1. Citiyisekiso muni leci Jehovha a nyikako a vawonhi lava va ti solako?

 HAMBU LEZVI Jehovha a nga Muvangi wa hina, Munyiki wa nayo wa hina ni Mulamuli, Jehovha kambe i Papayi wa hina wa lirandzo wa le tilweni. (Lis. 100:3; Isa. 33:22) Loku hi mu wonhela hi tlhela hi ti sola hi mbilu yontlhe, i na ni ntamu ni kuxuva ka ku hi tsetselela. (Lis. 86:5) Hi ku tirisa muphrofeti Isaya, Jehovha i hi nyikile citiyisekiso leci ca lirandzo: ‘Hambu loku a zviwonho zva n’wina zvi pswhukile, zvi nga basa khwatsi i gapongo’. — Isa. 1:18.

2. Loku hi lava ku ti buza hi kurula ni van’wani, zvini hi faneleko ku maha?

² Kota lezvi hi nga vanhu vo kala ku mbhelela, hontlheni ha wula kutani ku maha zvilo zvi khunguvanyisako van’wani. (Jak. 3:2) Kanilezvi, lezvo a zvi wuli ku a hi ngevi ni wunghana go tiya navo. Hi ngava ni wunghana go tiya navo, loku hi gondza ku tsetselela. (Mav. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Loku a wokari a wula kutani ku maha zvilo zvo kari zva zvitsongwani zvi hi swirako, Jehovha i lava ku hi mu tsetselela. (Kol. 3:13) Hi na ni cigelo ca cinene ca ku maha lezvo. A ca lisima ka zvontlhe, hi ku Jehovha i hi “tsetselela hi matsenya”. — Isa. 55:7.

3. ZVini hi to gondza ka ndzima leyi?

³ Ka ndzima leyi, hi ta gondza lezvi a vanhu vo kala kumbhelela va nga ku pimanyisisako zvona a kutsetselela ka Jehovha. Zviwonho muni lezvi hi faneleko ku byela madhota? Hikuyini  Jehovha a hi kucako ku hi tsetselela van’wani? Niku zvini hi nga gondzako ka vamakabye lava va xanisiwako nguvhu hi kota ya zviwonho zva van’wani?

4. a) Loku a nandza ga Jehovha gi maha a ciwonho ca hombe, zvini gi faneleko ku maha? b) Hi wihi a ntiro wa madhota loku ma wulawula ni muwonhi?

⁴ A zviwonho zva hombe zvi fanele ku byeliwa madhota. A zvikombiso zva zviwonho lezvo zvi xaxametilwe lomu ka 1 Va Le Korinte 6:9, 10. A zviwonho zva hombe, ku tshoviwa ka hombe ka nayo wa Nungungulu. Loku a muKristu a maha ciwonho co kota leco, i fanele ku khongela ka Jehovha Nungungulu a kombela ku tsetselelwa a tlhela a byela madhota ya bandla. (Lis. 32:5; Jak. 5:14) Hi wihi ntiro wa madhota mhakeni leyi? Hi Jehovha basi a nga ni ntamu wa ku tsetselela zviwonho hi kumbhelela niku i tsetselela zviwonho zva hina na a ti seketela ka hakhelo ya kutlhatlhisa. * Hambulezvo, Jehovha i nyikile madhota a ntiro wa ku hlola hi ku tirisa mitsalo a ku a muwonhi a nga simama lomu bandleni ke. (1 Kor. 5:12) Cikari ka zvilo zvin’wani, a madhota ma ta ti karatela ku hlamula zviwutiso lezvi: A ku i mahile ciwonho ha womu? Xana a munhu loye i no maha makungo ya ku maha zvakubiha? A ku i zamile ku fihlela van’wani a ciwonho cakwe? A ku i phindaphindile a ciwonho leco hi makhati yo tala? A ca lisima ka zvontlhe: Ku na ni cikombiso ca ku wa ti sola hi mbilu yontlhe ke? Ku na ni zvikombiso zva ku Jehovha wa mu tsetselela? — Miti. 3:19.

