Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

NKHANI YOPFUNZIRA 15

Ko imwepo ndimwe ‘chitsanzo chabwino . . . pa kayankhulidwe’?

Ko imwepo ndimwe ‘chitsanzo chabwino . . . pa kayankhulidwe’?

‘Khala chitsanzo chabwino kwa okhulupirika pa kayankhulidwe.1 TIM. 4:12.

NYIMBO NA. 90 Tizilimbikitsana

VOMWE TIPFUNZIRE *

1. Ko ni mbani yemwe adatipasa mphaso yoyankhula?

 YAHOVA ndiye adatikonza munjira yakuti timbakwanise kuyankhula. Padandoti munthu woyambirira Adamu walengewa, venze vosashupa kuti aphatise basa mphaso yoyankhula pakuyankhulana na Ababa wake wakudzulu. Adamu wenze pomwe na mwayi wokonza mawu yanyowani kuti ambayaphatise basa ntsiku na ntsiku. Adamu adaphatisa basa mwayi moyu pakuphata basa yomwe adapasiwa yopasa madzina vinyama vose. (Gen. 2:19) Ndipo ndoganizani momwe Adamu adabvera padayankhula na nkazi wake wokhuza Hava yemwe wenze munthu woyamba kugumana naye.—Gen. 2:22, 23.

2. Ko wanthu kalekale adaphatisa tani basa mawu munjira yophonyeka ndipo ntsiku zino viri tani?

2 Patsogolo pake mawu yadayamba kumbaphatisiwa basa munjira yophonyeka. Satana adanamiza Hava ndipo bodza mweyi idachitisa kuti wanthu wose akhale wochimwa. (Gen. 3:1-4) Adamu adaphatisambo basa mawu munjira yophonyeka padayamba kuimba mulandu Hava na Yahova pa vinthu vomwe iye adapalamula yekha. (Gen. 3:12) Nayembo Kaini adanamiza Yahova padati wapha m’bale wake Abele. (Gen. 4:9) Patsogolo pake, Lameki yemwe wenze mbadwa ya Kaini adanemba nyimbo yomwe yenze na mawu yowonesa kuti wanthu wa munthawe yake enze wachiwawa maninge. (Gen. 4:23, 24) Ko wanthu alimbo tani ntsiku zino? Tiwona wanthu wandale womwe alibe manyazi pakunyoza anzawo pagulu. Ndipo m’mavidiyo yazinji ntsiku zino, wanthu achayankhula mawu yoipa. Aluno awona anzawo ankunyozewa kushikola ndipo olo akuluakulu achabvambo anzawo ankuyonzewa kubasa. Kuwanda kwa wanthu woyankhula voipa kunkuchita kuwoneseratu kuti tinkukhala mudziko yoipa maninge.

3. Ko tichadekana kumbasamala maninge na chani, ndipo tikambirane chani munkhani ino?

3 Pakuti nthawe zose tindokhalira kubva mawu yoipa, tikaleka kusamala tingatengerembo. Isepano Akhrisitu ndise ofunisisa kukondweresa Yahova, ndipomwapa tifunalini kumbayankhula mawu yoipa. Tinkufuna kuti voyankhula vathu vimbakondwerese Yahova. Mu nkhani ino tikambirane 1) momwe tingayankhulire bwino mu utumiki, 2) pamisonkhano ya mpingu na 3) pomwe tinkucheza na anzathu. Koma chakuyamba, naboni tikambirane momwe Yahova achabvera tikambayankhula mawu yabwino panango yoipa.

MAWU YATHU YANGAKONDWERESE YAHOVA PANANGO KUMUKALIPISA

Ko vomwe muchayankhula viwonesa kuti muntima mwanu muli chani? (Onani ndime 4-5) *

4. Mobverana na Malaki 3:16, ko Yahova achabva tani na vomwe tichayankhula?

4 Lewengani Malaki 3:16. Ko imwepo munkukwanisa kuwona kuti ndawa chani Yahova adaikha mu ‘bukhu yake yachikumbuso’ mawu ya wanthu womwe angamugopa na kuganizira dzina yake? Vomwe tichayankhula viwonesa vomwe viri muntima mwathu. Yesu adalewa kuti: ‘Pakamwa payankhula vochokera muntima.’ (Mat. 12:34) Vomwe tichayankhula vichawonesa kuti peno tikonda maninge Yahova panango neye. Ndipo Yahova achada kuti wanthu womukonda adzakondwe na moyo wosapera mudziko inyowani.

