1. Yehovha u va tshembisa yini vadyohi lava hundzukaka?

 HAMBILESWI Yehovha a nga Muvumbi, Munyiki wa Nawu ni Muavanyisi, i Tata wa hina wa le tilweni loyi a nga ni rirhandzu. (Ps. 100:3; Esa. 33:22) Loko hi n’wi dyohela ivi hi hundzuka hi mbilu hinkwayo, u tiyimiserile ku hi rivalela naswona wa swi lava. (Ps. 86:5) Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha u hi tshembisa leswi: “Hambiloko swidyoho swa n’wina swo va swo tshwuka, swi ta basisiwa swi fana ni gamboko.”—Esa. 1:18.

2. Hi fanele hi endla yini leswaku hi tshama hi ri ni ku rhula ni van’wana?

² Hikwalaho ka leswi hi nga ni xidyoho, hinkwerhu hi vula ni ku endla swilo leswi khunguvanyisaka van’wana. (Yak. 3:2) Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku a hi nge swi koti ku va ni vuxaka lebyinene na vona. Hi nga swi kota loko hi dyondza ku rivalela. (Swiv. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Loko hi dyohelana, Yehovha u lava leswaku hi rivalelana. (Kol. 3:13) Hi ni xivangelo lexinene xo endla tano. Phela Yehovha u hi rivalerile “hi ndlela leyikulu.”—Esa. 55:7.

3. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi?

³ Eka nhlokomhaka leyi hi ta bula hi ndlela leyi hambileswi hi nga vadyohi hi nga tekelelaka ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hayona. Hi swihi swidyoho leswi hi faneleke hi swi byela vakulu? Hikwalahokayini Yehovha a lava leswaku hi rivalela  van’wana? Hi nga dyondza yini eka vamakwerhu lava twisiweke ku vava ngopfu hi swidyoho swa van’wana?

4. (a) Loko nandza wa Yehovha a endle xidyoho lexikulu, u fanele a endla yini? (b) Vakulu va endla yini loko va hlangana na mudyohi?

⁴ Vakulu va fanele va tivisiwa swidyoho leswikulu. Swikombiso swa swidyoho swa kona swi kumeka eka 1 Vakorinto 6:9, 10. Loko munhu a endla xidyoho lexikulu u va a tlula nawu wa Xikwembu. Loko Mukreste a endle xidyoho xo tano, u fanele a khongela eka Yehovha Xikwembu ni ku tlhela a ya byela vakulu va vandlha. (Ps. 32:5; Yak. 5:14) Vakulu va endla yini eka xiyimo xo tano? I Yehovha ntsena la kotaka ku rivalela swidyoho hilaha ku heleleke naswona sweswo swi koteka hikwalaho ka gandzelo ra nkutsulo. * Hambiswiritano, Yehovha u nyike vakulu vutihlamuleri hi ku ya hi Matsalwa bya ku kambisisa loko mudyohi a fanele a susiwa evandlheni kumbe doo! (1 Kor. 5:12) Swin’wana swa swilo leswi va swi endlaka, i ku ringeta ku kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi landzelaka: Xana u dyohe hi vomu? Xana u lo xi kunguhata? Xana u xi endle nkarhi wo leha? Xa nkoka swinene, xana wa swi kombisa leswaku u hundzukile hi mbilu hinkwayo? Xana ku ni leswi kombisaka leswaku Yehovha u n’wi rivalerile?—Mit. 3:19.

5. Vandlha ri vuyeriwa njhani hi ntirho lowu vakulu va wu endlaka?

⁵ Loko vakulu va hlangana ni mudyohi, xikongomelo xa vona i ku teka xiboho lexi a na se xi tekiweke etilweni. (Mat. 18:18) Vandlha ri vuyeriwa njhani hikwalaho ka lunghiselelo leri? Lunghiselelo leri ri endla leswaku vadyohi lava nga hundzukiki va susiwa evandlheni leswaku ku ta sirheleriwa tinyimpfu ta Yehovha ta risima. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11) Leswi swi nga tlhela swi pfuna mudyohi leswaku a hundzuka kutani a rivaleriwa hi Yehovha. (Luka 5:32) Vakulu va khongelela mudyohi loyi a hundzukeke ivi va kombela Yehovha leswaku a n’wi pfuna a tlhela a va ni vuxaka lebyinene na yena.—Yak. 5:15.

