1. Adieyi Solomo wa Ntinu katulonga muna Kimpovi 7:20?

 SOLOMO wa Ntinu wasoneka vo: “Ke vena muntu ansongi ko ova ntoto ona ovanganga kaka diambu diambote yo lembi sumuka.” (Kim. 7:20) Ediadi dialudi kikilu. Yeto awonso tusumukanga. (1 Yoa. 1:8) Muna kuma kiaki, yeto awonso luloloko lwa Nzambi tuvuanga o mfunu ye lwa akweto.

2. Aweyi wamona vava nkundi aku kaloloka?

² Nga osungamene e lumbu wavanga diambu diafungisa nkundi aku makasi? Kalukatikisu ko vo wazola vo e kikundi kieno kiakwamanana, muna kuma kiaki, wanlomba ndoloki. Aweyi wamona vava nkundi aku kaloloka? O ntim’aku wavuvama kikilu yo toma yangalala.

3. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

³ Tuzolele vo Yave kakala nkundi eto wakola, kansi ezak’e ntangwa tulenda vova yovo vanga diambu dilenda kunkendeleka. Ozevo, aweyi tulenda kadila ye ziku vo Yave wakubama kena muna kutuloloka? Nkia nswaswani ina muna mpila o Yave kekutulolokelanga ye una yeto tulolokelanga akweto? Nani olenda lolokwa kwa Nzambi?

4. Ekuma tulenda kadila ye ziku vo Yave wakubama kena muna kutuloloka?

⁴ Diambu dia Nzambi dikutusikidisanga vo Yave wakubama kena muna kutuloloka. Vava Yave kayisunzula kwa Mose vana Mongo a Sinai, wasadila e mbasi mu vova vo: “Yave, Yave, Nzambi a nkenda ye ngemba, ke funganga makasi mu nzaki  ko, ozele yo walakazi ye ludi, osonganga walakazi kwa mafunda ma mbandu, ololokanga e mbi yo makuzuka ye sumu.” (Luv. 34:6, 7) Yave nkwa ngemba ye Nzambi a nkenda ona wakubama muna loloka asumuki ana bevilukanga o ntima.—Nek. 9:17; Nku. 86:15.

5. Landila e sono kia Nkunga 103:13, 14, adieyi Yave kevanganga wau katomene zaya e mpila twavangilwa?

⁵ Wau vo Yave i Mvangi eto, ozeye mawonso mu kuma kieto. Tusivikanga kikilu mu zaya vo Yave otomene zaya kana nkutu mambu makete-kete ma zingu kia konso muntu ova ntoto. (Nku. 139:15-17) Muna kuma kiaki, Nzambi olenda mona usumuki wawonso twasambukila kwa mase meto. Ozeye nkutu mambu mawonso twawanana mau kala muna zingu mana matufila mu kala e mpila wantu twina owau. Adieyi Yave kevanganga wau katomene zaya e mpila twavangilwa? Okutufwilanga e nkenda.—Nku. 78:39; tanga Nkunga 103:13, 14.

6. Aweyi Yave kasongela e ziku vo una kikilu ye luzolo lwa kutuloloka?

⁶ Yave osonganga e ziku vo una kikilu ye luzolo lwa kutuloloka. Obakulanga vo, mu kuma kia sumu dia muntu antete, i sia vo, Adami, yeto awonso twasambukila e sumu yo lufwa. (Roma 5:12) Ke vakala yo muntu ko vana kati kweto yovo diambu twafwana vanga muna kuyikûla muna sumu yo lufwa. (Nku. 49:7-9) Kansi, Nzambi eto azolwa watufwila e nkenda yo vanga e diambu muna kutukûla. Adieyi kavanga? Nze una usonganga Yoane 3:16, Yave wafila Mwan’andi mosi kaka kimana kafwa mu kuma kieto. (Mat. 20:28; Roma 5:19) Yesu wayisia vana fulu kieto, i sia vo, watambulwila e tumbu kia lufwa kimana kakûla konso ona okwikilanga muna yandi. (Ayib. 2:9) Ekwe ntantu kamona o Yave vava kamona lufwa lwampasi ye lwansoni lwa Mwan’andi anzolwa! Kieleka, kele vo Yave kakadi ye luzolo lwa kutuloloka ko, kadi yambula ko vo Mwan’andi kafwa mu kuma kieto.

