1. Daka diakɔna diasha Jehowa atshi wa pɛkato wele la ndjatshumoya?

 KAANGA mbele Jehowa ekɔ Otungi aso, Ombidji w’ɛlɛmbɛ ndo Shushi, nde ekɔ nto Shɛso ka ngandji lele l’olongo. (Os. 100:3; Isa. 33:22) Etena kosalɛso pɛkato ndo kayatshumoyaso l’otema ɔtɔi, nde ekɔ l’akoka ndo nde mongaka suke dia todimanyiya. (Os. 86:5) Lo tshimbo y’omvutshi Isaya, Jehowa akasha daka dioludi la ngandji nɛ: “Kaanga pɛkato yanyu yaya beela k’efula, yɔ yayonga wɛma oko loonge l’ekama.”​—Isa. 1:18.

2. Dia sho monga la wɔladi lam’asaso l’anto akina, kakɔna kahombaso nsala?

² Lam’ele sho keema kokele, sho tshɛ mbutaka ndo salaka akambo wanyangiya anto akina. (Jak. 3:2) Koko, dui sɔ hadiɛnya dia hatokoke monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la wɔ. Sho koka monga la diɔtɔnganelo dia ngasɔ lam’asaso la wɔ naka sho mbeka dia dimanyiyaka anto akina. (Tok. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Etena kasalanɛso kɔlɔ l’awui wa totshitshɛ, Jehowa nangaka dia sho dimanyiyana. (Kɔl. 3:13) Tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nsala dui sɔ. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, Jehowa mbetawɔka todimanyiya “tshɛ lo tshɛ.”​—Isa. 55:7.

3. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

³ Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho wakoka anto wele keema kokele mbokoya Jehowa lo dimanyiyana. Pɛkato yakɔna yahombaso mbewoya dikumanyi? Lande na katokeketsha Jehowa dia dimanyiyaka anto akina? Ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le asekaso ambetawudi wanɛ wakadiɛnɛ l’ɔtɛ wa pɛkato y’anto akina?

4. a) Etena kasala okambi ɔmɔtshi waki Jehowa pɛkato ka woke, kakɔna kahombande nsala? b) Naa ɔkɛndɛ wele la dikumanyi etena kasawolawɔ l’otshi wa pɛkato?

⁴ Etena kasala onto ɔmɔtshi pɛkato ka woke sho pombaka mbewoya dikumanyi. Bɛnyɛlɔ dia pɛkato shɔ tanemaka lo 1 Kɔrɛtɔ 6:9, 10. Pɛkato ya weke yekɔ osekwelo w’ɛlɛmbɛ wa Nzambi lo yoho ya kɔlɔ efula. Naka Okristo ambosala pɛkato ka ngasɔ, nde pombaka ndjasukanya la Jehowa Nzambi lo dɔmbɛlɔ ndo nde pombaka tɛnana la dikumanyi dia l’etshumanelo. (Os. 32:5; Jak. 5:14) Ɔkɛndɛ akɔna wele la dikumanyi? Paka Jehowa mbele la lotshungɔ la dimanyiya anto pɛkato tshɛ lo tshɛ, ndo nde salaka dui sɔ diɛsɛ l’olambo w’oshinga w’etshungwelo. * Koko Jehowa akasha dikumanyi ɔkɛndɛ wa nshikikɛ oma l’Afundelo dia kana otshi wa pɛkato kokaka ntshikala l’etshumanelo. (1 Kɔr. 5:12) L’atei w’akambo akina wakokawɔ nsala, mbele ndo ntana okadimwelo lo ambola wayela anɛ: Onde pɛkato kakasalema l’okonda? Onde onto akɔ akayakongɛ dia nsala kɛnɛ kele kɔlɔ? Onde nde akasale pɛkato l’edja k’etena k’otale? Ambola woleki tshɛ ohomba vɔ anɛ: Onde tolembetelo tekɔ tɛnya dia nde ekɔ la ndjatshumoya ka mɛtɛ? Onde ekɔ tolembetelo tɛnya dia Jehowa amboodimanyiya?​—Ets. 3:19.

