1. Yinki lukindusu Yehova mepesa bansumuki yina mebalula ntima?

 ATAKO Yehova kele Mvangi na beto, yandi kele Muntu yina kepesaka beto Nsiku, mpe Zuzi, yandi kele diaka Tata na beto ya nzola ya dizulu. (Nk. 100:3; Yez. 33:22) Kana beto mesadila yandi disumu mpe beto mebalula mpenza ntima, yandi kevuandaka kaka ve na dikoki ya kunlemvukila beto kasi yandi kevuandaka diaka na nsatu ya kunlemvukila beto. (Nk. 86:5) Na nzila ya mbikudi Yezaya, Yehova tubilaka beto bampova ya kukindisa: ‘Ata masumu na beno kele mbuaki lokola menga, yakekuma mpembe lokola neje.’​—Yez. 1:18.

2. Kana beto zola vuanda na kiyenge na bantu yankaka, yinki beto fueti sala?

² Lokola beto kele bantu ya kuzanga kukoka, beto nionso beto ketubaka mpe beto kesalaka mambu yina kesalaka bantu yankaka mpasi. (Yak. 3:2) Kasi yazola monisa ve ti beto lenda vuanda ve na nguizani ya mbote na bau. Beto lenda vuanda na nguizani ya mbote na bau kana beto kena kulonguka kunlemvukila. (Bin. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Kana muntu metuba to mesala diambu mosi ya fioti yina mesala beto mpasi, Yehova zola beto nlemvukila. (Kol. 3:13) Beto kele na mfunu ya mbote ya kusala mutindu yina. Samu na kutuba kedika, Yehova kenlemvukilaka ‘na luzolo nionso.’​—Yez. 55:7.

3. Yinki beto ketadila na disolo yayi?

³ Na disolo yayi, beto kemona mutindu bantu ya kuzanga kukoka lenda landa kifuani ya Yehova mpe kunlemvukila bantu yankaka. Yinki masumu beto fueti tubila bankulutu? Samu na yinki Yehova kena kukindisa beto beto nlemvukila bantu yankaka? Mpe yinki dilongi beto lenda baka na kifuani ya bampangi na beto yankaka Baklisto yina monaka mpasi ya ngolo samu na masumu ya bantu yankaka?

4. (a) Kana kisadi mosi ya Yehova mesala disumu ya nene, yinki yandi fueti sala? (b) Yinki kele kiyekua ya bankulultu kana bamekutana na muntu yina mesala diambu ya yimbi?

⁴ Beto fueti tubila bankulutu kana muntu mosi mesala disumu ya nene. Ndambu ya masumu ya nene kele na 1 Bakorinto 6:9, 10. Masumu ya nene kele kubuka mpenza nsiku ya Nzambi. Kana Muklisto mesala disumu ya mutindu yina, yandi fueti pusana penepene ya Yehova Nzambi na nzila ya kisambu, mpe yandi fueti kuenda na bankulutu ya kimvuka. (Nk. 32:5; Yak. 5:14) Yinki kiyekua bankulutu kele na yau? Yehova kaka kele na kilendo ya kunlemvukila masumu na mvimba na yau, mpe yandi kenlemvukilaka masumu na beto na nzila ya nkayilu ya nkudulu. * Kasi Yehova pesaka bankulutu kiyekua ya kutadila na nzila ya Masonukua kana nsumuki lenda bikana na kimvuka. (1 Bk. 5:12) Na lukanu ya kukokisa kiyekua yango, mosi ya mambu bakesalaka kele, kusosa bamvutu na biuvu yayi melanda: muntu yango kubamaka na ntuala samu na kusala disumu? Muntu yango mekaka kusueka disumu na yandi? Muntu yango vutukilaka disumu yango ya nene samu na ntangu ya yinda? Diambu meluta mfunu ya kuzaba kele, yakele na kidimbu yina kena kumonisa ti yandi mebalula mpenza ntima? Yakele na bidimbu yina kena kumonisa ti Yehova menlemvukila yandi?​—Bis. 3:19.

