Skip to content

Skip to table of contents

NKHANI YOPHUNZILA N.° 15

Kansi nimwe “chisanzo chiweme . . . pa kalaŵilidwe”?

Kansi nimwe “chisanzo chiweme . . . pa kalaŵilidwe”?

Unkhale chisanzo kuli okhulupilika mu kalaŵilidwe.”1 TIM. 4:12.

NYIMBO N.° 85 Londelannani

VATIKUTI TIPHUNZILE *

1. Kansi luso yasu yolaŵila ifumila kuni?

 LUSO yasu yolaŵila ni mphaso yofumila kuli Mulungu wasu wachikondi. Munthu woyambilila Adamu pechingolengewa, ekatishila ntchito mawu kuti alaŵile na Atata ŵake ŵakululu. Yove ekulishasoti luso yake mwa kulaŵila mawu ayakine anyowani. Adamu ekatishila ntchito luso yake yamene iyi pokata ntchito yake yoteya mazina vinyama vonse. (Gen. 2:19) Ndipo vuwoneka kuti yove esangalala ngako—pechilaŵila na nkazi wake muweme ngako Hava pa ulwendo woyamba!—Gen. 2:22, 23.

2. Kansi ŵanthu oikatishila ntchito tyani mphaso yolaŵila?

2 Papita kanthawe katontho, mphaso yolaŵila ikatishiliwa ntchito mu njila yophoniyeka. Satana Mdyelekezi esempha Hava, ndipo wenye wamene uyu wichitisha kuti ŵanthu ankhale ochimwa na osoŵa ungwilo. (Gen. 3:1-4) Adamu ekatishila ntchito mphaso yolaŵila mu njila yophoniyeka pechiimba mulandu Hava—na Yehova—chifukwa cha vophoniya vake. (Gen. 3:12) Kaini esempha Yehova pavuli pakuti wapaya nkwake Abele. (Gen. 4:9) Papita nthawe, mbadwa ya Kaini zina yake Lameki, elemba ndakatulo yuwonesha vinthu vachiwawa vamene venzechitika mu nthawe yake. (Gen. 4:23, 24) Kansi vinthu vili tyani masiku ŵano? Nthawe ziyakine, mpaka asogoleli andale okatishila ntchito mawu aipa pa gulu. Ndipo n’vovuta masiku ŵano kufwana filimu yamene iliye mawu aipa. Ŵana asikulu akumvwa mawu aipa ku sikulu, ndipo akulu-akulu nawo oŵamvwasoti akaluta ku ntchito kwawo. Mfundo yakuti kalaŵilidwe kaipa kali paliponse masiku ŵano, yuwonesha mwachaipila chalo.

3. Kansi tufunika kunkhala osamala na chinji, ndipo tikambilane chinji mu nkhani ino?

3 Keno tusamalalini, tingayoŵelele kumvwa mawu aipa mwakuti nase tingayambe kuŵakatishila ntchito. N’chendi kuti monga Akhilisitu tufuna ngako kumukondwelesha Yehova, ndipo tingafunelini olo patontho kukatishila ntchito mawu amene aŵa aipa. Sewo tufuna kukatishila ntchito mphaso yolaŵila mu njila iweme—kuti titamande Mulungu wasu. Mu nkhani ino, tiwone mwatingachitile vamene ivi, (1) mu utumiki, (2) pamisonkhano ya mpingo, komasoti (3) pa kalaŵilidwe kasu ka nsiku na nsiku. Koma choyamba, tiyeni tikambilane chifukwa chake vinthu vatulaŵila vunkhala vofunika ngako kwa Yehova.

YEHOVA OKHUZIWA NA VINTHU VATULAŴILA

Kansi vinthu vamulaŵila vuwonesha tyani vili mu ntima mwanu? (Onani ndime 4-5) *

4. Mokatijana na Malaki 3:16, ndaŵa yanji vinthu vatulaŵila vumukhuza Yehova?

4 Ŵelengani Malaki 3:16. Baibolo yuwonesha kuti Yehova ali na “buku ya chikumbukilo” ya mazina a ŵanthu amene kupitila m’kalaŵilidwe kawo owonesha kuti okonda Yehova noganizila za zina yake. Kansi muganiza kuti ndaŵa yanji yove ali na buku yamene iyi? Vatulaŵila vuwonesha vili muntima mwasu. N’chifukwa chake Yesu enena kuti: “Pakamwa polaŵila vusefukila muntima.” (Mt. 12:34) Vinthu vatusankha kulaŵila vuwonesha mwatumukondela Yehova. Ndipo Yehova ofuna kuti ŵala omukonda azasangalale na moyo wosasila m’chalo chanyowani.