5. Olimu wa dikumanyi mbelaka wahɔ akɔna?

⁵ Etena kasawola dikumanyi l’otshi wa pɛkato, oyango awɔ ele nsala dia yɛdikɔ yɔsama la nkɛtɛ mbɔtɔnɛ la yɛdikɔ yakashile mbɔsama l’olongo. (Mat. 18:18) Wahɔ akɔna wonga la yɛdikɔ shɔ le etshumanelo? Yɔ salaka dia atshi wa pɛkato wele bu la ndjatshumoya tondjama oma l’etshumanelo diaha vɔ monga waale le ɛkɔkɔ wa nɛmɔ waki Jehowa. (1 Kɔr. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11) Dui sɔ mbeyaka nto nkimanyiya otshi wa pɛkato dia ndjatshumoya ndo nkondja wahɔ oma lo edimanyielo ka Jehowa. (Luka 5:32) Dikumanyi nɔmbaka lo wahɔ w’otshi wa pɛkato wayatshumoya ndo vɔ nɔmbaka Jehowa dia mbookimanyiya dia nde nkɔlɔngana lo nyuma.​—Jak. 5:15.

6. Naka onto ambotshanyema, onde nde aakakoke dimanyiyama? Lembetshiya.

⁶ Tɔshi di’onto hɛnya ndjatshumoya etena kasawolande la dikumanyi. L’etena kɛsɔ, nde ayotshanyema oma l’etshumanelo. Naka nde akasekola ɔlɛmbɛ wa lo wodja, dikumanyi hawotowokokɛ oma l’etombelo w’etsha ande wa kɔlɔ. Jehowa mbishaka ewandji wa lɛɛta lotshungɔ la nombosha ndo la mbisha onto tshɛ lɔnyɔla ɛlɛmbɛ dilanya, oyadi nde ekɔ la ndjatshumoya kana bu. (Rɔmɔ 13:4) Ko naka l’ɔkɔngɔ, onto amboyokana yimba, amboyatshumoya l’otema ɔtɔi ndo ambotshikitanya ekanelo kande ka yimba ndo etsha ande, kete Jehowa ekɔ suke dia mbodimanyiya. (Luka 15:17-24) Dui sɔ diekɔ mɛtɛ oyadi kaanga pɛkato ka woke efula kakandasale.​—2 Ɛk. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Lo yoho yakɔna yakokaso dimanyiya onto ɔmɔtshi lambotosalɛ kɔlɔ?

⁷ Ekɔ ekeketshelo dia mbeya diaha sho mbele l’ɔkɛndɛ wa nshikikɛ dia kana Jehowa ayodimanyiya otshi wa pɛkato! Koko, ekɔ dui dimɔtshi dieso l’ɔkɛndɛ wa mbɔsa yɛdikɔ. Naa dui diakɔ? Mbala mɔtshi, onto ɔmɔtshi mbeyaka tosalɛ kɔlɔ ka woke efula, ko oma laasɔ nde koka tɔlɔmba edimanyielo ndo nyanga dia sho mbodimanyiya. Lo tena dikina, onto akɔ mbeyaka ntona tɔlɔmba edimanyielo. Kaanga mbediɔ ngasɔ, sho koka mbɔsa yɛdikɔ ya dimanyiya onto ɔsɔ lo yoho nyɛ yele  sho tonaka mbolamɛ tokumbɛkumbɛ kana nkɛlɛ. Lo mɛtɛ, dui sɔ koka mbɔsa etena ndo tɔlɔmba dia mbidja welo, djekoleko naka dui diakɔ diakatosha paa efula l’asolo. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka divwa 15, 1994 lo Falase mbutaka ɔnɛ: “Dimanyiya onto kɔlɔ halembetshiya dia wɛ ambodiha washo lo pɛkato kande. Le Okristo, dimanyiya nembetshiyaka ntshika dikambo l’anya wa Jehowa. Nde mbele Shushi ya losembwe ya l’andja w’otondo ndo nde ayokandola dikambo la losembwe l’etena kahombama.” Lande na katokeketsha Jehowa dia sho dimanyiya ndo ntshika dikambo l’anya ande ɔnɛ nde ayodikandola la losembwe?

8. Ngande wele dimanyiya anto akina mɛnyaka dia tekɔ la lowando lo kɛtshi katoka Jehowa?

⁸ Etena kadimanyiyaso anto, sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando lo kɛtshi ka Jehowa. Lo wɛɛla ande ɔmɔtshi, Yeso akɛdika Jehowa la owandji ɔmɔtshi wakakimwɛ ose olimu ande ɔmɔtshi dibasa dia woke diakinde kokoka mfuta. Koko, ose olimu ɔsɔ komboka ose olimu waki la dibasa diande dia falanga yema tshitshɛ kɛtshi. (Mat. 18:23-35) Wetshelo akɔna wakalange Yeso tosha? Naka tekɔ la lowando lo kɛtshi k’efula katoka Jehowa, kete tayotshutshuyama dia dimanyiya anto akina. (Os. 103:9) Ambeta ɛnɔnyi efula wele Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakate lo dikambo sɔ ɔnɛ: “Oyadi mbala ngana yayotodimanyiya asekaso anto, dui sɔ hɛdimaki pondjo la woke woke w’edimanyielo ndo wa kɛtshi katoka Nzambi lo tshimbo ya Kristo.”

