1. ˗Mën ˈö zuʋ̈niidadhe ꞊dede nu kwa ˗dhɛ?

 ZOOVA ˗ya ˈˈpiʋ̈ kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi. Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ˈˈdhʋ̈, ˈyö sü ꞊dhɛ zuʋ̈gblüdhi ˗yö ˗a ˗bha ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ këyö do ˈka. (Ga. 5:22) ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗bha pë ˗nu mɛn ˗dhɛ ˗sü ˗yö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka mɛn ˗nu ˗bha pë ˗nu kwa ˗dhɛ ˗sü ˗ta bhë, kwa ˗de ˗nu ˗zlanwopösü waa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗takunsü ˗dhɛ ˗sü ˗yö kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da ꞊dedewo.—Këw. 20:35.

2-3. (1) ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Gadhatö 6:4 ˈgü, ˈwɔn ꞊plɛ ˗mɛɛn ˗nu ˈwo ˗dho kwa ˗takun kö zuʋ̈gblüdhi ˈto kwa ˗gɔ ˗Zlan ˗bha yö ˈgü? (2) ˈMën ˈkwa dho ˗a draanˈˈ ˈwɔn ˗gɔ yö ˗a ˈgü?

² ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Gadhatö 6:4 ˈgü, bɔmɛn Pɔdhö ˗yö pë ꞊plɛ ˈwo ˗dho kwa ˗takun kö zuʋ̈niidadhe ˈto kwa ˗gɔ ˗kplawo, ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. (˗A ˗wo pö.) ˗A ˗blɛɛsü ˈnën ˗tɔ, pë ˈdhɛ kwa ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗a ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗sü. Pë ˈˈpɛpɛ ˈö kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗a ˗bha ˈkwa˗ kë ˗a ˗dhɛ, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dho dhi. (Mat. 22:36-38) ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ kwa dua ˗mü ˈkwa ˈˈkan kwa ˗de ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka ˗sü ˗bha. ꞊Faan ɛɛnˈˈ ˗kɔmɔnwɔnbhasü ˈbha ˈö kwa ˗gɔ ꞊yaa˗ kë ˈkwa ˗mɔn pë ˈbha kë ˗sü ˗bha, kwa dua ˗mü ˈkwa Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗wɔn ˈgü. Pë ˈˈpɛpɛ ˈö kwa ˗gɔ, yö ˈnën˗ nu kwa ˗dhɛ. ꞊Ya kë ˈpö ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˈbha ˗ya pë ˈbha kë ˗dhɛ dɔ ˗Zlan ˗bha yö ˈgü ˗ya ʒiö ˗a ˈka kwa ˗ta, kwa dua ˗mü kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi, ˈyö sü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö ˗an kë ˗dhɛ dɔ ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗an ˗sü ˈö Zoova ˈtɔ bhɔ ˗a ˈka. ˈYii˗ ˈsü kö ˗yö ö ˗de ˈtɔ bhɔ ɛɛnˈˈ ˗yö ö ˗de dhɔɔbhaapë ˗nu mɛɛnˈˈ ˗a ˈka. ꞊Ya kë ˈˈdhʋ̈ kwa dua ˗mü ˈkwa ˗gleŋ ˈsü ˗an ˗bha, ˈkwa ˈˈkan ˗duɛɛ ˗kɔɔ ˗an ˈka ˗sü ˗bha.

³ Kwa ˈgü ˗ya ga pë ˈbha ˗nu ˈö ˈkwaa ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha ˗Zlan ˗bha yö ˈgü ˗a ˗wɔn ˈgü, ˈpë ˗dho kwa ˗takun kwa ˗dho ˗a yö. ˗Kɔ ˗nu ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë˗ ˈka kö ˗kɔmɔnwɔnbhasü ˗yö kë kwa ˗gɔ ˈkwa ˈwɔn ˗së kë waa ˗gleŋ ˗nu ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an sü mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha, kwa ˗dho ˗an yö ˈpö.

4. ˈWɔn ˗mɛɛn ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kwa ˈgü ga? ˗A ˈwɔnzuan do ˗zɔn.

