1. Kwa mɛ ndo hɛ̃ e dengɔ bɛ gba nɛ?

 YEHOVA ye ya, e du na dengɔ bɛ. E hĩnga ni na lo mɛ ya, dengɔ bɛ adu kɔi ti ale ti Nyingɔ vurú tɛ lo. (Gal. 5:22) Na lo mɛ ya, dengɔ bɛ ti fũngɔ ye ando ɔ ti luangɔ ye ko, e ndo ma dengɔ bɛ gba na ngoi mɛ e ndo hɛ̃ tɛrɛ e na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ nga na zangɔ ayata e awakristo na lége ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃.​—Aw. 20:35.

2-3. (a) Nga ma se mɛ Galatia 6:4 atɛnɛ na ni, aye sɛ mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e du lá kwɛ na dengɔ bɛ na ya kwa tɛ Yehova nɛ? (b) Aye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

² Kaya mbeti ti Galatia 6:4, toma Polo tɛnɛ tɛnɛ ti aye sɛ mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e du lá kwɛ na dengɔ bɛ. (Di.) Ti uzu, ale gwɛ̃ tɛ e adu ti hɛ̃ngɔ Yehova aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. Se du ya, e ndo hɛ̃ lo aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃ tɛ e ko, elengbi ti dungɔ na dengɔ bɛ. (Mat. 22:36-38) Ti sɛ, ale ta e ndo ha tɛrɛ e na azi mɛndɛ̃ ma. Abɛse du ya, e na sãte ti ngasia, e li kalasi ti ngasia bere e na kɔdɛ ná ngunu ti lingɔ kwa hɛ̃ Yehova na ndenge ti ngasia ko, ayɔ ya, e hɛ̃ lo sia kɔli na lo ni. Aye zu mɛ e na ni ko, alo ka tɛ lo. Hãngɔ ni zingɔ, se du ya, zo kɔi hĩnga lingɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nzɔ̃ni aɔ tɛ e ko, ale e du na dengɔ bɛ na lo tɛ lo na lo mɛ ya, lo ndo salela makoki tɛ lo so gondangɔ na Yehova, kanda ta na lo ti yakɛngɔ na tɛrɛ lo, bere gingɔ nzɔ̃ kpale tɛ lo nvɛ̃ni ma. Na lo ni la, na se lɛ hangɔ tɛrɛ e na lo ko, e manda akpale ka tɛ lo.

³ Na ya tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ ko, e na bangɔ aye mɛ elengbi ti lingɔ se du ya, e nzɛ̃ na lo mɛ ya, ta e di dɛ na ngunu ti lingɔ aye mɛndɛ̃ ma. E nga na bangɔ se mɛ elengbi ti salelangɔ na ndenge ti nzɔ̃ni makoki zu mɛ e na ni nga na aye mɛ elengbi ti mandangɔ na ndo se lɛlo tɛ azi mɛndɛ̃.

4. Kpale mɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ e nzɛ̃ngɔ nɛ? Hɛ̃ lɛlo kɔi.

⁴ Ando du pɛnɔ na lo tɛ awa kwa tɛ Yehova mɛndɛ̃ ya, ala mɛsɛnɛ na akpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala mɛ agbinyangbi na lo ti tingɔ bange nga na sãte ti siɔni. Ni du ye mɛndó asi na Carol. Lo luandó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti lingɔ kwa kaya kɔdɔrɔ mɛ ta awa fangɔ tɛnɛ da gba ma. Kai ko, lo mandandó Ngbangɔ na azi 35, wa lo zandó azi gba ka popo tɛ ala ya, ala mu batisimɔ. Kwa tɛ Carol adũndó le ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni! Na gesi, tɛrɛ lo sɔndó kpengbani, wa lo lindó da na lo ti ngã tɛ lo. Carol tɛnɛ ya, “Mbi hĩnga ya, na lo mɛ ya, ta mbi di dɛ na sãte ti nzɔ̃ni ma ko, ta mbi lengbi ti lingɔ aye nga ma se mɛ azi mɛndɛ̃ ndo li na ni ma, kanda mbi ndo hũ ya, ta mbi na valɛrɛ gba nga ma se tɛ ala ma. Ni la adu to mɛ mbi ndo tiri na gwɛ̃ mɛ mbi na ni nga na akpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi mɛ agbinyangbi, wa ni ndo hɛ̃ mbi nzɛ̃ngɔ nvɛ̃ni.” Carol na gwɛ̃ ti lingɔ aye zu mɛ lo lengbi ti lingɔ na lo tɛ Yehova, dungɔ na gwɛ̃ ti ngaso adu nzɔ̃ni nvɛni! Elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, bɛ Nzapa tɛ e ti vundu ndo de gba na lo ti dangɔ bɛ ti nzɔ̃ni mɛ lo na ni.

