Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 15

Kodi Ndimwe “Ciratizo Cabwino . . . Pakulewalewa”?

Kodi Ndimwe “Ciratizo Cabwino . . . Pakulewalewa”?

Ukhale ciratizo cabwino kwa anyakukhulupirika pakulewalewa.”1 TIMOTIO 4:12.

NYIMBO 90 Timbalimbisane

BZOMWE TIN’PFUNZA a

1. Kodi mbani adatipasa mphaso yakulewalewa?

 KULEWALEWA ni mphaso yakucokera kwa Mulungu wathu omwe ngwalufoyi. Pomwe munthu wakutoma, Adamu, adandomala kulengedwa, iye adayambiratu kulewalewa na Baba wace wa kudzulu. Ndipo iye angadayambambo kumbakhala na mafala mazinji mwakucita kukonza mafala manango. Adamu adaphatisa basa luso lakulewalewa pomwe adauzidwa kuti apase madzina bzirombo. (Ciyambo 2:19) Ndipo iye adakomedwa kwene-kwene pomwe adalewalewa kakuyamba na munthu mwanzace, omwe akhali mkazi wace wakudeka kwene-kwene, wakucemeredwa Eva!—Ciyambo 2:22, 23.

2. Kodi wanthu akuphatisa tani basa kuipa mphaso yakulewalewa kuyambira kale-kale mpaka ntsiku zino?

2 Pomwe padandopita nthawe yakucepa, mphaso yakulewalewa idaphatisidwa basa kuipa. Sathani Dyabu adanamiza Eva ndipo kunama kwaceko kudacitisa kuti wanthu akhale wakuperewera na wapikado. (Ciyambo 3:1-4) Adamu adaphatisambo basa kuipa mphaso yakulewalewayi pomwe iye adaphonya. Iye adapasa mulandu Eva na Yahova kuti ndiwo adacitisa kuti iye aphonye. (Ciyambo 3:12) Pomwe Kaini adapha m’bale wace, iye adanamiza Yahova. (Ciyambo 4:9) Ndipo Lameki, omwe akhali mbadwe ya Kaini, adalewa mafala yomwe yadalatiza kuti pa nthawe imweyire, wanthu akhana dima ndipo akhafuna kwene-kwene kuphana. (Ciyambo 4:23, 24) Tsono tani ntsiku zino? Ifepano timbawona padeca atsogoleri wa ndale akulewa mafala yakunama. Ndipo ntsiku zino, mavidiyo mazinji na nyimbo bzimbakhala na mafala yakuipa. Wana ambabva mafala yakuipa ku xikola ndipo akulu-akulu ambayabva ku basa. Ndipo kuphatisa basa mafala yakuipa kukulatiziratu kuti makhalidwe ya wanthu wa m’dzikoli yakuyenda yaciipiratu.

3. Kodi n’ciyani comwe cingacitike tikasaya kuwona bwino pakulewalewa, ndipo mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

3 Tikasaya kuwona bwino, ifepano tingayambembo kumbalewalewa mafala ya kuipa, thangwe tazolowera kubva wanthu azinji akuyalewa. Pakuti ndife Akristau, tin’funa kuti Yahova ambakomedwe nafe. Kuti ticite bzimwebzi, tin’funika lini kundotcenkha mafala yakutukwana basi, koma tin’funikambo kumbaphatisa basa bwino mphaso ya kulewalewa kuti titumbize Mulungu wathu. Mu nkhani ino, tiniwona kuti tingacite tani bzimwebzi (1) pomwe tiri mu upalizi, (2) pomwe tiri pa mitsonkhano ya gwere na (3) pomwe tikuceza na anzathu. Tsono tikanati kuyamba bwerani tiwone kuti thangwe ranyi nkhani imweyi njakufunika kwa Yahova.

KULEWALEWA NI NKHANI YAKUFUNIKA KWA YAHOVA

Kodi bzomwe imwepo mumbalewa bzimbalatiza kuti mumbakumbuka ciyani? (Onani ndime 4-5) d

4. Mwakubverana na Malakiya 3:16, thangwe ranyi kulewalewa ni nkhani yakufunika kwa Yahova?

4 Werengani Malakiya 3:16. Kodi mukudziwa kuti n’thangwe ranyi Yahova ambanemba mu “bukhu lace lacikumbuso” madzina ya wale omwe ambalatiza kuti ambamugopa na kukumbukira dzina lace? Ni thangwe rakuti mafala yathu yambalatiza bzomwe bziri mu mtima mwathu. Jezu adati: “Pamulomo pambalewa bzinthu bzomwe bzadzala mu mtima.” (Mateu 12:34) Bzomwe ifepano timbalewalewa bzimbalatiza kukula kwa lufoyi lomwe tinalo kwa Yahova. Ndipo Yahovayo akufuna kuti wale omwe ambamufuna adzakhale na moyo wakusaya kumala mu dziko lipsa.

