1. Tivọ yen ẹgba rẹ ota ẹta rẹ avwanre nurhe?

 ẸGBA rẹ ota ẹta ọyen okẹ ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe. Ugege a ghwa vwọ ma Adam nu, kọ sa reyọ ibieta vwo nene Ọsẹ rọyen rọhẹ obodjuvwu ta ota kugbe. Ọ je sa reyọ ibieta vwo rhuon eta kpokpọ. Ọ reyọ ona yena vwo ruiruo ọke ro vwo mu odẹ kẹ eranvwe na eje. (Jẹn. 2:19) Oma vwerhenrọ mamọ ọke rọ ka vwọ ta ota kẹ aye rọyen, Ivi!—Jẹn. 2:22, 23.

2. Mavọ yen a vwọ reyọ ota ẹta vwo ruiruo vwẹ idjerhe rọ chọre vwẹ ọke awanre vẹ ọke nana?

² O rhe kri tavwen a ke reyọ okẹ rẹ ota ẹta vwo ruiruo vwẹ idjerhe rọ chọre-e. Eshu rọ dia Idẹbono na de rhi gun efian vwọ kẹ Ivi, efian yena da rhe ghwa umwemwu vẹ jẹgba rhe ihworakpọ eje. (Jẹn. 3:1-4) Adam reyọ ẹrenvwe rọyen vwọ ta eta ebrabra ọke rọ vwọ tanẹ Ivi yẹrẹ Jihova yen so oruchọ rọyen na. (Jẹn. 3:12) Ken gun efian kẹ Jihova ọke ro vwo hwe oniọvo rọyen Ebel nu. (Jẹn. 4:9) Ọke vwọ yan obaro, Lamek ro nẹ uvwiẹ ri Ken rhe da so une ọvo ro dje kpahen ozighi rọ herọ ọke ro vwo yerin. (Jẹn. 4:23, 24) Kẹ, ihwo rẹ ọke nana vwo? Nonẹna avwanre je mrẹ ihwo ri suẹn rẹ oma vua-a re je ta erharhe eta vwẹ azagba. Ọ bẹn ra vwọ mrẹ ifimu rẹ eta ebrabra kanre. Emọ isikuru nyo eta ebrabra vwẹ obo isikuru, eriyin ji te imiragua vwẹ asan ayen de ruiruo. Ọ da ohwo mamọ nẹ, eta ebrabra vọn asan eje nonẹna, ọnana odjephia nẹ akpọ na ghene pha brabra.

3. Imuoshọ vọ yen ofori nẹ a kẹnoma kẹ, die yen a cha ta ota kpahen vwẹ uyono nana?

³ A rha jomaotọ-ọ, eta ebrabra re nyo ọkieje sa riẹnriẹn ohwo  oma tẹdia rẹ a me rhe reyọ ayen vwọba ta ota. Vwọrẹ uyota, kerẹ Inenikristi, avwanre guọnọ ru obo re vwerhen Jihova oma, ọtiọyena avwanre ke kẹnoma kẹ erharhe eta. Avwanre guọnọ reyọ okẹ rẹ ota ẹta vwo ruiruo vwẹ idjerhe abavo, ọyen e vwo jiri Ọghẹnẹ. Vwẹ uyono nana, a cha fuẹrẹn obo re se vwo ru ọtiọyen (1) vwẹ iruo aghwoghwo na, (2) vwẹ uyono, kugbe (3) e de nene ihwo efa ta ota kuẹgbe. Ẹsosuọ, e jẹ a fuẹrẹn oboresorọ eta avwanre vwọ ghanre kẹ Jihova.

4. Kirobo rehẹ Malakae 3:16, diesorọ eta rẹ avwanre ta vwọ ghanre kẹ Jihova?

⁴ Se Malakae 3:16. Wọ riẹn iroro ọvo rọ sorọ Jihova vwo si edẹ rẹ ihwo re womarẹ eta rayen vwo djephia nẹ ayen djoshọ ji roro kpahen odẹ rọyen phiyọ “ọbe rẹ ẹkarophihọ” na? Eta rẹ avwanre dje obo rehẹ ubiudu avwanre phia. Jesu da ta: “Obo rẹ ohwo rori vwẹ evun ọye ọ ta phia vwẹ unu rọyen.” (Mat. 12:34) Oborẹ avwanre ta ota kpahan yen djephia sẹ avwanre ghini vwo ẹguọnọ ri Jihova mamọ. Jihova guọnọre nẹ ihwo ri vwo ẹguọnọ rọyen vwo omavwerhovwẹn bẹdẹ vwẹ akpọ kpokpọ na.

