1. Ki sepiso ifi yafa Jehova kwa baezalibi bababakile?

 NIHAIKE kuli Jehova ki Mubupi waluna, Mutomi wa Mulao, ni Muatuli waluna, hape ki Ndataa luna yalilato ya kwa lihalimu. (Samu 100:3; Isa. 33:22) Haiba lumufoseza mi lubaka habuniti, haana feela kuluswalela kono mane ulata kueza cwalo. (Samu 86:5) Ka kuitusisa mupolofita Isaya, Jehova naasepisize kuli: “Libi zamina niha likaba za bufubelu bobutona, likafetuha zesweu sina litwa.”—Isa. 1:18.

2. Ki lika mañi zeluswanela kueza haiba lubata kuikola silikani sesinde ni babañwi?

² Bakeñisa kuli halusika petahala, kaufelaa luna lubulelanga ni kueza lika zeutwisa babañwi butuku. (Jak. 3:2) Kono fo hakutalusi kuli halukoni kuikola silikani sesinde ni bona. Lwakona kuikola silikani sesinde ni bona haiba lulata kuswalela. (Liprov. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Haiba mutu yomuñwi abulela kamba kueza nto yeñwi yeluutwisa butuku, Jehova ubata kuli lumuswalele. (Makolo. 3:13) Kunani libaka lelinde haluswanela kueza cwalo. Kakuli mane Jehova yena uluswalelanga ka pilu kaufela “ka kutala.”—Isa. 55:7.

3. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

³ Mwa taba ye, lukanyakisisa mo batu babasika petahala bakona kulikanyiseza Jehova yalata kuswalela babañwi. Ki libi  zecwañi zeluswanela kuzibisa baana-bahulu? Ki kabakalañi Jehova habata kuli luswalele babañwi? Mi luitutañi kwa mutala wa mizwale ni likaizeli babañwi babautwile hahulu butuku kabakala likezo zemaswe za babañwi?

4. (a) Ki lika mañi zaswanela kueza mutangaa Jehova haiba aeza sibi sesituna? (b) Ki buikalabelo mañi bobanani bona baana-bahulu habakopana ni mutu yaezize sibi?

⁴ Haiba mutu yomuñwi aeza sibi sesituna, luswanela kuzibisa baana-bahulu. Libi zecwalo litalusizwe kwa 1 Makorinte 6:9, 10. Mutu yaeza sibi sesituna ufoseza hahulu Mulimu. Haiba Mukreste aeza sibi sesicwalo, uswanela kulapela ku Jehova Mulimu, ni kuatumela baana-bahulu ba puteho. (Samu 32:5; Jak. 5:14) Ki buikalabelo mañi bobanani bona baana-bahulu? Jehova ki yena feela yakona kuswalela libi ka kutala, mi uswalelanga libi zaluna kabakala sitabelo sa tiululo. * Nihakulicwalo, ufile baana-bahulu buikalabelo bwa kuitusisa Mañolo kubona haiba mueza libi waswanela kuzwelapili mwa puteho kamba kutokwa. (1 Makor. 5:12) Mi kuli baeze cwalo, banyakisisanga litaba zelatelela: Kana Mukreste naaezize sibi sesituna kabomu? Kana naanani mulelo wa kueza nto yemaswe? Kana naakuta-kutezi kueza sibi seo ka nako yetelele? Mi sa butokwa nikufita kikuli, kana ubonisa kuli ubakile habuniti? Kana kunani bupaki bobubonisa kuli Jehova umuswalezi?—Lik. 3:19.

5. Musebezi wa baana-bahulu utusa cwañi puteho ni muezalibi?

⁵ Baana-bahulu habakopana ni muezalibi, babatanga kueza katulo yeswana ni yeezizwe kale kwa lihalimu. (Mat. 18:18) Kueza cwalo kutusa cwañi puteho? Kusileleza lingu za Jehova za butokwa kwa batu babakona kusinya silikani sabona ni yena. (1 Makor. 5:6, 7, 11-13; Tite 3:10, 11) Hape kukona kutusa muezalibi kubaka ni kuswalelwa ki Jehova. (Luka 5:32) Baana-bahulu balapelelanga muezalibi ya bakile yo ku Jehova kumukupa kuli amutuse kuba ni silikani sesinde ni yena hape.—Jak. 5:15.