7. Nkia nona ya wantu beyikwanga muna Bibila ana Yave kaloloka emvimba?

⁷ Muna Bibila mwazala ye nona ya wantu ana Yave kaloloka emvimba. (Efe. 4:32) Nona kia nani oyindwidi? Nanga nona kia Manase wa Ntinu. Muntu ambi kikilu kakala yo vola masumu mampwena vana ntadisi a Yave. Wayivana muna nsambil’a teke yo kasakesa  akaka bavanga diau dimosi. Wavonda wan’andi muna kubakela se yimenga kwa nzambi zaluvunu. Walwaka nkutu yamu tezo kia sia e teke kiavalwa muna tempelo avauk’a Yave. Tala dina Bibila kivovanga mu kuma kia Manase: “Ovangidi mambu mayingi mambi vana meso ma Yave muna kunkendeleka.” (2 Tus. 33:2-7) Kansi, vava Manase kasonga muna mavangu vo ovilukidi kikilu o ntima, Yave wanloloka emvimba. Yave wamvutulwisa nkutu vana kunda kiandi kia Kintinu. (2 Tus. 33:12, 13) Nanga oyindwidi mpe nona kia Davidi wa Ntinu, ona wavola masumu mampwena vana ntadisi a Yave nze tá e zumba yo vondesa muntu. Kansi, vava Davidi kaviluka kikilu o ntima yo tambulwila e sumu diandi, Yave wanloloka. (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14) Kieleka, tulenda kala ye ziku vo Yave una kikilu yo luzolo lwa kutuloloka. Nze una tulongoka, e mpila ina Yave kelolokelanga yaswaswana kikilu ye mpila o wantu belolokelanga akwau.

8. Ekuma tulenda vovela vo Yave i Mfundisi osundidi?

⁸ Yave i “Mfundisi a nza yawonso.” (Tuku 18:25) O mfundisi ambote, kafwete toma zaya yo bakula e nsiku. Ediadi dialudi kikilu kwa Yave kadi yandi i Mfundisi eto ye Munsia-Nsiku. (Yes. 33:22) Ke vena muntu ko otomene zaya edi diambote ye edi diambi avo ke Yave ko. Nkia diambu diaka dikitulanga o muntu se mfundisi ambote? Mfundisi kafwete zaya mpe mambu mawonso mafididi o muntu mu vola o nkanu vitila kabaka e nzengo kana vo muntu ndioyo tumbwa ketumbwa yovo ve. Muna mpila yayi, tulenda vova vo Yave i Mfundisi osundidi afundisi awonso kadi ozayanga mambu mawonso mafididi o muntu mu sumuka.

9. Nkia mambu mefilanga Yave mu baka e nzengo za loloka muntu?

⁹ Nswaswani ye afundisi a wantu, Yave ozayanga mambu mawonso matadidi o mfundu unlwakidi. (Tuku 18:20, 21; Nku. 90:8) Nswaswani ye wantu befundisilanga kaka muna dina bawidi yo mona, Yave otoma bakulanga una e fu twasambukila kwa mase meto, sikola twatanga, fulu twasansukila ye mambu mankaka malenda vanga muna kiwuntu kieto. Yave omonanga mpe mana mena muna ntim’a muntu. Otoma bakulanga e kuma kifididi o muntu mu vanga diambu kingandi. Ke vena diambu ko diaswekama kuna kwa Yave. (Ayib. 4:13) Muna kuma kiaki, vava Yave kelolokanga o muntu, ozayanga mawonso mafididi o muntu ndioyo mu sumuka.

10. Ekuma tulenda vovela vo e mfundisa za Yave zansongi kaka zikalanga? (Nsiku 32:4)

¹⁰ E mfundisa za Yave zansongi kaka zikalanga. Nzambi ke sianga mpambula ko. Yave kelolokanga muntu ko mu kuma kia mpw’andi, nzimbu, tunda yovo ngangu zandi. (1 Sam. 16:7; Yak. 2:1-4) Ke vena muntu ko olenda komekena Yave yovo kumvana e mbabu. (2 Tus. 19:7) Ke bakanga nzengo ko mu kuma kia makasi ngatu nkenda zasaka. (Luv. 34:7) Kieleka, Yave i Mfundisi osundidi kadi obakulanga mawonso mu kuma kieto ye mambu tunuananga mau muna zingu.—Tanga Nsiku 32:4.