5. Makatekwa muni ma kumekako hi kota ya ntiro wa madhota?

⁵ A cikhati leci a madhota ma bhulako ni muwonhi, a kungo gabye ku maha ciboho caleci ca cin’we ci sinako ci bohilwe le tilweni. (Mat. 18:18) A lulamiselo legi gi vhunisa kuyini a bandla? Gi vhuna bandla hi ku a vawonhi lava va nga ti soliko, lava kuzvilava va bayisileko a tiyivhu to randzeka ta Jehovha, va susiwa. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Tit. 3:10, 11) Lezvo zvi nga tlhela zvi vhuna a muwonhi lezvaku a ti sola a tlhela a kuma kutsetselelwa hi Jehovha. (Luka 5:32) A madhota ma khongelela a muwonhi a ti solako ma tlhela ma kombela Jehovha kasi a mu vhuna a ku vhuxa a wumoya gakwe. — Jak. 5:15.

6. Loku a munhu a susiwa bandleni, zva ha koteka ku Jehovha a mu tsetselela? Tlhamusela.

⁶ A hi nga zvi veke laha ka ku a munhu wo kari a nga ti soli a cikhati a wulawulako ni madhota. Ka ciyimo leco, a munhu loye i ta susiwa bandleni. Loku ku hi ku i no tshova nayo wa tiko, a madhota ma nga ta mu vhikela ka zvilo zvo biha lezvi a zvi mahileko. Jehovha i vhumelela a mifumo lezvaku yi lamula ni ku tsayisa ni wihi a tshovako nayo, kani wa ti sola kutani a nga ti soli. (Rom. 13:4) Hambulezvo, loku a munhu loye a gumesa a zwisisa ku lezvi a zvi mahileko zvi bihile, a ti sola hi mbilu yontlhe a tlhela a cica maalakanyo yakwe ni mitiro yakwe, Jehovha i longile ku mu tsetselela. (Luka 15:17-24) Lezvo zva koteka hambu loku a zviwonho zvakwe zvi hi zva hombe nguvhu. — 2 Kro. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Hi nga tsetselela munhu a hi wonheleko hi ndlela muni?

⁷ A ho ku bonga hi ku tiva lezvaku a hi na wutihlamuleli ga ku boha ku Jehovha i ta tsetselela muwonhi! Hambulezvo, ku na ni nchumu wo kari wu lavako ku hina hi maha ciboho. I nchumu muni? Ka zviyimo zvo kari, a munhu wo kari a nga hi wonhelanyana hambu  ku hi wonhela nguvhu futsi, kanilezvi a munhu loye a nga kombela ku hi mu tsetselela. Ka makhati man’wani, a nga tshuka a nga kombeli ku tsetselelwa. Hambulezvo, hi nga hlawula ku mu tsetselela, hi nga mu vekeli civiti ni ku mu zangarela. Hi lisine, lezvo zvi nga tshuka zvi lava kutikarata zvi tlhela zvi teka cikhati nguvhunguvhu loku hi bayisekile nguvhu. A Setinela ga 15 ka Setembro wa 1994 gi wulile lezvi: “A ku tsetselela a muwonhi a zvi wuli ku vhumelela a ciwonho hakuva ka muKristu a ku tsetselela zvi wula ku tsika mhaka mandleni ya Jehovha. Jehovha hi yena mulamuli wa kululama wuakweni gontlhe niku i ta maha kululama hi cikhati ci faneleko.” Hikuyini Jehovha a hi kucako ku hi tsetselela hi tsika zvontlhe mandleni yakwe — na hi tsumba ku i ta lamula hi kululama?

