1. Nkia nsilu Yave kesianga kwa asumuki ana bevilukanga o ntima?

 KANA una vo Yave i Mvangi eto, Munsia-Nsiku ye Mfundisi eto, yandi mpe i Se dieto dianzodi. (Nku. 100:3; Yes. 33:22) Vava tusumukanga yo viluka kikilu o ntima, Yave una ye wisa ye luzolo lwa kutuloloka. (Nku. 86:5) Muna Yesaya wa ngunza, Yave watusia o nsilu vo: “Kana una vo masumu meno mambwaki nga menga, mepembeswa nga mvul’a mpembe.”—Yes. 1:18.

2. Avo tuzolele kala ye ngwizani ambote ye akaka, adieyi tufwete vanga?

² Wau vo tu asumuki, tuvovanga yo vanga mambu malenda lweka akaka. (Yak. 3:2) Kansi, ediadi ke disongele ko vo ke tulendi kala ye ngwizani ambote ko ye akaka. Dilendakana, avo tukedi ye fu kia loloka akaka. (Nga. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Avo muntu ovovele yovo vanga diambu ditulwekele o ntima, Yave ozolele vo twaloloka muntu ndioyo. (Kol. 3:13) Tuna ye kuma kiambote tufwete wo vangila. Vana ntandu, Yave okutulolokanga “emvimba.”—Yes. 55:7.

3. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

³ Mu longi diadi, tulongoka una wantu alembi lunga balenda tanginina Yave muna lolokanga akaka. Nkia masumu tufwete zayisanga kwa akuluntu? Ekuma Yave kekutukasakeselanga vo twalolokanga akaka? Adieyi tulenda longoka muna nona ya mpangi zankaka ana babaka e mfwilu mu kuma kia masumu ma wantu ankaka?

4. (a) Avo selo kia Yave ovolele sumu diampwena, adieyi kafwete vanga? (b) Nkia mbebe akuluntu bena yau vava belungananga yo mpangi ovolele sumu?

⁴ Masumu mampwena mafwete zayiswanga kwa akuluntu. Kasikil’owu, e sono kia 1 Korinto 6:9, 10 kiyikanga masumu ma mpila yayi. O masumu mampwena, nsiku a Nzambi kikilu mekululanga. Avo Nkristu ovolele e sumu dia mpila yayi, kafwete samba kwa Yave wa Nzambi mu lomba ndoloki yo zayisa dio kwa akuluntu muna nkutakani. (Nku. 32:5; Yak. 5:14) Nkia mbebe akuluntu bena yau? Tuzeye wo vo Yave kaka una ye wisa kia loloka emvimba masumu meto muna sadila e kimenga kia lukûlu. * Kansi, Yave wavana kwa akuluntu e mbebe ya sadila e Bibila mu baka e nzengo kana vo o nsumuki olenda kwamanana muna nkutakani yovo ve. (1 Kor. 5:12) Muna lungisa e mbebe yayi, akuluntu bafwete vava e mvutu za yuvu eyi: Nga kuna lukanu kavolele e sumu diadi? Nga sweka kaswekele dio? Nga wakitwidi e sumu se vangu diandi? Edi disundidi o mfunu, nga o nsumuki osonganga e ziku vo ovilukidi kikilu o ntima? Nga vena ye ziku kisonganga vo Yave unlolokele?—Mav. 3:19.

5. E salu kia akuluntu nkia nluta kitwasanga?

⁵ Vava akuluntu belungananga yo mpangi ovolele sumu, e kani diau i wizanesa e nzengo zau ova ntoto ye nzengo zibakilu kala kuna zulu. (Mat. 18:18) Aweyi e nkubika yayi itwasilanga e nluta muna nkutakani? E nkubika yayi itaninanga e nkutakani muna lembi yambula vo o nsumuki ona kavilukidi ntima ko kakwamanana muna nkutakani yo sia e kimwanda kia selo yakwikizi ya Yave mu vonza. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11) E nkubika yayi ifilanga mpe o nsumuki mu viluka o ntima yo lolokwa kwa Yave. (Luka 5:32) Akuluntu besambanga muna wete dia nsumuki ovilukidi o ntima yo lomba kwa Yave kimana kansadisa kavutulwisa e ngwizani andi yo yandi.—Yak. 5:15.

