1. ¿Pitaq rimaqta unanchawarqanchik?

 JEHOVA DIOSMI kuyakuyninpi rimay atiqta unanchawarqanchik. Chayraykum Adanpas kuyakuq taytanchik Jehova Dioswan rimayta atirqa. Chaymantapas musuq rimaykunatam rikurichirqa. Chayraykum animalkunamanpas sutinta churayta atirqa (Gen. 2:19). Mayna kusisqataqchá tarikurqa warmin Evawan chayllaraq rimayta qallaykuspanpas (Gen. 2:22, 23).

2. ¿Imaynatañam rimayta qallaykurqaku ñawpaq tiempopi runakuna? ¿Imaynatam rimanku kunan tiempopi runakunapas?

² Tukuy ima sumaqllaña kachkaptinmi mana allin rimaykuna rikuriyta qallaykurqa. Satanasmi llullakuyta qallaykuspam Evata pantarachirqa, chayraykum llapallanchik huchasapa pantaq runa kanchik (Gen. 3:1-4). Adanpas huchanmantam warmin Evamanwan Jehova Diosman tupayta qallaykurqa (Gen. 3:12). Cainpas wawqin Abelta wañurachispanmi Jehova Diosta llullakuyta qallaykurqa (Gen. 4:9). Cainpa miraynin Lamecpas chay tiempopi runakuna mana allin rimaqllaña, mana allin ruwaqllaña kasqankumantam qillqarqa (Gen. 4:23, 24). ¿Imaynataq kunanpas runakunapa rimasqanqa? Alcalde kayta munaqkunawan presidente kayta munaqkunaqa mana pinqarikuspam tukuy imata rimanku. Videokunapipas mana allinkunallatam rimanku. Escuelakunapiwan llamkaykunapipas mana allinkunallatam rimanku. Runakunaqa mana allin rimaqkunallañamá.

3. ¿Imaynanpitaq mana uyarinanchikchu runakunapa mana allinkuna rimasqanta? ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

³ Runakunapa mana allinkuna rimasqankuta uyarispanchikqa, ñuqanchikpas paykuna hinañam rimayta qallaykuchwan.  Ñuqanchikqa Diospa runankuna kasqanchikraykum mana allin rimaykunataqa mana rimananchikchu, nitaq uyarinanchikchu, aswanqa kallpanchakunanchikmi sumaqta rimaspa Jehova Diosta hatunchananchikpaq. Kay yachachikuypim yachachkasun Diosmanta willakuspapas, huñunakuykunapi kaspapas, piwan parlaspapas Diosta hatunchanapaq hina rimanamanta. Ichaqa puntatayá yachaykusun imaynanpi sumaqta rimananchikta Jehova Dios munasqanmanta.

4. ¿Imaynanpitaq Jehova Diosqa rimasqanchikkunata uyarin Malaquias 3:16 nisqanman hinaqa?

⁴ (Leey Malaquias 3:16). ¿Imaynanpitaq Jehova Diosqa kasukuqninkunapatawan sutinpi yuyaymanaqkunapa rimasqankuta uyarispan libronpi sutinkuta qillqachirqa? Sunqunchikpi imapas kaqmanta rimasqanchikraykum. Jesuspas nirqam: “Runaqa riman sunqunpi huntallaña kaqkunamantam”, nispa (Mat. 12:34). Chaynaqa rimasqanchikpim qawakun Jehova Diosta kuyasqanchikpas utaq mana kuyasqanchikpas. Jehova Diosqa munan kuyaqninkuna wiñaypaq kawsananchiktam.

5. (1) ¿Imaman hinam Jehova Diosqa tantian chaskiwananchikpaqqa? (2) ¿Imaynatam rimananchik Dios kusisqa kananpaq kay fotokunaman hinaqa?