8. A ku tsetselela van’wani zvi kombisa kuyini ku ha bonga a wuxinji ga Jehovha?

⁸ A kutsetselela zvi kombisa kubonga. Ka wun’we wa mifananiso, Jesu i fananisile Jehovha ni hosi leyi yi vhinyileko mangava ya hombe ya nandza ga yona yaku na gi nga zvi kotangi ku hakhela. Hambulezvo, a nandza lego gi tsetselelweko a gi kombisangi wuxinji ka nandza legi gi nga mu dhevha a zvimalana zva zvitsongwani. (Mat. 18:23-35) Zvini lezvi Jesu a nga lava ku hi gondzisa? Loku hakunene hi kombisa kubonga hi wuxinji ga hombe legi Jehovha a hi kombisako, hi ta kuceka ku tsetselela van’wani. (Lis. 103:9) Ka malembe ma hundzileko, a Murindzeli i zvi wulisile lezvi: “Hambu loku ho va tsetselela makhati yo talisa kuyini a vanhu-kuloni, a zvi nge tshuki zvi ringana ni lezvi Jehovha a tsetselelisako zvona a mun’we ni mun’wani wa hina na a ti seketela ka muphahlo wa Kristu.”

9. Jehovha i kombisa wuxinji ka vamani?

⁹ Lava va tsetselelako vonawu va ta tsetselelwa. Jehovha i kombisa wuxinji ka lava va nga ni wuxinji. (Mat. 5:7; Jak. 2:13) Jesu i kombile mhaka leyo kubaseni a cikhati a nga gondzisa a vapizani vakwe lezvi va nga fanele ku khongelisa zvona. (Lera Matewu 6:14, 15.) Hi nga gondza zvo fana ka lezvi Jehovha a byelileko a nandza gakwe Joba. A wanuna loye wo tsumbeka i wa bayisilwe nguvhu hi magezu yo tlhava lawa a nga byelilwe hi vavanuna vanharu — Elifaze, Bhildhadhe na Zofare. Jehovha i byelile Joba lezvaku a va khongelela. Andzhako ka loku Joba a mahile lezvo, Jehovha i no mu katekisa. — Joba 42:8-10.

10. Hikuyini a ku veka civiti zvi nga ni mhango? (Va Le Efesusi 4:31, 32)

¹⁰ A ku veka civiti zvi na ni mhango. Jehovha i lava lezvaku hi ti buza hi kupepa ku nehiwako hi ku nga veki civiti. (Lera Va Le Efesusi 4:31, 32.) I hi kuca ku hi tsika a “khulo ni zanga”. (Lis. 37:8) Wutlhari a ku landzela a wusungukati legi. A ku veka civiti zvi nga hi vangela mhango hi tlhelo ga nyama ni ga maalakanyo. (Mav. 14:30) Loku hi vekela civiti wokari a zvi bayisi a munhu loye a hi khunguvanyisileko. Zvi fana ni loku hinwa a vhenene, a yi vangeli mhango a van’wani kanilezvi yi vangela hina wutsumbu. Kanilezvi loku hi tsetselela van’wani ho ti nyika cinyikiwo hina wutsumbu. (Mav. 11:17) Hi kuma kurula ka maalakanyo ni ka mbilu hi tlhela hi zvi kota ku simama ku tirela Jehovha.

11. Zvini lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi ku phota? (Va Le Roma 12:19-21)

¹¹ A kuphota ku lumba Jehovha. Jehovha a nga hi chusangi ku hi ti photela loku a wokari a hi wonhela. (Lera Va Le Roma 12:19-21.) Hi kota ya kugumelwa ka mawonela ya hina ni  ku nga mbheleli, a hi nge zvi koti ku lamula khwatsi timhaka a ku khwatsi hi lezvi Nungungulu a nga lamulisako zvona. (Mah. 4:13) Ka zvikhati zvin’wani, a malamulela ya hina ma nga khumbiwa hi lezvi hi ti zwisako zvona. Jehovha i pimisele Jakobe a ku tsala lezvi: “A zanga ya munhu a yi mahi a kululama ka Nungungulu”. (Jak. 1:20) Hi nga tsumba lezvaku Jehovha i ta maha zvilo zva zvinene a tlhela a tiyiseka ku hi magumo ku mahiwa kululama.