5. (a) Kansi kulambila kwasu kukatijana tyani na vatulaŵila? (b) Mokatijana na vithunzi, kansi tufunika kukumbukila chinji pa nkhani ya kalaŵilidwe kasu?

5 Kalaŵidwe kasu niye kangachitishe kuti Yehova avomeleje kulambila kwasu olo yayi. (Yak. 1:26) Ayakine mwa ŵanthu asakonda Mulungu olaŵila mwaukali, mwankhanza, komasoti molikuja. (2 Tim. 3:1-5) Kulaŵila chendi, sewo tufunalini kunkhala monga ni ŵanthu amene aŵa. Tufuna kuchita vonse vatingakwanishe kuti tikokondwelesha Yehova. Koma kansi Yehova angasangalale nase keno tulaŵila mwaulemu na mowama ntima pamisonkhano yasu ya Chikhilisitu olo mu utumiki, koma tulaŵila mwaukali na ŵanthu a m’banja mwasu na kusaŵawonesha chikondi keno paliye otiwona na kutimvwa?—1 Pet. 3:7.

6. Kansi ni vinthu viweme votyani vichitika chifukwa cha kalaŵilidwe kaweme ka Kimberly?

6 Keno tukatishila ntchito luweme mphaso yasu yolaŵila, tuliziŵikisha kuti tulambila Yehova. Mwanjila yamene iyi, tukwanisha kuyavya ŵanthu kuwona kusiyana pakati pa ‘wala otumikila Mulungu na wala asamutumikila.’ (Mal. 3:18) Vamene ivi, niye vichitikila mulongo muyakine zina yake Kimberly. * Yove enze epasiwa ntchito kuti aikate pamozi na muyake waku sikulu. Pavuli pakuti akatila ntchito pamozi, muyake wa Kimberly ewona kuti enze wosiyana na ŵana asikulu ayakine. Yove enzetonjalini ŵanthu ayakine kumbali, enzelaŵila mowama ntima komasoti enzelaŵilalini mawu aipa. Muyake wa Kimberly echita chidwi ngako ndipo pamapeto pake, evomela kuphunzila Baibolo. Yehova osangalala ngako keno tulaŵila m’njila yamene yukopa ŵanthu kuti awele mu choonadi!

7. Kansi mwewo mulimbikisiwa kuchita chinji na mphaso yolaŵila yechikupasani Mulungu?

7 Tonse tufuna kulaŵila m’njila yulemekeza Yehova na ingatiyavye kunkhala pa ushamwali wotang’a na abale ŵasu. Tetyo, tiyeni tiwone njila ziyakine zothandiza zamene zingatiyavye kupitilija kunkhala “chisanzo chiweme . . . pa kalaŵilidwe.”

MUKONKHALA CHISANZO CHIWEME MU UTUMIKI

Kulaŵila mowama ntima na ŵanthu mu utumiki kukondwelesha Yehova (Onani ndime 8-9)

8. Kansi Yesu etisiila chisanzo chotyani chokhuza mwatingakatishilile ntchito mphaso yasu yolaŵila mu utumiki?

8 Mukolaŵila mowama ntima komasoti mwaulemu keno ayakine akukalipishani. Pa utumiki wake, Yesu eyopejelewa kuti enze munthu wokonda kumwa ngako vinyu, wokonda ngako kulya, wotumiwa na Mdyelekezi, wosasunga nsiku ya Sondo komasoti mpaka wonyoza Mulungu. (Mt. 11:19; 26:65; Lk. 11:15; Yoh. 9:16) Olo n’tetyo, Yesu enzeyankhalini mwaukali. Molingana na Yesu, keno ŵanthu ayakine olaŵila nase mwaukali tufunikalini kuwejela. (1 Pet. 2:21-23) N’chendi kuti kuchita vamene ivi kunkhalalini kupepu nthawe zonse. (Yak. 3:2) Koma, kansi n’chinji chingatiyavye?

