1. ?Ngue yɛ ɔ man e aklunjɔɛ kpa-ɔ?

 ZOOVA kunndɛ kɛ e di aklunjɔɛ. Like nga ti yɛ e si sɔ’n yɛle kɛ aklunjɔɛ dilɛ’n wo nzuɛn nga i wawɛ’n maan sran yi i nglo’n be nun wie. (Gal. 5:22) Asa ekun’n, kɛ e wla e wun ase e bo jasin fɛ’n kpɛkun e uka aniaan mun’n, e di aklunjɔɛ wie. Afin kɛ sran kun cɛ sran like’n, i klun jɔ kpa tra kɛ be cɛ i like’n.—Yol. 20:35.

2-3. (1) ?Kɛ nga Galasifuɛ Mun 6:4 fa kan’n sa’n, ninnge cinnjin nɲɔn benin mun yɛ be kwla uka e naan y’a di aklunjɔɛ titi Zoova i sulɛ’n nun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

² Galasifuɛ Mun 6:4 nun’n, akoto Pɔlu kannin ninnge cinnjin nɲɔn mɔ be kwla uka e naan y’a di aklunjɔɛ titi’n be ndɛ. (An kanngan nun.) I klikli’n yɛle kɛ ɔ fata kɛ e tu e klun e yo e liɛ nga e kwlɛ i yo’n e man Zoova. Sɛ e yo sɔ’n’n, é dí aklunjɔɛ. (Mat. 22:36-38) Kpɛkun i nɲɔn su’n yɛle kɛ ɔ fataman kɛ e fa e wun e sunnzun e wiengu mun. Sɛ e ti juejue annzɛ e si fluwa annzɛ e si ninnge wie’m be yo naan i ti’n e kwla su Zoova kpa’n, maan e lɛ i ase. Afin i yɛ ɔ fɛli i kwlaa sɔ’n mannin e-ɔ. Sanngɛ sɛ aniaan kun si jasin fɛ bolɛ’n nun ninnge wie’m be yo tra e’n, ɔ fata kɛ e klun jɔ. Afin ɔ fa like ng’ɔ si i yo’n fa manman Zoova. Sanngɛ ɔ fataman kɛ ɔ fa like sɔ’n fa di i nuan. I liɛ’n, aniaan wie su fɛmɛn i ɲin cimɛn i. Sanngɛ ɔ́ níɛn i ajalɛ kpa’n su.

³ Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i like nga e kwla yo naan kannzɛ bɔbɔ e kwlá yoman ninnge wie mun Ɲanmiɛn i sulɛ nun’n, y’a kwla di aklunjɔɛ titi’n i su. Asa’n, é wá kán wafa nga e kwla fa ninnge nga e si be yo’n e su Ɲanmiɛn’n, ɔ nin wafa nga e wiengu’m be ajalɛ kpa’n kwla uka e’n be ndɛ.

4. ?Sa benin ti yɛ maan aniaan wie’m be sa sin bubu be-ɔ? An fa sa kun be yiyi nun.

⁴ Kpɛnngbɛn yolɛ’n annzɛ tukpacɛ’n ti’n, aniaan wie’m be kwlá yoman ninnge wie mun Zoova i sulɛ’n nun. I sɔ’n ti’n be sa sin bubu be. I sɔ sa’n juli aniaan bla kun m’ɔ suan Karɔlu’n i su wie. Blɛ wie nun’n, ɔ ɔli lika kun mɔ be mian jasin bofuɛ’m be wun lɔ’n i nun. Lɔ’n, ɔ kleli sran 35 be Biblu’n nun like yɛ ɔ ukali be nun kpanngban maan be yoli be batɛmun. Ɔ maan i jasin fɛ bolɛ junman’n bali nvlɛ kpa. Sanngɛ i sin’n, ɔ tɔli tukpacɛ kekle kpa. Ɔ maan ɔ o awlo lɔ, ɔ kwlá tumɛn i wun bo kun. Ɔ seli kɛ: “N si jrɛiin kɛ min tukpacɛ’n ti yɛ n kwlá yoman ninnge mun kɛ aniaan onga’m be sa-ɔ. Sanngɛ ɔ yo min kɛ n suman Ɲanmiɛn kpa kɛ be sa. Min awlɛn o su kɛ ń yó, sanngɛ n lemɛn i wun fanngan. Nanwlɛ, i sɔ’n bubu min sa sin kpa.” Aniaan bla Karɔlu kunndɛ kɛ ɔ́ tú i klun sú Zoova. I sɔ mɔ i waan ɔ́ yó’n kusu ti kpa. E lafi su kɛ e Ɲanmiɛn m’ɔ si aunnvɔɛ’n i klun jɔ i wun dan.