5. Yinki balusakumunu kemonanaka na kisalu yina bankulutu kesalaka?

⁵ Ntangu bankulutu mekutana na muntu yina mesala diambu ya yimbi, lukanu na bau kele ya kubaka nzengolo ya mutindu mosi na yina mebakamaka deja na dizulu. Bakesalaka yau na nzila ya kisambu, kusadila bansikudukusu ya Biblia mpe kulanda malako yina kepesamaka na bankulutu samu na mambu ya mutindu yina. (Mat. 18:18) Yinki mambote kimvuka kebakaka na nkubukulu yango? Yaketaninaka kimvuka na kukindimisaka ti nsumuki yina memanga kubalula ntima yandi kebikana ve na kimvuka mpe yandi kebebisa ve mameme ya Yehova yina kele na mfunu mingi. (1 Bk. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11) Yalenda sadisa diaka nsumuki samu yandi balula ntima mpe Yehova nlemvukila yandi. (Luka 5:32) Bankulutu kesambilaka samu na muntu yango yina mebalula ntima mpe bakelombaka Yehova sadisa yandi samu yandi bongisa nguizani na yandi na Yehova.​—Yak. 5:15.

6. Kana muntu mebimisama na kimvuka, yalenda salama ti Yehova nlemvukila muntu yango? Sasila.

⁶ Bosi kana muntu memanga kubalula ntima ntangu bankulutu mekutana na yandi. Na ntangu yango, yandi kebimisama na kimvuka. Kana yandi bukaka nsiku ya Leta, bankulutu ketanina yandi ve samu na mambu ya mpasi yina yimbi na yandi kebimisa. Yehova mebika nzila na bamfumu ya Leta samu na kusambisa mpe kupesa kitumbu na konso muntu yina kebuka nsiku​—yavuanda kana yandi mebalula ntima to ve. (Bar. 13:4) Kasi, na manima kana muntu yango mevutukila makanisi ya mbote, yandi mebalula ntima mpe yandi mesoba makanisi mpe bisalu na yandi, Yehova kevuanda pene samu na kunlemvukila yandi. (Luka 15:17-24) Yehova kesala mutindu yina ata kana masumu na yandi vuandaka ya nene mpenza.​—2 Bs. 33:9, 12, 13; 1 Tm. 1:15.

7. Na yinki mutindu beto lenda nlemvukila muntu yina sadilaka beto disumu?

⁷ Yakele diambu ya kukindisa kuzaba ti beto kele na kiyekua ve ya kubaka nzengolo kana Yehova kenlemvukila nsumuki! Kasi, yakele na diambu mosi yina beto fueti bakila nzengolo. Yinki kele diambu yango? Na ndambu mosi, muntu yango sadilaka diaka beto disumu​—yavuanda ya nene—​kasi na manima yandi lenda lomba beto monina yandi kiadi mpe beto nlemvukila yandi. Na ndambu yankaka, yandi lenda sala yau ve. Yavuanda mutindu yina, beto lenda pona kunlemvukila muntu yango mpe kumeka kubika kuvuanda na nganzi samu na yandi. Ya  kedika, yalenda baka ntangu mpe bangolo, mingimingi kana yasalaka beto mpasi mpenza na ntima. Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli ya 15 Septembre 1994 metuba: “Kana nge menlemvukila nsumuki mosi, yazola monisa ve ti nge kena kunungisa disumu. Samu na Muklisto, kunlemvukila zola monisa kubika mambu na maboko ya Yehova na kutudilaka yandi ntima ya mvimba. Yandi kele Zuzi ya lunungu ya luyalanganu ya mvimba, mpe yandi kesala ti lunungu salama na ntangu yina mebonga.” Samu na yinki Yehova kena kukindisa beto beto nlemvukila mpe beto bika lunungu na kisika yina yamebonga kuvuanda—na maboko na yandi?

8. Na yinki mutindu kunlemvukila kemonisaka ti beto kele na butondi na ntima kiadi ya Yehova?

⁸ Ntangu beto kenlemvukilaka beto kemonisaka ti beto kele na butondi na ntima kiadi ya Yehova. Na kifuani mosi, Yesu fuanikisaka Yehova na mfumu mosi yina mangaka kufutisa nanga na yandi mfuka mosi ya nene yina yandi vuandaka na dikoki ve ya kufuta. Kasi, nanga yango mangaka kumonisa ntima kiadi na nanga yina vuandaka na mfuka na yandi ya ntalu ya fioti. (Mat. 18:23-35) Yinki Yesu zolaka longa beto? Kana beto kele na butondi na ntima kiadi ya nene ya Yehova na ntadisi na beto, yaketinda beto beto nlemvukila bantu yankaka. (Nk. 103:9) Yameluta bamvula, Yinzo’a zulu ya Nkengi monisaka yau na bampova yayi: “Yavuanda mbala yikua beto menlemvukila bafinangani na beto, yalenda kokana ve na nlemvo mpe ntima kiadi ya nene ya Nzambi na ntadisi na beto na nzila ya Klisto.”