⁵ Jehova Diosqa imaynata rimasqanchikman hinam tantian chaskiwananchikpaq utaq mana chaskiwananchikpaqpas (Sant. 1:26). Diosta mana yupaychaq runakunaqa hatunmantam rimanku, piñasqallañam rimanku, hatun tukuspam rimanku (2 Tim. 3:1-5). Manamá chayna kaytaqa munanchikchu. Ñuqanchikqa munanchik imapas rimasqanchikwan Jehova Dios kusisqa kanantam. Ichaqa, ¿Jehova Diosqa kusikunmanchu huñunakuykunapiwan willakuyllapi kuyakuyllawanña rimaspan wasinpiñataq nanay simi kaq runawan? (1 Ped. 3:7).

6. ¿Imaynanpitaq Kimberlypa estudiaqmasinqa bibliamanta yachayta qallaykurqa?

⁶ Rimasqanchikman hinam wakinkunapas yachanqaku, ‘Diosta yupaychaq kasqanchikta utaq mana yupaychaq kasqanchiktapas’  (Mal. 3:18). Rimarisun iñiqmasinchik Kimberlymanta. * Payqa estudiaqmasinwansi tareankuta ruwasqaku, estudiaqmasinñataqsi cuentata qukurusqa payqa kuyakuqllaña kasqanta, mana allin rimaykunata mana rimasqanta. Chaysi estudiaqmasinqa, imaynanpi chayna kasqanmanta yachayta munasqa, hinaspas chaymanta qipaman bibliamanta yachayta qallaykusqa. ¡Mayna kusisqaraq Jehova Diosqa tarikun imaynata rimasqanchikwan runakuna payman asuykuptinkuqa!

7. ¿Imaynanpim allinta rimananchik?

⁷ Llapallanchikmi munanchik rimasqanchikwan Jehova Diosta hatunchayta, iñiqmasinchikkunawan amistad kayta. Chaynaqa, rimayninchikpi qatipakunapaq hina kananchikpaqyá, imakuna yanapawananchikmanta yachaykusun.

8. ¿Imaynatam Diosmanta willakuspanchik Jesusta qatipakuchwan?

⁸ Mana allinkunata niwaptinchikpas ama piñakuspayá kuyakuywan rimasun. Jesustapas kay pachapi kachkaptinmi runakunaqa yanqamanta nirqaku “mikuysapa hinaspa vino tomakuq” kasqanta, diablopa atiyninwan tukuy imata ruwasqanta, sabado punchawpi mana samasqanta, Diosmanta yanqakunata rimasqanta (Mat. 11:19; 26:65; Luc. 11:15; Juan 9:16). Chaynata niptinkupas Jesusqa kuyakuyllawanmi rimaq. Chaynaqa, pipas nanay siminwan rimapayawaptinchikqa Jesus hinam kuyakuyllawan rimapayananchik (1 Ped. 2:21-23). Ichaqa chayqa sasamá (Sant. 3:2). ¿Imataq kuyakuyllawan rimanapaq yanapawachwan?

9. ¿Imam yanapawasun Diosmanta willakuspanchik nanay siminchikwan mana imatapas nirunapaq?

⁹ Diosmanta willakuptinchik pipas mana kuyakuywan rimapayawaptinchikqa, amayá chay pantasqallantachu qawasun. Iñiqmasinchik Samuelpas ninmi: “Pipas nanay siminwan imatapas niwaptinqa, manam chaypichu piensani, aswanqa Diosmanta yachaspa cambiananpim”, nispa. Wakinpiqa piñasqa kachkaptinkum wasinkuman chayarunchik, chaymi imatapas niwanchik. Chaynapi tarikuspan iñiqmasinchik Luciapa ima ruwasqantayá qatipakusun. Payqa Jehova Diostas mañakun hawkalla kaspa mana kutipakunanpaq, kuyakuyllawan rimananpaq.

10. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik 1 Timoteo 4:13 nisqanman hinaqa?

¹⁰ Bibliamanta allin yachachiq kanapaqyá kallpanchakusun. Timoteoqa Diosmanta allinta willakuspanpas, allin yachachiq  kananpaqmi kallpanchakunan karqa (leey 1 Timoteo 4:13). ¿Imataq yanapawachwan allin yachachiq kanapaq? Imamantapas sumaqta yachaymi. Imamantapas sumaqta yachachinanchikpaqqa Allin ñawinchaq hinaspa allin yachachiq kanapaq niq qillqapi yachachikuykunam yanapawachwan, yanapawachwantaqmi Huñunakuypi yanapawaqninchik qillqapi “Allin yachachiq kanapaq” niqpas. Chay qillqakunapa nisqanman hina ruwaspaykiqa mana manchakuspam yachachinki.