5. (1) ?Sɛ e kwlá suman Zoova kpa kɛ laa’n sa naan e sa sin bubu e’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ? (2) ?Kɛ nga e fa wun i foto’m be su sa’n, ngue yɛ ɔ kle kɛ aniaan bian’n tuli i klun suli Zoova blɛ kwlaa nun-ɔn?

⁵ Sɛ e kwlá suman Zoova kpa kɛ laa’n sa naan e sa sin bubu e’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Ngue yɛ Zoova kunndɛ kɛ n yo-ɔ?’ Ɔ kunndɛ kɛ e tu e klun e yo e liɛ nga e kwlɛ i yo dɔ nga su’n. Maan e fa sa kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, aniaan bla kun m’ɔ le afuɛ 80 i sa sin bubu i. Afin ɔ kwlá boman jasin fɛ’n kpa kun kɛ i nun m’ɔ le afuɛ 40 sa. Asa’n, ɔ se i wun kɛ kannzɛ ɔ tu i klun su Zoova kpa sɛ, Zoova i klun su jɔmɛn i wun le. ?Sanngɛ akunndan ng’ɔ bu’n ti su? Maan e nian. Sɛ i nun m’ɔ le afuɛ 40 ɔ tu i klun su Ɲanmiɛn naan lele m’ɔ́ fá ɲán afuɛ 80 ɔ te yo sɔ’n, i sɔ’n kle kɛ ɔ tuli i klun suli Ɲanmiɛn blɛ kwlaa nun. Sɛ e bu i kɛ like nga e yo man Zoova’n juman lika fi naan i klun kwlá jɔman su’n, nán e wla fi su kɛ Zoova bɔbɔ yɛ ɔ kle like ng’ɔ jɔ i klun’n niɔn. Like ng’ɔ kunndɛ’n yɛle kɛ e tu e klun e su i. Yɛ kɛ e yo sɔ sakpa’n, sɛ é kwlá sé’n ɔ se e kɛ: “Nja mo ke!” annzɛ “Mmo mo ke!”—An nian Matie 25:20-23 nun.

6. ?Ngue yɛ Maria i su ndɛ’n kle e-ɔ?

⁶ Sɛ e fa e ɲin e sie i ninnge nga e kwla yo be’n be su, naan e faman e ɲin e siemɛn i nga e kwlá yoman be’n be su’n, é dí aklunjɔɛ kpa. Aniaan bla kun m’ɔ suan Maria’n i su ndɛ’n kle sɔ weiin. I tukpacɛ’n ti’n, ɔ kwlá boman jasin fɛ’n kpa kɛ laa’n sa kun. I klikli nun’n, i sɔ’n bubuli i sa sin yɛ ɔ yoli i kɛ ɔ kwlá yoman like kpa kun sa. Sanngɛ cɛn kun’n, ɔ fɛli i ɲin sieli i be asɔnun’n nun aniaan bla kun su. Aniaan bla’n i tukpacɛ’n ti’n ɔ lɛ i bɛ’n su dɔ kwlaa su, ɔ kwlá jasoman. Ɔ maan Maria kunndɛli kɛ ɔ́ úkɛ i. Ɔ seli kɛ: “N fali ajalɛ kɛ e nin i é bó jasin fɛ’n telefɔnun nun yɛ é klɛ́ sran’m be lɛtri. N sieli i nzɔliɛ kɛ blɛ kwlaa nga e wie jasin fɛ’n i bo mɔ n sa min sin awlo’n, min klun ti jɔwa. Afin n si kɛ n kwla ukali min niaan bla’n i kan.” E kusu sɛ e fa e ɲin e sie i ninnge nga e kwla yo be’n be su, naan e faman e ɲin e siemɛn i nga e kwlá yoman be’n be su’n, é dí aklunjɔɛ wie. ?Sanngɛ yoo, yɛ sɛ e si Zoova i junman wie i di kpa’n nin? ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

7. ?Afɔtuɛ kpa benin yɛ akoto Piɛli fa mɛnnin i niaan Klisifuɛ mun-ɔn?