11. E mpila ina Yave kelolokelanga aweyi isundidi ye mpila ina o wantu belolokelanga akwau?

¹¹ Asoneki a Sono ya Kiyibere babakula vo e mpila ina Yave kelolokelanga, isundidi kikilu ye mpila ina o wantu belolokelanga akwau. Disionario dimosi disasilanga e mvovo mia Bibila divovanga vo, muna sono yankaka, asoneki awaya basadila mvovo wa Kiyibere “ulenda sadilwa kaka mu yika mpila ina Nzambi  kelolokelanga asumuki. O mvovo wau ke ulendi sadilwa ko mu yika e mpila ina wantu belolokelanga akwau.” Yave kaka una ye wisa kia loloka emvimba o nsumuki ovilukidi kikilu o ntima. Ozevo, aweyi tumonanga vava Yave kekutulolokanga?

12-13. (a) Aweyi muntu kemonanga vava kelolokwanga kwa Yave? (b) Nga Yave olenda kututumba mu kuma kia masumu mana kalolokele kala?

¹² Avo yeto kibeni tutambulwidi vo Yave utulolokele kikilu, ‘tuvutulwisa moyo,’ i sia vo, tukala ye luvuvamu lwa ntima ye ntona zavelela. Tumonanga luvuvamu lwalu vava kaka o Yave kekutulolokanga. (Mav. 3:19) Vava Yave kekutulolokanga, ovutulwisanga e ngwizani eto yo yandi, vika sia vo ke twasidi vanga nkutu sumu ko.

¹³ Vava Yave kekutulolokanga, ke kutufundisanga diaka ko ngatu kututumba mu kuma kia sumu dina kaloloka kala. (Yes. 43:25; Yer. 31:34) Yave osianga masumu meto kwandá “wauna wavavukila e fulu kivaikilanga e ntangwa ye fulu kidimukinanga e ntangwa.” * (Nku. 103:12) Avo tuyindwidi una Yave kekutulolokelanga, tutoma kumvutula matondo yo kunkembelela. (Nku. 130:4) Kansi, nani olenda lolokwa kwa Yave?

14. Yamu wau adieyi tulongokele muna mpila o Yave kelolokelanga?

¹⁴ Yamu wau tulongokele vo, e sumu diakala diakete yovo diampwena, ke diau ko difilanga Yave mu loloka o muntu. Tulongokele mpe vo Yave osadilanga mawonso kazeye nze Mvangi eto, Munsia-Nsiku ye Mfundisi eto muna baka e nzengo kana vo ololoka o muntu yovo ve. Kansi, nkia mambu o Yave kefimpanga vitila kabak’e nzengo zazi?

15. Landila e sono kia Luka 12:47, 48, nkia diambu Yave kefimpanga muna loloka o muntu?

¹⁵ Dimosi muna mambu Yave keteka fimpanga, i zaya kana vo o nsumuki obakwidi vo dina kavangidi diambi kikilu. Yesu watoma kiesesa e diambu diadi nze una tutanganga muna Luka 12:47, 48. (Tanga.) Vava o muntu kekananga vanga e diambu dina kazeye vo Nzambi ke tondanga dio ko kansi ovangidi dio kaka, muntu ndioyo sumu diampwena kikilu kavolele. Yave olenda baka e nzengo zalembi  loloka o muntu ndioyo. (Maku 3:29; Yoa. 9:41) Kansi tulenda vova vo, oyeto awonso twavanga kala diambu dina twazaya vo diambi. Nga tulenda kala ye vuvu vo Yave okutuloloka? Elo. Kadi vena ye diambu diankaka Yave kefimpanga vitila kabaka e nzengo kana vo ololoka o muntu yovo ve.

