbija Yehova kadi witufwenya kudi banabetu. Shi ke pano, twisambilei pa myanda imoimo motukendelela kwikala bu “kimfwa . . . mu muneneno.”

8. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku muswelo wādi unena Yesu mu busapudi?

⁸ Wisambe biyampe kadi na bulēme shi abakukolomona. Yesu paādi usapula, bāmubepēle bya bubela amba i nkolwankolwa, muntu wa mudyopolo, mwingidi wa Dyabola, muntu utyumuna bijila bya Sabato, enka ne bu muntu utuka Leza. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoa. 9:16) Inoko Yesu kālondolwelepo na bishima bya bukalabale. Pamo bwa Yesu, netu shi abetunena bisansa ketufwaninwepo kulondolola bisansa. (1 Pe. 2:21-23) Shako, kwīfula kwa uno muswelo kekupēlangapo. (Yak. 3:2) Ino le i bika bibwanya kwitukwasha?

9. Le i bika bibwanya kwitukwasha tunene biyampe kitatyi kyotusapula?

⁹ Shi mu busapudi mwinē njibo wakunena bibi, kokiloba. Tutu umo witwa bu Sam unena’mba, “noñanga bukomo bwa kuvuluka’mba mwinē njibo usakilwa kwivwana bubine, ne amba ubwanya kushinta.” Kyaba kimo mwinē njibo ubwanya kuloba mwanda’po’tu tubaiya pa kitatyi kibi. Kitatyi kyotwisamba na muntu ulobele, tubwanya kulonga biloñanga kaka Lucia. Tubwanya kulombela milombelo mīpi, ne kulomba Yehova etukwashe twikale talala ne kuleka kunena kintu kibi kadi kyampikwa bulēme.

10. Mungya 1 Temote 4:13, le i kitungo’ka kyotufwaninwe kwitungila?

¹⁰ Ikala mufundiji muyampe. Temote wādi mwingidi mwine Kidishitu wa bwino, inoko wādi usakilwa kulumbulula nyeke bufundiji bwandi. (Tanga 1 Temote 4:13.) Le i muswelo’ka otubwanya kwikala bafundiji bayampe  mu busapudi? Tufwaninwe kwiteakanya senene. Kadi na bya dyese, tudi na bingidilwa bishileshile bibwanya kwitukwasha twikale bafundiji bayampe. Ukatana myanda ya kamweno mu boloshile Wielele’ko Kutanga ne Kufundija ne mu kakipindi kanena’mba, “Wiibidije Mwa Kusapwila” kadi mu Kabuku Būmi ne Mwingilo Wetu wa Bwine Kidishitu. Lelo wingidijanga bino bingidilwa? Shi witeakanya senene, kukatūyukapo kadi ukanena na kikulupiji.

11. Le bene Kidishitu bamo baikele namani bafundiji bayampe?

¹¹ Kadi tubwanya kwikala bafundiji bayampe na kutala bakwetu mu kipwilo ne kuboila ñeni kobadi. Sam otwatelanga kala, wiipangulanga kine kilengejanga bene Kidishitu bamo bekale bafundiji bayampe. Wifundanga manwa abo ne kutompa kwibeula. Kaka witwa bu Talia utanga mutyima ku muswelo unenanga baneni ba bwino mīsambo ya bantu bonso. Byaloñanga namino, i mwifunde mwa kwisambila ne kulangulukila pa myanda ivudile kwipangula bantu mu busapudi.

12. Le i bika bikomenwanga kulonga bantu bamo?

¹² Batwe bonso tubwanya kulengeja kupwila kwetu kwikale kuyampe, na kwimba pamo ne kuleta malondololo mateakanibwe senene. (Ñim. 22:22) Inoko bamo bakomenwanga kwimba nansha kulondolola mu kitango kya bantu. Le nobe ukomenwanga? Shi i amo, kuyuka byakweshe bakwenu baleke kwikala na moyo wa kwimba ne kuleta malondololo ku kupwila, kukakukwasha.

13. Le i bika bibwanya kukukwasha wimbe na mutyima umo ku kupwila?

¹³ Imba na mutyima umo. Kitatyi kyotwimba ñimbo yetu ya Bulopwe, tufwaninwe kuta mutyima dibajinji ku kutendela Yehova. Kaka umo witwa bu Sara kemonengapo bu kaimba muyampe. Inoko, usakanga kutendela Yehova mu ñimbo. O mwanda uteakanyanga ñimbo ku njibo kitatyi kyateakanya bipindi byonso bya ku kupwila. Upitulukanga mu ñimbo ne kulonga bukomo bwa kuyuka mukwatañenine binenwa bya ñimbo’ya na bintu bikesambilwa’po ku kupwila. Unena’mba, “kino kinkwashanga nte mutyima bininge ku binenwa bidi’mo pa kyaba kya kuta’o ku bwino bwami bwa buimba.”

14. Shi udi na bumvu, le i bika bibwanya kukukwasha ulondolole ku kupwila?

¹⁴ Londolola kyaba ne kyaba. Bine, bantu bamo babwanya kukomenwa kulondolola. Talia otwatelanga unena’mba, “ngikalanga nzumbija mutyima pa mwanda wa diwi dyami divudile kumonga, nansha bakwetu byokebanjingululangapo. O mwanda kulondolola i kunkomene bininge.” Inoko Talia, kalekangapo kulondolola. Pateakanyanga kupwila, uvulukanga mu ñeni amba malondololo mabajinji  afwaninwe kwikala mēpi kadi atengelela pa mwanda. Unena’mba: “Shi malondololo ami i mēpi, apēla kadi atenga pa mwanda i mayampe, mwanda o malondololo mene asaka mwendeji.”