5. a) Ko Yahova angachite tani peno tiyankhula mawu yoipa? b) Mobverana na vomwe viri pa foto, ndawa chani tichadekana kumbasamala maninge va voyankhula vathu?

5 Vomwe tichayankhula vingachitise kuti Yahova abvume kupemphera kwathu panango neye. (Yak. 1:26) Wanthu anango womwe akondalini Yahova, akambayankhula achita kuwonekeratu kuti ni waukali, wamanyozo ndipo ni wodzikonda maninge. (2 Tim. 3:1-5) Koma isepano tifunalini kukhalako na makhalidwe mwaya ndawa tinkufuna kuti voyankhula vathu vimbakondwerese Yahova. Ko munkuganiza kuti Yahova angakondwe peno tiyankhula mawu yabwino tikakhala pamisonkhano na mu utumiki, koma tikakhala na azibale wathu kumuyi nkumbayankhula mawu yoipa?—1 Pet. 3:7.

6. Ko kuyankhula bwino kwa Kimberly kudabweresa phindu iponi?

6 Tikambaphatisa bwino basa mphaso yathu yoyankhula, tiwonesa kuti ndisedi atumiki wa Yahova. Ndipo tithandiza wanthu ‘kuwona kuti pali kusiyana pakati pa atumiki wa Yahova na omwe amutumikiralini.’ (Mal. 3:18) Mulongo munango dzina yake Kimberly * adawonesa chitsanzo chabwino maninge pankhani mweyi. Kushikola kwawo, iye adapasiwa basa pabodzi na munzake yemwe angapfunza naye. Pangaphata basa pabodzi, munzake ule adawona kuti Kimberly ni wosiyana maninge na aluno anango. Iye ambakokolalini anzake koma ambafotokoza vinthu vomwe iwo achita bwino. Iye adadabwa maninge na momwe Kimberly angachitira vinthu ndipo adabvuma kuti ambapfunzire Baibolo. Ndoganizani momwe Yahova achakhalira wokondwa akambawona kuti voyankhula vathu vinkuthandiza wanthu kuti ayambe kupfunzira choonadi!

7. Ko imwepo munkufuna kumbaiphatisa basa tani mphaso yoyankhula yomwe Yahova adakupasani?

7 Tinkufuna kuti voyankhula vathu vimbakondwerese Yahova nakuti vitithandize kumbabverana na abale wathu. Ndipomwapa naboni manje tiyambe kukambirana vatingachite kuti ‘tikhale chitsanzo chabwino . . . pa kayankhulidwe.’

KHALANI CHITSANZO CHABWINO MUKAMBALALIKIRA

Yahova achakondwa tikambayankhula modekha mu umboni (Onani ndime 8-9)

8. Ko Yesu adatisiyira chitsanzo chabwino chiponi pankhani yoyankhula bwino mu utumiki?

8 Mumbayankhule mwaulemu wanthu akakukalipisani. Panthawe yomwe Yesu angachita utumiki wake, ambalewewa na wanthu kuti ni chidakwa, ni wolungwa, ankubverana na Ndyerekezi, ankusungalini Satade ndipo ankunyoza Mulungu. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoh. 9:16) Podiya kuti venze teno, Yesu ambawadawiralini kuipa. Isembo timbatewedzere Yesu pakupewa kuyankhula mawu yoipa wanthu akatiyamba. (1 Pet. 2:21-23) Koma nthawe zinango ni voshupa kukhala wodekha tikayambiwa. (Yak. 3:2) Manje nchani chingatithandize?

