1. Uzye a weni uwatupeela upe wa kulanda?

 UKULANDA uupe usuma uno Leza witu uwaya nu kutemwa watupeela. Lino umuntu wa kutandikilapo Adamu wapanzilwe, walandanga pa kuuvwana na Isi wakwe uwa kwi yulu. Nupya wapanzile na mazwi yauze aakuomvya pa kulanda. Adamu waomvizye upe wa kulanda na lino wapeezilwe umulimo wa kutemela inyama mazina. (Utan. 2:19) Nupya watemilwe sana lino walanzile nu muci wakwe, Eva pa muku wa kutandikilapo.—Utan. 2:22, 23.

2. Uzye antu yalangilila uli ukuti yasiomvya ningo upe uwa kuvwanga ukufuma sile na mpiti?

² Mpiti yamwi yataomvizye ningo upe wa kulanda. Satana Ciwa wabefile Eva, na cii calenga ukuti antu yaye ayembu nu kukanamalilika. (Utan. 3:1-4) Adamu ataomvizye ningo uwila wa kulanda, lino wapeezile Eva na Yeova kwene umulandu pa viipe vino wacisile. (Utan. 3:12) Kaini wabefile kuli Yeova pa cisila ca kukoma Abeli umutowakwe. (Utan. 4:9) Lino papisile insita, Lameki walanzile vimwi ivyalangililanga vino antu yali nu unkalwe pa nsita iya. (Utan. 4:23, 24) Nga ndakai caya uli? Intunguluzi zimwi izya mu tuungwe twa miteekele zikaomvya mazwi aipe ukwaula nu kuvwa insonyi. Nupya umu mafyumu aingi ayako ndakai mwaya amazwi aipe. Ya kasukulu yakauvwa mazwi aipe lino yali uku sukulu, lyene aikolo nayo yakauvwa mazwi aipe kuli yano yakaomba nayo. Milandile iipe iyaseeka sana ndakai ikalangilila sile vino insi ii ikuya ikononekelako.

3. I vyani vino tulinzile ukucenjelako, nupya i vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

³ Nga tutacenjile, pa mulandu wa kuvwa amazwi aipe, cingalenga naswe kwene tutandike ukuyaomvya. Kwene swe ina Klistu  tukalonda ukuzanzya Yeova, nupya pakuti tucite vivyo kwaya na vyuze vino tulinzile ukucita ukulunda pa kutaluka uku kuomvya mazwi aipe. Tukalonda ukuomvya upe ucindamisye uwa kulanda, umu nzila isuma, kuli kuti umu kulumbanya Leza. Mu cipande cii tumasambilila vino tungacita vivyo (1) lino tuli umu mulimo wa kusimikila (2) lino tuli pa kulongana, na (3) lino tukulanzyanya na yauze. Nomba katale tulande pa mulandu uno Yeova akaikila sana amano kuli vino tukalanda.

4. Kulingana na Malaki 3:16, u mulandu ci uno Yeova akaikila sana amano kuli vino tukalanda?

⁴ Belengini Malaki 3:16. Uzye mungelenganya umulandu onga uno Yeova angalembela mazina ya yantu aakalanga ukuti yakamutiina, muli vino yakalanda na vino yakaelenganya api zina lyakwe umu “lupapulo lwa ciusizyo?” Pano imilandile itu ikalanga ivyaya umu mwenzo witu. Yesu watiile: “Umuntu akalanda ivyaya umu mwenzo wakwe.” (Mate. 12:34) Fwandi vino tukasoololapo ukulanda vikalangilila vino twatemwa Yeova. Nupya Yeova akalonda ukuti antu aamutemwa yakaipakizye uumi umu nsi ipya amanda pe.

5. (a) Uzye vino tukalanda vyakuma uli ukapepa witu? (b) Kulingana ni cikope, u mulandu ci uno tulinzile ukucenjelela ni milandile itu?

⁵ Vino tukalanda vikalanga ndi cakuti Yeova angapokelela vino tukamuombela nanti foo. (Yako. 1:26) Antu yamwi aatatemwa Leza yakaya nu ukali lino yakulanda, yasiya ni cikuuku, nupya yaya ni cilumba. (2 Tim. 3:1-5) Kwene tusilonda ukuyakolanya. Swemo tukalonda ukulazanzya Yeova umu milandile itu. Nomba, uzye Yeova angatwalilila ukututemwa ndi cakuti tukuomvya sile amazwi asuma lino tuli pa kulongana nanti umu mulimo wa kusimikila, lelo tukaomvya amazwi aipe nupya akalangilila ukuti tutaya nu kutemwa kuli ya lupwa itu lino yauze yasikutulola?—1 Pet. 3:7.