5. (a) Se du ya, e ti na nzɛ̃ngɔ na lo mɛ ya, ta elengbi ti lingɔ aye nga ma se mɛndó e ndo li na ni uzu ma ko, ye mɛ ta bɛ e lengbi ti lingɔ na ni ma nɛ? (b) Nga ma se mɛ afoto mɛ ndo fa na ni, ngasia la nyita kɔli mɛ ndo hɛ̃ Yehova ngoi zu aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo nɛ?

⁵ Se du ya, ngoi mɛndɛ̃ mɔ nzɛ̃ na lo mɛ ya, ta mɔ lengbi ti lingɔ aye gba nga ma se mɛndó mɔ ndo li na ni uzu ma ko, hũnda tɛrɛ mɔ na ndo mɛ, ‘Ye mɛ Yehova yɔ ya, mbi li nɛ?’ Yehova ye ya, mɔ hɛ̃ ni aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mɔ na bangɔ ngunu mɛ mɔ na ni na olo. Zia e ba kpale mɛ: nyita wali kɔi mɛ na bulu 80 ati na nzɛ̃ngɔ na lo mɛ ya, ta lo lengbi ti lingɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nga ma se mɛndó lo ndo li na ni na ngoi mɛndó lo na bulu 40 ma. Lo ndo li zu mɛ lo lengbi ti lingɔ, kanda lo ndo hũ ya, ta ni ndo hɛ̃ Yehova dengɔ bɛ ma. Kanda dangɔ bɛ niko adu biani? Binga li mɔ ĩ, na ngoi mɛndó nyita wali mɛ na bulu 40 ko, lo ndo lindó zu mɛ lo lengbi ti lingɔ na lo tɛ Yehova, wa na olo, lo na bulu 80 ko, lo dɛ bo lo li zu mɛ lo lengbi ti lingɔ, afa ya, ta lo zia hɛ̃ngɔ Yehova aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ma. Se e ti na dangɔ bɛ ya, aye mɛ e ndo li hɛ̃ Yehova ta du gba ti nɛngɔ ya, ahɛ̃ lo dengɔ bɛ ma ko, ta bɛ e li na ni ma ya, Yehova nvɛ̃ni la ndo pɔna aye mɛ ndo hɛ̃ lo dengɔ bɛ. Se e li zu mɛ elengbi ti lingɔ ko, Yehova na tɛnɛngɔ hɛ̃ e ya: e “li nzɔ̃ni!”​—Ba Matie 25:20-23.

6. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo se lɛlo tɛ Maria nɛ?

⁶ Se du ya, e ndo kpã lɛ e na ndo aye mɛ elengbi ti lingɔ na se lɛ kpãngɔ lɛ e na ndo aye mɛ ta elengbi ti lingɔ ma ko, na dungɔ woni ya, e du lá kwɛ na dengɔ bɛ. E mu se lɛlo tɛ nyita wali Maria, mɛndó tɛrɛ lo ndo sɔ kpengbani, wa ta lo lengbi ti fangɔ tɛnɛ na pɛ ngoi yɔngɔrɔ ni ma. Na ebandeli, lo tindó na nzɛ̃ngɔ kpengbani, wa lo ndo hũndó ya, ta ni di dɛ na tina ma. Kanda lo da bɛ lo na nyita wali kɔi ti ya bombi tɛ la mɛndó lo li da na lo mɛ ya, tɛrɛ lo ndo sɔ, wa Maria mu ngandó ekateli ti zangɔ lo. Maria tɛnɛ ya, “Mbi lɛkɛndó kpale ti nɛngɔ ya, mbi ná lo e fa tɛnɛ na lége ti telefɔnɛ nga na lége ti sungɔ ambeti. Ngoi zu mɛndó e ndo li kwa ndoni kɔi ko, mbi ndo dirindó yada na dengɔ bɛ na lo mɛ ya, mbi za nyita mbi.” E zu elengbi ti lingɔ ya, dengɔ bɛ tɛ e ati gba se du ya, e kpã lɛ e na ndo aye mɛ elengbi ti lingɔ na se lɛ kpãngɔ lɛ e na ndo aye mɛ ta elengbi ti lingɔ ni ma. Wa se du ya, e na ngunu bere na makoki ti lingɔ akwa gba hɛ̃ Yehova mɛ?