⁷ Fluwa klikli nga akoto Piɛli klɛli’n nun’n, ɔ wlɛli i niaan Klisifuɛ’m be fanngan kɛ be fa like nga be si i yo’n be uka be wiengu. Ɔ seli kɛ: “Kɛ mɔ amun ti Ɲanmiɛn i junman difuɛ kpa’n ti’n, an fa amun liɛ nga Ɲanmiɛn mannin  amun’n yo amun wiengu ye.” (1 Piɛ. 4:10) Maan e fa like nga e si i yo’n e su Ɲanmiɛn kpa. Ɔ fataman kɛ e se kɛ sɛ e yo sɔ’n aniaan wie fɛ́ i ɲin cí e annzɛ i sa sin búbú i ti’n, e su fa suman Ɲanmiɛn. Afin sɛ e yo sɔ’n, nn y’a tuman e klun y’a suman Ɲanmiɛn.

8. ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 4:6, 7 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e fa like nga e si i yo’n e di e nuan-ɔn?

⁸ Ɔ fata kɛ e fa like nga e si i yo’n e su Ɲanmiɛn sɔ. Sanngɛ ɔ fataman kɛ e fa di e nuan. (An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 4:6, 7 nun.) Wienun-ɔn, a si jasin fɛ’n i bo kpa. Kpɛ klikli nga a to sran kun’n, ɔ ja nun lɛ bɔbɔ’n a kwla bo i Biblu’n nun like klelɛ bo. Ɔ fataman kɛ a sisi ɔ bo naan w’a fa like sɔ’n w’a su Ɲanmiɛn. Sanngɛ ɔ fata kɛ a nian ɔ wun su naan w’a fa diman ɔ nuan. ?Yɛle kɛ benin sa? Wienun-ɔn, cɛn kun’n a boli sran kun i Biblu’n nun like klelɛ bo. Ɔ wun blibli ɔ kɛ á bó su klé ɔ jasin fɛ bolɛ akpasua’n nun aniaan mun. Sanngɛ kɛ á tó be’n, nn aniaan bla kun o lɛ kán sran kun m’ɔ fali periodiki kun mɛnnin i’n i ndɛ klé be. Aniaan bla’n fali periodiki mannin sran kun, sanngɛ ɔ liɛ’n a kleli sran kun i Biblu’n nun like. ?Ngue yɛ á yó-ɔ? A si kɛ sɛ a se aniaan’m be kɛ a boli sran kun i Biblu’n nun like klelɛ bo’n, ɔ́ wlá be fanngan kpa. Sanngɛ sɛ a kan sɔ’n, aniaan bla’n i sa sin kwla bubu i. I sɔ’n ti’n, sɛ a bo su kle be cɛn uflɛ’n, ɔ ti kpa. Sanngɛ nán se kɛ á yáci sran’m be Biblu’n nun like klelɛ. Ɔ liɛ nga Ɲanmiɛn fa mannin wɔ’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Ɔ maan fa su i.

9. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e fa ninnge nga e si be yo’n e yo-ɔ?

⁹ Nán e wla fi su kɛ ninnge kwlaa nga e si be yo’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ fa cɛli e-ɔ. Maan e fa ninnge sɔ mun e uka aniaan mun. Nán e fa di e nuan. (Fp. 2:3) Sɛ e fa ninnge nga e si be yo’n e yo Ɲanmiɛn i klun sa’n, é dí aklunjɔɛ. Nán kɛ e si ninnge wie’m be yo tra e wiengu mun’n i ti yɛ é dí aklunjɔɛ-ɔ. Sanngɛ kɛ mɔ e fa ninnge sɔ mun e manman Zoova’n, i ti yɛ é dí aklunjɔɛ-ɔ.

10. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e fa e wun e sunnzun e wiengu mun-ɔn?

¹⁰ Sɛ e si like wie yo tra aniaan kun’n, maan e nian e wun su naan y’a faman e wun y’a sunnzunmɛn i. I wie yɛle kɛ aniaan bian kun kwla si nzra nun ijɔ kpa. I like nga Ɲanmiɛn fa mɛnnin i’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Sanngɛ ɔ fataman kɛ ɔ bu i kɛ ɔ ti kpa tra aniaan uflɛ m’ɔ siman nzra nun ijɔ kpa’n. Afin kɔlɛ’n aniaan bian sɔ’n si sran nun sɔ kpa, annzɛ ɔ tɛ i  mma’m be kpa, annzɛ ɔ bo jasin fɛ’n juejue su. Nanwlɛ, kɛ e wun i kɛ aniaan kaka be fa ninnge nga be si be yo’n be su Zoova yɛ be uka be niaan mun’n, i sɔ’n yo e fɛ dan.

11. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?

¹¹ E wunnin i kɛ ɔ fataman kɛ e fa e wun e sunnzun e wiengu mun. Sanngɛ e kwla nian Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwlaa be ajalɛ kpa’n su. E kwla nian Zezi i ajalɛ’n su. Kannzɛ fɔ nunmɛn i nun naan e liɛ’n fɔ o e nun’n, sanngɛ e kwla niɛn i nzuɛn kpa’n nin ninnge ng’ɔ yoli be’n be su e nanti. (1 Piɛ. 2:21) Sɛ e mian e ɲin e niɛn i ajalɛ’n su’n, é yó Zoova i sufuɛ kpa yɛ é sí jasin fɛ’n i bo kpa.

12-13. ?Ngue yɛ Famiɛn Davidi i su ndɛ’n kle e-ɔ?

¹² Ɲanmiɛn Ndɛ’n kan sran kpanngban mɔ be suli Ɲanmiɛn kpa’n be ndɛ. Kannzɛ fɔ o be nun naan blɛ wie nun’n be yoli sa tɛ’n, sanngɛ e kwla nian be ajalɛ’n su. (Ebr. 6:12) I wie yɛle Famiɛn Davidi liɛ’n. Zoova flɛli i kɛ ‘i awlɛn su sran.’ (Yol. 13:22) Kusu nn fɔ o i nun wie. I kpa bɔbɔ’n, blɛ wie nun’n ɔ yoli sa tɛ dan. Ɔ nin i sɔ ngba’n, ɔ kle e ajalɛ kpa. ?Ngue ti-ɔ? Afin kɛ ɔ yoli sa tɛ mɔ be tuli i fɔ’n, w’a siman su akplowa. I kpa bɔbɔ’n, ɔ sɔli nun klanman yɛ ɔ kacili i sa. I sɔ m’ɔ yoli’n ti’n, Zoova yacili i wun sa’n cɛli i.—Jue. 51:5, 6, 12-14.

¹³ Maan e nian Davidi i ajalɛ kpa sɔ’n su. I lɛ nun’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Kɛ be man min afɔtuɛ’n, ngue yɛ n yo-ɔ? ?Kɛ n fɔn mɔ be kan kle min’n, min ja nun lɛ n di i nanwlɛ kɛ n fɔnnin annzɛ n si su akplowa? ?N fa gua sran uflɛ su? ?Annzɛ n mian min ɲin kpa naan m’an yoman sɔ kun?’ Kɛ é kánngan Ɲanmiɛn i sufuɛ uflɛ be su ndɛ Biblu’n nun’n, maan e fɛ i sɔ kosan mun e usa e wun. ?Sa ng’ɔ tɔli be su’n, i kunngba’n yɛ ɔ o e su wie-ɔ? ?Kɛ sa tɔli be su’n, nzuɛn kpakpa benin mun yɛ be yili be nglo-ɔ? Blɛ kwlaa nga é kánngan Ɲanmiɛn sufuɛ kpa kun i su ndɛ’n nun’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Wafa sɛ yɛ n kwla yo kɛ Zoova i sufuɛ nga sa-ɔ?’