5. (a) Thangwe ranyi tin’funika kucita mphole pakulewalewa? (b) Ninga momwe cithunzi-thunzici cikulatizira, tin’funika kucita mphole na ciyani tikambalewalewa?

5 Kalalewedwe kathu kangacitise kuti Yahova abvume kunamata kwathu ayai ne. (Tiyago 1:26) Wanthu winango omwe ambadziwa lini Mulungu ambalewalewa mwaukali na mwakubzikuza. (2 Timotio 3:1-5) Tsono ifepano tin’funika lini kukhala ninga iwo. Ifepano timbafuna Yahova ndipo tin’funika kucita ciri-centse kuti iye akomedwe na kalalewedwe kathu. Tsono, kodi Yahova angakomedwe tikambandolewalewa bwino pa mitsonkhano na mu upalizi, koma kumui ticimbalewalewa kuipa?—1 Pedru 3:7.

6. Kodi n’ciyani cidacitika thangwe rakuti Kimberly akhambalewalewa bwino na wanthu?

6 Tikambaphatisa bwino basa mphaso ya kulewalewa, wanthu ambadziwa kuti ndife atumiki wa Yahova. Ndipo timbathandiza wanthuwo kuwona kusiyana komwe kulipo “pakati pa omwe ambatumikira Mulungu na omwe ambam’tumikira lini.” (Malakiya 3:18) Onani bzomwe bzidacitika na mpfumakazi inango yakucemeredwa Kimberly. b Iye adauzidwa kuti acite basa linango ku xikola na mwanzace. Pomwe adamala kucita basalo, mwanzaceyo adawona kuti Kimberly akhali wakusiyana na wanthu winango ku xikolako. Iye akhambalewa lini kuipa wanthu, akhambalewalewa bwino na anzace, ndipo akhambalewa lini mafala yakutukwana. Bzimwebzi bzidadabwisa mwanzaceyo ndipo adabvuma kupfunza Bibliya. Kulewa cadidi Yahova ambakomedwa, kalalewedwe kathu kakacitisa wanthu kufuna kupfunza Bibliya!

7. Kodi n’ciyani comwe mun’funika kucita na mphaso ya kulewalewa yomwe Mulungu adatipasa?

7 Kalalewedwe kathu kan’funika kumbalatiza kuti timbalemekeza Yahova na kucitisa kuti timbabverane na abale wathu. Ndipopa bwerani tiwone bzinthu bzinango bzomwe tingacite kuti tipitirize kukhala “ciratizo cabwino . . . pakulewalewa.”

KHALANI CIRATIZO CABWINO MU UPALIZI

Tikambalewalewa bwino na wanthu mu upalizi, timbakondwesa Yahova (Onani ndime 8-9)

8. Kodi n’ciyani comwe Jezu akhambacita wanthu akamunyosa pomwe akhapalizira, ndipo ifepano tikupfunza ciyani?

8 Mbalewalewani mwakugwa mpfuwa na mwaulemu wanthu akakunyosani. Pomwe Jezu akhacita basa lakupalizira, wanthu adamunamizira kuti ambamwa kwene-kwene, adalungwa, ni mtumiki wa Dyabu, akhateweza lini mtemo wa ntsiku ya Sabudu na nyakunyoza Mulungu. (Mateu 11:19; 26:65; Luka 11:15; Juwau 9:16) Tsono Jezu akhambawatawira lini mwaukali. Ifepano tin’funika kukhala ninga Jezu pomwe wanthu akulewalewa nafe mwaukali. Ndipo tin’funika lini kumbawatawira mwaukali. (1 Pedru 2:21-23) Tsono kucita bzimwebzi kulibe kupusa. (Tiyago 3:2) Kodi n’ciyani cingatithandize?