11. ¿Imaynatam wakin iñiqmasinchikkunaqa allin yachachiqña kachkanku?

¹¹ Allin yachachiq kanapaqqa, yanapawachwantaqmi iñiqmasinchikkunapa imayna yachachisqankuta qatipakuypas. 9 kaqpi rimamusqanchik iñiqmasinchik Samuelpas, allin yachachiq iñiqmasinchikkunatas qatipakun. Sumaqta uyarispansi imayna yachachisqanta qatipakun. Iñiqmasinchik Taliapas wakin iñiqmasinchikkunapa imayna yachachisqanta qatipakuspansi, runakunapa yachay munasqankuman hinaña yachachichkan

12. ¿Imapaqmi wakiqninchikkunaqa huñunakuykunapi sasachakunchik?

¹² Huñunakuykunapiqa llapallanchikmi yanapanakuchwan sunqumanta takispanchik, sunqumanta rimarispanchik (Sal. 22:22). Wakiqninchikmi ichaqa anchata sasachakunchik. ¿Qampas chaynachu sasachakunki? Chaynaqa, ima yanapawananchikmantayá yachaykusun.

13. ¿Imataq yanapawachwan huñunakuykunapi sunqumanta takinapaq?

¹³ Sunqumantayá takisun. Huñunakuykunapiqa takinchik Jehova Diosta hatunchanapaqmi. Iñiqmasinchik Sarapas chaytam ruwan. Payqa mana sumaqchata takispanpas, hinallam takin Jehova Diosta hatunchananpaq. Chayraykum payqa huñunakuypaq takikunataqa wasinpiraq puntata takin, hinaspam huñunakuypi yachachikuykunawan tupachin. Paymi willakun: “Ñuqaqa takipa ima nisqanpim yuyaymanani, manam imayna takisqaypichu”, nispa.

14. ¿Imataq yanapasunkiman manchapakuq kaptikipas huñunakuypi rimarinaykipaq?

¹⁴ Huñunakuykunapiyá rimarisun. Achkaq iñiqmasinchikkunam sasachakunku huñunakuypi rimariytaqa. 11 kaqpi rimamusqanchik iñiqmasinchik Taliapas ninmi: “Manchakuywan hina mana rimaspaypas, ukuypiqa llumpaychatam katkatatani, sasachakunimá huñunakuypi rimariytaqa”, nispa. Chaywanpas payqa huñunakuypi rimarinanpaqmi anchata kallpanchakun. Hina paymi nin: “Iskay-kimsa rimayllawan entiendenapaq hina rimaymi allin kasqa,  chaytam munasqaku yachachiqkunapas”, nispa.

15. ¿Imaynata rimarinanchiktam Jehova Diosqa munan?

¹⁵ Wakin iñiqmasinchikkunaqa rimariytaqa sasachakunku manam manchapakuq kasqankuraykuchu, nitaq pinqapakuq kasqankuraykuchu. Chaynaqa, ¿imaynanpitaq sasachakunku? Iñiqmasinchik Juliam nin: “Huñunakuykunapi rimariytaqa manchakuni imayna palabrakunawan rimariyta mana atisqayraykum”, nispa. ¿Chaynachu qampas tarikunki? Chayna tarikuspanchikqa yuyarinanchikmi atisqanchikman hina rimarinanchikta Jehova Dios munasqanta. * Payqa anchatam kusikun sunqumanta rimarisqanchikwanqa.

16. ¿Imaynanpitaq mana rimananchikchu pitapas sientechinapaq hinaqa?