9. Nchani chingatithandize kuti timbasamale na voyankhula vathu tikambalalikira?

9 Yesesani kudziwa kuti ndawa chani munichiro muyi ankukuyankhulani mawu yoipa. M’bale munango dzina yake Sam adalewa kuti: “Niyesesa kuganizira momwe munichiro muyi angaphindulire akatambira choonadi ndipo nimuwona kuti angakwanise kuchinja.” Nthawe zinango munichiro muyi angatikalipire ndawa yakuti tamufikira panthawe yophonyeka basi. Peno munthu wayamba kutikalipira, tingachite bwino kutewedza vomwe mulongo munango dzina yake Lucia achachita. Iye adati tingachite bwino kupemphera mwachigwato nkumukumbira Yahova kuti atithandize kukhala wodekha nakuti tipewe kuyankhula mosowa ulemu.

10. Mobverana na 1 Timoteyo 4:13, ko tingachite bwino kuyesesa kuchita chani?

10 Yesesani kuti mumbapfunzise bwino. Timoteyo wenze Mkhrisitu wodziwa bwino kulalikira, koma olo venze teno ambafunika kupitiriza kukulisa luso yake. (Lewengani 1 Timoteyo 4:13.) Ko nchani chingatithandize kuti timbapfunzise bwino? Tifunika kumbakonzekera bwino. Ndise otembeja kuti tinamabukhu na mavidiyo yosiyanasiyana yomwe yangatithandize kuti timbapfunzise bwino. Imwepo mungaphindule maninge peno mungawerenge bulosha yakuti Chitani khama pa kulewenga na kupfunzisa mwabuya, na Utumiki na moyo wathu wachikhrisitu—Ndandanda ya misonkhano pa mbali yakuti “Kupfunzisa mwabuya mu umboni.” Ko imwepo munkuyesesa kuti muphindule mwakukwana na mabukhu mwaya? Tikambakonzekera bwino, tidzachitelini mantha pakucheza na wanthu mu umboni koma timbadzawauze motsimikiza.

11. Nchani chomwe chinkuthandiza Akhrisitu anango kuti ambapfunzise bwino?

11 Chinthu chinango chomwe chingatithandize kukhala wabuya ni kuwona momwe abale na alongo wa mumpingu mwathu achapfunzisira. Sam watafotokoza kumayambiriro ule afufuza kuti adziwe chomwe chinkuthandiza anango kuti ambapfunzise bwino. Akateno ayesesa kutewedzera maluso yawo. Mulongo Talia achakhala tcheru abale akambakamba nkhani za wose. Vimwevi vimuthandiza kuti awone momwe angambadawirire bwino mibvunzo yomwe wanthu achakonda kubvunza mu umboni.

KHALANI CHITSANZO CHABWINO PAMISONKHANO

Titamanda Yahova tikambaimba na moyo wose pamisonkhano (Onani ndime 12-13)

12. Ko anango viwashupa kuchita chani?

12 Tikakhala pamisonkhano, tose tingachite bwino kumbaimbira pabodzi na kupereka ndemanga zokonzekera bwino. (Sal. 22:22) Anango viwashupa kuti ambaimbe na kupereka ndemanga pagulu. Ko imwepo mushupikambo? Peno mwadawira kuti inde, mukondwe kubva vomwe vidathandiza anzanu omwe enzembo na bvuto mweyi.

13. Nchani chingakuthandizeni kuti mumbaimbe na moyo wose pamisonkhano?

13 Mumbaimbe na moyo wose. Tikambaimba nyimbo za Ufumu, cholinga chathu chikulu chimbakhale kutambanda Yahova. Mulongo munango dzina yake Sara adalewa kuti alibe buya yoimba. Podiya kuti viri tene, iye afuna maninge kumbaimbira Yahova kuti amutamande. Kuti akwanise kuchita vimwevi, adakonza vakuti pakukonzekera misonkhano ambaimbiretu nyimbo zomwe ziri pa ndandanda. Iye ayesesa pomwe kuwona kubverana komwe kulipo pakati pa nyimbo za pandandanda na nkhani zati zikapfunziriwe. Iye adati: “Vimwevi vinithandiza kuti osati nimbadziderere ndawa yowona kuti niyimbalini bwino.”