9. Kodi n’ciyani cingatithandize kuleka kulewa mafala yakuipa mu upalizi?

9 Mwenekaciro mui akakukalipirani pomwe mukumupalizira, lekani kumutawira kuipa. M’bale wakucemeredwa Sam adalewa kuti: “Nimbakumbukira kuti munthuyo an’funika kudziwa cadidi ndipo Mulungu angamuthandize kucinja.” Kumbukiranimbo kuti nthawe zinango mwenekaciro mui angakalipe thangwe tiribe kumufikira pa nthawe yabwino. Tikagumana na munthu omwe adakalipa, tingacite bzomwe mpfumakazi yakucemeredwa Lucia imbacita. Tin’funika kupemba kwa Yahova ticimukumbira kuti atithandize kukhala wakugwa mpfuwa na kutithandizambo kuti tileke kulewa mafala yakuipa.

10. Mwakubverana na 1 Timotio 4:13, kodi n’ciyani comwe tentsenefe tin’funika kucita?

10 Kulisani luso lanu lakupfunzisa. Timotio akhali Mkristau wakukhwima ndipo akhadziwa kupfunzisa. Koma iye akhafunika kupitiriza kukulisa luso lace lakupfunzisa. (Werengani 1 Timotio 4:13.) N’ciyani cingatithandize kukhala apfunzisi wabwino mu upalizi? Cakutoma, tin’funika kumbakonzekera bwino. Ifepano tina bzinthu bzizinji bzomwe bzingatithandize kukhala apfunzisi wabwino. Ndipo cinthu cibodzi comwe cingatithandize ni kuwerenga broxura lakuti Kulisani Luso Lanu la Kuwerenga na Kupfunzisa na mbali yakuti “Bziperekeni mu Utumiki Bwakumunda mu Moyo Wathu Wacikristau na Utumiki—Kabukhu Ka Mitsonkhano. Kodi imwepo mumbaphatisa basa mabukhu yamweya? Tikambakonzekera bwino tin’dzakwanisa kukhala wakutsudzuka pomwe tikulewalewa na wanthu ndipo tin’dzalewalewa nawo na mtima wentse.

11. N’ciyani cidathandiza Akristau winango kukhala apfunzisi wabwino?

11 Cinthu cinango comwe cingatithandize kuti timbapfunzise bwino ni kuwona bzomwe abale na mpfumakazi ambacita m’gwere, ticiwatewezera. Sam, omwe tamulewa kale ule, akhawona kuti bzomwe bzikhacitisa abale na mpfumakazi m’gwere kukhala apfunzisi wa luso. Ndipo adakhala tceru kuti awone bzomwe iwo ambacita aciwatewezera. Mpfumakazi yakucemeredwa Talia ikhatetekera mwatceru pomwe abale akufotokoza nkhani za wentse. Thangwe ra bzimwebzi, idapfunza momwe ingambalewere nkhani zikulu-zikulu kuti ithandize wanthu kubvesesa nkhanizo mu upalizi.

KHALANI CIRATIZO CABWINO PA MITSONKHANO

Tikambaimba na mtima wentse pa mitsonkhano, timbatumbiza Yahova (Onani ndime 12-13)

12. Kodi n’ciyani comwe abale na mpfumakazi winango ambaneseka kucita?

12 Tentsenefe tingacitise kuti mitsonkhano ikhale yakudekeza kwene-kwene mwa kumbaimba nyimbo pabodzi na abale na mpfumakazi zathu na kumbapereka mitawiro yakukonzekeredwa bwino. (Salimo 22:22) Tsono, winango bzimbawanesa kuimba ayai kutawira pa mitsonkhano. Kodi imwepo bzimbakunesanimbo? Penu mun’ti inde, kudziwa bzomwe bzidathandiza abale na mpfumakazi winango kukunda bvuto limweri kungakuthandizenimbo.

13. Kodi n’ciyani comwe mungacite kuti mumbaimbe na mtima wentse pa mitsonkhano?

13 Imbani na mtima wentse. Tikambaimba nyimbo za Umambo, cinthu cikulu ni kutumbiza Yahova. Mpfumakazi yakucemeredwa Sara imbawona kuti iribe madu ya kuimba. Napo bziri tenepo, iyo imbafuna kutumbiza Yahova mwa kuimba. Kuti ikwanise kucita bzimwebzi, iyo imbakonzekera nyimbozo kumui, ninga momwe imbacitira na kukonzekera mbali zinango za mitsonkhano. Mpfumakaziyo imbapfunza kuimba nyimbo zomwe zin’kaimbidwa pa mitsonkhano ndipo imbawona kubverana komwe kulipo pakati pa bzomwe nyimboyo ikulewa na bzomwe tin’kapfunza pa mitsonkhano. Iyo idati: “Bzimwebzi bzimbandithandiza kukumbukira kwene-kwene bzomwe nyimboyo ikulewa sikuti kukhala na madu ya kuimba.”