5. (a) Idjerhe vọ yen ẹga avwanre vwo churobọ si oborẹ avwanre ta? (b) Kirobo rọhẹ uhoho na, die yen ofori nẹ a jokaphiyọ siẹrẹ avwanre da ta ota?

⁵ Oborẹ avwanre ta ota wan se djephia sẹ Jihova che rhiabọreyọ ẹga avwanre. (Jems 1:26) Ihwo evo ri vwo ẹguọnọ re Jihova-a ta eta gbagbagba je van. (2 Tim. 3:1-5) Avwanre guọnọ vwẹrokere aye-en. Avwanre guọnọ vwẹ ujiri kẹ Ọghẹnẹ womarẹ ota rẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo oma rẹ avwanre ghene sa vwerhen Jihova ọ da dianẹ eta rẹ avwanre ta vwẹ uyono yẹrẹ aghwoghwo pha dẹndẹn jẹ e ra ta kẹ ihwo rẹ orua vwẹ odjahọn pha gbagbagba?—1 Pita 3:7.

6. Erhuvwu vọ yen nuro rhe ọke Kimberly vwọ ta ota vwẹ idjerhe ro fori?

⁶ Siẹrẹ avwanre da reyọ okẹ rẹ ota ẹta rẹ avwanre vwori vwọ ta ota vwẹ idjerhe ro fori, ihwo ke cha riẹn nẹ avwanre ihwo re ga Jihova. Avwanre sa chọn ihwo re kẹrẹ avwanre uko vwo vughe ofẹnẹ rọhẹ “uvwre rẹ ohwo rọ ga Ọghẹnẹ vẹ ọ ro jẹ ẹga.” (Mal. 3:18)  Roro kpahen obo re phia kẹ oniọvo aye re se Kimberly. * A vuẹrẹ nẹ ọ vwomaba ọmọ iklasi rọyen vwọ wian owian isikuru ra vwọ kẹ ayen. Ayen vwọ wian owian na nu, ọmọ iklasi rọyen de rhi noso nẹ Kimberly fẹnẹ emọ rẹ isikuru na efa. Ọ dia obuko da ta eta ebrabra kpahen ihwo efa-a, ọ nabọ ta ota kerẹ ohwo ro vughe ayen, jẹ ọ je harhan aye-en. Uruemu ri Kimberly djephia na je ọmọ iklasi rọyen na mamọ, ukuko na ọ da rhọnvwephiyọ uyono ri Baibol. Mavọ yen oma vwerhen Jihova te siẹrẹ ọ da mrẹ nẹ eta rẹ avwanre ta nẹrhẹ ihwo mrẹ uyota na vughe!

7. Die yen wọ cha vwẹ okẹ rẹ ota rẹ Ọghẹnẹ kẹ wẹ na vwo ru?

⁷ Avwanre eje guọnọ ta ota vwẹ idjerhe rọ cha ghwa ọghọ rhe Jihova je nẹrhẹ e sikẹrẹ iniọvo avwanre. Asaọkiephana, e jẹ a fuẹrẹn idjerhe evo ra sa vwọ dia “oniru . . . vwẹ ota ẹta.”

8. Udje vọ yen Jesu phiyotọ kẹ avwanre kpahen obo rọ ta ota wan vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na?

⁸ Ta ota dẹndẹn vẹ ọghọ siẹrẹ a da kpare ophu wẹn. Ọke rẹ Jesu vwo ruiruo rẹ aghwoghwo na, e de mu efian banrọ nẹ ọgbọre, ọgbaudi, ohwo rọ yọnrọn ẹdijana-a, ohwo rọ wian kẹ Idẹbono, kugbe ohwo ro muọghọ kẹ Ọghẹnẹ-ẹ. (Mat. 11:19; 26:65; Luk 11:15; Jọn 9:16) Dedena, Jesu reyọ ophu vwọ kpahen ota kẹ aye-en. Kerẹ Jesu, ọ da dianẹ ihwo ta erharhe eta kẹ avwanre, e jẹ a reyọ ophu kpahen eta rhivwin kẹ ayen gbaegbae-e. (1 Pita 2:21-23) Vworẹ uyota, ọ ghwa lọhọ re vwo fotovwin gbiẹin siẹrẹ ihwo da ta erharhe eta kẹ avwanre-e. (Jems 3:2) Die yen sa cha avwanre uko?