⁴ Zoova ˗dhɔkëmɛn ˈbha ˗nu ˈgü ˗ya ga, ˈyö sü ꞊dhɛ pë ˈˈpɛpɛ ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ ˈwo˗ kë ˗a ˗dhɛ, ˈwaa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˗an ˗kwɛ ɛɛnˈˈ ˈˈyua ˗wɔn ˈgü. ˈWɔn ˈö ˗kë Karɔlö ˈka ˈyö bhë. ˈˈDhiʋ̈ ˗be, ˗yö ö ˗de nu ˈö ˗zlanwopö ˗dhɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa mü ꞊va ˗a ˈgü. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈgü, Biblö ꞊klaŋnën 35 ˈnën ˈwo kun ˗a ˗gɔ, ˈö˗ mɛn ꞊vadhɛ ˗takun ˈwo bɔ ˈˈyi ꞊bhaa. Karɔlö mɛn ꞊vadhɛ ˗takun ˗zlanwopösü ˈgü. ˈˈKɛɛ ˈˈyua ˈˈgbɩɩ˗ do ˗ya ˗kun, ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗kë ˈkɔɔ ˈö ˈyaa yö ˈˈkpɛnŋ˗. Karɔlö ˗ya ˗pö: «˗A ˈwɔn ˗kun n ˈˈɲaan ˈkpakpadhö ꞊dhɛ n kwilöödhɛ ˗wɔn ˈgü, ˈmaan ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈzüdho kö pë ˈö mɛn ˗nu ˈwo to ˈwo˗ ˗kë ˈa˗ kë. ˈˈKɛɛ ˈsa a ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü n ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈmaan kletiɛn ˗tiaandhö ˈka. Pë ˈˈpɛpɛ ˈö˗ kë ˗dhɔ kun n ˈgü, ˈmaan kun ˗mɔn ˗ni ˈgü ˗a kë ˗sü ˗bha. ˗A ˗wɔn ˈgü, n ˈgü ˗yö ˗ga.» Karɔlö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö pë ˈˈpɛpɛ ˈö ˗mɔn ˗a ˗bha ˈö˗ kë Zoova ˗dhɛ. ˗A ˗dhɛ ˈö bhë ˗yö ˗së. ˗Yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˈö ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ꞊yaa˗ kë, ˗Zlan ˈö mɛn ˗nu ˗wëë ˗ya ˗kë bhë ˗yö ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗së.

5. (1) Kwa ˈgü ˗ya ga pë ˈö ˈkwaa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˈzüdho ˗a ˗wɔn ˈgü, ˈmën ˈkwa dho ˗a kë? (2) Kwa ꞊dhegblü ˈö pë ˈˈbin ˗ta bhë, ˗yö pë ˗dhɛ ˈö˗ ˗kɔ ˗mɔn ˗a ˗bha ˗a ˗nu Zoova ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁵ ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka kwa ˈgü ˗ya ga pë ˈbha ˗nu ˈö ˈkwaa ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha ˗an ˗wɔn ˈgü, -kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ: ‹ˈMën Zoova ˗ya ˗dhɛ n ˗gɔ?› Pë ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈyö ˗tɔ pë ˈdhɛ kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ bhë ˗a ˈgü, ˈkwa˗ kë ö ˗dhɛ. ˗Kwa kwa ˗zota ˈwɔn ˈö yö ˗a ˈgü: Kwa ꞊dhegblüdhe do ˈö˗ ˗kwɛ ˗ya kë 80 ˗a ˈgü ˗yö ˗ga, ˈyö sü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö kun ˗an kë ˗ni ˈgü kö ˗a ˗kwɛ ˗yö 40 bhë, ˈyaa ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha ˈzüdho. ˗Yö ö ˗zota ꞊dhɛ pë ˗dhɛ ˈö ˗mɔn ˗a ˗bha ˈö˗ kë ˗ni ˈgü Zoova ˗dhɛ bhë, ˈyaa˗ ˗zokun. ˈˈKɛɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈ ꞊dede ˈka ˗ee? ˗Kwa kwa ˗zota: ꞊Ya kë ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblüdhe ˈö bhë kö ˗a ˗kwɛ ˗yö 40 ˗yö ˈpë ˈö˗ ˗kɔ ˗mɔn ˗a ˗bha ˗a ˗kë Zoova ˗dhɛ, ˈö ꞊dɛɛ ˗a ˗kwɛ ˗ya kë 80 ˈö ꞊kun ˗a kë ˗kplawo, kö ˗a dua ˈyaa ˗mü ˗ya pö ö ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈyaa Zoova ˗bha yö kë ˗ni ˈgü. ꞊Ya kë kwa ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö ˈkwa ˗an kë ˗ni ˈgü Zoova ˗dhɛ ˈwaa˗ ˗zokun, kwa dua ˗mü kö kwa ˗zo ˗yö ˗bo ꞊dhɛ pë ˈdhɛ Zoova ˗zokun yö ꞊dede ꞊nën ˈö dho ˗a pö, ˈkwaa ˗mü. Pë ˈdhɛ kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗a ˗bha ˈkwa˗ kë, Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dho «dhi ꞊dedewo.»—Mat. 25:20-23.

6. ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ sü Madhia ˗bha?

⁶ Pë ˈdhɛ ˈkwa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˈkwa kwa ˈˈɲan ˗klu ˗a ˗bha, ˈkwa kwa ˗zo bho ˗a ˈdhɛ ˈkwaa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˗a ˈˈpiʋ̈, zuʋ̈gblüdhi ˗dho kë kwa ˗gɔ. Kwa ꞊dhegblüdhe do ˈwo˗ ˗dhɛ Madhia ˈö ˈˈyua ˈyaa ˈˈtʋ̈ŋ nu ˗a ˗dhɛ kö ˗yö pë ꞊va kë ˗zlanwopösü ˈgü, ˗kwaa ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˗A züdɔdhɛ ˈgü ˗a ˈgü ˗yö ˗ga, ˈö ˗kë ˗a ˈgü ꞊dhɛ ö këyö ˈyaa ˈdhö. ˈˈKɛɛ ˗yö ö ˗zota kwa ꞊dhegblüdhe do ˈö ˗an ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˈö ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö luuˈˈ ˈˈshia˗ ˈˈyua ˗dhɛ ˗a ˗wɔn ˈgü, ˈyö˗ pö ˈö˗ ˗takun. Madhia ˗ya ˗pö: «A˗ ˈˈslö ˗mɛɛn kö yaa˗ ˗nu ˈyi ˗zlanwopö telefɔnö waa ˈsëëdhɛ bɔ ˗sü ˈka. ˗Dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka ˈya yi bo ˗zlanwopösü ˈka a nu ˗ni ˈgü ˈkɔɔ, n zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ pë ˈdhɛ ˈa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈman˗ kë kö ˈa n ꞊dhegblü ˗takun.» Kwa ˗de ˈpö ˈkwa kwa ˗zo bho pë ˈdhɛ ˈkwaa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˗a ˈˈpiʋ̈, ˗a ˈdhɛ ˈkwa ˗mɔn ˗a ˗bha ˈkwa kwa ˈˈɲan ˗klu ˗a ˗bha, kwa ˗bha zuʋ̈gblüdhi ˗dho ˗dadhiʋ̈. ˈˈKɛɛ ꞊ya kë ꞊dhɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa pë ꞊va ˗kë, ɛɛnˈˈ ˈzü kwa Zoova ˗bha yö ˈbha ˗nu kë ˗dhɛ ˗dɔ ˗së ˈka, ˈmën ˈkwa dho ˗a kë?

7. ˗Dhioo ˗së ˗mɛɛn ˈö bɔmɛn Piɛdhö ˗ya dɔ kletiɛn ˗nu ˗ta?