¹⁶ Allin kaqkunallatayá rimasun (Efes. 4:31). Yachamusqanchikman hinaqa ñuqanchikqa manam rimananchikchu mana allin rimaykunataqa. Ichaqa mana musyakustinmi pitapas sientechinapaq hina rimaruchwan, huklaw llaqtayuqkunamanta mana allinta rimayta qallaykuchwan. Chaynata rimaspaqa wakinkunatam hukmanyachichwan. Huk kaqnin iñiqmasinchikpas ninmi: “Wakinpiqa asichinayraykum tukuyta rimaq kani. Ichaqa chaywanmi wakinkuna hukmanyasqaku. Watakuna pasasqanman hinam manaña chayna kanaypaq kallpanchakurqani. Chaypaqqa señoraymi yanapawarqa, paymanta utaq hukkunamanta imatapas rimaruptiymi payqa sapaypi chaykunamanta rimapayawaq”, nispa.

17. ¿Imaynatam Efesios 4:29 nisqanman hinaqa hukkunata kallpanchachwan?

¹⁷ Kallpanchanapaq hinayá rimasun. Hukkunamanta mana allinkunata rimanaykimantaqa alabaykuyá (leey Efesios 4:29). Ñuqanchikqa amayá Israel runakuna hinaqa kasunchu. Paykunaqa mana agradecekuspankum mana allinkunallata rimaqku. Watiqaq 10 runakunapa huchanpim, ‘llapallan Israel runakuna Moisesmanta mana allinta rimayta qallaykurqaku’ (Num. 13:31–14:4). Pitapas alabaykuymi ichaqa anchata kallpanchan. Jefteypa churinpas amistadninkuna kallpanchaykuptinmi Jehova Diosta hinalla servirqa (Juec. 11:40). 13 kaqpi rimamusqanchik iñiqmasinchik Sarapas ninmi: “Pitapas alabaykuptinchikqa, kusisqam tarikun Jehova Diosta yupaychasqanmantawan llaqtanpi kasqanmanta”, nispa. Chaynaqa kallpanchakusunyá pitapas alabaykunapaq.

18. ¿Imaynanpitaq Salmos 15:1, 2 nisqanman hinaqa mana llullakunanchikchu?

 ¹⁸ Imam kaqtayá rimasun. Llullakuptinchikqa Jehova Diosmi piñakunqa, payqariki manam munanchu llullakunataqa (Prov. 6:16, 17). Wakin runakunaqa manam manchakunkuchu llullakuytaqa, ñuqanchikmi ichaqa Jehova Diosta manchakunanchik (leey Salmos 15:1, 2). Chayraykum ñuqanchikqa imatapas mana pakaykuspa imam kaqta willakunanchik.

19. ¿Imaynanpitaq pimantapas qipankupiqa mana rimananchikchu?

¹⁹ Hukkunamanta allin kaqllata rimasun (Prov. 25:23; 2 Tes. 3:11). 15 kaqpi rimamusqanchik iñiqmasinchik Juliatapas hukkunamanta qipankupi rimasqankuqa hukmanyachinsi, paymi nin: “Pitapas pimantapas qipanpi rimaqta uyarispayqa llumpaytam hukmanyani. Chaymi paymanqa manaña imamantapas willayta munaniñachu, manchakunim ñuqamantapas qipaypi rimakuwananmanta”, nispa. Rimachkaspa hukkunapa vidanmanta rimasqaykichikta cuentata qukuruspaykichikqa saqiychik chay rimasqaykichikta, kallpanchakuychik allin kaqkunamanta rimarinaykichikpaq (Col. 4:6).

20. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik?

²⁰ Mana allinllata rimaq runakunapa chawpinpim kawsanchik. Chayraykum Jehova Diospa munasqanman hina rimanapaq kallpanchakunanchik. Jehova Diosqa kuyawasqanchikraykum rimaqta unanchawarqanchik. Chayraykum kallpanchakunanchik willakuspanchikpas, huñunakuykunapi kaspanchikpas, pimanta rimaspanchikpas allin kaqkunallata rimarinapaq. Mana allinllata rimaq runakuna manaña kaptinqa manañam sasachakusunñachu imapas rimasqanchikwan Jehova Diosta hatunchanapaqqa (Jud. 15). Salmos qillqaqpas Jehova Diostam nirqa: “Rimasqaykunapas qampa agradoykipaqtaq kachun”, nispa (Sal. 19:14). Chaynaqa chaypaqyá kallpanchakusun.