6. Haiba mutu uzwisizwe mwa puteho, kana usakona kuswalelwa? Mutaluse.

⁶ Luungeñi kuli mutu yaezize sibi sesituna hasika baka hakopana ni baana-bahulu. Mwa muinelo ocwalo, mutu yo uswanela kuzwisiwa mwa puteho. Haiba ulobile mulao wa naha, baana-bahulu habana kumusileleza kuli asike afiwa koto. Jehova ulumeleza muuso kuatula ni kufa koto mutu ufi kamba ufi yatula mulao ibe kuli ubakile kamba kutokwa. (Maro. 13:4) Kono hamulaho wa nako, haiba mutu yo aikupula ni kubaka habuniti, mi asikuluha, Jehova uka muswalela. (Luka 15:17-24) Mutu yo ukaswalelwa nihaike kuli naaezize sibi sesituna.—2 Makol. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Lukona kuswalela cwañi mutu yalufoselize?

⁷ Lwaitumela kuli halusika fiwa buikalabelo bwa kuatula kuli Jehova aswalele muezalibi kamba kusa muswalela. Niteñi, kunani nto yeñwi yelukona kuikatulela kueza. Ki nto mañi ona yeo? Fokuñwi, mutu ukona kulufoseza hahulu kono hasamulaho ukona kuinyaza ni kukupa swalelo. Kono fokuñwi hape ukona kusaeza cwalo. Nihakulicwalo, lwakona kuikatulela kumuswalela ni kusaba ni ndimbelela. Kono niti kikuli, kueza cwalo kukona kuunga nako mi lutokwa kuikataza, sihulu haiba mutu yo naaluutwisize  hahulu butuku kwa pilu. Tora ya ku Libelela ya September 1, 1994, neibulezi kuli: “Ha mu swalela sifosi, seo hasi talusi kuli mu lumeleza sibi seo. Ku Mukreste, swalelo i talusa ku siya taba mwa mazoho a Jehova ka ku mu sepa. Ki yena Muatuli ya lukile wa pupo kamukana, mi u k’a eza katulo ye lukile ka nako ye lukela.” Ki kabakalañi Jehova habata kuli luswalele baba lufoselize ni kusepa kuli yena ukaatula taba ka kuluka?

8. Kuswalela kubonisa cwañi kuli lwaitebuha sishemo sa Jehova?

⁸ Haluswalela, lubonisa kuli lwaitebuha sishemo sa Jehova. Mwa nguli yeñwi, Jesu naabapanyize Jehova ku mulena yanaaswalezi yomuñwi wa batanga bahae yanaapalezwi kulifa sikoloti sesituna. Kono mutanga yo, naapalezwi kubonisa sishemo mutanga yomuñwi yanaa mukolotezi masheleñi amanyinyani feela. (Mat. 18:23-35) Ki tuto mañi yanaa luluta Jesu? Haiba luitebuha hahulu sishemo sesituna salubonisize Jehova, lukasusuezwa kuswalela babañwi. (Samu 103:9) Tawala ya Mulibeleli yeñwi neitalusize cwana taba ye lilimo zeñata kwamulaho: “Kusina taba kuli seluswalezi batu babañwi hañata, halukoni kufita fa sipimo sesiswana ni saswalezi mañi ni mañi waluna Mulimu ni kulubonisa sishemo ka sitabelo sa Kreste.”

9. Jehova ubonisanga sishemo batu babacwañi? (Mateu 6:14, 15)

⁹ Babaswalela babañwi ni bona bakaswalelwa. Jehova ubonisanga sishemo batu babanani sishemo. (Mat. 5:7; Jak. 2:13) Jesu naabonisize buniti bwa taba ye, hanaaluta balutiwa bahae mwakulapelela. (Mubale Mateu 6:14, 15.) Lilimo zeñata kwamulaho, Jehova naabulelezi mutangaa hae Jobo taba yeswana. Muuna yasepahala yo naautwisizwe hahulu butuku kwa pilu ki manzwi amaswe ane babulezi baana babalaalu, ili Elifazi, Bilidadi, ni Zofari. Jehova naabulelezi Jobo kuli abalapelele. Jobo hasaaezize cwalo, Jehova amufuyaula.—Jobo 42:8-10.

10. Ki kabakalañi kuba ni ndimbelela hakukona kulutahiseza butata? (Maefese 4:31, 32)

¹⁰ Kuba ni ndimbelela kukona kulutahiseza butata. Jehova ubata kuli luimululwe ka kusaba ni ndimbelela. (Mubale Maefese 4:31, 32.) Ulususueza ‘kulisela buhali ni kutuhela mabifi.’ (Samu 37:8) Kusebelisa kelezo ye, kuka lutusa hahulu. Kuba ni ndimbelela kukona kulutahiseza butata kwa mubili ni mwa munahano. (Liprov. 14:30) Kuba ni ndimbelela hakuna kutahiseza mutu yalufoselize butata, sina feela hanaasike atahelwa ki butata hane lukanwa sifanu sesibulaya. Kono haiba luswalela babañwi, lukatuseha hahulu. (Liprov. 11:17) Lukaba ni kozo ya mwa munahano mi lukazwelapili kusebeleza Jehova.

