1. ¿Tiku tlawalh pi tlan xchuwinaw?

 XLAKATA Jehová kinkapaxkiyan, tlan chuwinanaw. Xlakata uma tamaskiwin, xapulana chixku, Adán, tlan tachuwinalh xTlat xalak akgapun akxni malakatsukika. Nachuna, tlan xkatsinilh makgapitsi tachuwin. Uma makgtayalh namakgantaxti xtaskujut nema xlakgayawakanit, nakawilini xtukuwani animales (Gén. 2:19). Chu max lu paxuwalh akxni tachuwinalh atanu lataman: xalilakgatit xpuskat, Eva (Gén. 2:22, 23).

2. ¿La nitlan limaklakaskinkanit tachuwin makgasa chu la uku?

² Pero ni makgas titaxtulh nitlan tsukuka limaklakaskinkan uma tamaskiwin. Satanás akgskgawilh Eva, chu xlakata uma taʼakgsanin latamanin makglakgalhinanin litaxtuyaw (Gén. 3:1-4). Adán ni liwana limaklakaskilh uma tamaskiwin akxni limawakalh Eva chu Jehová tuku nitlan xtlawanit (Gén. 3:12). Caín akgskgawilh Jehová akxni xmakgninita xtala, Abel (Gén. 4:9). Titaxtulh kilhtamaku, Lamec lakkaxwililh akgtum poema niku xlichuwinan la nitlan xlikatsikan amacha kilhtamaku (Gén. 4:23, 24). ¿Chu tuku akxilhaw la uku? Políticos ni maxanankgo akxni wankgo ni laktlan tachuwin kxlakatinkan lhuwa latamanin. Atsinu ni putum películas maklakaskinkgo laklixkajnit tachuwin. Chu wa uma tachuwin nema maklakaskinkgo tiku ankgo kʼescuela chu niku skujkgo latamanin. Putum uma limasiya la nitlan wi kakilhtamaku.

3. ¿Tuku kuenta kilitlawatkan, chu tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

³ Komo ni kuenta natlawayaw chuna la kgaxmataw ni laktlan  tachuwin, max akinin nachuna xtsukuw chuwinanaw. Xlakata kstalaninanin Cristo makgapaxuwaputunaw Jehová, ni kajwatiya katilakgmakgaw laklixkajnit tachuwin, wata naliskujaw xlakata nalimalankiyaw Jehová. Kʼuma artículo, naʼakxilhaw la chuna natlawayaw akxni lichuwinanaw Dios, akxni anaw ktamakxtumit chu akxni katachuwinanaw amakgapitsin. Pero pulana kalichuwinaw tuku xlakata Jehová xlakaskinka akxilha tuku wanaw.

4. Chuna la wan Malaquías 3:16, ¿tuku xlakata Jehová xlakaskinka akxilha tuku wanaw?

⁴ (Kalikgalhtawakga Malaquías 3:16). ¿Tuku xlakata Jehová tsokgwili kmaktum libro xtukuwanikan tiku chuna la chuwinankgo limasiyakgo pi pekuanikgo chu lilakpuwankgo xtukuwani? Tuku wanaw limasiya tuku wi kkinakujkan. Jesús wa: «Tuku litsama naku wa tuku taxtuyacha kkilhni» (Mat. 12:34). Wa xlakata chuna la chuwinanaw limasiya la xlilhuwa paxkiyaw. Chu Jehová lakaskin pi tiku paxkikgo nalatamakgo putum kilhtamaku kxasasti kakilhtamaku.

5. 1) ¿La tatalakxtumi tuku wanaw chu la kakninaniyaw Jehová? 2) Chuna la tasiya kdibujos, ¿tuku nalakgmakganaw xlakata Jehová namakgapaxuwa chuna la chuwinanaw?

⁵ Chuna la chuwinanaw Jehová naʼakxilha komo namakgamakglhtinan o ni kintakakninkan (Sant. 1:26). Latamanin tiku ni paxkikgo Jehová akxni chuwinankgo limasiyakgo tatlankit, nitlan likatsikgo chu ni lhuwa chuwinankgo (2 Tim. 3:1-5). Akinin nichuna likatsiputunaw. Wata lakaskinaw pi Jehová ankgalhin kalipaxuwalh chuna la chuwinanaw. Pero ¿xmakgapaxuwalh Jehová tiku tlan likatsi ktamakxtumit chu akxni lichuwinan xpalakata, pero akxni katawi xfamilia nitlan kalikatsini chu ni kalimasiyani tapaxkit? (1 Ped. 3:7).

6. ¿Tuku kitaxtulh xlakata chuna la xlikatsi Kimberly?