9. Jehowa waa na wokande kɛtshi kande? (Mateo 6:14, 15)

⁹ Wanɛ wadimanyiya anto kɔlɔ yawɔ wayodimanyiyama ndo vɔ lawɔ. Jehowa ekɔ la kɛtshi otsha le wanɛ wokana kɛtshi. (Mat. 5:7; Jak. 2:13) Yeso akɛnya dui sɔ hwe etena kakandetsha ambeki ande woho wa nɔmbaka. (Adia Mateo 6:14, 15.) Sho kondjaka wetshelo akɔ waamɛ oma lo kɛnɛ kakatɛ Jehowa okambi ande Jɔbɔ. Pami ka kɔlamelo kɛsɔ akonge la paa efula l’asolo oma l’ɛtɛkɛta wakotondjɛ Elifazɛ, Bilidadɛ ndo Zɔfara. Jehowa akalɔmbɛ Jɔbɔ dia nde nɔmba lo dikambo diawɔ. L’ɔkɔngɔ wa Jɔbɔ nsala dui sɔ, Jehowa akɔɔtshɔkɔla.​—Jɔbɔ 42:8-10.

10. Lande na kele namɛ onto kumbɛkumbɛ ekɔ waale efula? (Ɛfɛsɔ 4:31, 32)

¹⁰ Namɛ onto kumbɛkumbɛ ekɔ waale le so. Jehowa nangaka dia sho monga la wɔladi wonga l’onto etena kanyande tokumbɛkumbɛ l’otema. (Adia Ɛfɛsɔ 4:31, 32.) Nde tokeketshaka dia “kimɔ nkɛlɛ ndo tshika odudu.” (Os. 37:8) Ekɔ dui dia lomba ndjela dako sɔ. Nama kumbɛkumbɛ kana nkɛlɛ mongaka l’etombelo wa kɔlɔ lo demba ndo lo yimba yaso. (Tok. 14:30) Etena kalamɛso onto ɔmɔtshi tokumbɛkumbɛ, dui sɔ hatowosalɛ kɔlɔ, ekɔ oko naka tambɔnɔ lɔlɛngɔ, dui sɔ diayonga l’etombelo wa kɔlɔ le so, koko aha le onto lakatosalɛ kɔlɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, etena kadimanyiyaso onto okina, sho ndjakondjiyɛka wahɔ. (Tok. 11:17) Sho mongaka la wɔladi wa lo yimba ndo wa l’otema ndo sho mongaka l’akoka wa ntshɔ otsha la ntondo l’olimu wakambɛso Jehowa.

11. Kakɔna kata Bible lo kɛnɛ kendana la nsɔmbɔya? (Rɔmɔ 12:19-21)

¹¹ Nsɔmbɔya ekɔ dikambo dia Jehowa. Jehowa kotosha lotshungɔ la sho nsɔmbɔya onto ɔmɔtshi lambotosalɛ kɔlɔ. (Adia Rɔmɔ 12:19-21.) L’ɔtɛ w’ekanelo kaso ka yimba kele l’elelo ndo kele keema kokele, sho keema l’akoka wa nsambola akambo dimɛna dimɛna, oko wakoka Nzambi nsala. (Hɛb. 4:13) Ndo lo tena dimɔtshi, sho mbetawɔka dia nsaki yaso ndanya  ekanelo kaso k’ɔlɔlɔ ka yimba. Jehowa akasambiya Jakɔba dia mfunda ate: “Nkɛlɛ k’onto hela losembwe laki Nzambi.” (Jak. 1:20) Sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayosala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo ayoshikikɛ di’awui salema la losembwe.