16. Nki i luviluku lwa ntima? Ekuma lwinina o mfunu avo tuzolele vo Yave katuloloka?

¹⁶ E diambu diankaka Yave kefimpanga muna loloka i zaya kana vo o muntu ovilukidi kikilu o ntima. Ozevo, nki i luviluku lwa ntima? O viluka o ntima disongele vo “soba e ngindu, fu ye makani.” Divavanga vo muntu kayibanza yo kendalala mu kuma kia diambu diambi kavangidi yovo wau kalembele vanga diambu diansongi dina kafwana vanga. O muntu ovilukidi o ntima, ke kendalalanga kaka ko mu kuma kia mbi kavangidi, kansi mpe okendalalanga mu kuma kia ngwizani andi ambote kafwasidi yo Yave. Sungamena vo Manase wa Ntinu yo Davidi wa Ntinu masumu mampwena bavola. Kansi vava baviluka kikilu o ntima, Yave wabaloloka. (1 Nti. 14:8) Muna kuma kiaki, Yave okutulolokanga kaka vava kemonanga vo tuvilukidi kikilu o ntima. Kansi, mayingi diaka tufwete vanga ke kendalala kaka ko mu kuma kia sumu tuvolele. Vena ye diambu diankaka tufwete vanga. * Owau, yambula twavovela e diambu diankaka Yave kefimpanga vitila kabaka e nzengo kana vo ololoka o muntu yovo ve.

17. O vanga e nsobani aweyi disongele? Ekuma dinina o mfunu mu lembi vutukila diaka masumu twavola? (Yesaya 55:7)

¹⁷ E nsobani tuvanganga i diambu diankaka Yave kefimpanga. O vanga e nsobani disongele vo “soba mavangu.” Muna mvovo miankaka, o muntu kafwete yambula mavangu mambi yo zingila e ngwizani ye nkanikinu mia Yave. (Tanga Yesaya 55:7.) O muntu kafwete vanguluka muna soba e nyindu andi yo yambula vo kafilwa kwa nyindu a Yave. (Roma 12:2; Efe. 4:23) Kafwete kala ye kani dia bembola emvimba e ngindu, nzila ye mavangu mandi mambi. (Kol. 3:7-10) Kieleka, o lukwikilu  lweto muna kimenga kia lukûlu kia Kristu i kuma kifilanga Yave muna kutuloloka yo kutuvelelesa muna sumu. Yave okutuloloka muna sadila e kimenga kiaki vava kemona e ngolo tuvanga muna soba mavangu meto.—1 Yoa. 1:7.

18. Nkia mambu tulongokele muna mpila ina Yave kekutulolokelanga?

¹⁸ Yambula twafimpa mambu mamfunu tulongokele. Yave i Muntu osundidi muna nsema wawonso ona ololokanga emvimba. Ekuma tuvovele e diambu diadi? Kiantete, ntangwa zawonso Yave wakubama kekalanga muna kutuloloka. Kiazole, Yave otomene kutuzaya nga kandazi kia koko. Otomene zaya mawonso mu kuma kieto ye yandi kaka olenda zaya kana vo tuvilukidi kikilu o ntima yovo ve. Kiatatu, vava Yave kekutulolokanga, dikalanga nze vika sia vo ke twasidi sumuka ko. Ediadi dikutusadisanga mu kala ye ntona zavelela, kala ye kiese yo vua dienga dia Yave.

19. Kana una vo tu wantu alembi lunga ye tukwamanananga sumuka, ekuma tufwete kadilanga ye kiese?

¹⁹ Dialudi vo, ekolo twakinu wantu alembi lunga, tukwamanana sumuka. Kansi, dialufiaulwisu mu zaya vo Yave nkwa nkenda, ozayanga lutovoko lwa selo yandi. Muna kuma kiaki, ke bafwete kuyitumbanga ko e ntangwa zawonso mu kuma kia vilwa bevanganga wau vo asumuki. (Nku. 103:8-14; 130:3) Avo besianga e ngolo za landa e nzila za Nzambi, balenda kala ye kiese. (Fil. 4:4-6; 1 Yoa. 3:19-22; Tala Estudo Perspicaz das Escrituras, Volume 1, lukaya lwa 210). Ekwe mvovo mialukasakeso!

20. Nkia mambu tulongoka muna longi dilanda?

²⁰ Tutoma vutulanga matondo kwa Yave wau vo wakubama kekalanga muna kutuloloka vava tuvilukanga kikilu o ntima muna konso sumu tuvolele. Kansi, aweyi tulenda tanginina Yave muna lolokanga akaka? E mpila oyeto tulolokelanga aweyi yafwananena ye mpila o Yave kelolokelanga, kansi aweyi yaswaswanena? Ekuma dinina diamfunu mu bakula e nswaswani yayi? Muna longi dilanda, tubaka e mvutu za yuvu yayi.