9. Na banani Yehova kemonisaka ntima kiadi? (Matayo 6:14, 15)

⁹ Kana beto kena kunlemvukila bantu yankaka, Yehova mpe kenlemvukila beto. Yehova kemonisaka ntima kiadi na bantu yina kele na ntima kiadi. (Mat. 5:7; Yak. 2:13) Yesu monisaka yau puelele ntangu yandi longaka banlonguki na yandi mutindu ya kusambila. (Tanga Matayo 6:14, 15.) Beto kebaka dilongi ya mutindu yina na mambu yina Yehova tubilaka kisadi na yandi Yobi. Bakala yango ya kukuikama monaka mpasi mpenza na ntima na bampova ya kuluadisa ya bantu tatu na bankumbu ya Elifaze, Biledade, mpe Zofare. Yehova tubilaka Yobi yandi sambila samu na bau. Na manima, Yobi salaka kaka mutindu yina, mpe Yehova sakumunaka yandi.​—Yobi 42:8-10.

10. Na yinki mutindu beto kekukisalaka mpasi kana beto kena kutatamana kuvuanda na nganzi samu na bantu? (Baefezo 4:31, 32)

¹⁰ Beto kekukisala mpasi kana beto kena kutatamana kuvuanda na nganzi. Nganzi kele lokola kizitu mosi ya kilo, mpe Yehova zola beto kitisa kizitu yango samu beto baka kiyenge. (Tanga Baefezo 4:31, 32.) Yandi kena kukindisa beto ‘beto katula nganzi mpe beto bika kufuema.’ (Nk. 37:8) Kana beto melanda dilongi yango yakesadisa beto. Kana beto kena kutatamana kuvuanda na nganzi samu na muntu yina salaka beto mpasi, beto lenda kukisala mpasi na nzutu mpe na makanisi. (Bin. 14:30) Kana beto kena kutatamana kuvuanda na nganzi samu na muntu yankaka, yakesala ve muntu yango mpasi, yakele kaka lokola beto kena kunua puazon, yandi ve yakesala mpasi. Kutu, kana beto kena kunlemvukila bantu yankaka, yakele kaka lokola beto kena kukipesa kado. (Bin. 11:17) Beto kevuanda na kiyenge na makanisi mpe na ntima, mpe beto kevuanda na dikoki ya kukuenda na ntuala na kisalu na beto samu na Yehova.

11. Yinki Biblia metuba na diambu metadila kuvutula yimbi na yimbi? (Baroma 12:19-21)

¹¹ Kuvutula yimbi kele samu na Yehova. Yehova pesa beto ve nzila ya kupesa kitumbu na muntu yina mesadila beto disumu. (Tanga Baroma 12:19-21.) Lokola mutindu na beto ya kutadila mambu kevuandaka na ndilu mpe ya kuzanga kukoka, beto kele na dikoki ve ya kusambisa mambu mbotembote lokola Nzambi. (Ebr. 4:13) Mpe, na bantangu yankaka, beto kebikaka nzila na banguilu na beto yapekisa beto beto sambisa na  mutindu ya mbote. Na nzila ya mpeve ya nlongo na yandi, Yehova tindaka Yakobo yandi sonika: ‘Nganzi ya muntu kesalaka ve mambu na nguizani na lunungu ya Nzambi.’ (Yak. 1:20) Beto lenda ndimisama ti Yehova kesala mambu ya mbote, mpe beto ndimisama ti lunungu ya kukoka kesalama.