6. Loko munhu a susiwile, xana swa ha ta koteka leswaku a rivaleriwa? Hlamusela.

⁶ A hi nge mudyohi a nga hundzukanga endzhaku ko hlangana ni vakulu. Hikwalaho ka sweswo u ta susiwa evandlheni. Loko a tlule nawu wa tiko, vakulu a va nge n’wi sirheleli leswaku a nga byi kumi vuyelo bya swiendlo swakwe swo biha. Yehovha u pfumelela mimfumo leswaku yi avanyisa ni ku tlhela yi xupula un’wana ni un’wana la tlulaka nawu, hambi u hundzukile kumbe doo! (Rhom. 13:4) Kambe hi ku famba ka nkarhi loko munhu yoloye a tiehleketa ivi a hundzuka hi mbilu hinkwayo, Yehovha u tiyimisele ku n’wi rivalela. (Luka 15:17-24) U ta rivaleriwa hambiloko a endle swidyoho leswikulu.—2 Tikr. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Hi nga n’wi rivalela njhani munhu loyi a hi dyoheleke?

⁷ Ha tsaka ku tiva leswaku a hi hina hi endlaka xiboho xa loko Yehovha a ta rivalela mudyohi kumbe doo! Kambe ku ni leswi hi faneleke hi endla xiboho eka swona. Hi le ka swiyimo swihi? Eka swiyimo swin’wana munhu a nga ha hi dyohela hambi ku ri hi ndlela leyikulu ivi a kombela leswaku hi n’wi rivalela. Mikarhi yin’wana a nga tshama a nga kombeli ku rivaleriwa. Nilokoswiritano, hi nga hlawula ku n’wi rivalela hi ku tshika ku va ni xikhomela ni ku n’wi hlundzukela. Entiyisweni leswi swa tika naswona swi teka nkarhi, ngopfungopfu loko hi twisiwe ku vava. Xihondzo xo Rindza xa September 15, 1994 xi ri:  “Loko u rivalela mudyohi, leswi a swi vuli leswaku u seketela xidyoho. Eka Mukreste, ku rivalela swi vula ku tshika mhaka emavokweni ya Yehovha, u tshemba yena. I Muavanyisi la lulameke wa vuako, naswona hi nkarhi wa yena u ta hetisisa vululami.” Hikwalahokayini Yehovha a hi khutaza leswaku hi rivalela ni ku n’wi tshemba leswaku u ta avanyisa hi ndlela leyinene?

8. Hikwalahokayini ku rivalela swi kombisa leswaku ha ti tlangela tintswalo ta Yehovha?

⁸ Loko hi rivalela van’wana hi kombisa leswaku ha ti tlangela tintswalo ta Yehovha. Eka xikombiso xin’wana, Yesu u fanise Yehovha ni n’wini wa malandza loyi a suleke xikweleti lexikulu xa nandza loyi a a nga ta kota ku xi hakela. Kambe nandza loyi a rivaleriweke u tsandzeke ku kombisa nandzakulobye tintswalo loyi a a n’wi kolota swimalana. (Mat. 18:23-35) Yesu a hi dyondzisa yini? Loko hi tlangela tintswalo letikulu ta Yehovha leti a hi kombeke tona, na hina hi ta lava ku rivalela van’wana. (Ps. 103:9) Eka malembe lama nga hundza, Xihondzo xo Rindza xi tshame xi ku: “Hambi hi va rivalela kangani vanhu van’wana, a hi nge pfuki hi va rivalele ku fana ni ndlela leyi Xikwembu xi rivaleleke un’wana ni un’wana wa hina hi ku tirhisa gandzelo ra Kreste.”

9. I vamani lava Yehovha a va kombaka tintswalo? (Matewu 6:14, 15)

⁹ Lava rivalelaka na vona va ta rivaleriwa. Yehovha u va komba tintswalo lava nga ni tintswalo. (Mat. 5:7; Yak. 2:13) Yesu u swi veke rivaleni leswi loko a dyondzisa vadyondzisiwa vakwe ku khongela. (Hlaya Matewu 6:14, 15.) Hi dyondza leswi fanaka eka leswi Yehovha a swi byeleke nandza wakwe Yobo. Wanuna yoloye wo tshembeka a a twisiwe ku vava swinene hi leswi vuriweke hi Elifazi, Bilidadi na Sofara. Yehovha u byele Yobo leswaku a va khongelela. Loko Yobo a ta va a endle tano, Yehovha u n’wi katekisile.—Yobo 42:8-10.

10. Hi tivavisa hi ndlela yihi loko hi va ni xikhomela? (Vaefesa 4:31, 32)

¹⁰ Loko hi va ni xikhomela ha tivavisa. Yehovha u lava hi tshika xikhomela leswaku hi ta va ni ku rhula emoyeni. (Hlaya Vaefesa 4:31, 32.) U hi byela leswaku ‘hi nga hlundzuki ni leswaku hi tshika vukarhi.’ (Ps. 37:8) I vutlhari ku yingisa xitsundzuxo xexo. Swi nga hi vavisa emirini ni le miehleketweni loko hi va ni xikhomela. (Swiv. 14:30) Loko hi khoma munhu hi mbilu a swi nge n’wi vavisi tanihi leswi loko munhu a nwa chefu swi vavisaka yena n’wini ku nga ri munhu un’wana. Hikwalaho, loko hi rivalela van’wana hi ti rhula ndzhwalo. (Swiv. 11:17) Hi va ni ku rhula naswona hi kota ku ya emahlweni hi tirhela Yehovha.