⁶ Komo liwana namaklakaskinaw chuna la chuwinanaw, amakgapitsin naʼakxilhkgo «tiku lakskujnani Dios chu tiku ni lakskujnani» (Mal. 3:18). Uma wamputun pi liwana natasiya pi akinin skujnaniyaw Jehová. Kaʼakxilhwi tuku titaxtulh chatum tala puskat tiku  wanikan Kimberly. b Akxni xla chu tiku xtaʼan kʼescuela akxtum tlawakgolh akgtum taskujut, xcompañera akxilhli pi Kimberly tanu la xlikatsi. Ni xkalichuwinan amakgapitsin, ankgalhin tlan xkalikatsini chu nikxni xwan laklixkajnit tachuwin. Xcompañera xkatsiputun tuku xlakata chuna xlikatsi, chu titaxtulh kilhtamaku makgamakglhtinalh akgtum takgalhtawakga xalak Biblia. ¡Jehová lu makgapaxuwa akxni akxilha pi amakgapitsi latamanin tlakg lakgapasputunkgo kaj xlakata la chuwinanaw!

7. ¿La limaklakaskimputuna chuna la chuwinana?

⁷ Kimputumkan lakaskinaw pi chuna la chuwinanaw namalanki Jehová chu kakinkamakgtayan xlakata xʼamigos nakalitaxtuniyaw kinatalankan. Wa xlakata, kaʼakxilhwi makgapitsi tastakyaw nema nakinkamakgtayayan xlakata chuntiya tlan liʼakxilhtit nalitaxtuyaw chuna la chuwinanaw.

8. ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús akxni lichuwinanaw Dios?

⁸ Tlan kalikatsi chu kalimasiya takaknin akxni nitlan likatsinikana. Akxni xlama kKatiyatni, Jesús limawakaka pi “lu xpuxtokgwayan chu lu xlakgati way vino”, pi wa kskujnanima Akgskgawini, pi ni xmaxki kakni sábado chu pi nitlan xlichuwinama Dios (Mat. 11:19; 26:65; Luc. 11:15; Juan 9:16). Maski chuna, Jesús ankgalhin tlan kgalhtinalh. Nachuna, komo wi tiku nitlan nakinkalikatsiniyan kalikatsiw chuna la Jesús chu ni katamakgapuspitwi (1 Ped. 2:21-23). Xlikana, lakgachunin uma lu tuwa (Sant. 3:2). ¿Tuku nakinkamakgtayayan chuna natlawayaw?

9. ¿La tlan namachokgoyaw tuku wanaw akxni lichuwinanaw Dios?

⁹ Komo wi tiku nitlan likatsiniyan akxni lichuwinana Dios, ni kasitsi. Chatum tala tiku wanikan Sam wan: «Klilakpuwan pi lataman xlikgaxmatat tuku xaxlikana chu pi tlan natalakgpali». Nachuna, max uma lataman sitsilh xlakata chaw kxchik akxni nitlan tuku xtitaxtuma. Akxni natekgsaw tiku sitsima, na tlan natlawayaw tuku tlawa chatum tala tiku wanikan Lucía: natlawaniyaw oración Jehová xlakata naskiniyaw pi kakinkamakgtayan tlan nakgalhtinanaw chu ni nasitsiyaw.

10. Chuna la wan 1 Timoteo 4:13, ¿tuku kilitlawatkan?

¹⁰ Kaliskujti xlakata tlan makgalhtawakgena nalitaxtuya. Timoteo lu xkatsini la lichuwinankan Dios, pero maski chuna xtalakaskin pi tlakg tlan makgalhtawakgena xlitaxtulh (kalikgalhtawakga 1 Timoteo 4:13). ¿La tlakg tlan makgalhtawakgena nalitaxtuyaw? Liwana kililakkaxwilitkan tuku namasiyayaw. Xlakata tlan chuna natlawayaw, kgalhiyaw makgapitsi tamakgtay, chuna la folleto Tlakg tlan kakgalhtawakga chu kamasiya, chu sección «Tlakg liwana  kamakgalhtawakgenaw» xla Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo. ¿Maklakaskimpat wix umakgolh tamakgtay? Komo liwana nalakkaxwiliya tuku namasiyaya, ni lu katipekuanti chu tlakg tlan nachuwinana.

11. ¿Tuku tlawakgonit makgapitsi natalan xlakata tlakg tlan makgalhtawakgenanin nalitaxtukgo?