12. Yinki mutindu beto lenda monisa ti beto ketudilaka lunungu ya Yehova ntima?

¹² Kunlemvukila kemonisaka ti beto ketudilaka lunungu ya Yehova ntima. Na kubikaka mambu na maboko ya Yehova, beto kemonisaka beto kena kutula ntima ti Yehova kebongisa yimbi nionso yina disumu bimisaka. Na yinza ya yimpa yina yandi melaka, kukanisa mambu ya mpasi ‘kekuiza ve na makanisi, yakekuiza mpe diaka ve na ntima.’ (Yez. 65:17) Kasi kana beto monaka mpenza mpasi na ntima, yakele mpenza na dikoki ya kubika kufuema mpe kuvuanda na nganzi na ntima samu na muntu yankaka? Beto tadila mutindu yalenda salama.

13-14. Yinki dilongi nge mebaka na kifuani ya Tony mpe José na diambu metadila kunlemvukila?

¹³ Bampangi na beto Baklisto mingi bakaka nzengolo ya kunlemvukila ata ntangu bamonaka mpasi mpenza na ntima samu na mambu ya yimbi yina bantu yankaka salaka. Yinki balusakumunu babakaka na kusalaka mutindu yina?

¹⁴ Bamvula mingi tekila yandi kuma Mbangi ya Yehova, Tony, * yina kevuandaka na Philippines, kuizaka zaba ti bakufuaka mosi ya bampangi na yandi ya mbuta ya kinsuni na muntu mosi na nkumbu ya José. Na ntama Tony vuandaka muntu mosi ya kinkesi mpe yandi vuandaka na nsatu ya kuvutula yimbi na yimbi. Bakangaka José mpe batulaka yandi na buloko samu na diambu ya yimbi yina yandi salaka. Na manima, ntangu José bimaka na buloko, Tony vuandaka na nzengolo ya kusosa yandi mpe kufua yandi. Yandi sumbaka munduki samu na kukokisa lukanu na yandi. Na ntangu yango, Tony bandaka kulonguka Biblia na Bambangi ya Yehova. Yandi metuba, “Na ndongokolo na munu ya Biblia, munu longukaka ti munu fueti soba kimuntu mpe mambu yina munu kesalaka, yazolaka monisa diaka munu fueti bika nganzi na munu.” Na manima, Tony bakaka mbotama mpe na manima yandi kumaka nkulutu na kimvuka. Kanisa ntete mutindu yandi kamuaka ntangu yandi kuizaka zaba ti José diaka mekumaka kisadi ya Yehova yina mebakaka mbotama! Ntangu bau  nionso zole kutanaka, bayambanaka, mpe Tony tubilaka José ti yandi menlemvukilaka yandi. Tony metuba ti kunlemvukila José natinaka yandi kiese mingi mpe yavuandaka pete ve samu yandi tubila kiese yina yandi vuandaka mona. Ya kedika, Yehova sakumunaka Tony samu yandi vuandaka pene ya kunlemvukila.

15-16. Yinki dilongi nge mebaka na kifuani ya Peter mpe Sue na diambu metadila kunlemvukila?

¹⁵ Na 1985, Peter mpe Sue vuandaka na lukutakanu ya kimvuka, mbala mosi kivonza mosi ya ngolo salamaka. Muntu mosi tulaka bombi na kati ya Yinzo ya Kimfumu! Sue lualaka ngolo mpenza mpe yasalaka ti yandi mona diaka ve mpe yandi kuwa diaka ve luzingu na yandi ya mvimba. Katula yau, yandi vuandaka kuwa diaka ve nsunga to nsudi. * Mbala mingi Peter mpe Sue vuandaka kukiyuvusa, ‘Muntu ya yinki mutindu yina fueti sala diambu ya yimbi ya mutindu yayi?’ Bamvula mingi na manima, bakangaka muntu yango yina tulaka bombi, yandi vuandaka ve kisadi ya Yehova, mpe bazengilaka yandi kitumbu ya buloko samu na luzingu na yandi ya mvimba. Ntangu bayuvusaka bau kana bamenlemvukilaka muntu yango, Peter mpe Sue tubaka: “Yehova kena kulonga beto ti kulunda nganzi mpe kutatamana kufuema lenda sala beto mpasi na nzutu mpe na makanisi. Na yau ntangu kaka kisumbula yango salamaka, beto lombaka Yehova yandi sadisa beto beto bika vuanda na nganzi, na mutindu yina nde beto kevuanda na luzingu mosi ya kiyenge.”

