1. Чугааланыр арганы биске кым берген?

 ЧУГААЛАНЫР арганы биске дээрде ынакшылдыг Адавыс белекке берген. Ада́м чырык черге тыптып келгеш-ле, дээрде Адазы-биле чугаалажып, бодунуң бодалдарын илередип билир турган. Ол безин чаа сөстерни чогаадып шыдаар чораан. Шак ынчаар ооң чугаа-сөзү чечен-мерген апарып турган. Ооң ачызында ол дириг амытаннарга аттар тыпсып берип турган (Э. д. 2:19). А кажан Ада́м Ева дээр чараш кыс-биле бир дугаар чугааланы бээрге, өөрээнинден ооң чүрээ кайы хире дүрген соп турган деп бодаар силер! (Э. д. 2:22, 23).

2. Эрткен үеде база бистиң үевисте чугаа-сөстү шын эвес ажыглаан чижектерни чугаалаңар.

² Ынчалза-даа удатпаанда кижилер чугаа-сөстү шын эвес ажыглап эгелээн. Эрлик Еваны мегелептерге, ооң мегези кижилерни бачытка болгаш тергиин эвес чорукка чедирген (Э. д. 3:1—4). Оон Ада́м Еваны болгаш Иегованы бодунуң-на кылган частырыгларынга буруудаткан (Э. д. 3:12). Каин бодунуң дуңмазын Авелди өлүрүп каапкаш, Иеговадан шынны чажырыпкан (Э. д. 4:9). Соонда Каинниң салгалы боор Ламех дээр кижи шүлүк чогаадып каан. Ол шүлүктен алырга, ол үениң улузу дыка каржы чораан (Э. д. 4:23, 24). А бистиң үевистиң дугайында чүнү чугаалап болур? Политиктер хамык улус мурнунга сөглениринден ыятпас. Кино бүрүзүнде чыгыы куду деңнелдиг сөстер таваржып турар. Өөреникчилер школага, а улуг улус ажылдаар черинге мөзүзү куду чугааны болгаш майтанган сөстерни дыңнап турар. Куду деңнелдиг чугаа-соот хүннүң-не дыңналып турарын бодаарга, амгы шагның ниитилелиниң мөзү-шынары оранчок дорайтаан-дыр.

3. Кандыг айыылдың дугайында сактып чоруур болзувусса эки база бо статьяга чүнү сайгарар бис?

³ Оваарымчалыг болбас болза, улустуң аксындан үнүп турар  бужар-чүдек болгаш доңгун сөстер бистиң чугаавыска база тыптып кээп болур. Ынчалзажок бис Иегованың бараалгакчылары болганывыста, Ооң сеткилин өөртүксээр бис. Ынчангаш куду деңнелдиг сөстерни ажыглавас бис. Оон артык, аксы-сөзүвүс-биле Иегованы алдаржыдып болур бис. Ону: 1) суртаал үезинде, 2) чыыштарга, 3) хүн бүрүде чугаавыска канчаар кылып болурувусту сайгарыптаалыңар. Эгезинде чугаа-сөзүвүстү канчаар ажыглап турарывыс Иеговага чүге чугулазын көрүптээлиңер.

4. Малахия 3:16-биле алырга, чүнү чугаалап турарывыс Иеговага чүге чугула?

⁴ Номчуптуңар: Малахия 3:16. Бо шүлүктен алырга, Иегова улустуң чугаазын кичээнгейлиг дыңнап, Оон коргар база Ооң алдар-адының дугайында бодаар улустуң аттарын «тураскаалдыг номунче» киирип турар. Ол ону чүү дээш кылып турарын боданган силер бе? Улустуң алыс шын бүдүжү оларның сөстеринден көскү. Иисус анаа эвес мынча дээн: «Кижиниң чүрээнде чүү бар болдур, ол ооң аксындан үнер болгай» (Мф. 12:34). Бистиң чугаа-сөзүвүстен Иеговага кайы хире ынаавыс көскү. Аңаа ынак улуска Ол чаа делегейге мөңге чурттаар арганы бээр.

5. а) Иегованың бараалгакчылары канчаар чугааланмас ужурлуг? б) Чурукту көрүңер. Иегованы чугаа-сөзүвүс-биле өөртүр дизивиссе, чүүден ойталаар ужурлуг бис?