11. Bibele ibulelañi ka za kukutiseza bumaswe? (Maroma 12:19-21)

¹¹ Jehova ki yena yakakutiseza bumaswe. Jehova haasika lufa maata a kukutiseza bumaswe mutu yalufoselize. (Mubale Maroma 12:19-21.) Bakeñisa kuli haluzibi litaba kaufela mi halusika petahala, halukoni kuatula ka kuluka sina Mulimu. (Maheb. 4:13) Mi fokuñwi haluezangi katulo yende kabakala kuli luatulanga ka kuya ka moluikutwela. Jehova naasusumelize Jakobo kuñola kuli: “Buhali bwa mutu habutahisi kuluka kwa Mulimu.” (Jak. 1:20) Lwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli Jehova ukaeza sesilukile mi hamulaho wa nako ukafa katulo yelukile.

12. Lukona kubonisa cwañi kuli lusepile katulo ya Jehova yelukile?

 ¹² Haluswalela, lubonisa kuli lusepile katulo ya Jehova yelukile. Haiba lusiya taba mwa mazoho a Jehova, lukabonisa kuli lusepile kuli Jehova ukafelisa butata kaufela bobutahisizwe ki sibi. Mwa lifasi lelinca lalusepisize, lika kaufela zeluutwisize butuku kwa pilu “halisana kuhupulwa, mi halisana kukutela mwa lipilu” nikamuta. (Isa. 65:17) Haiba mutu yomuñwi uluutwisize hahulu butuku kwa pilu, kana lwakona kutuhela kuba ni bunyemi ni ndimbelela? Halunyakisiseñi zetusize babañwi kueza cwalo.

13-14. Muitutileñi ka za kuswalela ku zeneezahezi ku bo Tony ni bo José?

¹³ Mizwale ni likaizeli babañata nebaikatulezi kuswalela batu bane babafoselize kusina taba kuli likezo za batu bao neli bautwisize hahulu butuku kwa pilu. Bafuyauzwi cwañi kabakala kueza cwalo?

¹⁴ Lilimo zeñata pili Muzwale Tony * yapila kwa Philippines asika ituta kale niti, naazibile kuli muhulwanaa hae naabulailwe ki muuna yabizwa José. Ka nako yeo, bo Tony neli ba mifilifili mi nebabata kukutiseza muuna yo bumaswe. Bo José nebatamilwe ni kulengiwa mwa tolongo kabala mulatu one baezize. Bo José hase balukuluzwi mwa tolongo, bo Tony bakonka kuli nebaka bazuma ni kubabulaya. Baleka tobolo ilikuli bapete mulelo wo. Bo Tony bakala kuituta Bibele ni Lipaki za Jehova. Batalusa kuli: “Hane ninze niituta Bibele, nalemuha kuli nenitokwa kucinca mikwa yaka, mi kueza cwalo nekuama kutuhela kuba ni ndimbelela.” Hamulaho wa nako, bo Tony bakolobezwa mi hasamulaho baketiwa kuba baana-bahulu mwa puteho. Munahane feela mone bakomokezi hane bazibile kuli bo José ni bona nebakolobelizwe sina yomuñwi wa Lipaki za Jehova! Baana bababeli bao hane bakopani, bakumbatana mi bo Tony bataluseza bo José kuli babaswalezi. Bo Tony batalusa kuli kuswalela bo José neku batahiselize tabo yetuna kuli mane habakoni kutalusa tabo yeo. Kaniti luli, Jehova naafuyauzi bo Tony kabakala kulata kuswalela.

15-16. Muitutileñi ka za kuswalela ku zeneezahezi ku bo Peter ni bo Sue?

 ¹⁵ Ka silimo sa 1985, bo Peter ni bo Sue nebaile kwa Ndu ya Mubuso kuyo fumaneha kwa mukopano wa puteho, mi teñi ko bautwa nto yeñwi haitunya. Mutu yomuñwi naabeile mbomba mwa Ndu ya Mubuso! Bo Sue nebaholofezi hahulu kuli mane batuhela kubona ni kuutwa. Hape nebatuhezi kuba ni buikoneli bwa kulupelela lika. * Hañata, bo Peter ni bo Sue nebaipulelisanga kuli: ‘Ki mutu yacwañi yakona kueza nto yemaswe cwana?’ Hamulaho wa lilimo zeñata kuzwa fo, mutu yanaaezize cwalo, ili yanaasi mutangaa Jehova, atamiwa mi aatulelwa kupika tolongo mwa bupilo bwahae kaufela. Bo Peter ni bo Sue hane babuzizwe ka za haiba nebaswalezi mutu yanaaezize cwalo, batalusa kuli: “Jehova ubata kuli lusike lwaba ni ndimbelela, kakuli kueza cwalo kukona kulutahiseza kozi kwa mubili ni mwa munahano. Kuzwa feela foiezahalela kozi ya mbomba yeo, nelukupile Jehova kuli alutuse kusaba ni ndimbelela ni kuba ni kozo ya mwa munahano.”