7. Wangɔ ti nzɔ̃ni mɛ Petro hɛ̃ ayata lo awakristo nɛ?

⁷ Na ya mbeti tɛ lo ti uzu, toma Petro sandó ngunu bɛ ayata lo awakristo ya, ala salela  makoki mɛ ala na ni so sangɔ ngunu bɛ ayata la awakristo. Petro sundó ya: “So popo tɛ ĩ ko, Nzapa ahɛ̃ zo kɔi kɔi nguru ti kwa ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃, ko ale zo kɔi kɔi amu nguru kwa tɛ lo, ali na kwa na seni hɛ̃ afɔ̃ lo.” (1 Pet. 4:10) Ta elengbi ti kɛ̃ngɔ salelangɔ makoki mɛ e na ni ma, na lo mɛ ya, e ndo kpɛ ya, se e li ni ko, azi mɛndɛ̃ na tingɔ na siɔ bɛ bere ala na tingɔ na nzɛ̃ngɔ. Se e li ngaso ko, ta e na hɛ̃ngɔ Yehova aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e ma.

8. Na bangɔ 1 Kɔrinto 4:6, 7, nda mɛ ayɔ ya, ta e gonda tɛrɛ e na lo ti makoki mɛ e na ni ma nɛ?

⁸ Se e du na makoki ti lingɔ kwa kɔi ko, e salela ni, ale e du na kpengba lɛ ya, ta e gonda tɛrɛ e na lo ni ma. (Di 1 Kɔrinto 4:6, 7.) Na ndakisa, mɔ lengbi ti dungɔ zo mɛ ahĩnga se ti nzɔ̃ni ti bandangɔ mandangɔ Ngbangɔ na zo. Ta mɔ lengbi ti kɛ̃ngɔ salelangɔ makoki niko ma! Kanda ni na ɔngbi ti kpengbani na popo ti salelangɔ makoki mɛ e na ni ná gondangɔ tɛrɛ e na lo ni. E mu ya, mɔ lo ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na zo kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ na ndenge ti nzɔ̃ni, wa ali ya, mɔ banda mandangɔ Ngbangɔ na lo. Mɔ na gwɛ̃ kpengbani ti kambisangɔ kpale niko ti nzɔ̃ni mɛ mɔ tengbi na ni hɛ̃ ayata ti ya grupɛ ti fangɔ tɛnɛ mɛ mɔ ka da. Na ngoi mɛ mɔ tengbi na ayata ti ya grupɛ tɛ mɔ ko, mɔ tã nyita wali kɔi ndo kambisa se mɛ lo fa tɛnɛ hɛ̃ zo kɔi wa ali ya, lo zia hɛ̃ lo mbeti. Nyita wali azia mbeti hɛ̃ zo, kanda mɔ banda mandangɔ Ngbangɔ na zo. Ye mɛ mɔ na lingɔ nɛ? Mɔ hĩnga ya, se mɔ kambisa kpale mɛ mɔ tengbi na ni ko, ni na sangɔ ngunu bɛ ayata, kanda mɔ lengbi ti kũngɔ ngoi mɛndɛ̃ ti nɛngɔ ya, mɔ kambisa ni, ti nɛngɔ ya, ta mɔ gbɛ̃ dengɔ bɛ tɛ nyita wali mɛ azia mbeti hɛ̃ zo kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ ma. Lingɔ ngaso na dungɔ ye ti songo. Kanda ta mɔ zia mandangɔ na azi Ngbangɔ ma. Mɔ na makoki ti lingɔ kwa​—li ni!

9. Ngasia la elengbi ti salelangɔ makoki mɛ e na ni nɛ?

⁹ Ale ta bɛ e li na ni ma ya, makoki zu mɛ e na ni ko, alo ka tɛ Yehova. Ale e salela ni ti nɛngɔ ya, bombi tɛ e amai, kanda ta na lo ti gingɔ gonda tɛ e nvɛ̃ni ma. (Fil. 2:3) Se e salela ngunu ná kɔdɔ mɛ e na ni so lingɔ na se bɛ Yehova ko, e na dungɔ na dengɔ bɛ, ta na lo mɛ ya, e ɔ azi mɛndɛ̃ bere e ndo li ni so ɔngɔ ala ma, kanda na lo mɛ ya, e ndo salela makoki tɛ e so hɛ̃ngɔ Yehova gonda.