14. Penu bzimbakunesani kutawira pa mitsonkhano, kodi n’ciyani cingakuthandizeni?

14 Mbatawirani kawiri-kawiri. N’cadidi kuti bzimwebzi bzingakhale bzakunesa kwa abale na mpfumakazi winango. Talia, omwe tamulewa kale ule, adati: “Nimbakhala na thupo napo kuti winango ambadziwa lini bzimwebzo thangwe nimbalewalewa mwa kuderekha. Ndipopa bzimbandinesa kutawira pa mitsonkhano.” Napo bziri tenepo, Talia ambaleka lini kutawira pa mitsonkhano. Ndipo akakhala akukonzekera mitsonkhano, iye ambakumbukira kuti mtawiro wakuyamba un’funika kukhala wacigwatira. Mpfumakaziyi idati: “Nimbakomedwa kwene-kwene mitawiro yangu ikakhala yacigwatira ndicisaya kuphatisa basa mafala yakunesa na kutawiriratu mbvunzo omwe wabvunzidwayo, thangwe nyakutsogolera pfunziroyo ambafuna bzimwebzo.”

15. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kukumbukira pa nkhani ya kutawira pa mitsonkhano?

15 Napo Akristau omwe alibe manyazi nthawe zinango bzingawanese kutawira pa mitsonkhano. Thangwe ranyi? Mpfumakazi yakucemeredwa Juliet idalewa kuti: “Nthawe zinango bzimbandinesa kutawira pa mitsonkhano thangwe nimbakumbuka kuti nfundo zomwe nin’funa kufotokozazo n’zakufunika lini kwene-kwene.” Tsono lekani kuyebwa kuti Yahova akufuna kuti ifepano tifotokoze nfundo zomwe tingakwanise. c Iye ambakomedwa kwene-kwene tikambamutumbiza pa mitsonkhano ya gwere mwa kumbatawira pa mitsonkhanoyo. Ndipo an’funa lini kuti ifepano titazire kutawira pa mitsonkhano thangwe ra manyazi ayai mantha.

KHALANI CIRATIZO CABWINO PAKULEWALEWA NA ANZANU

16. Kodi tin’funika kutcenkha kalalewedwe kaponi?

16 Lekani kumbalewalewa “mafala yakupusa.” (Aefezo 4:31) Ninga momwe talewera pakuyamba pale, Mkristau an’funika lini kutukwana. Tsono pana kalalewedwe kanango komwe tin’funika pomwe kutcenkha. Tin’funika kucita mphole kuti tileke kumbalewa kuipa wanthu wa cikhalidwe cinango, dzinza linango ayai wakucokera ku dziko linango. Tin’funika lini kulewa bzinthu bzomwe kwa iwo bzingakhale kuwatukwana. M’bale munango adalewa kuti: “Nthawe zinango nimbalewa mafala yakuipa ayai yakutukwana ndicimbakumbuka kuti ni mafala yakundosekesa basi ndipo palibe bvuto. Tsono ndadzazindikira kuti wanthu ambakomedwa lini nayo mafalayo. Tikakhala tiri pa tekha mkazi wangu ambandithandiza mwa kumbandiuza mafala yomwe iye na wanthu winango ambakomedwa lini nayo.”

17. Mwakubverana na Aefezo 4:29, kodi tingalimbikise tani anzathu?

17 Kalalewedwe kanu kambalimbikise anzanu. Khalani wakukonzeka kumbatenda sikuti kumbandolewa kuipa wanthu ayai kudandaula. (Werengani Aefezo 4:29.) Ajirayeri akhana mathangwe yakubveka kuti ambatende bzomwe Mulungu akhawacitira. Tsono kawiri-kawiri iwo akhambadandaula. Tikambadandaula tingacitise kuti wanthu winango ayambembo kudandaula. Kumbukirani kuti bzomwe azondi 10 adalewa bzidacitisa kuti “Ajirayeri wentse ayambe kudandaulira Mozeji.” (Mirewengo 13:31–14:4) Tsono tikambatenda anzathu timbawapasa mphanvu kuti apitirize kucita bzinthu bzabwino. Ndipo tingakhale na citsimikizo centse kuti mwana wacikazi wa Djafeti adalimbikisidwa kwene-kwene kuti apitirize utumiki bwace, thangwe atsikana anzace akhayenda kukamutenda. (Wayeruzi 11:40) Sara, omwe tamulewa kale ule, adalewa kuti: “Tikambatenda anzathu, timbacitisa kuti iwo abzibve kuti ambafunidwa na Yahova pabodzi na abale na mpfumakazi.” Ndipopa tin’funika kucita ciri-centse kuti tigumane mipata kuti timbatende anzathu na mtima wentse.