⁷ Bɔmɛn Piɛdhö ˗bha ˈsëëdhɛ ˗blɛɛsü ˈö˗ bɔ ˗a ˈgü, ˗yö ö ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën kö ˗kɔmɔnwɔnbhasü ˈö ˗an ˗gɔ ˗wo wo ˈko ˗nu ˗takun ˗a ˈka. ˗Ya ˗pö: «Kö gbaɔdhe ˈö ˗Zlan ˗ya ˗kë ka ˗gɔ bha ˈka ka ˈko ˗nu ˗ta ˈkun˗ ˈka ˈdo ˈdo kö ˗yö kë ꞊dhɛ pë ˗gaɔ ˈgbɛ ˈö˗ ꞊gbaɔ ka ˗gɔ bha ˈka˗ ˈkun ˗së.» (1 Piɛ. 4:10) Pë ˗nu ˈkwa dɔ ˗an kë ˗dhɛ ˈka, ˗kwa ˗an kë kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊gban ˈka. ˈKwa  ˗dho ˗a pö kwa ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dho ꞊druɛɛ kë kwa ˗bha ɛɛnˈˈ ˗an ˈgü ˗dho ga. ˈKwa kwa ˗zota ꞊dhɛ ˗kɔ bhë ˗a dhö, pë ˗nu ˈö kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗an ˗bha ˈkwa ˈti ˗dho ˗an kë Zoova ˗dhɛ.

8. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga 1 Kodhɛngtö 4:6, 7 ˈgü, ˈmën ˗kë ˈö kwa dua ˈyaa ˗mü ˈkwa kwa ˗de ˈsü ˈkpii˗ pë ˗nu ˈkwa ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha ˗a ˗wɔn ˈgü?

⁸ ˈKö -kë ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha kwa ˗dho ˗a kë kwa ꞊faan ꞊gban ˈka, kwa dua ˗mü ˈpö ˈkwa kwa ˗de ˈkun kö ˈkwa ˗dho kwa ˗de ˈsü ˈkpii˗ ˗a ˗wɔn ˈgü. (1 Kodhɛngtö 4:6, 7 ˗wo pö.) ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗kë ˈˈgbɩɩ˗ Biblö ꞊klaŋ züdɔ mɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈgü. Kwa dua ˗mü ˈkwa˗ kë ˈˈdhʋ̈ ˈkwa ˈdho ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈. ˈˈKɛɛ yö ˈti ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˈtɔ ˈkun ˗a ˗wɔn ˈgü. ˗Kwa kwa ˗zota kö ˈwɔn ˈˈdhiadhiasü ˈbha˗ kë kwa ˗dhɛ ˗zlanwopödhɛ ˈgü, kö mɛn ˈö ˈkwa ˗zlanwopö ˗a ˗dhɛ ˗yö ˈˈwɩ Biblö draansü ˗bha kwa ˈˈpiʋ̈. ˗A ˗blɛɛ mɛn ˗nu ˈö kwaa˗ ˗nu ˈkwa ˗zlanwopö ˗an ˗dhɛ ˗sü ˗lele ˗yö kwa ˗ta. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈkwa -kpan ˗an ˗bha, ˈyö kwa ꞊dhegblüdhe do ˗yö ˈwɔn ˗së ˈö bɔ ˗a ˈgü ˈö dho ˈö ˈsëëdhɛ to ˗a ˗mɛn ˗gɔ, ˗a ꞊blɛɛ ˈpö. Kwa ꞊dhegblüdhe ˗bha ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ˗to ˈsëëdhɛ nu ˗sü ˈˈwɛɛwɛ ˗ta, ˈˈkɛɛ kwa ˗bha ˗zë ˗yö ˗yö Biblö ꞊klaŋ ˗bha. Kwa ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ? Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈkwa kwa ˗bha blɛɛˈˈ, ˗yö ˗dho kë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa dɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈwɛɛ ˗gɔ kö kwa ꞊dhegblüdhe ˈö ˈsëëdhɛ ˗nu mɛn ˗nu ˗dhɛ ˈö˗ zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗ya dhi bhë, ˈkwa ˗dho ˗a ˈgü ga. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kö ˈkwa ˈwɔn ˗së kë. ˈˈKɛɛ kwa dua ˈyaa ˗mü ˈpö kö kwa ˈgü ˗yö ga Biblö ꞊klaŋ züdɔ mɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈka. ˈPë kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ˗kwaa kë ˗kplawo.

9. ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a kë ꞊faan ɛɛnˈˈ ˗kɔmɔnwɔnbhasü ˈö Zoova ˗ya nu kwa -dhɛ ˗a ˈka?

⁹ Kwa dua ˗mü kö kwa ˗zo ˗yö ˗bo ꞊dhɛ pë ˈˈpɛpɛ ˈö kwa ˗kɔ ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha, ˗Zlan ˈnën˗ ꞊faan nu kwa ˗dhɛ. ˈKwa ˗dho ˗a ˈsü ˈö ˈkwa kwa ˗de ˈtɔ ꞊mɛɛn ˗a ˈka. ˗Kwaa ˈsü ꞊ʒiaan kö ˈkwa kwa ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˗gɛn ˗gban ˗a ˈka. (Fdh. 2:3) ˈKwa kwa ꞊faan waa pë ˗nu ˈö ˈkwa ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha ˗an ˈsü kö ˈkwa Zoova ˗dhiidhɛwɔn kë, kwa ˗dho kë zuʋ̈gblüdhi ˈgü. Pë ˈö dho kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ˈyaa ˈnën ˗tɔ kwa pë ꞊va ˗kë ˈkwa ˗ʒiö ˈka kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗ta, ɛɛnˈˈ ˈkwa kë ˗tiaandhö ˗an ˗bha. Zoova ˈtɔbhɔsü ˈnën ˗dho kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da.

10. ˈMën ˗kë ˈö ˈyaa ˗së kö ˈkwa kwa ˗de ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka?

¹⁰ Kwa ˈti kwa -zokë kwa -de ˈˈpiʋ̈, kwa -dho kwa -de ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ -nu ˈka. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: Kwa ꞊dhegblü ˈbha ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ ˗së zë. ˗Yö ˈˈgbɩɩ˗ ˗a kë ˗sü ˈgü. ˗A zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ö ˗de ˗zɔn kwa ꞊dhegblü ˈbha ˈö ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ zë ˗sü ˈdhö ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗ ˗a ˈka. ˈˈKɛɛ kwa ꞊dhegblü ˈö ö ˗de ˗zɔn ˗a ˈka ˈˈdhʋ̈ bhë, yö ˗zë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ˈˈklʋʋsëmɛn ˈö ö ˗bha ˈnën ˗nu ˗to ˗së ˈka,  ˈö ˗zlanwopö ö ꞊faan ˈka, ˗a ˈka. Kwa ˗Zlan ˈˈnuɛ ˗bho, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊va ˗wo pë ˗nu ˈö ˈwo dɔ ˗an kë ˗dhɛ ˈka ˗an ˗sü ˈwo Zoova ˗bha yökë, ˈö ˈwo wo ꞊dhegblü ˗nu ˗takun ˗an ˈka.

11. ˈMën ˗kë ˈkwa dho ˈto Yesu ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈?

¹¹ Kwa ˗dho ˈˈkan kwa ˗de ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka ˗sü ˗bha. ˈˈKɛɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗gleŋ ꞊va sü mɛn ˗nu ˈwo ˗klu Zoova ˗bha, ˗an ˗bha. ˗Gleŋ ˗sü ˗a ˗bha ˗mɛn ˗së ˈö ˈdhö ˈyö ˗tɔ Yesu. ˈKwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kë ꞊dhɛ Yesu ˈdhö, ˈyö sü ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë -dhii kwa ˗bha. ˈˈKɛɛ kwa ꞊mɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗gleŋ sü ˗a ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu waa ˈwɔn ˗nu ˈö ˗an ˗kë ˗an ˗bha. (1 Piɛ. 2:21) ˈKwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa ˈto ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, kwa ˗dho kë Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗tiaandhö ˈka, ˈö ˗zlanwopösü ˗yö ˗dhi kwa ˗gɔ.

12-13. ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ sü ˗gblüdë Davi ˗bha?