10. Nda mɛ hangɔ tɛrɛ e na azi mɛndɛ̃ adu siɔni nɛ?

¹⁰ Se ta e du na kpengba lɛ ma ko, elengbi ti tingɔ na ya sɔ̃ ti hangɔ makoki mɛ e na ni na tɛ azi mɛndɛ̃. Na ndakisa, nyita kɔli kɔi lengbi ti dungɔ zo mɛ ndo li adiskur nzɔ̃ni. Ni du makoki mɛ lo na ni. Kanda kaya bɛ lo, lo lengbi ti hũngɔ ya, lo ɔ ayata mɛndɛ̃ mɛ ta ala na makoki  ti lingɔ adiskur nga ma tɛ lo ma. Ngoi mɛndɛ̃ ayata niko ahĩnga lengɔ songo, ala ndo kã ayati la na ndenge ti nzɔ̃ni, bere ala na ge ge ge na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ. Adu ye ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni na lo mɛ ya, e na ayata kɔli ná ayata wali gba mɛ ala ndo salela makoki tɛ ala so lingɔ na kwa hɛ̃ Yehova nga na zangɔ azi mɛndɛ̃!

11. Nda mɛ ayɔ ya, e li kpengbani e landa se lɛlo tɛ Yezo nɛ?

¹¹ Nga ma se mɛ e lo ti mandangɔ na ni ko, ayɔ ya, e kɛ̃ hangɔ tɛrɛ e na azi mɛndɛ̃, kanda elengbi ti luangɔ anzɔ̃ kpale gba se e landa se lɛlo tɛ awa kwa tɛ Yehova ti mbilimbili. Yezo du se lɛlo ti nzɔ̃ni na ndo kpale niko. Ta e du azi ti lengbingɔ nga ma Yezo ma, kanda elengbi ti luangɔ awangɔ gba na ndo aseliye tɛ lo nga na aye ti nzɔ̃ni mɛndó lo li. (1 Pet. 2:21) Se du ya, e li kpengbani e landa se lɛlo tɛ Yezo na ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni ko, e na tingɔ awa kwa tɛ Yehova ti nzɔ̃ni nga azi mɛ ahĩnga lingɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nzɔ̃ni.

12-13. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ ka tɛ Gbia Davidi nɛ?

¹² Kaya Ngbangɔ, e na se lɛlo tɛ akɔli ná awali ti loyengɔ mɛ abɛse du ya, ala dundó azi ti zangangɔ lengbi ko, ala du se lɛlo ti nzɔ̃ni na lo tɛ e. (Aeb. 6:12) Da bɛ mɔ na Gbia Davidi mɛndó Yehova tɛnɛ na lo tɛ lo ya, “bɛ mbi ndo de na lo tɛ lo” bere (“zo ti kpɔ̃ bɛ mbi.”) (Aw. 13:22) Ti biani ko, ta Davidi dundó zo ti lengbingɔ ma. Lo li ngandó akpale ti siɔni nvɛ̃ni. Abɛse ngaso ko, lo du se lɛlo ti nzɔ̃ni na lo tɛ e. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, na ngoi mɛndó Yehova lonzi lo ko, ta lo gindó rɛzɔ̃ ma. Kanda, lo yendó wangɔ ti kpengbani mɛndó Yehova hɛ̃ lo, wa lo gbinya ngandó bɛ lo. Ni lindó ya, Yehova ka lɛlo na ndo siɔ kpale tɛ lo.​—Nz. 51:3, 4, 10-12.

¹³ Elengbi ti luangɔ awangɔ ka tɛ Davidi se e hũnda tɛrɛ e na ndo mɛ: ‘Ye mɛ mbi ndo li na ngoi mɛ ando hɛ̃ mbi wangɔ nɛ? Mbi ndo ye siɔ kpale tɛ mbi mbala kɔi, bere mbi ndo gi rɛzɔ̃? Mbi ndo du dã ti hɛ̃ngɔ azi mɛndɛ̃ fotɛ? Mbi ndo li kpengbani ti nɛngɔ ya, mbi lɛkɛ yungɔ ndo tɛ mbi?’ Mɔ lengbi nga ti hũndangɔ tɛrɛ mɔ na ando ti ngaso na ngoi mɛ mɔ ndo di apandɛ tɛ akɔli ná awali ti mbilimbili mɛndɛ̃ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala. Ala tengbi ngandó na akpengba kpale mɛ mɔ tengbi na ni? Seliye ti nzɔ̃ni mɛndó ala fa na ya kpale ti ngaso nɛ? Ndo hũnda tɛrɛ mɔ ngoi zu na ndo mɛ: ‘Ngasia la mbi lengbi ti landangɔ se lɛlo tɛ awa kwa tɛ Yehova niko ti mbilimbili nɛ?’