6. Nga Yave olenda loloka o muntu ovaikisu mu nkutakani? Sasila.

⁶ Yindula vo o muntu kavilukidi o ntima ko vava akuluntu balungane yandi. Muna diambu diadi, kafwete vaikiswa muna nkutakani. Avo nsiku a luyalu kakulwidi, akuluntu bafwete yambula vo katumbwa mpe kwa luyalu. Yave oyambulanga vo ayadi bafundisa yo tumba konso muntu okulwidi o nsiku, kana nkutu vo ovilukidi o ntima. (Roma 13:4) Kansi, kuna kulanda avo muntu ndioyo ovilukidi kikilu o ntima yo soba mavangu mandi, Yave wakubama kena muna kunloloka. (Luka 15:17-24) I diau kikilu Yave kevanganga kana nkutu vo o muntu sumu diampwena kikilu kavolele.—2 Tus. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Yamu nkia tezo tulenda lolokela o muntu utulwekele o ntima?

⁷ Diakiese mu zaya vo ke yeto ko tuna ye mbebe yabaka e nzengo kana vo Yave ololoka o nsumuki yovo ve. Kana una vo i wau, vena ye diambu tufwete bakila e nzengo. Nkia diambu? Ezak’e ntangwa, o muntu olenda vanga diambu ditulwekele kikilu o ntima, kansi olombele ndoloki. Kuna diak’e sambu, dilenda kala vo o muntu ndioyo kalombele ndoloki ko. Kana una vo i wau, tulenda baka e nzengo za loloka o muntu ndioyo yo lembi kunlundila makasi. Dialudi vo, ntangwa ye ngolo divavanga musungula avo dina katuvangidi ditomene kutulweka o  ntima. Eyingidilu dia 15 dia Setemba, 1994, divovanga vo: “Ololoka o muntu, ke disongele ko vo tuyambulwidi e mbi ina o muntu katuvangidi. Kuna kwa Akristu, ololoka disongele vo yambula e diambu vana moko ma Yave. Oyandi i Mfundisi ansongi omu nza yawonso ye osingika e diambu tuvangilu kuna unsongi ye muna ntangwa ifwene.” Ekuma Yave kekutukasakeselanga vo twalolokanga akaka yo yambula mawonso vana moko mandi?

8. O loloka akaka aweyi kusongelanga luyangalalu lweto muna nkenda za Yave?

⁸ O loloka akaka kusonganga luyangalalu lweto muna nkenda za Yave. Muna kingana kimosi katá, Yesu watezanesa Yave yo mfumu ona wayambulwila ntaudi andi e mfuka ampwena ina kalenda futa ko. Kansi, o ntaudi ndioyo kafwila nkwandi ntaudi e nkenda ko ona wadia mfuka yakete. (Mat. 18:23-35) Adieyi Yesu kazola kutulonga? Avo tutoma yangalelanga e nkenda za Yave, ediadi dikutufila mpe mu lolokanga akaka. (Nku. 103:9) Se vioka mvu miayingi, Eyingidilu diavova vo: “Kana nkutu nkumbu kwa tulenda loloka akaka, e mpila tulolokelanga ke ilendi tezaneswa ko ye mpila ina Yave kekutufwilanga e nkenda yo kutuloloka muna nzil’a Kristu.”

9. Aki nani Yave kelolokanga? (Matai 6:14, 15)

⁹ Avo tulolokanga akaka, Yave mpe okutuloloka. Yave ofwilanga e nkenda awana befwilanga akaka e nkenda. (Mat. 5:7; Yak. 2:13) Yesu watoma dio kiesesa vava kalonga alongoki andi una bafwete sambidila. (Tanga Matai 6:14, 15.) I diau mpe Yave katulonga vava kamokena yo Yobi wa selo kiandi. O muntu ndioyo wa nkwa kwikizi wakendalala kikilu muna mpila kalwekelwa o ntima kwa wantu tatu, i sia vo, Elefaze, Biledade yo Sofa. Yave wavovesa Yobi vo kasamba muna wete diau. Vava Yobi kavanga wo, Yave wansambula.—Yobi 42:8-10.

10. O lunda makasi ekuma dinina dia vonza? (Efeso 4:31, 32)

¹⁰ O lunda makasi dia vonza kikilu. Tulenda tezanesa makasi ye zitu diampwena. Yave ozolele vo twakala ye luvuvamu lwa ntima muna lembi lundanga makasi. (Tanga Efeso 4:31, 32.) Okutulukisanga vo ‘twayambula makasi, twatina e nganzi.’ (Nku. 37:8) O lemvokela luludiku lwalu dikutusadisa kikilu. Kadi avo tulundidi makasi mu kuma kia diambu diambi batuvangidi dilenda sia vimpi weto mu vonza. (Nga. 14:30) Avo tukwamanene lundila muntu makasi, yeto kibeni tumona e mpasi. Dikala nze yeto tunuini má kiampondi yo vingila vo ndiona utuvangidi e mbi kafwa. Muna kuma kiaki, vava tulolokanga akaka, dina nze yeto kibeni tuyivene lukau, i sia vo, wete tukuyivanganga. (Nga. 11:17) Tukala ye luvuvamu lwa ntima yo kwamanana sadila Yave ye kiese kiawonso.