9. Kansi n’chinji chingatiyavye kuti tikosamala kalaŵilidwe kasu tikankhala mu utumiki?

9 Keno munthu muyakine wakulaŵililani mwaukali mu utumiki, osati mukokalipa chifukwa cha vamene ivo. M’bale muyakine zina yake Sam enena kuti, “Nuyeja-yeja kuganizila vinthu vangafunikile kuphunzila munecho wa ng’anda vokhuza choonadi chonena za Mulungu nokumbukila kuti angakwanishe kuchinja.” Nthawe ziyakine, munecho wa ng’anda okalipa tyala chifukwa chakuti tawela pa nthawe yolakwika kuli yove. Mulongo muyakine zina yake Lucia, akakumana na munthu waukali mu utumiki ochita pemphelo yachidule nosenga Yehova kuti amuyavye kunkhala wodekha nopewa kulaŵila mawu osayenela komasoti onyoza. Nase tingatolele chisanzo cha Lucia tikakumana na munthu waukali mu utumiki.

10. Mokatijana na 1 Timoteyo 4:13, kansi cholinga chasu chufunika kunkhala chotyani?

10 Mukoyangijila luso yanu yophunzisa. Timoteyo enze na luso ngako mu utumiki, koma olo n’tetyo yove enzefunika kupitilija kuyangijila luso yake yophunzisa. (Ŵelengani 1 Timoteyo 4:13.) Kansi sewo tingayangijile tyani luso yasu yophunzisa mu utumiki? Tufunika kukonzekela luweme. Chokondwelesha n’chakuti tili na vida vosiyana-siyana vamene vingatiyavye kunkhala aphunzisi aluso. Mungaphunzile vinyinji kufumila mu kabulosha kakuti Chitani khama pa kuŵelenga na kuphunzisa komasoti pa mbali ya “Kuphunzisa na luso mu utumiki” yamene yupezeka mu Kabuku kamisonkhano ka Utumiki komasoti moyo wasu wachikhilisitu. Kansi mwewo mukatishila ntchito luweme vida vamene ivi kuti muyangijile luso yanu yophunzisa? Keno tukonzekela luweme tikokwanisha kuchita vinthu modekha komasoti kulaŵila mofumila pansi pantima.

11. Kansi abale na alongo ayakine ekwanisha tyani kuyangijila luso yawo mu utumiki?

11 Sewo nase tingayangijile luso yasu yophunzisa, pophunzila kufumila kuli ayakine mu mpingo. Vamene ivi niye vakuchita Sam, wala watatomola kuvuli, yove olikonsha chamene chuchitisha abale na alongo ayakine kunkhala aphunzisi aweme. Yove omvwishila mwatchelu mwakuphunzisila ove ndipo pavuli pake oyeja kuŵakonkheja. Mulongo muyakine zina yake Talia, ephunzila vinyinji kufumila kuli olaŵila nkhani aluso amene olaŵila nkhani za onse. Yove ephunzila mwangayambile kukambilana nawo ŵanthu pa nkhani zakukonsha kanyinji-kanyinji mu utumiki.

MUKONKHALA CHISANZO CHIWEME PAMISONKHANO

Kuimba na ntima wonse pamisonkhano kukondwelesha Yehova (Onani ndime 12-13)

12. Kansi ŵanthu ayakine okumana na mavuto otyani?

12 Tonse tingatoleko mbali pamisonkhano mwa kuimba nyimbo mokweja mawu nopeleka ndemanga zokonzekelewa luweme. (Sal. 22:22) Ayakine owona kuti n’vovuta kuimba nopeleka ndemanga pamisonkhano. Keno mwewo muli na vuto yamene iyi, musangalale kuziŵa vinthu viyavya ŵanthu ayakine kuti asilije wowa wamene uyu.

13. Kansi n’chinji chingakuyavyeni kuti mukoimba na ntima wonse pamisonkhano?

13 Mukoimba na ntima wonse. Tikoimba mu Ng’anda ya Ufumu, cholinga chasu chikulu chikonkhala kutamanda Yehova. Mulongo muyakine zina yake Sara oliwonalini kuti oziŵa ngako kuimba. Koma yove ofunishisha kutamanda Yehova poimba nyimbo. Ndipo chuyavya Sara kuti akokwanisha kuchita vamene ivi, ni kukonzekela nyimbo akali ku ng’anda monga mwakuchitila pokonzekela mbali ziyakine za misonkhano. Yove oyeselela kuimba nyimbo noyeja kuwona mwamene mawu a mu nyimbo zamene izo mwakukatanijilana na nkhani zikuti zikalaŵiliwe pamisonkhano. Yove enena kuti: “Vamene ivi, vuniyavya kuganizila ngako mawu a mu nyimbo mmalo moganizila ngako luso yangu yoimba.”