14. Aye mɛ elengbi ti mandangɔ ka tɛ ayata e awakristo nɛ?

¹⁴ Elengbi nga ti mandangɔ akpale gba ka tɛ  ayata e awakristo abɛse ala du apalanga bere akangba. Na ndakisa, mɔ hĩnga nyita kɔi ti ya bombi tɛ mɔ mɛ lo ndo gbe bɛ lo na mbilimbili zu na ya akpale ti pɛnɔ mabere​—botemeli tɛ azi ti ndasewa tɛ lo, afɔ̃ lo ndo kpã katɛ lo ndozu ya, lo li aye ti siɔni bere na lo ti sãte tɛ lo mɛ ati siɔni? Mɔ hũ ka tɛ nyita niko seliye kɔi ti nzɔ̃ni mɛ ayɔ ya, mɔ manda ni? Se mɔ gbɔ̃ li mɔ na ndo se lɛlo tɛ lo ti nzɔ̃ni ko, mɔ lengbi ti mandangɔ se mɛ mɔ gbe bɛ mɔ na ya pɛnɔ. Adu ye ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni na lo tɛ e na lo mɛ ya, e na ayata kɔli ná ayata wali mɛ adu se lɛlo na omɛ ba loyengɔ!​—Aeb. 13:7; Zk. 1:2, 3.

15. Wangɔ mɛndó Polo hɛ̃ mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e ngbã lá kwɛ dungɔ na dengɔ bɛ na ya kwa mɛ e ndo li hɛ̃ Yehova nɛ?

¹⁵ Ti nɛngɔ ya, siriri ná mangbi adu kaya bombi ko, ayɔ ya, zo kɔi kɔi ge popo tɛ e ahɛ̃ Yehova aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. E mu se lɛlo tɛ awakristo ti siɛklɛ ti uzu. Ala ndó na makoki ti lingɔ kwa ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃, ala ngandó na akumba ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃. (1 Kɔr. 12:4, 7-11) Kanda ta ni lindó ya, ala ti na kangbi bere ala ndo li aye so ɔngɔ afɔ la ma. Polo sandó ngunu bɛ la ya, ala hɛ̃ ti la ti nɛngɔ ya, “tɛrɛ Kristo amai.” Lo sundó hɛ̃ azi ti Efɛzɛ ya: “Wa ngoi mɛ se apɛnzɛ tɛrɛ kɔi kɔi ali kwa tɛ la na seni ko, ngbonga tɛrɛ zu amai [na ya songo, NWT.]” (Ef. 4:1-3, 11, 12, 16) Azi mɛndó akpã wangɔ tɛ Polo na kwa ko, ala lindó ya, siriri ná mangbi adu kaya bombi. E ndo hũ nga kpale niko ndɛ ge ya bombi tɛ e.

16. Ye mɛ e zu elengbi ti dungɔ na ekateli ti lingɔ nɛ? (Aebreo 6:10)

¹⁶ Mu ekateli ti kɛ̃ngɔ hangɔ tɛrɛ mɔ na azi mɛndɛ̃. Manda akpale ka tɛ Yezo, wa li kpengbani ya, mɔ landa seliye tɛ lo. Lua awangɔ na ndo se lɛlo tɛ azi ti loyengɔ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala nga na ayata ti ngoi tɛ e. Ngbã lá kwɛ hɛ̃ngɔ Yehova aye ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mɔ, wa ye na bɛ mɔ kɔi ya, ta Yehova zanga mbilimbili ti nɛngɔ ya, bɛ lo li na akwa tɛ mɔ ma. (Di Aebreo 6:10.) Ngbã lá kwɛ dungɔ na dengɔ bɛ ti lingɔ kwa hɛ̃ Yehova, wa hĩnga ya, bɛ lo ndo de gba na lo ti ge ge ge mɛ mɔ ndo li ti nɛngɔ ya, mɔ hɛ̃ lo dengɔ bɛ.