14. Peno ndimwe wamanyazi, ko nchani chingakuthandizeni kuti mumbapereke ndemanga pamisonkhano?

14 Mumbapereke ndemanga nthawe zose. Kulewa mosabisa, ni voshupa kuti munthu ambakwanise kupereka ndemanga nthawe zose. Mulongo Talia watafotokoza kumayambiriro ule adalewa kuti: “Nichita ulesi kuperekera ndemanga ndawa yakuti podi niyankhule tani, mawu yangu yabvekalini patali. Ndipomwapa vinishupa kudawira pamisonkhano.” Podiya kuti viri teno, Talia sikuti alekeratu kupereka ndemanga. Iye akambakonzekera misonkhano, akumbukira mpfundo yakuti ndemanga yoyamba pa mbvunzo ichadekana kumbakhala yachigwato koma yodawira sitiriti. Iye adafotokoza kuti: “Kuti nikwanise kuchita vimwevi, niyesesa kupereka m’dawiro ufupi, wosashupa kubva na wofotokozeratu mpfundo ikulu ndawa yakuti ndivo vomwe achadikhira m’bale yemwe ankuchitisa pfunziro.”

15. Ko muchadekana kumbakumbukira chani mukafuna kupereka ndemanga?

15 Abale na alongo anango alibe manyazi, koma nthawe zinango azeza kupereka ndemanga. Ndawa chani? Mulongo munango dzina yake Juliet adati: “Nthawe zinango nizeza kuperekera ndemanga ndawa yoganiza kuti yanyanyisa kukhala yachigwato ndipo niwona kuti ni yosabveka bwino.” Koma kumbukirani kuti Yahova achada kuti timbapereke ndemanga yabwino yomwe tingakwanise basi. * Iye atembeja maninge akawona kuti ndise ofunisisa kumutamanda pamisonkhano ndipo tinkufunalini kuti mantha yatikangise kupereka ndemanga.

KHALANI CHITSANZO CHABWINO MUKAMBACHEZA NA ANZANU

16. Ko tichadekana kupewa kuyankhula mawu ya khaindi yanyi?

16 Pewani kumbayankhula ‘mawu yonyoza.’ (Aef. 4:31) Ninge mwatafotokozera pakuyamba, Akhrisitu achadekanalini kumbayankhula mawu yonyoza anzawo. Koma pali mawu yanango yomwe yangawoneke ninge yabwinobwino koma ni yonyoza ndipo tichadekana kuyapewa. Tikambacheza na anzathu, osati timbanyoze wanthu anango ndawa ya chikhalidwe chawo, dzinza yawo panango dziko yomwe adachokera. Ndipo timbapewe kukhumudwisa wanthu anango pakuwayankhula mawu yonyoza. M’bale munango adadawikiza kuti: “Nthawe zinango nimbayankhula mawu yowoneka ninge yabwinobwino, koma yambakwinyiririsa wanthu anango. Kwa magole yazinji, nkazi wangu wakhala ankuniuza kuti voyankhula vangu vimuchitisa kudziwona kuti alibe na basa ndipo vinkukalipisa pomwe wanthu anango.”

17. Mobverana na Aefeso 4:29, ko tingalimbikise tani anzathu?

17 Mumbayankhule mawu yomwe yangalimbikise anzanu. Khalani wokonzeka kutembeja anzanu m’malo modandaula pa vomwe iwo ankuphonyesa. (Lewengani Aefeso 4:29.) Penze vizinji vomwe Aizirayeli adakatembejera Yahova, koma iwo angandokhalira kudandaula basi. Wanthu akakhala na khalidwe yodandaula, ni vosashupa kuti anango atengerembo. Panango imwepo munkukumbukira bwino kuti vomwe amuna 10 wale okazungira dziko adalewa vidachitisa kuti ‘Aizirayeli wose ayambe . . . kudandaula ndawa ya Mose.’ (Num. 13:31–14:4) Koma munthu akatembejewa angakhale na mphanvu zokwanisa kuchita vinthu vabwino. Vinkuchita kuwonekeratu kuti mwana wa Yefita adakwanisa kuchita utumiki wake bwinobwino ndawa yakuti azikazi anzake ambamutembeja. (Ower. 11:40) Sara watatomola kumayambiriro ule adati: “Tikawatembeja anzathu, tingawachitise kudzibva kuti Yahova awakonda ndipo angawone kuti ni wofunika mu gulu yake.” Ndipomwapa tichadekana kufagafaga mpata uliwose kuti timbatembeje anzathu mochokera pasi pa moyo.