¹⁶ Yavuandaka pete samu na bau na kunlemvukila? Ve. Bamebuela diaka: “Na bantangu yankaka kana bamputa kena kusala Sue mpasi yavuandaka pesa beto diaka nganzi. Kasi beto vuandaka tatamana ve kukanisa diambu yango, yau yina banguilu yango vuandaka zimbana na nsualu. Ya kedika, beto lenda tuba na ntima ya mvimba ti kana kilumbu yankaka muntu yina tulaka bombi yango mekuma Mbangi ya Yehova, beto keyamba yandi. Diambu yango longaka beto ti bansikudukusu ya Biblia kepesaka mpenza kimpuanza; yakepesaka beto kimpuanza na mutindu yina kutu beto lenda kanisa ve! Beto kebakaka diaka lukindusu na kuzaba ti ntama mingi ve Yehova kekatula mambu nionso ya yimbi.”

17. Yinki dilongi nge mebaka na kifuani ya Myra na diambu metadila kunlemvukila?

 ¹⁷ Myra longukaka kedika ntangu yandi vuandaka deja ya kukuela mpe yandi vuandaka na bana zole ya fioti. Bakala na yandi vuandaka ndimina ve kedika. Na ntangu mosi, yandi salaka ekobo mpe yandi sundolaka dibuta. Myra metuba: “Ntangu bakala na munu bikaka munu mpe bana na beto zole, munu kukimonaka mutindu bantu mingi kekukimonaka kana muntu mosi yina bakezolaka mingi mevuna bau—na kifuani, ntembe, kiadi, maniongo, kukipesa foti, mpe nganzi.” Atako dikuela na bau zenganaka, kasi yandi tatamanaka kumona mpasi samu bakala na yandi vunaka yandi. Myra mebuela: “Munu tatamanaka kukitungisa na makanisi mpe kuvuanda na nganzi bangonda mingi, munu bakusaka ti banguilu yango vuandaka na bupusi na nguizani na munu na Yehova mpe na bantu yankaka.” Bubu yayi Myra metuba ti yandi kevuandaka diaka ve na nganzi mpe yandi kesepelaka ve ata diambu mosi ya yimbi kumina bakala na yandi ya ntama. Myra kele na kivuvu ti kilumbu yankaka bakala na yandi kepusana penepene na Yehova. Myra kevuandaka na dikoki ya kutula makanisi na yandi na bilumbu kena kuiza. Lokola yandi mosi kaka mebikanaka kibuti, yandi keyundulaka bana na yandi zole samu bavuanda bisadi ya Yehova. Bubu yayi Myra kele na kiese ya kusadila Yehova kintuadi na bana na yandi mpe dibuta na yandi.

18. Lokola Yehova kele Zuzi yina Meluta bazuzi nionso, na yinki beto lenda tudila yandi ntima?

¹⁸ Yakele diambu ya kukindisa kuzaba ti beto ve fueti baka nzengolo samu na mutindu bafueti sambisila bantu! Lokola Yehova kele Zuzi yina Meluta bazuzi nionso, yandi kekokisa kisalu yango ya mfunu. (Bar. 14:10-12) Beto lenda tudila yandi ntima ya mvimba ti yandi kesambisa ntangu nionso na nguizani na bansikudukusu na yandi ya kukoka na diambu metadila mbote mpe yimbi. (Kuy. 18:25; 1 Bn. 8:32) Yandi kesala ata diambu mosi ve ya kukondua lunungu!

19. Yinki lunungu ya Yehova ya kukoka kekokisa?

¹⁹ Beto kena kuvingila na nsatu ya ngolo ntangu yina Yehova kekatula samu na mvimbamvimba mambu nionso ya yimbi yina kuzanga kukoka mpe disumu mebimisaka. Na ntangu yango, bamputa na beto nionso ya kinsuni mpe ya makanisi kebeluka samu na mvimbamvimba. (Nk. 72:12-14; Kus. 21:3, 4) Yakekuizila beto diaka ve na makanisi. Ntangu beto kena kuvingila kilokola yango ya kitoko kuiza, beto kele na butondi mpenza na Yehova mutindu yandi mepesaka beto makoki ya kulanda kifuani na yandi ya kunlemvukila.