6. I visuma ci ivyacitike pa mulandu ni milandile isuma yakwe ya Kimberly?

⁶ Nga tukuomvya ningo upe wa kuvwanga, tukalangilila apaswe ukuti sweswe ya kapepa yakwe Yeova. Nupya tukaazwa na  yauze ukulola upusano uwaya “pakasi ka antu akatumikila Yawe [Yeova] na yayo asimutumikila.” (Malaki 3:18) Vikwene i vyacitikile nkazi umwi uwi zina lyakuti Kimberly. * Yamunenyile ukuomba umulimo umwi uku sukulu pamwi na kasukulu muze. Lino yamazile ukuomba umulimo uwo kasukulu wino yaombanga nawe waweni ukuti Kimberly wapusine sana na ya kasukulu yauze. Atalandanga iviipe pali yauze, wali ni cikuuku, nupya atalandanga amazwi aipe. Wino yaombelanga pamwi na Kimberly watemilwe imiyele ino Kimberly wakweti nupya pa cisila wizile atandika ukusambilila Baibo. Yeova akaya sana nu luzango ndi cakuti imilandile itu ikulenga yauze yalondesya ukusambilila pali aliwe!

7. Uzye mukulonda ukulaomvya uli uwila uno Leza wamupeela uwa kulanda?

⁷ Swensi kwene tukalonda ukulaomvya mazwi asuma akazanzya Yeova nupya angatwazwa ukuya na ucuza usuma na ina. Fwandi lekini tulole inzila zimwi izingatwazwa ukuya “icilangililo . . . umu milandile.”

8. Tungakolanya uli vino Yesu waomvyanga imilandile yakwe lino akusimikila?

⁸ Mwalanda ni cikuuku nu mucinzi lino yamusosya. Lino Yesu wali pano nsi yamupeezile umulandu wa kuya cakolwa, kuliilikisya, kuombela pamwi na Ciwa, kukanasunga Isabata, alino nu kukanacindika Leza. (Mate. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoa. 9:16) Lelo Yesu wene atayaomvezyanga amazwi aipe. Fwandi wakwe Yesu, naswe tutalinzile ukulaomvya mazwi aipe ndi cakuti yatusosya. (1 Pet. 2:21-23) Kuyakwene, citangupala ukucita vivyo. (Yako. 3:2) Fwandi i cani icingatwazwa?

9. I cani cingatwazwa ukuya ateekele pa kulanda lino tuli umu mulimo wa kusimikila?

⁹ Mwaezya ukukanalanda mazwi aipe lino wino mukusimikilako walanda amazwi akumusosya. Umwina uwi zina lyakuti Sam walanzile ukuti: “Nkaezya ukwika amano kuli vino wino nkusimikilako akulondesya ukuvwa icumi nu kwiusya ukuti angasenuka.” Insita zimwi, wino tukulonda ukusimikila angasoka pa mulandu wakuti insita ino ituyilapo umu kumusimikila italinzile. Lino tukulanda uku muntu uwatasoka, tungakolanya vino nkazi Lucia akacita. Tungapepa ipepo iliipi nu kulenga Yeova ukuti atwazwe tutwalilile ukuya afuuke alino nu kutwalilila ukuya ni cikuuku nanti umucinzi.

10. Kulingana na 1 Timoti 4:13, i vyani vino tulinzile ukulalondesya ukucita?

¹⁰ Mwaya ya kasambilizya asuma. Timoti wamanyile sana ukusimikila, lelo walondekwanga ukuzifizyako imisambilizizye yakwe. (Belengini 1 Timoti 4:13.) Tungacita uli pakuti  tuye ya kasambilizya asuma? Tulinzile ukulapekanya ningo. Ni cazipapo icakuti, twakwata iviombelo ivingi ivingatwazwa ukuya ya kasambilizya yasuma. Cilamwazwa nga mukupituluka umu kabuku kakuti Mwaombesya Pakuti Mwawelenga nu Kusambilizya Ningo alino nu mu ciputulwa cakuti “Sambililini Kuomba Ningo Umulimo wa Kusimikila” icaya umu Kabuku Aka Kuomvya mu Kulongana Kwakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu. Uzye mukaomvya ivintu vii? Ndi cakuti twapekanya ningo cikatwazwa ukucefyako intete lino tukusimikila nupya tusitwisika vino tukulanda.