¹² Biblö ˗yö gɔɔn- ˗waa dhebɔ ˗nu ꞊vadhɛ ˈö ˈwɔn yaa kë -dhii kun ˗an ˗bha, ˈˈkɛɛ ˈö kwa ꞊mɔɔn˗ -bha ˈkwa ˈto ˗an ˗bha ˈwɔnzuan ˈpiʋ̈, ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. (Ebl. 6:12) ˈKwa ˗gblüdë Davi ˗bha ˈwɔnzuan ˈsü, Zoova ˗ya ˗pö ˗a ˗bha ꞊dhɛ «Davi bha n dhɔɔbhaamɛ ˗mü.» Biblö ˈbha ˗nu ˈgü, ˗wa ˗pö: «Mɛn suu ˈö˗ ˗dhɔ ˗yö n ˗kë yö ˗mü.» ˈWɔn yaa kë ˗dhii ˗kun Davi ˗bha, ˈö ˈwɔn yaa˗ ꞊gbɔɔnsü ˗nu ˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka. (Këw. 13:22) ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˈwɔnzuan ˗së ˈka kwa ˗bha ˈka. ˈMën ˗kë? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈdhɛ Zoova ˗yö ˗dhioo dɔ ˗a ˗ta, yö ˈti˗ ˗da za ꞊va ˈgü. ˗Yö ˗wɩ ˗dhioo ˈˈgbɩɩ˗ ˈwo˗ dɔ ˗a ˗ta ˗a ˗bha, ˈö ˈwɔn yaa ˈö˗ ˗kë bhë ˈö mën ˗a ˈka ꞊dedewo. Yö ˈnën˗ ˗wɔn ˈgü, ˈö Zoova ˗ya ˗bhawɔn to. —Ps. 51:3, 4, 10-12.

¹³ ˈKwa˗ pö ˈkwa ˈto Davi ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ: «˗Wa ˗dhioo dɔ n ˗ta, a˗ ˗sü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? A ˗to mü ˈa ˗wɩ ˗a ˗bha ꞊dhɛ ˈwɔn ˗ya zë n ˗gɔ ˗ee, ɛɛnˈˈ a˗ ˗da za ˈgü? A za ˗dɔ mɛn ˗nu ˗bha ˈzodhö ˗ee? A n ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈwɔn yaa ˈa˗ ˗kë bhë, ˈman ˗dho ˗a kë ˈzüdho ˗ee?» ˗Klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an ˗wɔn ꞊blɛɛ kwa ˗an ˗bha ˗kwɛzlan ˗nu ˗wo pö ˗ni ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa dhɛɛˈˈ suu ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an kpɔ kwa ˗de ˗gɔ. ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ suu do ˈkwa bɔ ˗ni ˈgü ˗an ˈgü bhë, ˗wo ˗bɔ ˗a ˈgü ˈpö ˗ee? ˈˈKlʋʋsë ˗nu ˗mɛɛn ˈwo ˗an ˗zɔn? ˗A mɛn ˗dhɛ ˈö ˈdhö kwa˗ ˗bha ˗kwɛzlan ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ: «A ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ ˗a ˈdhö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?»

14. ˈKwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü, ˈwɔn ˗së ˗mɛɛn ˈkwa dho ˗a ꞊slɔɔ˗?

¹⁴ Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo wlüünën ˗nu ˈka ɛɛnˈˈ ˈö ˗wa kë zii, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗gleŋ sü ˗an ˗bha ˈpö. ˈKwa kwa ˗zota, mɛn ˈbha ˗yö kwa ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˈö ˈwo ˈˈgbɩɩdhɛ wɔ ˗ni ˈgü ˗a ˗ta kö ˗yö ˈwɔn yaa kë, ˈö˗ ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈdhö ˗gban ˗ni ˈgü ˗a ˗gɔ ɛɛnˈˈ ˈö ˈˈyua ˈdhö˗ ꞊sëëbho ˗ni ˈgü ˗ee? Kwa˗ ˗mɛn ˗bha ˈˈklʋʋsë ˈbha ˗yö ˈö ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈  ˈkwa˗ kë ˗sü draanˈˈ ˗ee? ˈKwa kwa ˗zota ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü, kwa ˗dho ˗gleŋ ˗tiaandhö ˗nu ˈsü ˗a ˗bha ˈö kwa kwa bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu bun ˈpö. Kwa ˗Zlan ˈˈnuɛ ˗bho, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˈkwa ˗mɔn ˗a ˗bha ˈkwa ˈto ˗an ˗bha zoyö ˗Zlan ˗dhɛ ˗sü ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗wo ˗dhö, ˈö ˈwo kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da ꞊dedewo. —Ebl. 13:7; Zak. 1:2, 3.