12. Ngande wakokaso mɛnya dia sho ndjaɛkɛka lo losembwe laki Jehowa?

¹² Dimanyiya anto mɛnyaka dia sho ndjaɛkɛka lo losembwe laki Jehowa. Lo ntshika akambo l’anya wa Jehowa, sho mɛnyaka dia tekɔ la eshikikelo dia Jehowa ayonya mpokoso tshɛ yambotela pɛkato. L’andja w’oyoyo watolakande, awui wa kɔlɔ “hawotohɔma nto, ndo hawotoya lo otema nto.” (Isa. 65:17) Ko naka onto ambotonyangiya efula, onde tekɔ l’akoka wa minya nkɛlɛ kana kumbɛkumbɛ yakatawombɛ l’otema? Tende woho wakonge anto amɔtshi l’akoka wa nsala dikambo sɔ.

13-14. Wetshelo akɔna wamboyokondja lo kɛnɛ kendana la dimanyiya oma lo kɛnɛ kakakomɛ Tony nde la José?

¹³ Anangɛso l’akadiyɛso efula wakɔshi yɛdikɔ ya dimanyiya anto wakasalɛ kɔlɔ k’efula. Ɛtshɔkɔ akɔna wakawakondja lo nsala ngasɔ?

¹⁴ Edja efula la ntondo ka nde mbeka akambo wa mɛtɛ, Tony, * ladjasɛ la Philippines akeye dia pami kɛmɔtshi kelɛwɔ José akadiake enondo ande ɔmɔtshi la pami. L’etena kɛsɔ, Tony aki onto la ngala efula ndo nde akalange nsɔmbɔya. José akandama ndo akadjama lo lokanu l’ɔtɛ wa kɔlɔ kande. L’ɔkɔngɔ diko, etena kakatondjama José oma lo lokanu, Tony akayashikikɛ dia nyangana la nde ndo mbodiaka. Nde akasombe okoma dia nkotsha oyango ɔsɔ. L’etena kɛsɔ, Tony akatatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Nde mbutaka ate: “Etena kakamekaka Bible, lakeke dia lakahombe ntshikitanya lonto lami ndo ditshelo diami, ndo minya dionga diami di’ɛkɛlɛkɛlɛ.” L’edjedja ka wonya, Tony akayobatizama ndo akayɔsɔnama oko ekumanyi l’atei w’etshumanelo. Ohonyokanyiya woho wakandambe etena kakandoke dia José nde lawɔ akakome okambi wa Jehowa wambobatizama! Etena kakahomana anto ahende asɔ, vɔ wakakumbatanɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ, ndo Tony akatɛ José dia nde ambowodimanyiyaka. Tony akate dia tshelo ya dimanyiya shɔ yakawosha  ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula ndo nde aki l’okakatanu dia nembetshiya woho wakandayaoke. Eelo, Jehowa akatshɔkɔla Tony lo woho wakandetawɔ dimanyiya.

15-16. Wetshelo akɔna wamboyokondja lo kɛnɛ kendana la dimanyiya oma lo kɛnɛ kakakomɛ Peter nde la Sue?

¹⁵ Lo 1985, Peter nde la Sue wakɔtɔ lo losanganya lɔmɔtshi lo Mbalasa ka Diolelo etena kakatondɔ bɔmbɛ la shashimoya. Pami kɛmɔtshi mbakakitsha bɔmbɛ kɛsɔ l’etei ka Mbalasa ka Diolelo! Sue akahomɔ woho w’anyanya ndo akayokoma ko hayɛna ndo hayoka. Ndo kadiyɛso kɛsɔ kondjonga l’akoka wa mboka solo k’ɛngɔ. * Peter nde la Sue wakayambolaka mbala efula ɔnɛ: ‘Onto akɔna lakasale dikambo dia kɔlɔ nɛ?’ Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, pami kɛmɔtshi kaki komonga Ɔmɛnyi wa Jehowa, akandama ndo wakofundɛ lokanu la lɔsɛnɔ l’otondo. Etena kakawambola Peter nde la Sue dia kana vɔ wakadimanyiya pami kɛsɔ, vɔ wakate ɔnɛ: “Jehowa teetshaka dia namɛ onto nkɛlɛ ndo kumbɛkumbɛ koka monga la etombelo wa kɔlɔ lo demba, lo tokanyi ndo lo yimba yaso. Ɔnkɔnɛ, oma k’etatelo ka dikambo sɔ, sho takalɔmbɛ Jehowa dia tokimanyiya dia minya nkɛlɛ, tokumbɛkumbɛ ndo dia sho nsɛna lɔsɛnɔ la wɔladi.”