11. I cani icazwa aina Klistu yamwi ukuya ya kasambilizya yasuma?

¹¹ Nupya tungaya ya kasambilizya yasuma ndi cakuti tukusambililako kuli yauze yano twaya nayo umu cilongano. Ya Sam yano itulandapo, yelenganyanga pa cikalenga ukuti aina Klistu yamwi yaya aakasambilizya yasuma. Yatandike ukwika sana amano uku nzila zino yauze yakasambilizizyamo nu kwezya ukuyakolanya. Nkazi umwi uwi zina lyakuti Talia wikanga sana mano kuli vino ya kalanda aakalanda ningo malyasi ya ku yantu yonsi yakalondolola ivyeo. Na cii calenzile asambilile ivya kulanzyanya ningo na antu malyasi yamwi yano yakauzya sana umu mulimo wa kusimikila.

12. Iintazi ci zino yamwi yakakwata?

¹² Swensi kwene tungaipakizya ukulongana ndi cakuti tukwiimba sana nu kulandapo masuko apekanye ningo. (Masa. 22:22) Yamwi cikayatalila ukwiimba nu kwasukapo pa kulongana. Nga mwemo? Nga cikamutalila, mumatemwa ukusambilila pali vino vyazwa yamwi ukuta ukuya ni intete.

13. I cani icingamwazwa ukulaimba nu mwenzo onsi pa kulongana?

¹³ Mwaimba nu mwenzo onsi. Mulandu ucindamisye uno tukaimbila inyimbo lino tuli pa kulongana, u kulumbanya Yeova. Nkazi umwi uwi zina lyakuti Sara akayuvwa ukuti atamanya ukwiimba ningo. Lelo akalondesya ukulumbanya Yeova umu nyimbo. Fwandi lino akupekanya ukulongana akapekanya ni nyimbo kwene. Akaezya ukwiimba inyimbo izilimo nu kulola vino ivisinka ivilimo vikuvwana na malyasi ali umu kulongana. Walanzile ati: “Cii cikangazwa sana ukwika amano uku mazwi ali umu lwimbo ukucila kuli vino nkaimba.”

14. I cani icingamwazwa ukulaasukapo pa kulongana ndi cakuti mukauvwa intete?

¹⁴ Mwaasukapo lyonsi. Kulanda sile icisinka yamwi cikayatalila ukucita vivyo. Nkazi wino itulandapo uwi zina lyakuti Talia walondolwile ukuti: “Nkauvwa sana intete ukulanda uku yantu yanji, lelo yene yasimanya pano  izwi lyane lyateekela. Fwandi cikantalila sana ukwasukapo pa kulongana.” Lelo cico cisilenga ukuti Talia ataasukapo. Lino akupekanya ukulongana akaiusya ukuti icasuko cakwe cilinzile ukuya iciipi nupya ica mukulungatika. Walanzile nu kuti: “Fwandi caya sile NINGO ndi cakuti icasuko cane iciipi, icangupale nupya ica mukulungatika pano vivyo kwene avino katungulula akaenekela.”

15. I vyani vino tulinzile ukulaiusya pa masuko itu?

¹⁵ Na ina Klistu kwene atakwata insonyi nupya asiuvwa intete ukwasukapo yangaasitoka ukwasuka. U mulandu ci? Nkazi uwi zina lyakuti Juliet walanzile ukuti: “Insita zimwi nkasitoka ukwasukapo, pano nkatiina ukuti icasuko cane cimaya icangupale sana nupya cisikuzipa.” Lelo mwaiusya ukuti Yeova akalonda ukuti twaasukapo ukulingana na vino tungakwanisya. * Akatemwa sana nga walola vino tukwezya na maka itu ukwasukapo pa kulongana nanti icakuti tukauvwa intete.