⁵ А канчаар чугааланып турарывыс Иеговага чугула бе? Ынчанмайн канчаар! Бистиң мөгейиишкинивисти Иегованың хүлээр-хүлээвези оон хамааржыр (Иак. 1:26). Бурганга ынак эвес улус каржы-доңгун сөстер ажыглап, бодун өрү көрдүнүп чугааланыр (2 Тим. 3:1—5). Ынчалза-даа бис кажан-даа ынчаар чугааланмас ужурлуг бис. Чүге дээрге Иегованы чугаа-сөзүвүс-биле өөртүксээр болгай бис. А бир эвес бис чыыштарга болгаш суртаал үезинде улус-биле эвилең-ээлдек чугааланып, а бисти кым-даа көрбейн турда, чоок улузувус-биле каржы болгаш хөректенип чугаалажып турар болзувусса канчаар? Иегова бисти чүүлзүнер бе? (1 Пет. 3:7).

6. Кимберли чугаа-сөзүн шын ажыглап турганының ачызында чүү болган?

⁶ Чугаа-сөзүвүстү канчаар ажыглап турарывыс-биле  өске улустардан ылгалып турар бис. Өскелер «Бурганга бараан болуп турар чөптүг-шынныг кижи биле Аңаа бараан болбайн турар бузуттуг кижиниң аразында ылгалды» тода көрүп турар (Мал. 3:18). Кимберлиниң b чижээн көрүптээлиңер. Кажан ол улуг класстарга өөренип турда, аңаа чаңгысклассчы уруг-биле кады кылыр даалга берип каан. Кимберли өске уруглардан оранчок ылгалдыг деп, ооң чаңгысклассчызы белеткел үезинде эскерип каан. Ол хоп-чугаа дажывас, өскелерге экииргек база ооң аксындан доңгун сөстер үнмес болган. Чаңгысклассчызы ону магадааш, Библияны безин өөрениксей берген. Чугаа-сөзүвүс-биле өске улусту алыс шынче хаара тудуп турарывыс Иеговага дыка өөрүнчүг.

7. Чугаа-сөзүңерни канчаар ажыглаар деп бодап тур силер?

⁷ Бис чугаа-сөзүвүстү Иегованы алдаржыдып, ха-дуңмавыс-биле чоок хамаарылгалыг болур дээш, шын ажыглаарын күзээр бис. Ынчангаш чугаа-сөзүвүс-биле үлегер көргүзеринге дузалаар каш ажыктыг сүмени көрүптээлиңер.

8. Суртаалга чугаа-сөзүвүстү шын ажыглаарынга Иисустуң чижээ биске канчаар дузалаар?

⁸ Силерни алгыш-кырышче ыдалаар-даа болза, дөмей-ле чылыг-чымчак болгаш хүндүткелдиг чугааланыңар. Улус Иисусту чүү деп-даа турган! Чазый, арагачы хей, Эрликтиң талалакчызы, амыр-дыш хүнүнүң үрекчизи база Бурганны дорамчылап турар кижи деп, олар ону нүгүлдеп турган (Мф. 11:19; 26:65; Лк. 11:15; Ин. 9:16). Ындыг-даа болза, Иисус ол буруудадыышкыннарга каржы харыылаваан. Улус бисти куду көрүп, сөглээр-даа болза, бис Иисус ышкаш алдынып, кажан-даа дорамчылал-биле харыылавас ужурлуг бис (1 Пет. 2:21—23). Ийе, бодун туттунары чамдыкта белен эвес (Иак. 3:2). Ынчалза-даа биске чүү дузалаар?

9. Суртаал үезинде чугаа-сөзүвүстү хайгаараарынга биске чүү дузалаар?

⁹ Суртаал үезинде улус силерге каржы хамаарылга көргүзерге, удур хорадаваңар. Сэм мынча дээн: «Мен улустуң хорадап турарынче эвес, а алыс шынны билип алгаш, олар эки талаже өскерли берип болур деп бодалче кичээнгей салыр чордум». Чамдыкта таарымча чок үеде келген боорувуска, кижи шыжыгып болур. Люсия дээр угбавыстың чижээн өттүнээлиңер. Суртаал үезинде хорадап турар кижиге ужуражы бергеш, ол чүнү канчап турар? Иегова аңаа изигленмейн, туттунуп алырынга дузалаар кылдыр, ол кысказы-биле мөргүп турар.

10. 1 Тимофей 4:13-биле алырга, кандыг сорулганы салып ап болур бис?