15. Le i bika byotufwaninwe kuvuluka pa mwanda utala kulondolola?

¹⁵ Enka ne bene Kidishitu kebekalangapo na bumvu babwanya kwikaka kulondolola. Mwanda waka? Kaka umo witwa bu Juliet unena’mba, “kyaba kimo nekakanga kulondolola mwanda nañanga’mba malondololo ami i apēla bininge kadi ke mayampepo’tu bininge.” Inoko vuluka’mba, Yehova usakanga tulete malondololo mayampe otubwanya kuleta. * Usangalanga shi tulonga bukomo bwa kulondolola ku kupwila nansha shi kyaba kimo twivwananga moyo wa kulondolola.

16. Le i bintu bya muswelo’ka byoketufwaninwepo kunena?

¹⁶ Leka kunena “binenwa bya mutonko” bya miswelo yonso. (Ef. 4:31) Monka motwanenenanga kala, binenwa bibi kebifwaninwepo kutamba mu kyakanwa kya mwine Kidishitu. Inoko kudi binenwa bya mutonko bya mu muswelo mufyame byoketufwaninwepo kunena. Kimfwa tufwaninwe kuta mutyima ku kuleka kunenena bibi bantu ba bibidiji, kabila nansha muzo ungi. Kadi ketufwaninwepo kusanshija bakwetu na kwibanena bishima bya kwibatuka. Tutu umo unena’mba: “Kyaba kimo nadi nena bintu bimo byonadi nanga’mba i mizaulo, kadi kebisansapo, ino abyo na bubine binenwa bibi kadi bisanshija bakwetu. Wami mukaji ke munkwashe bininge mu myaka mivule, na kunombola kufula shi bintu byonanenene byamusense nansha kusanshija bakwabo.”

17. Kukwatañana na Bene Efisesa 4:29, le tubwanya kūbaka bakwetu namani?

¹⁷ Nena binenwa bikankamika bakwenu. Pēlakana kufwija’ko bakwenu pa kyaba kya kwibafutulula nansha kwitompwela. (Tanga Bene Efisesa 4:29.) Bene Isalela bādi na bintu bivule bya kufwijija’ko, ino abo bādi na kibidiji kya kwitompwela. Shi tuvudile kwitompwela, tukalengeja bakwetu nabo betompwele. Vuluka’mba myanda mibi yānenene batubedibedi dikumi, yālengeje ‘bene Isalela bonso beuningile Mosesa.’ (Umb. 13:31–14:4) Pakwabo napo, shi tufwija’ko bakwetu, tukebalengeja bekale na nsangaji. Tubwanya kukulupila’mba kufwija kobādi bafwija’ko mwanā Yefeta mwana-mukaji kudi balunda nandi bana-bakaji, kwāmukankamikile bininge endelele kwingila mwingilo wandi. (Bat. 11: 40) Sara otwatelanga kala unena’mba: “Shi tufwija’ko bakwetu, twibalengejanga bamone amba Yehova wibasenswe, ne amba bantu bakwabo mu kipwilo nabo bebasenswe.” O mwanda kimba mikenga ya kufwija’ko batutu ne bakaka pampikwa budimbidimbi.

18. Mungya Ñimbo ya Mitōto 15:1, 2, mwanda waka tufwaninwe kwisamba bubine, ne bilomba kuleka kulonga bika?

¹⁸ Wisambe bubine. Ketubwanyapo kusangaja Yehova shi twisamba bya bubela. Aye ushikilwe bubela bwa miswelo yonso. (Nki. 6:16, 17) Nansha dyalelo bantu bavule byobamona’mba kubepa bubela i kwendele’mo, ino batwe ketubepangapo mwanda Yehova unena’mba kubepa i kubi. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 15:1, 2.) Bine, tupelanga kunena bubine bwa kipindi, kadi ketusakengapo kunena myanda ibwanya kulubija bakwetu.

19. Le i bintu’ka bikwabo byotufwaninwe kudyumuka?

¹⁹ Leka kusambakanya lubabo lubilubi. (Nki. 25:23; 2 Ts. 3:11) Juliet otwatelanga ku ngalwilo, ulombola mwaikadile lubabo na lupusa pādi. Unena’mba: “Kwivwana binenwa bibi bya lubabo kuntyumunanga mutyima ne kunengeja ndeke kukulupila muntu obabāba. Ne kadi bidi, le mbwanya kuyuka namani shi muntu’wa umbābanga ne ami ku bantu bakwabo?” Shi ubamone amba mīsambo yenu keyenda ku lubabo, nabya shinta mīsambo ushilule kwisambila pa bintu biyampe.​—Kol. 4:6.

20. Le ubasumininwa kulonga bika na binenwa byobe?

²⁰ Nansha byotudi mu ntanda mudi bantu bavule ba muneneno mubi, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kunena mu muswelo usangaja Yehova. Tuvulukei amba, kwisamba i kyabuntu kitupele Yehova, kadi utele mutyima ku muswelo otwikingidija. Uketwesela shi tulonga bukomo bwa kwisamba mu muswelo muyampe mu busapudi, ku kupwila ne mu mīsambo yetu ya difuku ne difuku. Yehova pasa kufudija ino ngikadilo mibi ya bintu, tukapēlelwa kumutumbija na muneneno wetu. (Yude 15) Pano’ko bidi, sumininwa kutendela Yehova na “binenwa bya kyakanwa [kyobe].”​—Ñim. 19:14.