11. Adieyi Bibila kivovanga mu kuma kia landa kunda? (Roma 12:19-21)

¹¹ Yave kaka ofwete landa e kunda. Yave katuvana nswa ko walanda e kunda kwa muntu utuvangidi e diambu diambi. (Tanga Roma 12:19-21.) Wau vo tu wantu alembi lunga, e mpil’eto yabadikila o mambu ke yalunga ko, ozevo ke twafwana ko mu fundisila e mambu kuna unsongi nze Nzambi. (Ayib. 4:13) Ezak’e ntangwa, o ntim’eto ulenda kutuvuna yo lembi vanga e diambu diansongi twafwana vanga. Yave wavumunuina Yakobo mu soneka vo: “O makasi ma muntu ke metwasanga unsongi wa Nzambi ko.” (Yak. 1:20) Tulenda kala ye ziku vo Yave mu mpila ya unsongi  kaka kevangilanga o mambu yo sikidisa vo e diambu diasingikilwa kuna unsongi.

12. Aweyi tulenda bundil’e vuvu muna unsongi wa Yave?

¹² Vava tulolokanga akaka, tusonganga vo tubundang’e vuvu muna unsongi wa Yave. Vava tuyambulanga e mambu vana moko ma Yave, tusonganga vo tuna ye vuvu vo Yave ofokola e mpasi zawonso zitukanga muna sumu. Yave okutusianga nsilu vo, muna nz’ampa, mambu mampasi twavangwa “ke mesungamenua diaka ko, ngatu kwiza diaka muna ntima.” (Yes. 65:17) Kansi, nga dilendakana kikilu mu lembi lunda makasi ye fidititi avo muntu otuvangidi e diambu ditutwasidi e mfwilu? Yambula twabadika una akaka basundila e diambu diadi.

13-14. Adieyi olongokele muna nona kia mpangi Tony ye José?

¹³ Mpangi zayingi babaka e nzengo za loloka awana babavanga e diambu diabatwasila o mfwilu. Nkia nsambu bavua wau baloloka akaka?

¹⁴ Vitila kakituka Mbangi a Yave, mpangi Tony, * ona ozingilanga kuna Filipinas, wabakula vo e mpangi andi wavondwa kwa muntu mosi una ye nkumbu José. Tuka muna kolo kiakina, Tony wakituka se nkwa makasi kikilu yo vava landa e kunda. I bosi, José wakangwa yo siwa muna pelezo mu kuma kia vangu diandi. Kuna kwalanda, vava José kavaikiswa muna pelezo, Tony wadia e ndofi vo kafwete kunsolola yo kumvonda. Wasumba nkutu nkele muna lungisa e kani diadi. I bosi, Tony wayantika longoka e Bibila ye Mbangi za Yave. Wavova vo: “Ekolo yalongokanga, yabakula vo mfwete soba kiwuntu ye mavangu mame yo yambula lunda makasi.” Kuna kwalanda, Tony wavubwa se Mbangi a Yave, i bosi watumbikwa se nkuluntu muna nkutakani. Yindula una kamona vava kazaya vo o José mpe wavubwa yo kituka se Mbangi a Yave! Vava bawanana, babimbana ye kiese kiawonso. Mpangi Tony wavovesa mpangi José vo wanloloka kikilu. Mpangi Tony wavova vo, kiese kiayingi kemonanga wau kaloloka mpangi José ye kena nkutu ye mvovo ko muna sasila e kiese kiaki. Kieleka, Yave  wasambula mpangi Tony wau kaloloka nkwandi.

15-16. Adieyi olongokele muna nona kia mpangi Peter yo nkaz’andi Sue?