¹⁶ Onde aki wɔdu le wɔ dia dimanyiya? Ndooko. Vɔ tetemalaka mbuta ɔnɛ: “Etena tshɛ kadiɛnɛ Sue l’ɔtɛ wa mpota yakandahomɔ shɔ, sho ndjongaka la nkɛlɛ nto. Koko sho hatotetemala nkanyiya dikambo sɔ, ndo nkɛlɛ kakɔ ndjotutalaka. Lo mɛtɛ, sho koka mbuta l’otema ɔtɔi ɔnɛ naka onto lakakitsha bɔmbɛ kɛsɔ nkoma ɔnangɛso la lo nyuma, sho tayolongɔna la nde. Kɛnɛ kakatokomɛ kɛsɔ tetshaka di’atɔndɔ wa lo Bible totshungolaka lo toho efula tahatakoke ndo nkanyiya! Sho keketshamaka nto lo mbeya dia keem’edja Jehowa ayanga minya awui tshɛ watosha paa.”

17. Wetshelo akɔna wamboyokondja lo kɛnɛ kendana la dimanyiya oma lo kɛnɛ kakakomɛ Myra?

¹⁷ Myra akeke akambo wa mɛtɛ etena kakinde  ambotshukama ndo kakinde l’ana ahende wa totshitshɛ. Omɛnde kombetawɔ akambo wa mɛtɛ. L’etena kɛmɔtshi, omɛnde ɔsɔ akasale loseka ndo akalawɔ nkumbo kande. Myra mbutaka ate: “Etena kakandawɔ omɛmi ko tshikami l’anaso ahende, lakayaoke woho wayaoka anto efula etena kakasalɛ lakiwɔ ɔmɔtshi la ngandji dui dia ngasɔ. Lakonge la lonyangu, nkɛlɛ, ɔkɛyi ndo lakakome polo ndo lo ndjaɛndja onongo.” Kaanga mbakavu diwala sɔ, paa ka woho wakandɔsɛkɛ kakatetemala. Myra tetemalaka mbuta ate: “L’edja ka ngɔndɔ efula lakatetemala monga la nkɛlɛ, ndo dui sɔ diakonge la shɛngiya lo diɔtɔnganelo diakimi la Jehowa ndo la anto akina.” Ɛlɔ kɛnɛ Myra mbutaka dia nde ambonya nkɛlɛ kakandokaka pami kɛsɔ kaki omɛnde ndo hayowokombolɛ dia dui dimɔtshi dia kɔlɔ mbookomɛ. Nde ekɔ l’elongamelo dia lushi lɔmɔtshi, pami kɛsɔ ayoyasukanya la Jehowa. Myra aya l’akoka wa mbika washo lo nshi yayaye. Oko wende ombutshi wodia ana ndamɛ, nde ambokimanyiya anande ahende dia vɔ nkoma ekambi wa Jehowa. Ɛlɔ kɛnɛ, Myra ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa kambɛ Jehowa kaamɛ l’anande ahende la nkumbo yawɔ.

18. Eshikikelo kakɔna kakokaso monga la tɔ le Jehowa oko wende Shushi Yaheme laadiko dia tshɛ?

¹⁸ Ekɔ mɛtɛ ekeketshelo dia mbeya diaha sho mbele l’ɔkɛndɛ wa nshikikɛ woho wahomba anto nomboshama! Oko wende Shushi yaheme laadiko dia tshɛ, Jehowa mbele l’ɔkɛndɛ w’ohomba ɔsɔ. (Rɔmɔ 14:10-12) Sho koka monga la eshikikelo dia nde ayolomboshaka nshi tshɛ lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ ande wa kokele wendana la ɔlɔlɔ la kɔlɔ. (Eta. 18:25; 1 Ku. 8:32) Nde hasalaki pondjo dui diele bu la losembwe!

19. Kakɔna kayosalema diɛsɛ la losembwe la kokele laki Jehowa?

¹⁹ Tekɔ lo nomɔlomɔ dia mɛna etena kayonya Jehowa lo pondjo, etombelo tshɛ wa kɔlɔ wele la eongelo kaso k’anto wele keema kokele ndo w’oma lo pɛkato. L’etena kɛsɔ, tayɔkɔnɔ lo pondjo oma lo mpota yele laso lo demba ndo lo yimba. (Os. 72:12-14; Ɛny. 21:3, 4) Awui asɔ hawototoyɛ lo yimba nto. Lam’akatakonge etena ka diambo kɛsɔ, tekɔ la lowando le Jehowa lo woho wakandatosha dikoka dia mbookoya lo dimanyiyaka anto akina.