12. Hi nga kombisa kuyini ku ha tsumba a kululama ka Jehovha?

¹² Loku hi tsetselela hi komba lezvaku ha tsumba a kululama ka Jehovha. Hi ku tsika timhaka mandleni ya Jehovha, hi komba lezvaku ha tsumba ku Jehovha i ta vhinya tiphanja tontlhe ti vangilweko hi ciwonho. Misaveni yiswa leyi Jehovha a tsumbisileko, a zvilo zvo bayisa lezvi hi zvi hanyileko ‘hi nga ta ha ha tshuka hi zvi alakanya ge hambu ku wuya lomu malangeni’. (Isa. 65:17) Kanilezvi loku hi bayisilwe nguvhu, a ku zva koteka futsi a ku tsika a zanga ni civiti leci hi nga vako naco mbilwini ya hina? Wona lezvi a vokari va zvi kotisileko zvona a ku maha lezvo.

13-14. Zvini u gondzileko xungetano hi kutsetselela ka matimu ya Tony na José?

¹³ A kutala ka vamakabye va hina va bohile ku tsetselela hambu loku va bayisilwe nguvhu hi lezvi zvi mahilweko hi van’wani. Makatekwa muni va ma kumako hi ku maha lezvo?

¹⁴ Ka malembe yo tala na a nga se gondza lisine, Tony * loyi a hanyako le Filipinas, i no tiva lezvaku a mun’we wa vamakabye vakwe wa nhondzo i delwe hi wanuna waku hi José. Ka zvikhati zvo kari, Tony i wa hi munhu wa tihanyi ni wa xapi niku i wa lava ku ti photela. José i no vhalelwa hi kota ya nandzu wakwe. Hi kufamba ka cikhati, José i no humesiwa paxweni niku Tony i no bheja ku mu hlota a mu daya. I no xava cibhamu hi kungo lego. Ndzeni ka cikhati caleco, Tony i no sangula ku gondza Bhibhiliya ni Vakustumunyu va Jehovha. I wula lezvi: “Laha ndzi ngaya ndzi gondza, ndzi no tiva lezvaku ndzi wa fanele ku cica mahanyela ya mina niku zvi wa patsa ku tsika a zanga ya mina.” Hi kufamba ka cikhati Tony i no bhabhatisiwa a gumesa a yimisiwa  kota dhota ga bandla. Hi nga alakanyela lezvi a nga hlamalisa zvona laha a nga tiva ku José yenawu i wa bhabhatisilwe kota nandza ga Jehovha. Laha hi wumbiri gabye va nga kumana, va no bharasarana, Tony a byela José ku i wa mu tsetselele. Tony i wulile lezvaku a kutsetselela loko ku mu nyikile litsako la hombe la ku i wa nga zvi koti ku li tlhamusela. Kunene, Jehovha i katekisile Tony hi lezvi a nga ti yimisele ku tsetselela.

15-16. A matimu ya Peter na Sue ma ku gondzisa yini xungetano hi ku tsetselela?

¹⁵ Hi 1985, Peter na Sue va wa hi mitlhanganweni lomu Salawini ya Mufumo laha hi citshuketi ku nga buwuka a bhomba. A wanuna wo kari i wa vekile a bhomba lomu Salawini ya Mufumo. Sue i no bayisiwa nguvhu, lezvi zvi nga daya a matihlo yakwe ni tindleve takwe. Zvi tlhelile zvi mu maha ku a nga ha zvi koti a kuzwa masema. * Peter na Sue va wa tala ku ti wutisa ku ‘hi mani waku i wa ta maha zvilo zvo biha zvo kota lezvi?’ Andzhako ka malembe yo tala, a wanuna loyi a nga vekile bhomba — wo kala a nga hi nandza ga Jehovha — i no khomiwa a tlhela a konelwa ku fela paxweni. Laha va nga wutisiwa ku va wa mu tsetselele a wanuna loye ke, Peter na Sue va te ngalo: “Jehovha i hi gondzisa lezvaku a ku veka civiti ni zanga zvi nga hi vangela mhango hi tlhelo ga miri, ga kutizwa ni ga maalakanyo. Hikwalaho, hi no tekela ku kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna ku nga veki civiti, hi gumesa hi ti hanyela.”