15. ˗Dhioo ˗mɛɛn ˈö Pɔdhö ˗ya dɔ, ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kwa ˗takun kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi Zoova ˗bha yö ˈgü?

¹⁵ ˈKwa˗ pö ˗dhikodhɛ ˗yö kë kwa ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü kö kwa ˗kɔ ˈto ˈwɔn do ˗bha, mɛn ˈö ˈdhö pë ˈdhɛ˗ ˗kɔ ˗mɔn ˗a ˗bha ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë. Kletiɛn ˗nu ˈwo kun ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˈgü, ˗kwa ˗an ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. Pë ˗nu ˈö ˗an ˗kɔ ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha waa yö ˗nu ˈwo kun ˗an ˗kɔ ˈka, ˈwaa kun do. (1 Ko. 12:4, 7-11) ˈˈKɛɛ ˗yö ˈti ˗duɛɛkɔɔsü ɛɛnˈˈ ˗kankwëësü ˗da ˗an ꞊zinŋgü. Pɔdhö ˗yö mɛn ˈö ˈdhö ˗a ꞊faanmën pë ˗dhɛ ˈö˗ dua ˈka ˗a kë ˗sü ˗bha, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗an ‹˗lo ˈko ˗ta ˗sü ˈö ꞊dhɛ Klisi ˗dhü ˈdhö bhë, ˗yö ˈˈgla.› ˗Ya ˗pö Efɛzömɛn ˗nu ˗dhɛ: «[˗]Yö faan ˈdhɛ ˈö ꞊mɔɔ ˗a daɔ ˈdhɛ ˈö˗ ˗bha ˗a nu˗ ˗dhɛ ˈyö yë ˗kë ˈka ˈyö˗ ˗dhü bha, ˈö ˗gla ˈka ˈyö ˗da ˈˈdhiʋ̈ ˗dhɔ ˈgü.» (Efɛ. 4:1-3, 11, 12, 16) Mɛn ˗nu ˈwo˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗wo ˗dhikodhɛ waa ˗kë mɛn do ˈka ˗sü ˗da ˗zlanwokɔdhi ˗nu ˈgü ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö˗ ˈka ꞊dɛɛ ˗a ˈdhö.

16. ˈMën kwa ˗dho kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗a kë ˗sü ˗bha? (Eblö 6:10)

¹⁶ ˗Kwa pë ˈˈpɛpɛ kë ˈkwa ˈˈkan kwa ˗de ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka ˗sü ˗bha. ˗Kwa ˈto ꞊ʒiaan Yesu ˗bha ˈwɔnzuan ˗nu ˈˈpiʋ̈. ˗Klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˗nu ˈwo kun ꞊kwɛŋzü waa˗ mɛn ˗nu ˈwo ꞊dɛɛ, ˗kwa ˗gleŋ ˈsü ˗an ˗bha ˈpö. Pë ˈdhɛ ˈkwa ˗kɔ ˗mɔn ˗a ˗bha kwa˗ kë ˗ni ˈgü, ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ‹˗Zlan bha pö ˈaa˗ ˗bha, ˗a ˗zʋ ˈyii ˈdho bhɔ ˈwɔn ˗së ˗nu ˈkwa˗ ˗kë, ˗a ˈbha ˈka.› (Eblö 6:10 ˗wo pö.) Kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da Zoova ˗bha yö ˈgü ˗kplawo. ˗Yö kë kwa ˈˈɲaan ꞊dhɛ pë ˈˈpɛpɛ ˈö ˈkwa˗ ˗kë ˗a ˗dhɛ kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊gban ˈka, ˗ya ˗dhɛ ˗së.