14. Keno mwewo nimwe wansoni, kansi n’chinji chingakuyavyeni kuti mukoyankha pamisonkhano?

14 Mukoyeja-yeja kupeleka ndemanga pamisonkhano. N’chendi kuti vamene ivi vingankhale vovuta kuli ŵanthu ayakine. Talia wamene tamutomolako kale enena kuti: “Nuchita wowa ngako kuti nilaŵile pa gulu ya ŵanthu. N’chifukwa chake, kupeleka ndemanga pamisonkhano n’kovuta ngako kuli newo.” Olo n’tetyo, Talia olekalini kupeleka ndemanga pamisonkhano. Pokonzekela misonkhano, nthawe zonse yove okumbukila kuti ndemanga yoyamba pa ndime iliyonse yufunika kunkhala yachidule na yosapita mmbali. Yove enena kuti: “Vamene ivi vutanthauza kuti yankho yangu ingankhale ifupi na yosavuta kumvwa, chifukwa mayankho oteti niye ŵakufuna wala ochitisha.”

15. Kansi tufunika kukumbukila chinji pa nkhani yopeleka ndemanga pamisonkhano?

15 Olo Akhilisitu amene aliye nsoni, payakine angaleke kupeleka ndemanga pamisonkhano. Ndaŵa yanji? Mulongo muyakine zina yake Juliet, enena kuti, “Nthawe ziyakine nukwanishalini kuyankha chifukwa nuyopa kuti ndemanga yangu ni yachidule ngako ndipo ni yosakwanila.” Keno mwewo mulimvwa tetyo, mukokumbukila kuti Yehova ofunalini kuti mukopeleka ndemanga ziweme ngako kupambana zamungakwanishe kupeleka. * Yove osangalala ngako keno tuchita vonse vatingakwanishe kuti tikopeleka ndemanga pamisonkhano olo kuti nthawe ziyakine tuchita wowa.

MUKONKHALA CHISANZO CHIWEME PA KALAŴILIDWE KANU KA NSIKU NA NSIKU

16. Kansi ni njila zotyani za kalaŵilidwe kaipa zatufunika kupewa?

16 Mukopewa kulaŵila “mawu aipa.” (Aef. 4:31) Monga mwatafotokozela kumayambililo, Mkhilisitu ofunikalini olo patontho kulaŵila mawu aipa. Pali njila za kalaŵilidwe kaipa zatufunikasoti kusamala nazo. Mwachisanzo, tufunika kusamala kuti osati tikolaŵila vinthu viipa vokhuza chinkhalidwe cha ŵanthu ayakine, ntundu wawo na chalo chakunkhala. Kuyangijila pali vamene ivi, tufunikalini kulaŵila vinthu vamene vingakhumudwise ayakine. M’bale muyakine enena kuti: “Nthawe ziyakine, nenzelaŵila vinthu venenzewona kuti n’vosekesha komasoti viliye vuto iliyonse, koma chendi chake n’chakuti venzelini viweme komasoti ŵanthu ayakine enzekalipa navo. Kwa vyaka vinyinji, nkazi wangu wankhala oniyavya ngako poniuja paneka kuti vinthu vanalaŵila vamukhumudwisa yove nokhumudwisa ŵanthu ayakine.”

17. Mokatijana na Aefeso 4:29, kansi tingalimbikise tyani ŵanthu ayakine?

17 Mukolaŵila mu njila yamene ingalimbikise ayakine. Mmalo moweluza olo kudandaula, mukonkhala na ntima wotembeja ayakine. (Ŵelengani Aefeso 4:29.) Aisiraeli enze na vifukwa vinyinji vonkhalila otembeja, koma mmalomwake nthawe zonse ove enzefwana vifukwa vodandaulila. Keno tukonda kudandaula nthawe zonse, vingachitishesoti ayakine kuti nawo akodandaula. Kumbukilani kuti azondi 10 pechilaŵila vinthu viipa vokhuza chalo cholonjezewa, “ŵana onse a Isiraeli eyamba . . . kudandaula moshushana na Mose.” (Num. 13:31–14:4) Keno tili na ntima wotembeja ayakine, tingayavye aliyense kunkhala wosangalala. Tingankhale osimikijila kuti mwana mwanakazi wa Yefita, elimbikisiwa ngako kuti apitilije kuchita utumiki wake chifukwa chakuti asimbi ayake enzemutembeja. (Ower. 11:40) Sara, wamene tamutomolako kale enena kuti: “Keno tutembeja ŵanthu ayakine, tuchitisha ŵanthu amene awo kulimvwa kuti okondewa na Yehova pamozi na abale na alongo mumpingo.” Tetyo, mukofwana njila zamungalimbikisile abale na alongo ŵanu.