18. Mobverana na Salimo 15:1, 2, ndawa chani tichadekanalini kumbanama, ndipo kulewa chaivo kuphatanidzapo chani?

18 Ayi kumbanama. Tingakwaniselini kukondweresa Yahova peno tikonda kunama. Yahova aipidwa na bodza ya khaindi iliyose. (Miy. 6:16, 17) Podiya kuti azinji ntsiku zino awona kuti kunama kulibe bvuto, isepano tiwona kuti virilini bwino ndawa yakuti Yahova aipidwa na bodza. (Lewengani Salimo 15:1, 2.) Ni shuwadi kuti tifunalini kumbanamiza anzathu, koma timbapewe pomwe kubisa nkhani panango kundofotokoza vochepa chabe nkuchitisa wanthu kuganiza vomwe ndivolini.

Yahova achakondwa tikambachinja nkhani yomwe inkuyenda ku khokolo nkukhala macheza yolimbikisa (Onani ndime 19)

19. Ko tichadekana pomwe kupewa chani?

19 Pewani kumbachita khokolo. (Miy. 25:23; 2 Ates. 3:11) Juliet, watafotokoza padzulu apa adafotokoza momwe ichamuwawira khokolo. Iye adati: “Viniwawa nikambabva munthu ankukokola munzake ndipo vinichitisa kuti nilekeretu kumuthemba munthu yemwe ankukokola munzake uyo. Niyamba kuganiza kuti peno iye ankukokola munzake tene, ndiye kuti olo ine nikachoka anganikokolembo.” Mukawona kuti macheza yankuyenda ku khokolo, yachinjeni nkuyamba kuyankhula vinthu volimbikisa.—Akol. 4:6.

20. Ko ndimwe wotsimikiza kumbachita chani na mawu ya pakamwa panu?

20 Pakuti tinkukhala mudziko yomwe wanthu azinji akonda kuyankhula vinthu voipa, tichadekana kuchita khama kuti timbayankhule mawu yokondweresa Yahova. Ayi kuyebwa kuti kuyankhula ni mphaso yomwe Yahova adatipasa ndipo iye achawonesesa momwe tinkuiphatisira basa. Iye angatidalise maninge tikambayesesa kuyankhula mawu yolimbikisa tikakhala pamisonkhano, mu umboni na pamacheza yathu ya ntsiku na ntsiku. Dongosolo ino ya vinthu ikadzati yamala, tidzashupikelini kumbayankhula mawu yokondweresa Yahova. (Yuda 15) Koma pakali pano, mbachitani vose vamungakwanise kuti mumbatamande Yahova na ‘mawu ya pakamwa’ panu.—Sal. 19:14.

NYIMBO NA. 121 Tiyenera Kukhala Odziletsa

^ ndi. 5 Yahova adatipasa mphaso yabwino maninge ya kuyankhula. Koma vokwinyiririsa ni vakuti wanthu azinji ankuiphatisalini bwino basa mphaso mweyi ninge momwe Yahova angafunira. Manje nchani chingatithandize kuti timbayankhule mawu yolimbikisa anzathu na yokondweresa anzathu mudziko yoipa ino? Nchani chingatithandize kuti timbayankhule bwino tikakhala mu utumiki, pamisonkhano ya mpingu na pomwe tinkucheza na anzathu? Munkhani ino tikambirane midawiro ya mibvunzo mwaya.

^ ndi. 6 Madzina yanango yachinjiwa.

^ ndi. 15 Kuti mudziwe vizinji pankhani yopereka ndemanga, onani nkhani yakuti: Tizitamanda Yehova Mumpingo mu Nsanja ya Olonda ya Janeiro 2019.

^ ndi. 61 MAWU YOFOTOKOZERA MAFOTO: M’bale ankukalipira munichiro muyi yemwe wamudawira kuipa; m’bale ankuzeza kuimba pamisonkhano; ndipo mulongo ankukokola munzake.