¹⁶ A ku zva va olovela a ku tsetselela a wanuna loye? A hi cikhati contlhe. Va simama ku hlawutela vaku: “Ka zvikhati zvo kari laha Sue a xanisekako hi kota ya mhango leyo, ka hina mo kwela. Kanilezvi, a hi tshameli ku zvi gayela, hikwalaho a kutizwa loko ku n’walala hi kuhatlisa. Kunene, hi nga wula na zvi sukela mbilwini ku loku ka siku go kari a wanuna loyi a vekileko a bhomba lomu Salawini o maha makabye wa hina hi ta mu amukela. A matimu lawa ma hi gondzisa ku a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma tlhatlhisa futsi; ma hi tlhatlhisa  hi tindlela to tala ta ku hundza leti hi ti alakanyelako! Hi tlhela hi chavelelwa hi ku tiva lezvaku zvezvanyana Jehovha i ta vhinya tiphanja tontlhe.”

17. A matimu ya Mira ma ku gondzisile yini xungetano hi ku tsetselela?

¹⁷ Mira i gondzile lisine na a chadhile na a hi ni vana vambiri va vatsongwani. A nuna wakwe a nga vhumelangi lisine. Hi kufamba ka cikhati, i no maha wubhayi a tlhela a bhangula a ngango. Mira i wula lezvi: “A cikhati leci a nuna wa mina a nga ndzi tsika ni vanana va hina va vambiri, ndzi ti zwisile lezvi a votala va ti zwisako zvona loku va tsikiwa hi wokari a va randzako, zvo kota ku hlamala, ku nga kholwi, ku bayiseka, kutisola, ku tizwa nandzu ni zanga.” Hambu lezvi a muchadho wu nga mbhelile, a kubayisa ka ku tsikiwa ku wa ha simama. Mira i simama aku: “Ndzi no simama ku karateka ni ku bayiseka hi tihweti to tala. Niku ndzi no pola lezvaku a kutizwa loko ku wa khumba a wunghana ga mina na Jehovha ni van’wani.” Zvezvi Mira i wula lezvaku a nga ha karateki niku a nga xuvi ku loyi a nga hi nuna wakwe a humelelwa hi zvobiha. I tsumba ku a siku gin’we i ta tshinela ka Jehovha. Mira i veka kupima ka zvilo zva ha tako. I wundlile a vana vakwe va vambiri na a hi yece kasi vava malandza ya Jehovha. Zvezvi Mira i ti buza hi litsako la ku tirela Jehovha ni vana vakwe zvin’we ni mingango yabye.

18. Kutsumba muni hi nga nako ka Jehovha kota Mulamuli wa Hombe?

¹⁸ A ku tiva lezvaku a hi na ndzhwalo wa ku boha lezvi a vanhu va faneleko ku lamulisiwa zvona zvi hi nyika kurula ka hombe! Kota Mulamuli wa Hombe, Jehovha i ta maha ntiro lowo wa lisima. (Rom. 14:10-12) Hi nga tsumba hi kumbhelela lezvaku contlhe cikhati i ta lamula hi kuyelana ni milayo yakwe yo mbhelela ya zvazvinene ni zvakubiha. (Gen. 18:25; 1 Tih. 8:32) A nga ta tshuka a maha zvilo zvo kala kululama!

19. Zvini lezvi a kululama ka Jehovha ko mbhelela ku to zvi maha?

¹⁹ Ha ci rindzela nguvhu a cikhati leci Jehovha a to mbheta hi kumbhelela zvontlhe zvi vangiwako hi ku nga mbheleli ni ciwonho. Ka cikhati leco, a zvilondza zvontlhe zva miri ni zva kutizwa zvi ta chumiwa hi kumbhelela. (Lis. 72:12-14; Kuv. 21:3, 4) Hi nga ta ha tshuka hi zvi alakanya. Na ha ha rindzela a cikhati leco co tsakisa nguvhu, ha mu bonga nguvhu Jehovha hi lezvi a hi nyikako a wuzvikoti ga ku mu pimanyisa hi ku tsetselela van’wani.