¹⁶ Kana neku babezi bunolo kuswalela mutu yanaa batahiselize kozi? Batili. Baekeza kubulela kuli: “Luikutwanga hahulu bumaswe nako ni nako bo Sue habakopana ni butata bobuñwi kabakala kolofalo yene babile ni yona. Nihakulicwalo, haluzwelangipili kunahana za taba yeo; kacwalo, maikuto ao afelanga honafo feela. Mi niti kikuli, haiba mutu yanaatunyisize mbomba mwa Ndu ya Mubuso aba muzwale waluna zazi leliñwi, luka muamuhela. Zeneezahezi ku luna lilutusize kulemuha kuli kusebelisa likuka za mwa Bibele kwatusa luli, mane kukona kulutusa ni mwa linzila zelusika libelela! Hape kwaomba-omba kuziba kuli hona cwale-cwale fa, Jehova ukafelisa bumaswe kaufela.”

17. Muitutileñi ku zeneezahezi ku bo Myra?

¹⁷ Kaizeli yabizwa Myra naaitutile niti hasaanyezwi mi naanani bana bababeli babanyinyani. Muunaa hae naasika amuhela niti.  Hamulaho wa nako, muunaa kaizeli yo abuka mi ayubeka lubasi lwahae. Bo Myra batalusa kuli: “Bo muunaaka hane baniyubekile ni kuyubeka bana baluna bababeli, neniikutwile sina mobaikutwelanga babañata haiba mutu yomuñwi yebalata atuhela kusepahala ku bona—neniikutwile kutomoha hahulu pilu, kupalelwa kuutwisisa zeezahezi, kuikutwa kuba ni mulatu, ni kunyema.” Nihaike kuli linyalo nelifelile, bo Myra nebasa ikutwa hahulu butuku kwa pilu bakeñisa kuli bo muunaa bona nebasika sepahala ku bona. Bo Myra bazwelapili kutalusa kuli: “Nenizwezipili kuba ni masitapilu ni kunyema ka likweli zeñata, kono nalemuha kuli maikuto ao naasinya silikani saka ni Jehova ni babañwi.” Ka nako ya cwale, bo Myra batuhezi kunyemela baana bane babanyalanga ni kuba ni ndimbelela. Banani sepo ya kuli zazi leliñwi bakaituta niti ni kuba mutangaa Jehova. Bo Myra bazwelapili kunahanisisa lika zende zebaka ikola kwapili. Ka kuba mushemi wa likwasha, bakonile kutusa bana babona bababeli kusebeleza Jehova. Kacenu, bo Myra banani tabo yetuna ya kusebeleza Jehova ni bana babona ni mabasi abona.

18. Ki buikolwiso mañi bolunani bona ka za Jehova yena Muatuli Yomutuna?

¹⁸ Lwaitumela kuli halusika fiwa buikalabelo bwa kuatula kuli Jehova aswalele muezalibi kamba kusa muswalela. Ka kuba yena Muatuli Yomutuna, Jehova ukaeza musebezi wa butokwa wo. (Maro. 14:10-12) Lunani buikolwiso bobutuna bwa kuli kamita ukaatula ka kuluka ka kuya ka likuka zahae zepahami zeama bunde ni bumaswe. (Gen. 18:25; 1 Mal. 8:32) Nikamuta haana kueza sesisika luka!

19. Ki lika mañi zakaeza Jehova kwapili ka kuba Muatuli yalukile?

¹⁹ Lunyolelwa nako yeo muta Jehova akafelisa bumaswe kaufela bobutahiswa ki sibi ni kusapetahala. Ka nako yeo, lika kaufela zeluutwisa butuku kwa mubili ni kulutahiseza masitapilu, halina kubateñi nikamuta. (Samu 72:12-14; Sin. 21:3, 4) Halisana kuhupulwa hape. Halunze lulibelela nako yende yeo, luitumela hahulu kuli Jehova ulufile buikoneli bwa kumulikanyisa ka kuswalela babañwi.