18. Mwakubverana na Salimo 15:1, 2, thangwe ranyi tin’funika kumbalewa bzinthu bzacadidi ndipo n’ciyani comwe tin’funika kutcenkha?

18 Mbalewani bzinthu bzacadidi. Tikambalewa bzinthu bzakunama Yahova angakomedwe lini nafe. Iye ambawenga wanthu omwe ambanama. (Mimwani 6:16, 17) Ntsiku zino, wanthu azinji ambakumbuka kuti kunama kulibe kuipa. Tsono, ifepano timbatcenkha kunama thangwe Yahova ambatiuza kuti kudaipa. (Werengani Salimo 15:1, 2.) N’cadidi kuti tin’funika kutcenkha kumbalewa bzinthu bzakunama. Tsono tin’funikambo kutcenkha kumbalewa bzinthu bzomwe bzingacitise kuti munthu akumbuke bzinango, pomwe bzinthu bziri lini tenepoyo.

Tikagwatiza nkhani yomwe ikuyambisa magunkha ticiyamba kulewa nkhani yabwino, Yahova ambakomedwa nafe (Onani ndime 19)

19. Kodi n’ciyani cinango comwe tin’funikira kutcenkha?

19 Tcenkhani magunkha. (Mimwani 25:23; 2 Atesalonika 3:11) Juliet, omwe tamulewa kale ule, adalewa bzomwe ambabva akawona munthu akucita magunkha. Iye adati: “Ndikabva munthu akulewa magunkha, nimbagoboka m’mabondo thangwe nimbadzamukhulupira lini pomwe. Ndipo nimbabzibvunza kuti, kodi munthu umweyu ambandilewambo lini kuipa akakhala na wanthu winango?” Mukawona kuti nkhani yomwe mukuceza ikufuna kukhala magunkha, mungandocinje nkhaniyo muciyamba kulewa nkhani inango yabwino.—Akolose 4:6.

20. Kodi mwatsimikiza kucita ciyani mukambalewalewa?

20 Tikukhala mu dziko lomwe wanthu azinji ambalewalewa mafala yakuipa, ndipopa tin’funika kucita nyongo kuti timbalewelewe bzinthu bzomwe bzimbakondwesa Yahova. Kumbukirani kuti kulewalewa ni mphaso yakucokera kwa Yahova. Ndipo iye ambafuna kuti timbaiphatise bwino basa. Tikambaphatisa bwino basa mphaso imweyi mu upalizi, pa mitsonkhano na pomwe tikuceza na anzathu, iye an’dzatisimba. Wanthu wakuipa akadzacosedwa, bzin’dzatinesa lini kutumbiza Yahova na mafala yathu. (Djuda 15) Pakali pano, citani ciri-centse kuti Yahova ambakomedwe na ‘mafala ya pa mulomo panu.’—Salimo 19:14.

NYIMBO 121 Tin’funika Kubziretsa

a Yahova adatipasa mphaso yabwino kwene-kwene, yomwe ni kulewalewa. Tsono bzomwe bzimbacitika mpsakuti wanthu azinji ntsiku zino, ambaiphatisa lini basa mphasoyi ninga momwe Yahova ambafunira. Kodi n’ciyani cingatithandize kumbalewalewa mafala yabwino na yakulimbikisa mu dziko lakuipali? Kodi bzomwe ifepano timbalewalewa bzingalemekezese tani Yahova pomwe tikupalizira, pomwe tiri pa mitsonkhano ya gwere na pomwe tikuceza na anzathu? Nkhani ino in’tawira mibvunzo imweyi.

b Madzina yanango yacinjidwa.

c Kuti mudziwe bzizinji pa nkhani ya kutawira pa mitsonkhano, onani nkhani yakuti “Momwe Tingatumbizire Yahova pa Mitsonkhano ya Gwere” mu Ntsanza ya Mulindiri ya Janeiro 2019.

d BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale akukalipizana na mwenekaciro mui; m’bale adandonyamala pomwe winango akuimba nyimbo pa mitsonkhano; mpfumakazi ikulewa magunkha.