16. I milandile ya musango ci ino tulinzile ukutalukako?

¹⁶ Mwataluka uku milandile yonsi iipe. (Efeso 4:31) Wakwe vino itusambilila, umwina Klistu atalinzile ukuya ni milandile iipe. Lelo nga tutacenjile, insita zimwi tungaomvya mazwi aipe. Wakwe, tulinzile ukucenjela pakuti tutalanda iviipe pa yantu yano twapusana intambi, mutundu, nanti impanga. Nupya tusilonda ukusosya yauze ukupitila umu kuomvya mazwi aipe. Umwina umwi walanzile ukuti: “Insita imwi naomvizye amazwi aipe ala nkwelenganya ukuti nkuseka sile nupya yali ningo, lelo amazwi yayo yasosizye wino nanenanga. Pa myaka iingi mamane akanena pa mbali ndi cakuti amazwi yano inaomvya iyamucisa nanti ukucisa yauze.”

17. Kulingana na Efeso 4:29, tungakomelezya uli yauze?

¹⁷ Mwalanda amazwi angakomelezya yauze. Mwaitemelwa ukukomelezya yauze ukucila ukulalanda sile ivingayatoovola. (Belengini Efeso 4:29.) Aina Izlaeli yakweti ivintu ivingi ivya kutaizizyapo, lelo izile iyatandika ukuilizyanya. Nga tukuilizyanya cingalenga ukuti na yauze kwene yailizyanya. Nupya vikwene i vyacitike nu ku nengu 10 izyalenzile ukuti “aina Izlaeli yonsi pyu yailizyanya kuli Mose.” (Mpe. 13:31–14:4) Lelo ukutaizya yauze kungalenga antu yonsi yaye ni nsansa. Nupya vikwene ali vino cali uku mwana wakwe Yefuta, pa mulandu wakuti anaci yauze yamutaizyanga, calenzile ukuti atwalilile ukwika amano uku mulimo uno wapeezilwe. (Kapi. 11:40) Ya Sara yano itulandapo yalanzile ukuti: “Nga tukutaizya  yauze, tukayazwa ukuyuvwa ukuti Yeova wayatemwa nupya yacindama umwi uvi lyakwe.” Fwandi mwalola inzila zino mungataizizyamo aina na ya nkazi.

18. Kulingana na mazwi aya pa Masamu 15:1, 2, u mulandu ci uno tulinzile ukulalandila ivya cumi, nupya tungacita uli vivyo?

¹⁸ Mwalanda ivya cumi. Nga tukubepa Yeova atanga atutemwe. Wapata ufi onsi. (Mapi. 6:16, 17) Nanti cakuti antu aingi yakalola ukuti ukubepa kukayazwa, swemo tusicita vivyo pano Yeova wapata ufi. (Belengini Masamu 15:1, 2.) Ukuya kwene tusilonda ukubepa nanti apanono, lelo tusilonda nu kuzifilizya malyasi pakuti yauze iyatandika sile ukwelenganya vino tukulonda.

19. I vyani vyuze vino tulinzile ukucenjelako?

¹⁹ Mutaya nu lwambo. (Mapi. 25:23; 2 Tesa. 3:11) Ya Juliet yano itulandapo yalondolwile vino ulwambo lwalenzile ukuti yaye. Yatiile: “Ukuvwa kuno umwi akwamba umuze kukantoovola, nupya kukalenga ukuti inte ukutaila umuntu akwamba umuze. Alino, ningamanya uli ndi cakuti asilanda iviipe pali neene kuli yauze?” Fwandi nga mwalola ukuti ilyasi lyatandika ukuyamo ulwambo, mwasenula ilyasi nu kutandika ukulanda pali vyuze ivya kukomelezya.—Kolo. 4:6.

20. I vyani vino mukulondesya ukucita umu milandile inu?

²⁰ Pa mulandu wakuti tukaikala umu nsi ii umwaya imilandile iipe, tulinzile ukuombesya pakuti imilandile itu iyazanzya Yeova. Nupya mwaiusya ukuti ukulanda u wila ucindame ukufuma kuli Yeova, fwandi akaika amano kuli vino tukauomvya. Alatupaala ndi cakuti tukuomvya ningo uwila uwo lino tuli umu mulimo wa kusimikila, lino tuli pa kulongana, na lino tukulanzyanya na yauze. Lino insi ii iipe ilafumiziwapo, cilatwangukila sana ukucindika Yeova umu milandile itu. (Yuda 15) Acino fwandi ndakai, twalililini ukuzanzya Yeova umu ‘mazwi ya pa kanwa kinu.’—Masa. 19:14.