¹¹ Atanu tuku tlan natlawayaw xlakata tlakg tlan makgalhtawakgena nalitaxtuyaw, wa kuenta natlawayaw tuku tlawakgo amakgapitsi natalan xalak congregación chu nastalaniyaw xliʼakxilhtitkan. Sam, nema lichuwinaw kpárrafo 9, akxilha tuku tlawakgo amakgapitsi natalan xlakata tlakg tlan makgalhtawakgena nalitaxtukgo. Wa xlakata liwana kakgaxmatni chu liskuja xlakata nachuna natlawa akxni masiya. Chatum tala tiku wanikan Talía kuenta tlawa la mastakgo xtaʼakgchuwinkan natalan tiku liwana akgchuwinankgo. Xlakata chuna tlawa, akxni lichuwinan Dios katsininit lichuwinan chu kamaʼakgatekgsni latamanin tuku xlakan lichuwinamputunkgo.

12. ¿Tuku lu tuwa makgkatsikgo makgapitsi natalan natlawakgo ktamakxtumit?

¹² Kimputumkan tlan namakgtayananaw ktamakxtumit akxni mastayaw kintakgalhtinkan nema liwana lakkaxwilinitaw chu akxni kilhtliyaw (Sal. 22:22). Makgapitsi lu tuwa makgkatsikgo nakilhtlikgo chu namastakgo xtakgalhtinkan ktamakxtumit. ¿Nachuna akgspulayan? Max lu nalakgatiya akxni nakatsiya tuku kamakgtayanit amakgapitsin nialh lu napekuankgo.

13. ¿Tuku tlan namakgtayayan xatapaxuwan nakilhtliya ktamakxtumit?

¹³ Xatapaxuwan kakilhtli. Kalakapastakti pi kilhtliyaw ktamakxtumit xlakata malankiyaw Jehová. Kaʼakxilhwi tuku titaxtulh chatum tala tiku wanikan Sara. Maski xla lakpuwan pi nitlan kilhtli, limalankiputun Jehová xtakilhtlin. Wa xlakata, akxni lakkaxwili tuku nataʼakxilha ktamakxtumit na litsakgsa takilhtlin. Chu akxilha la tatalakxtumi takilhtlin tuku natalichuwinan ktamakxtumit. Xla wan: «Putum uma kimakgtaya kuenta naktlawa tuku wan takilhtlin chu ni wa la kkilhtli».

14. Komo wix maxanan, ¿tuku namakgtayayan namastaya mintakgalhtin ktamakxtumit?

¹⁴ Kalismani namastaya mintakgalhtin. Uma lu tuwa kakitaxtuni amakgapitsi natalan. Talía, tiku lichuwinawa kpárrafo 11, wan: «Maski ni takgaxmata kkintachuwin lu kpekuan akxni wilakgo lhuwa latamanin. Wa xlakata lu tuwa kmakgkatsi nakmasta kintakgalhtin». Pero uma ni tlawa pi ni namasta xtakgalhtin. Akxni lakkaxwili tuku nataʼakxilha ktamakxtumit kuenta tlawa pi xapulana takgalhtin ni lhman xliwanat chu wa nakgalhtinan tuku kgalhskininamaka. Xla wan: «Tlan pi  kintakgalhtin ni lhman xliwanat chu ni laktuwa xlakata wa uma takgalhtin tuku kgalhkgalhi tiku pulalima takgalhtawakga».

15. ¿Tuku kililakapastakatkan xlakata takgalhtin nema mastayaw?

¹⁵ Lakgachunin, asta natalan tiku ni maxanankgo, ni mastakgo xtakgalhtinkan. ¿Tuku xlakata? Chatum tala tiku wanikan Juliet wan: «Min kilhtamaku tuwa kmakgkatsi nakmasta kintakgalhtin xlakata klakpuwan pi ni lu laktlan chu ni lu xtapalh». ¿Nachuna akgspulayan? Komo chuna kalakapastakti pi Jehová lakaskin kamastaw kintakgalhtinkan chuna la matlaniyaw. c Jehová lu xtapalh liʼakxilha putum tuku tlawayaw xlakata namastayaw kintakgalhtinkan maski pekuanaw.

16. ¿Tuku tachuwin kililakgmakganatkan?

¹⁶ Kalakgmakganti putum «tachuwin nema tlawaninan tuku nitlan» (Efes. 4:31). Chuna la akxilhnitawa chatum kstalanina Cristo nikxni xliwanat laklixkajnit tachuwin. Max ni kuenta katitlawaw chu namaklakaskinaw tachuwin nema nitlan nakamamakgkatsini amakgapitsin. Akgtum liʼakxilhtit, ni nawanaw tuku nitlan xpalakatakan latamanin tiku tanu xtalismaninkan, xtachuwinkan o xkachikinkan. Chu na ni wamputunaw tuku nitlan nakamamakgkatsini amakgapitsin. Chatum tala wan: «Minit kilhtamaku kwanit tachuwin nema akit xaklakpuwan pi kaj xmakgalitsinan chu ni tlawaninan tuku nitlan, pero wi tiku nitlan mamakgkatsinilh. Chuna la titaxtunit kata tsinu tsinu klakgpalinit la kchuwinan xlakata kimpuskat kiwaninit akxni nitlan tuku kwanit xpalakata chu xpalakata atanu lataman».