9. Die yen sa chọn avwanre uko vwọ sẹro rẹ ẹrenvwe avwanre vwẹ iruo aghwoghwo na?

⁹ Ọ da dianẹ ọrovwuwevwin na ta ota kẹ wẹ vwẹ idjerhe rẹ ofori-i, wo jẹ ophu mu uwe-e. Oniọvo ọshare re se Sam tare nẹ, “Me davwẹngba re me vwọ tẹnrovi oborẹ ọrovwuwevwin na sa vwọ mrẹ uyota na kugbe obo ro se vwo kurhẹriẹ.” Ọkiọvo ophu se mu ọrovwuwevwin na fikirẹ ọke re vwo bro ra. Ọke rẹ avwanre da ta ota kẹ ohwo rẹ ophu muẹ, e jẹ a vwẹrokere oborẹ oniọvo aye re se Lucia ruru. Avwanre sa nẹrhovwo kprẹn rhe Jihova nẹ, ọ chọn avwanre uko vwọ fọ gbiẹin rere e vwo jẹ eta ebrabra ẹta.

10. Kirobo rehẹ 1 Timoti 4:13, die yen o fori nẹ a tẹnrovi?

¹⁰ Dia omamọ rẹ oyono ro ruẹ yovwẹnphiyọ. Timoti, ọyen oniọvo rọ nabọ tẹn ona rẹ iruo aghwoghwo na, jẹ ọ je guọnọ ru yovwinphiyọ. (Se 1 Timoti 4:13.) Mavọ yen avwanre sa vwọ dia iyono re nabọ tẹn ona rẹ iruo aghwoghwo  na? Ofori nẹ a nabọ muegbe. Ọ vwerhoma nẹ, avwanre vwo ekuakua sansan re sa chọn avwanre uko vwọ dia omamọ rẹ iyono. Wọ sa mrẹ evuẹ re sa vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwẹ ibroshọ rẹ Muomaphiyọ Isese vẹ Eyono kugbe “Muomaphiyọ Iruo Aghwoghwo Na” rọhẹ Ọbe Uyono rẹ Akpeyeren vẹ Iruo Ruvie Na. Wọ reyọ ekuakua nana vwo ruiruo vọnvọn? A da nabọ muegbe, ka cha ta ota vẹ uduefiogbere, oshọ rhe che mu avwanre-e.

11. Idjerhe vọ yen Inenikristi evo vwọ dia omamọ rẹ iyono?

¹¹ Avwanre sa dia omamọ rẹ iyono siẹrẹ e de yono mie iniọvo efa rehẹ ukoko na. Sam, re djunute obenu na, nọ oma rọyen oboresorọ iniọvo eshare vẹ e re eya sa vwọ dia omamọ iyono. Ọ da nabọ frẹkotọ yono kpahen ena rẹ ayen vwo ruiruo je davwẹngba vwọ vwẹrokere ayen. Oniọvo aye re se Talia yono kpahen obo ra ta ota kugbe ẹkpo sansan rẹ ihwo ma ta ota kpahan vwẹ aghwoghwo na womarẹ ọ vwọ jokaphiyọ idjerhe sansan rẹ iniọvo re tẹn ona vwọ ta ota rotu.

12. Egbabọse vọ yen iniọvo evo hirharokuẹ?

¹² Avwanre se toroba erhuvwu rọhẹ ukoko na womarẹ a vwọ vwomaba iniọvo na vwọ so une kugbe re vwo muegbe phiyotọ je kpahanphiyọ enọ vwẹ uyono. (Une 22:22) Ọ bẹn iniọvo evo sa vwọ so une je kpahenphiyọ enọ vwẹ uyono. Ọ je bẹn vwọ kẹ wẹ? Ọ da dia ọtiọyen, wo se yono vwo mie obo re vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo na vwo phi ẹdia na kparobọ.