11. Bibele yi ri yini hi ku rihisela? (Varhoma 12:19-21)

¹¹ Yehovha hi yena a nga ta rihisela. Yehovha a nga hi nyikanga mpfumelelo wo rihisela loko van’wana va hi dyohela. (Hlaya Varhoma 12:19-21.) Leswi hi nga ni xidyoho naswona hi nga kotiki ku vona matlhelo hinkwawo ya mhaka, a hi nge swi koti ku avanyisa hi ndlela leyinene ku fana ni Xikwembu. (Hev. 4:13) Nakambe mikarhi yin’wana ndlela leyi hi titwaka hayona yi nga endla hi nga avanyisi kahle. Yehovha u huhutele Yakobo ku tsala a ku: “ku hlundzuka ka munhu a ku n’wi endli a endla swo lulama eka Xikwembu.” (Yak. 1:20) Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta endla swilo leswinene naswona u ta avanyisa hi ndlela leyi lulameke.

12. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha byi tshemba vululami bya Yehovha?

¹² Loko hi rivalela van’wana hi kombisa leswaku ha byi tshemba vululami bya Yehovha.  Loko hi swi tshikela Yehovha, hi kombisa leswaku ha tshemba ku u ta herisa swilo hinkwaswo swo biha leswi vangiweke hi xidyoho. Emisaveni leyintshwa leyi a hi tshembisaka yona, swilo swo biha leswi tshameke swi hi twisa ku vava “swi ta rivariwa, naswona a swi nge he ti emiehleketweni.” (Esa. 65:17) Kambe loko hi twisiwe ku vava swinene, xana swa koteka leswaku hi tshika ku hlundzuka ni ku khoma loyi a hi twiseke ku vava hi mbilu? Twana leswaku van’wana va swi kotise ku yini ku endla sweswo.

13-14. Leswi endlekeleke Tony na José swi ku dyondzisa yini hi ku rivalela?

¹³ Vamakwerhu vo tala va hlawule ku rivalela hambileswi va twisiweke ku vava swinene hi swiendlo swa vanhu lava va va rivaleleke. Va kume mikateko yihi hi ku endla tano?

¹⁴ Loko Tony * loyi a tshamaka ePhilippines a nga si dyondza ntiyiso u twe leswaku un’wana wa va buti wakwe u dlayiwile hi wanuna la vuriwaka José. Hi nkarhi wolowo Tony a a ri ni madzolonga naswona a a lava ku rihisela. José u khomiwile hi leswi a dlayeke. Hi ku famba ka nkarhi, loko José a tshunxiwile ejele, Tony u hlambanye leswaku u ta n’wi hlota leswaku a n’wi dlaya. U kale a xava ni xibamu. Tony u sungule ku dyondza Bibele na Timbhoni ta Yehovha. U ri: “Loko ndzi ri karhi ndzi dyondza ndzi xiye leswaku a ndzi fanele ndzi cinca naswona sweswo a swi katsa ni ku tshika ku hlundzuka.” Hi ku famba ka nkarhi, Tony u khuvuriwile naswona eku heteleleni u ve nkulu. Ehleketa ndlela leyi a hlamaleke hayona loko a twa leswaku José se i nandza wa Yehovha loyi a khuvuriweke! Loko va hlangana va angarhanile naswona Tony u byele José leswaku u n’wi rivalerile. Tony u vula leswaku ku rivalela ko tano ku n’wi tsakise swinene lerova swa n’wi tikela ku va a hlamusela ndlela leyi a titwaka hayona sweswi. Yehovha u n’wi katekisile Tony hileswi a koteke ku rivalela.

15-16. Leswi endlekeleke Peter na Sue swi ku dyondzisa yini hi ku rivalela?

¹⁵ Hi 1985, Peter na Sue a va ri etidyondzweni eHolweni ya Mfumo loko hi xitshuketa ku buluka bomo. Munhu un’wana a fihle bomo endzeni ka Holo ya Mfumo! Sue a a vavisekile swinene lerova mahlo ni tindleve takwe a swi  nga ha tirhi. Nakambe a a nga ha swi koti ku twa nun’hwelo. * Peter na Sue a va tshamela ku tivutisa va ku: ‘I munhu wa njhani loyi a endleke nsele wo fana ni lowu?’ Endzhaku ka malembe yo tala ku kumeke leswaku munhu loyi a endleke swilo leswi a hi nandza wa Yehovha naswona u khomiwile ni ku gweviwa ku tshama vutomi hinkwabyo ejele. Loko va vutisiwa loko se va n’wi rivalerile wanuna loyi, Peter na Sue va te: “Yehovha u hi dyondzisa leswaku ku va na mahlundzu na xikhomela swi nga hi vavisa emirini, emianakanyweni ni le ka ndlela leyi hi titwaka hayona. Endzhaku ka nghozi leyi, hi kombele Yehovha leswaku a hi pfuna hi tshika mahlundzu ni xikhomela leswaku hi kota ku ya emahlweni ni vutomi.”