14. ?Sɛ e nian aniaan’m be ajalɛ’n su’n, i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁴ Sɛ e nian aniaan’m be ajalɛ’n su’n, é ɲán su ye wie. Sɛ be ti gbanflɛn-o, annzɛ kpɛnngbɛn-o, e kwla nian be ajalɛ’n su. Atrɛkpa’n, e asɔnun’n nun aniaan kun jran sa wie’m be ɲrun kekle. I wie yelɛ kɛ i suklu lɔ janvuɛ mun annzɛ i osufuɛ’m be kle i yalɛ, annzɛ tukpacɛ’n yɛ ɔ kle i yalɛ-ɔ. Atrɛkpa’n,  aniaan sɔ’n yi nzuɛn kpakpa wie’m be nglo mɔ e kunndɛ kɛ é yí be nglo wie-ɔ. Sɛ e fa e ɲin e sie i aniaan sɔ’n su’n, atrɛkpa’n é wún wafa nga e kwla jran e su sa liɛ’m be ɲrun kekle’n. Nanwlɛ, kɛ e wun i kɛ e le aniaan kaka mɔ be lafi Ɲanmiɛn su kpa’n, i sɔ’n yo e fɛ dan. Afin e kwla nian be ajalɛ kpa’n su.—Ebr. 13:7; Zak. 1:2, 3.

15. ?Afɔtuɛ benin yɛ Pɔlu mannin m’ɔ kwla uka e naan y’a di aklunjɔɛ titi Zoova i sulɛ’n nun-ɔn?

¹⁵ Kɛ ɔ ko yo naan fɔundi nin bo kun yolɛ’n b’a tran asɔnun’n nun titi’n, ɔ fata kɛ e tinuntinun e tu e klun e yo e liɛ nga e kwlɛ i yo’n. I sɔ yɛ Klisifuɛ klikli’m be yoli-ɔ. Ɲanmiɛn wawɛ’n maan be tinuntinun be sili like kun yo. (1 Kor. 12:4, 7-11) Sanngɛ be ɲin w’a ciman be wiengu yɛ b’a bubuman be wun nun. Pɔlu seli be kɛ maan sran kun fɛ i like liɛ ng’ɔ si i yo’n di junman naan “Klisi i wunnɛn’n yo kpa.” Asa’n, ɔ seli Efɛzifuɛ’m be kɛ: “Kɛ wunnɛn’n i lika kun di i junman liɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ di’n, wunnɛn sɔ’n ɔ ɲin, yɛ ɔ yo kpa klolɛ su.” (Efɛ. 4:1-3, 11, 12, 16) Be nga be fali afɔtuɛ sɔ’n su’n, be yoli maan fɔundi nin bo kun yolɛ’n trannin asɔnun’n nun titi. I kunngba’n yɛ e wun i anuannzɛ’n nun andɛ-ɔ.

16. ?Ngue yɛ w’a fua kpa kɛ á yó-ɔ? (Ebre Mun 6:10)

¹⁶ Maan e tinuntinun e fua kpa kɛ e su faman e wun sunnzun e wiengu mun. Sanngɛ maan e nian Zezi i ajalɛ kpa’n su. Asa’n, maan e nian be nga be suli Ɲanmiɛn laa’n ɔ nin be nga be su i andɛ’n be ajalɛ kpa’n su. Sɛ e tinuntinun e tu e klun e su Zoova’n, e kwla lafi su kɛ ‘i wla su fiman junman nga e di mɛnnin i’n su.’ Afin ɔ ‘yoman sa m’ɔ timan su’n.’ (An kanngan Ebre Mun 6:10 nun.) Kɛ Zoova wun i kɛ e tu e klun e su i’n, i sɔ’n yo i fɛ dan. I sɔ’n ti’n, maan e tu e klun e su i titi naan e di aklunjɔɛ.