13. Die yen sa vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwọ reyọ ubiudu wẹn eje vwọ so une vwẹ uyono?

¹³ Vwẹ ubiudu wẹn eje so une. Ọke rẹ avwanre da so ine rẹ ukoko na, owenvwe re vwo jiri Jihova yen ofori nẹ a ma tẹnrovi. Oniọvo aye ọvo re se Sara niro nẹ ọyen ghwa riẹn obo ra so une-e. Ọtiọyena, kọ nabọ muegbe rẹ obo ra so une na vwẹ obo uwevwin kirobo ro muegbe rẹ ẹbẹre sansan rẹ uyono phiyotọ. Ko dje une na ẹvwẹvwanriẹ jẹ ọ jokaphiyọ oborẹ ibieta rẹ une na vẹ obo re che yono na vwo churobọ si ohwohwo. Ọ da ta: “Ọnana kọ chọn vwẹ uko vwo roro kpahen ibieta na, mi rhe kpokpo oma mẹ sẹ me riẹn une na so yẹrẹ me riẹnrẹ so-o.”

14. Wọ da dia ohwo rẹ oma vua, die yen sa chọn wẹ uko vwọ kpahenphiyọ enọ vwẹ uyono?

¹⁴ Kpahenphiyọ enọ ọkieje. A vwọ ta uyota, ọnana egbabọse vwọ kẹ iniọvo evo. Oniọvo Talia da ta: “Oshọ mu vwe mamọ siẹrẹ me da ta ota vwẹ obaro rẹ ihwo, kidie nẹ upho mẹ pha bọrọbọrọ o rhe jẹ ihwo ni vwe sua-a. Ọ bẹn vwọ kẹ vwẹ me vwọ kpahenphiyọ enọ.” Dedena, Talia dobọ rọ vwọ kpahenphiyọ enọ ji-i. Ọke ro de muegbe rẹ uyono na, o vwo vwẹ ẹwẹn nẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ ẹsosuọ  dia kprẹn, ọ me je vwẹ ẹkpo na phia. Ọ tare nẹ, “Ọnana mudiaphiyọ nẹ ẹkpahọnphiyọ mẹ YOMA ọ da dia kprẹn, lọlọhọ, ẹkpo na me je teyenphia kidie ọyena ghwa oka rẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ ohwo rọ vwẹrote uyono na guọnọre.”

15. Die yen ofori nẹ a karophiyọ kpahen ẹkpahọnphiyọ rẹ avwanre?

¹⁵ Dedena, ọ dia ihwo rẹ oma vua ọvo yen jẹ enọ ẹkpahọnphiyọ-ọ. Diesorọ? Oniọvo aye re se Juliet da ta: “Ọkievo me kẹkobọ me vwọ kpahenphiyọ enọ kidie oshọ muvwe nẹ ẹkpahọnphiyọ mẹ lọhọ nọ i ji yovwẹn te-e.” Karophiyọ nẹ Jihova guọnọre nẹ a nabọ vwẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ abavo vwọphia. * Oma nabọ vwerhọn e de ru asan rẹ ẹgba avwanre teri vwọ kpahenphiyọ enọ vwẹ uyono dede nẹ ọkievo oshọ se mu avwanre.

16. Eta imiomiovwi vọ yen ofori nẹ a kẹnoma kẹ?

¹⁶ Kẹnoma kẹ koka koka rẹ “ota omiomiovwi.” (Kọl. 3:8) Kirobo re djunute siẹvure, a guọnọre nẹ Onenikristi reyọ unu rọyen vwọ hanrhe eka-an. Ẹkẹvuọvo, o ji vwo eka rẹ eta evo ra vwẹ ehwẹjẹ vwọ ta ro ji fo nẹ a kẹnoma kẹ. Kerẹ udje, o fori nẹ a jomaotọ siẹrẹ a da ta ota kpahen ẹkuruemu, ephẹrẹ, yẹrẹ asan rẹ ihwo efa nurhe. Vwọba, avwanre guọnọre nẹ ivun miovwo ihwo fikirẹ eta rẹ avwanre ta kẹ aye-en. Oniọvo ọshare ọvo da ta: “Ọkiọvo, me sa jehwẹ kẹ ihwo, mi mi roro nẹ ehwẹjẹ na fiemu ọvo-o ẹkẹvuọvo ọnana me nẹrhẹ ivun miovwo ihwo na. Ikpe evo re wanre na, aye mẹ ghene chọn vwẹ uko mamọ vwẹ odjahọn ọke rẹ mi de sun erharhe eta kẹ kugbe ihwo efa.”