¹⁰ Башкылаар арга-мергежилди бедидиңер. Тимофей дуржулгалыг суртаалчы чораан-даа  болза, ол башкылаар арга-мергежилин дөмей-ле улаштыр экижидер ужурлуг турган. (Номчуптуңар: 1 Тимофейге 4:13.) А биске оон-даа эки башкылар болурунга чүү дузалаар? Суртаалга эки белеткенир херек. Оон ыңай башкылаар арга-мергежилди экижидеринге биске «Номчуур болгаш өөредир арга-мергежилиңни сайзырат» деп брошюра дузалаар. Ол ышкаш ажыл хүннеринде болуп турар чыыштың ажылчын кыдыраажында «Суртаалдаар арга-мергежилди экижидери» деп кезек дузалаар. Ол болгаш өске-даа материалдарны ажыглап турар силер бе? Эки белеткенир болзувусса, бүзүрелдиг чугаалап, ынча дыка девидевес бис.

11. Башкылаар арга-мергежилди экижидеринге оон ыңай биске чүү дузалаар?

¹¹ Оон аңгыда, башкылаар арга-мергежилди бедидер дизе, дуржулгалыг акы-угбалардан өөренир болза эки. Сэм бедик мергежилдиг башкыларның аргаларын эскерип көргеш, суртаал үезинде ажыглаарын кызып турар. А Татьяна дуржулгалыг акыларның илеткелдерин кичээнгейлиг дыңнап турар. Ынчаар ол суртаалга улустуң колдуунда салыр айтырыгларынга харыылап өөренип ап турар.

12. Чамдык улуска чүнү кылыры берге?

¹² Оон ыңай чугаа-сөзүвүс-биле үлегерни канчаар көргүзүп болур бис? Чыыштарга эки боданып алган харыыларны берип, ырыларны күүседип тургаш (Ыд. ыр. 21:23). Ынчалза-даа чамдык улуска бодалдарны илередири база хөй улус мурнунга ырлаары эпчок бооп болур. А силерге ону кылыры берге бе? Шак ындыг коргуушкуннарны ажып эртеринге өске улуска чүү дузалап турарын билип алыылыңар.

13. Чыыштарга сеткилинден ырлаарынга биске чүү дузалаар?

¹³ Сеткилиңерден ырлаңар. Чыышка ырлаар кол сорулгавыс — Иегованы алгап-мактаары-дыр. Чижээ, Сара бодун эки ыраажы деп санавайн турар-даа болза, Иегованы ырларга алгап-мактаарын күзеп турар. Ынчангаш ол чыыштарга белеткенип тургаш, ырыларны база баш бурунгаар ырлап ап турар. Шак ынчаар ол программаның кезектери биле ырыларның харылзаазын эки билип алырын кызып турар. Сара мынча деп тайылбырлаан: «Ол меңээ канчаар ырлап турарымче эвес, а ырыларның утказынче кичээнгей салырынга дузалап турар».

14. Ыядыычал улуска чыышка харыылаарынга чүү дузалаар?

¹⁴ Чыыштарга доктаамал харыылаңар. Чугаажок, чамдык улуска ону кылыры белен эвес! Татьяна дээр угбавыс үлешкен: «Кыдыындан көөрге, девидевейн турар-даа ышкаш болзумза, иштимде аажок дүвүреп турар мен. Ынчангаш чыыштарга харыылаары меңээ дыка берге». Ынчалза-даа ол  дөмей-ле харыыларны берип турар. Татьяна чыыштарга белеткенип тургаш, айтырыгның бир дугаар харыызы дорт болгаш кыска боор ужурлуг деп билип турар. «Мээң харыым кыска болгаш бөдүүн боорга, ында багай чүве чок. Чүге дизе сайгарылганың эрттирикчизи шак ындыг харыыны манап турар» — деп, ол түңнээн.

15. Чыыштарга харыыларга хамаарыштыр чүнү утпас болза эки?

¹⁵ Ыядыычал эвес акы-угбалар безин чамдыкта харыылаарындан диттикпес. Чүге? Джулиет дээр угбавыс үлешкен: «Мээң харыым эмин эрттир бөдүүн боор деп бодааш, чамдыкта холум көдүрбес чордум». Ынчалза-даа мооң дугайында утпаалыңар: Иегова бистен онзагай харыыны эвес, а шыдаар шаавыс-биле эки харыыны бээрин манап турар c. Девидеп-даа тургаш, харыыларывыс-биле чыыштарга Ону алгап-мактаарывыска, Ол аажок өөрүп турар.

16. Кандыг чугаа-сөстен ойталаар ужурлуг бис?