¹⁶ Xana swi va oloverile ku rivalela? Mikarhi yin’wana a swi va tikela. Va ri: “Mikarhi yin’wana loko Sue a pfukela hi switlhavi leswi vangiweke hi nghozi yoleyo swa hi hlundzukisa. Kambe a hi tshameli ku ehleketa hi swona kutani hi hatla hi swi rivala. Kahlekahle hi nga vula hi nga tipfinyingi leswaku loko siku rin’wana munhu loyi a vangeke nghozi leyi a va makwerhu hi ta n’wi amukela hi mandla mambirhi. Leswi swi nga hi endlekela swi hi dyondzise leswaku milawu ya Bibele ya tshunxa naswona yi hi tshunxe hi ndlela leyikulu ngopfu leyi hi nga kotiki ku yi hlamusela! Swa hi chavelela ku tiva leswaku Yehovha ku nga ri khale u ta herisa leswi hi twisaka ku vava.”

17. Mhaka ya Myra yi ku dyondzisa yini hi ku rivalela?

¹⁷ Loko Myra a dyondza ntiyiso se a tekiwile naswona a a ri ni vana vambirhi lavatsongo. Nuna wakwe a nga wu amukelanga ntiyiso. Hi ku famba ka nkarhi u endle vuoswi ivi a famba a siya ndyangu. Myra u ri: “Loko nuna wa mina a famba a ndzi siya na vana va hina vambirhi, ndzi titwe hi ndlela leyi vanhu vo tala va titwaka hayona loko va xengiwa hi munhu loyi va n’wi rhandzaka, a ndzi tsemeke nhlana, ndzi nga tshembi, ndzi ri ni gome, ndzi tisola, ndzi tivona nandzu ni ku tlhela ndzi hlundzuka.” Hambileswi vukati bya vona byi heleke, swi n’wi twise ku vava ku va nuna wakwe a n’wi xengile. Myra u tlhela a ku:  “Ndzi hete tin’hweti to tala ndzi ri karhi ndzi titwa hi ndlela yoleyo, ndzi hlundzukile ni ku va ni nkelunkelu naswona ndzi swi xiyile leswaku ndlela leyi a ndzi titwa hayona se a yi khumba vuxaka bya mina na Yehovha ni vanhu van’wana.” Myra u vula leswaku u tshike ku hlundzuka naswona a nga ha titwi a navela ku vona khale ka nuna wakwe a humelela hi swo biha. U navela onge siku rin’wana a nga va ni vuxaka na Yehovha. Sweswi Myra u kota ku ya emahlweni ni vutomi. U kurise vana a ri yexe naswona u va pfunile leswaku va va malandza ya Yehovha. Namuntlha Myra wa tsaka hileswi yena ni vana vakwe ku katsa ni mindyangu ya vona va tirhelaka Yehovha swin’we.

18. Hi nga n’wi tshemba ku fikela kwihi Yehovha tanihi Muavanyisi loyi a Tlakukeke?

¹⁸ Ha tsaka ku tiva leswaku a hi vutihlamuleri bya hina ku endla xiboho xa ndlela leyi vanhu va faneleke va avanyisiwa hayona! I Yehovha loyi a nga ta avanyisa hikuva i Muavanyisi la Tlakuke. (Rhom. 14:10-12) Hi nga n’wi tshemba hilaha ku heleleke leswaku mikarhi hinkwayo u ta avanyisa hi ku ya hi milawu yakwe leyi hetisekeke ya leswinene ni leswi nga riki swinene. (Gen. 18:25; 1 Tih. 8:32) A nge pfuki a endle leswi nga lulamangiki!

19. Yehovha u ta endla yini tanihi leswi a avanyisaka hi ndlela yo lulama?

¹⁹ Hi wu langutele hi mahlongati nkarhi lowu Yehovha a nga ta swi herisa hilaha ku heleleke swilo swo biha leswi vangiwaka hi swihoxo swa vanhu ni xidyoho. Hi nkarhi wolowo, swilo leswi hi twisaka ku vava swi ta heriseriwa makumu. (Ps. 72:12-14; Nhlav. 21:3, 4) A hi nge he swi tsundzuki. Loko ha ha rindzele nkarhi wolowo wo tsakisa, ha khensa leswi Yehovha a hi nyikeke vuswikoti byo kota ku n’wi tekelela hi ku rivalela van’wana.