17. Vwo nene obo rehẹ Ẹfesọs 4:29, mavọ yen avwanre sa vwọ bọn ihwo efa gan?

¹⁷ Ta eta re cha bọn ihwo efa gan. Fobọ jiri ihwo ukperẹ wọ vwọ reyọ ayen vwo guẹdjọ. (Se Ẹfesọs 4:29.) O vwo erọnvwọn buebun ro fori nẹ ihwo rẹ Izrẹl dje ọdavwaro kpahen, ẹkẹvuọvo enuenu kọyen ayen brẹ. Avwanre de brenu kọke kọke, kọ nẹrhẹ ihwo vwẹrokere avwanre ji vwo brenu. Karophiyọ nẹ orharhe iyẹnrẹn rẹ ihwo ihwe re bẹbẹ re nẹ otọ na ghwa rhe yen nẹrhẹ “Ihwo rẹ Izrẹl na ejobi . . . gu Mosis.” (Ukeri 13:31–14:4) Vwọ vrẹ ọyena, siẹrẹ avwanre de jiri ihwo efa, ọnana cha nẹrhẹ oma vwerhen ayen. O muẹro dẹn nẹ fikirẹ ọbọngan kugbe akpẹvwẹ rẹ emetẹ rẹ Izrẹl vwọ kẹ ọmọtẹ ri Jẹfta, yen nẹrhẹ o se muomaphiyọ iruo rọyen. (Iguẹ. 11:40) Sara, re djunute siẹvure na, da ta: “Ọke rẹ avwanre de jiri ihwo, ọnana chọn ayen uko vwọ riẹn nẹ Jihova vwo ẹguọnọ rayen, ji te iniọvo  rehẹ ukoko na.” Ọtiọyena, gba reyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwo jiri iniọvo na.

18. Kirobo Une Rẹ Ejiro 15:1, 2 tare, diesorọ o vwo fo a vwọ ta uyota, die yen ọnana churobọ si?

¹⁸ Ta uyota. E che se ru obo re vwerhen Jihova oma siẹrẹ a rha ta uyota-a. O vwo utuoma kpahen koka koka refian. (Isẹ 6:16, 17) Dede nẹ ihwo buebun nonẹna no nẹ efian ẹvwọrọn fiemu ọvo-o, avwanre kẹnoma kẹ kidie Jihova tare nẹ ọ chọre. (Se Une Rẹ Ejiro 15:1, 2.) Vwọrẹ uyota, avwanre kẹnoma kẹ efian rẹ arogba, ẹkẹvuọvo o ji fo nẹ a kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ ta eta ibribro ọ me nẹrhẹ ihwo jẹ uyota rẹ ota na ẹriẹn.

19. Orọnvwọn ọfa vọ yen o fori nẹ a jomaotọ kpahen?

¹⁹ Kẹnoma kẹ iguegun. (Isẹ 25:23; 2 Tẹsa. 3:11) Juliet, ra ta ota kpahen vwẹ obenu na, dje oborẹ iguegun ruro. Ọ da ta: “Me da kerhọ kẹ iguegun ọ nẹrhẹ ofu dje vwe, fikirẹ ọnana me gbe sa vwẹroso ohwo ro guẹn iguegun na-a. Die yen a tobọ ta, mavọ yen me sa vwọ riẹn sẹ o che gun uvwe kẹ ohwo ọfa-a?” Wo de ghwe noso nẹ ota na hirhephiyọ iguegun re, gba rhẹriẹ ota na kpo ọ rẹ ọbọngan.—Kọl. 4:6.

20. Die wọ cha reyọ eta wẹn vwo ru?

²⁰ Ọ vwọ dianẹ avwanre yerẹn vwẹ akpọ rẹ eta ebrabra vọnre na, e jẹ a davwẹngba rere eta avwanre sa vwọ ghwa ujiri rhe Jihova. Karophiyọ nẹ, okẹ rẹ ota ẹta obọ ri Jihova yen o nurhe, ọtiọyena eta rẹ avwanre ta ghanre kẹ. O che bruba kẹ avwanre siẹrẹ a da davwẹngba vwọ reyọ eta avwanre vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro fori vwẹ iruo aghwoghwo na, vwẹ uyono, kugbe e de nene ihwo ta ota kuẹgbe. Ọke a da rhe ghwọrọ eyeren umwemwu nana nu, ọ rha cha bẹn a vwọ reyọ eta avwanre vwo brọghọ phiyọ Jihova oma-a. (Jud 15) Ọke vwọ yanran na, vwo owenvwe wọ vwọ reyọ “eta rẹ unu [wẹn]” vwo jiri Jihova.—Une 19:14.