18. Mokatijana na Salimo 15:1, 2, ndaŵa yanji tufunika kulaŵila vachendi, ndipo vamene ivi vupamikijapo chinji?

18 Mukolaŵila vachendi. Sewo tingamukondweleshelini Yehova keno tulaŵilalini vachendi. Chifukwa chakuti yove ozondana na wenye wa ntundu uliwose. (Miy. 6:16, 17) Olo kuti ŵanthu anyinji masiku ŵano owona kuti kutala wenye n’kuweme, sewo tupewa kuchita vamene ivi chifukwa Yehova onena kuti n’kuphoniya. (Ŵelengani Salimo 15:1, 2.) N’chendi kuti tupewa kutala wenye wa ntundu uliwonse, koma tupewasoti kufotokoza vinthu vonse vamene vingachitishe kuti ayasu ankhale na maganizo ophoniyeka.

Kuchinja makambilano aipa noyamba kukambilana viweme kukondwelesha Yehova (Onani ndime 19)

19. Kansi ni chinthu chiyakine chotyani chatufunika kusamala nacho?

19 Mukopewa kufalisa nkhani zawenye. (Miy. 25:23; 2 Ates. 3:11) Juliet, wamene tamutomolako kale efotokoza mwakumvwila akamvwa ayakine otonja ayawo. Yove enena kuti: “Kumvwishila nkhani zawenye kunifokesha ndipo kunichititisha kuti osati nikomukhulupilila munthu wamene uyo otonja ayake. Lomba kansi ningaziŵe tyani kuti akankhala kumbali na ŵanthu ayakine onitonjalini?” Keno muwona kuti potandala mwewo olo munthu muyakine wayamba kulaŵila vinthu viipa vokhuza munthu muyakine, mukochinja nkhani noyamba kukambilana vinthu viweme.—Akol. 4:6.

20. Kansi mwewo nimwe osimikijila kuchita chinji na kalaŵilidwe kanu?

20 Tunkhala m’chalo chamene ŵanthu anyinji okatishila ntchito mphaso yolaŵila mu njila yophoniyeka, n’chifukwa chake tufunika kuyeja-yeja mwakhama kuti tikolaŵila vinthu vamene vingakondweleshe Yehova. Mukokumbukila kuti luso yolaŵila ni mphaso yofumila kwa Yehova ndipo yove owona njila yatukatishilila ntchito mphaso yamene iyi kunkhala yofunika. Tingankhale osimikijila kuti Yehova azatidalise keno tukatishila ntchito mphaso yasu yolaŵila mu njila iweme mu utumiki, pamisonkhano komasoti pa kalaŵilidwe kasu ka nsiku na nsiku. Ndipo Yehova akazawononga chino chalo chiipa, vizankhale vosavuta kumulemekeza na kalaŵilidwe kasu. (Yuda 15) Pamuyembekezela nsiku yamene iyo, nkhalani osimikijila kupitilija kukondwelesha Yehova na “mawu a pakamwa [panu].”—Sal. 19:14.

NYIMBO N.° 124 Tinkhale okhulupilika nthawe zonse

^ ndime 5 Yehova etipasa mphaso ya ntengo wapatali—yamene ni mphaso yolaŵila. Koma chomvwisha chisoni n’chakuti ŵanthu anyinji okatishilalini ntchito mphaso yamene iyi monga mwenzefunila Yehova. Kansi n’chinji chingatiyavye kuti mawu ŵasu akonkhala olimbikisa komasoti okondwelesha kwa Yehova muli chino chalo chiipa? Kansi tingamukondweleshe tyani Yehova na mawu ŵasu tikolalikila, tikankhala pamisonkhano ya mpingo komasoti tikotandala na ŵanthu ayakine? Nkhani ino, iyankhe makonsho amene aŵa.

^ ndime 6 Mazina ayakine achinjiwa.

^ ndime 15 Kuti muziŵe vinyinji vokhuza kupeleka ndemanga, onani nkhani yakuti, Tizitamanda Yehova Mumpingo mu Nsanja ya Olonda ya January 2019.

^ ndime 61 MAWU OFOTOKOZA VITHUNZI: Munecho wa ng’anda okalipila m’bale wamene ofuna kumulalikila ndipo m’bale wamene uyo naye omukalipilasoti munecho wa ng’anda; m’bale onyalanyaza kuti aimbe pamisonkhano; ndipo mulongo oloŵelelapo pa nkhani zawenye.