¹⁶ Улусту бак сөглээн чугаадан ойталаңар (Эф. 4:31). Алыс шын христианнар өске улусту бак сөглевес ужурлуг деп бо статьяга көрдүвүс. Ынчалза-даа ындыг чугаа-сооттуң илдең эвес хевирлери турар боор. Чижээ, культуразы азы язы-сөөгү өске улустуң дугайында багай чугаалавас дээш, оваарымчалыг болур ужурлуг бис. Оон ыңай бис кымны-даа аарышкылыг сөстер-биле хомудадыксавас бис. Бир акывыс мынча дээн: «Ооң мурнунда мен улусту каржы шоодуптар турган мен. Сактырымга мен анаа баштактанып турган ышкаш мен, а шынында улустуң сеткилин балыглап чораан мен. Бо чылдар дургузунда кадайым меңээ эттинип алырынга дузалап турган, ол дээш аңаа өөрүп четтирер-дир мен. Кажан мен ону болгаш өске улусту доңгун сөстер-биле хомудадып турумда, ол улус чок черге ооң дугайында меңээ чугаалап бээр турган».

17. Эфесчилерге 4:29-тан алырга, өскелерни канчаар быжыктырып болур бис?

¹⁷ Өскелерни сөстериңер-биле быжыктырып, деткиңер. Улусту шүгүмчүлеп, чарбыттынарының орнунга, оларны мактаарынга белен болуңар. (Номчуптуңар: Эфесчилерге 4:29.) Израильчилерниң өөрүп четтиргенин илередир аргалары хөй турган-даа болза, олар үргүлчү бир-ле чүүлге таарзынмас турган. Чарбыттынар хөөн халдавырлыг аарыгга дөмей. Он хайгыылчы Аазаттынган черниң дугайында багай чүүлдер чугаалаарга, «шупту израильчилер, бүгү ниитилел, Моисей биле Ааронга удур хыйланып» эгелээн (Сан. 13:32—14:4). А мактал болза, кижиниң хей-аъдын көдүрүп, чалгынналдырыптар! Иеффайның уруунуң эштери  ону мактаарга, аңаа бараалгаары чиик болгаш өөрүнчүг турган (Башт. 11:40, Чаа делегей). Кырында чугаалашканывыс Сара үлешкен: «Кижини мактап тургаш, ону Иегованың болгаш чыышта акы-угбаларның ынакшылынга бүзүредип турар бис». Ынчангаш улусту мактаар аргаларны дилеңер.

18. Чүге шынны чугаалаар ужурлуг бис база ынаар чүү кирип турар? (Ырлар 14:1, 2).

¹⁸ Шынны чугаалаңар. Мегечи улус Иеговага чүдек-бужар. Ол «мегечи дылды» көөр хөңнү чок (У. ч. 6:16, 17). Амгы үеде улустуң хөй кезии мегелээринде багай чүве чок деп бодаар. (Номчуптуңар: Ырлар 14:1, 2.) Ынчалза-даа биске улустуң эвес, а Иегованың саналы чугула. Бис кайыын-на дорт мегелеп туруп бээр деп бис? Ынчалза-даа өжегерээн хөөредип азы чартыы шын эвес информацияны чугаалавас ужурлуг бис.

19. Кандыг сагындырыгның дугайында утпас болза эки?

¹⁹ Хоп чугаадан ойталаңар (У. ч. 25:23; 2 Фес. 3:11). Джулиет үлешкен: «Бир кижи хоп дажыырга, дыка муңгаранчыг-дыр! Оон ындыг кижиге канчап бүзүрээрил? Кым билир ону, ол мээң артымга өске улус-биле мээң дугайымда хоптажыр чадавас». Бир эвес чугаа хопче шилчий бээр деп барган болза, ону эки талаже угландырып, өскертиңер (Кол. 4:6).

20. Аксы-дылыңарны канчаар ажыглаар деп бодап тур силер?

²⁰ Куду деңнелдиг сөстер эдер улустуң аразында чурттап чоруур бис. Ынчангаш Иегованы аксы-дылывыс-биле өөртүр дээш, хөй күжениишкиннерни үндүрер апаар бис. Иегова биске чугааланыр арганы белекке берген. Ынчангаш ону канчаар ажыглап турарывыс Аңаа эргежок чугула деп утпаңар. Чугаа-сөзүвүс-биле өскелерге үлегер болур дээш кызар болзувусса, Бурган биске Ону суртаалга, чыыштарга болгаш хүн бүрүде чугаавыска алдаржыдарынга дузалаар. Бо каржы делегейниң төнчүзү кээрге, чугаа-сөзүвүс-биле Иегованы алгап-мактаары биске белен боор (Иуда 15). А амдыызында ыр күүседикчизиниң: «Мээң аксымдан үнген сөстер... Сеңээ таарымчалыг болзун» дээн сөстери ёзугаар чурттаалыңар (Ыд. ыр. 18:15).