¹⁵ Muna mvu wa 1985, ekolo mpangi Peter yo nkaz’andi Sue bakala mu lukutakanu muna Seka dia Kintinu, vana vau bamona e lekwa kiabuka. Muntu wasia bomba muna Seka dia Kintinu. Muna kuma kiaki, mpangi Sue wabaka e mfwilu muna zingu kiandi kiawonso kadi ke toma wanga diaka ko yo mona. Ke wanga diaka nsunga za lekwa ko. * Nkumbu miayingi, mpangi Peter yo Sue bekukiyuvulanga: ‘Nkia mpil’a muntu wafwana vanga diambu diadi diansoki?’ Una vavioka mvu miayingi, diazayakana vo o muntu wasia bomba yayi, kakala Mbangi a Yave ko, wakangwa yo sengelwa e tumbu vo mu pelezo kekala mu zingu kiandi kiawonso. Vava bayuvulwa kana vo baloloka muntu ndioyo, mpangi Peter yo Sue bavutula vo: “Yave okutulonganga vo o lunda makasi ye fidititi disia o vimpi weto mu vonza. Muna kuma kiaki, vava diambu diadi diavangama, vana vau twasamba kwa Yave kimana katusadisa twalembi lunda makasi yo kwamanana kala ye luvuvamu lwa ntima muna zingu kieto.”

¹⁶ Dialudi vo, ke diasazu ko kwa akazi awaya muna loloka muntu ndioyo. Bavova vo: “Ezak’e ntangwa vava nkaz’ame Sue kemonanga e mpasi mu kuma kia sumbula kiaki, tufunganga diaka makasi. Kansi, ke tuzolanga kaka yindula diambu diadi ko ntangwa zawonso. Muna kuma kiaki, o makasi meto meviokanga vana vau. Tulenda vova ye ziku kiawonso vo, avo muntu ndioyo ona wasia e bomba okitukidi se Mbangi a Yave, tunkutambula ye kiese kiawonso. E diambu diadi diatubwila diatulonga vo olemvokela e nkanikinu mia Bibila, wantu kikilu mivevolanga muna mpila ina ke tulendi yindula ko. Tufiaulwiswanga mu zaya vo ke kolo ko Yave ofokala e mfwilu miawonso mitwasanga mavangu mansoki.”

17. Nkia diambu olongokele muna nona kia mpangi Myra?

 ¹⁷ Vava mpangi Myra kalongoka e ludi wakisompela yo wuta wana wole. Kansi, o nkaz’andi katambulwila ludi ko. Kuna kwalanda, wata e zumba yo bembola mpangi Myra yo wana. Mpangi Myra wavova vo: “Vava yakala diame katubembola, yamona nze una wantu ayingi bemonanga vava bebembolwanga kwa muntu betoma zolanga nze mpasi muna ntima, nkenda, ntantu, kuyitumba yo makasi.” Kana una vo o longo lwau lwafokoka, e mpasi zitukanga muna bembolwa, zakinu. Mpangi Myra wavova diaka vo: “Yakwamanana mona makasi mu ngonde zayingi yo bakula vo ngwizani ame yo Yave kumosi ye akaka yasianga mu vonza.” Owau mpangi Myra ovovanga vo wayambula lunda makasi ye kena ye fidititi ko kwa ndiona wakala nkaz’andi. Okalanga ye vuvu vo vena ye lumbu o se dia wan’andi osadila Yave. Mpangi Myra osianga e sungididi kiandi kiawonso kuna sentu. Kana una vo yandi kaka wasansa wan’andi, wabasadisa mu kituka se selo ya Yave. O unu, mpangi Myra osadilanga Yave ye kiese kiawonso kumosi yo wan’andi ye akazi au.

18. Nkia vuvu tulenda kala kiau muna Yave wa Mfundisi a nsema wawonso?

¹⁸ Dialufiaulwisu kikilu mu zaya vo ke mbeb’eto ko ya baka e nzengo za una konso muntu kefundisilwa. Yave wa Mfundisi a nsema wawonso yandi una ye mbebe yayi yamfunu. (Roma 14:10-12) Tulenda kala ye vuvu vo Nzambi ofundisilanga kaka mun’owu wa nkanikinu miandi miansongi mu kuma kia edi diambote ye edi diambi. (Tuku 18:25; 1 Nti. 8:32) Kesinga vanga diambu ko diakondwa unsongi.

19. Nkia mambu o Yave kelungisa ke kolo ko?

¹⁹ Tulakukilwang’o moyo e ntangwa ina Yave kefokola emvimba e mfwilu miawonso mikututwasilanga usumuki ye sumu. Muna kolo kiakina, e mpasi zeto zawonso zifokoka yakwele mvu. (Nku. 72:12-14; Lus. 21:3, 4) E mambu mama mampasi ke tusungamena mo diaka ko. Muna kuma kiaki, ekolo tuvingilanga e ntangwa yayi yakiese, yambula twavutulanga matondo kwa Yave wau katuvana e lendo kia kuntanginina muna lolokanga akaka.