17. Chuna la wan Efesios 4:29, ¿la tlan nakamakgtayayaw chu nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin?

¹⁷ Kawanti tachuwin nema namakgtayanan chu namakgpuwantininan. Ankgalhin kakawani laktlan tachuwin amakgapitsin chu ni kaj nitlan kakalichuwinanti (kalikgalhtawakga Efesios 4:29). Ni litaxtuputunaw chuna la israelitas. Maski lhuwa tuku tlan xlipaxtikatsininankgolh, ankgalhin nitlan tuku xwankgo, chu uma nitlan tayat lamapasikan. Tuku nitlan wankgolh kgalhakaw skgalananin tlawalh pi, “putum israelitas nitlan xtsukukgolh lichuwinankgo Moisés” (Núm. 13:31-14:4). Pero akxni kawaniyaw laktlan tachuwin amakgapitsin, tlan kitaxtu. Kalilakpuwaw xtsumat Jefté. Xlakata xʼamigas wanikgolh laktlan tachuwin chu makgpuwantinikgolh, makgtayalh chuntiya naskujnani Jehová (Juec. 11:40). Sara, tiku lichuwinawa kpárrafo 13, wan: «Akxni kawaniyaw laktlan tachuwin amakgapitsin, tlawa pi namakgkatsikgo pi Jehová kapaxki chu pi wi tuku tlan  natlawakgo kxkachikin». Kamaklakaskinti kaxatukawa kilhtamaku xlakata nakawaniya laktlan tachuwin amakgapitsin.

18. Chuna la wan Salmo 15:1, 2, ¿tuku xlakata ankgalhin nawanaw tuku xaxlikana, chu tuku kilhchanima uma?

¹⁸ Ankgalhin kawanti tuku xaxlikana. Komo nichuna natlawayaw, ni katimakgapaxuwaw Jehová xlakata xla xkajni kaxatukawa taʼakgsanin (Prov. 6:16, 17). Maski latamanin wankgo pi wankan takgsanin nitu wamputun, akinin lakgmakganaw xlakata Jehová wan pi nitlan (kalikgalhtawakga Salmo 15:1, 2). Xlikana, nikxni katiwaw akgtum taʼakgsanin tuku natasiya pi ni xlikana, pero nani katimatsekgwi tuku natlawa pi amakgapitsin nalakpuwankgo pi ni xlikana.

19. ¿Tuku atanu na kuenta kilitlawatkan?

¹⁹ Ni kamalakgatumi taʼakgsanin (Prov. 25:23; 2 Tes. 3:11). Juliet, tiku lichuwinawa kpárrafo 15, wa pi lu nitlan mamakgkatsini taʼakgsanin. Xla wan: «Akxni kkgaxmata pi wi tiku lichuwinama atanu lataman, uma lu kimaxlajwani chu nialh klipawan uma lataman. ¿La kkatsi komo ni nakilichuwinan?». Komo naʼakxilha pi akgtum tachuwin taʼakgsanin nalitaxtu, atanu tuku kalichuwinanti nema namakgpuwantininan (Col. 4:6).

20. ¿Tuku lakkaxwilinita natlawaya?

²⁰ Lamaw kkakilhtamaku niku lhuwa latamanin ni liwana maklakaskinkgo chuna la chuwinankgo. Wa xlakata kaliskujwi xlakata namaklakaskinaw chuna la Jehová lakaskin. Kalakapastakti pi akgtum xtamaskiwin Jehová, chu xla xlakaskinka akxilha tuku wanaw. Komo natlawayaw putum tuku matlaniyaw xlakata namalankiyaw Jehová akxni lichuwinanaw Dios, ktamakxtumit chu akxni katachuwinanaw amakgapitsin, xla nakinkasikulunatlawayan. Akxni masputukanita nawan uma kakilhtamaku, tlakg ni tuwa nawan nalimalankiyaw Jehová chuna la chuwinanaw (Jud. 15). Xlakata nina chin uma kakilhtamaku, katlawaw tuku wa salmista: «Tachuwin nema taxtu kkinkilhni […] xmakgapaxuwan, oh Jehová» (Sal. 19:14).