1. Imuẹro vọ yen Jihova vwo kẹ irumwemwu ri kurhẹriẹ?

 DEDE nẹ Jihova yen Ọmemama, Ojurhi kugbe Oguẹdjọ, ọyen jehẹ Ọsẹ rẹ avwanre ro vwo ẹguọnọ rọhẹ odjuvwu. (Une 100:3; Aiz. 33:22) E de ru umwemwu vwọsuọ ji kurhẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rhe, o vwo ẹgba vẹ owenvwe rọ vwọ reyọ vwo ghovwo avwanre. (Une 86:5) Jihova kẹ avwanre imuẹro nana womarẹ ọmraro Aizaya: “Ọ da dianẹ imwemwu wẹn họhọ isene, e cha họhọ ẹton rẹ ogegede.”—Aiz. 1:18.

2. Die yen ofori nẹ e ru, avwanre vẹ ihwo efa da guọnọ yerinkugbe vwọrẹ ufuoma?

² Kidie nẹ avwanre gbare-e, eta vẹ iruemu rẹ avwanre sa nẹrhẹ ivun miovwon ihwo efa. (Jems 3:2) Dedena, avwanre vẹ ihwo efa ji se vwo uvi rẹ oyerinkugbe. E se ru ọtiọyen siẹrẹ e de vwo uruemu ra vwọ reyọ vwo ghovwo ohwohwo. (Isẹ 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Siẹrẹ avwanre de gbe ohwohwo ku vwẹ erọnvwọn itete dede, Jihova guọnọre nẹ e vwo ghovwo. (Kọl. 3:13) O vwo oboresorọ re vwo ru ọtiọyen. Jihova vwo ghovwo avwanre ọphọphẹ kidie “evwoghovwo rhere buebu.”—Aiz. 55:7.

3. Die yen a cha ta ota kpahen vwẹ uyono nana?

³ Vwẹ uyono nana, a cha ta ota kpahen oborẹ ihworakpọ ri jẹgba sa vwọ vwẹrokere uruemu rẹ evwoghovwo ri Jihova. Oka rẹ umwemwu vọ yen ofori nẹ a vuẹ ekpako na kpahen? Diesorọ Jihova vwọ guọnọ nẹ avwanre reyọ vwo ghovwo  ihwo efa? Die yen se yono vwo mie iniọvo rẹ avwanre evo re rioja mamọ fikirẹ umwemwu rẹ ihwo efa?

4. (a) Siẹrẹ odibo ri Jihova de ru umwemwu ọgangan, die yen ofori nẹ o ru? (b) Ọrhọ yen oghwa ro te ekpako na ọke rẹ ayen vẹ orumwemwu da vwoma?

⁴ Ofori nẹ a vuẹ ekpako na siẹrẹ ohwo de ru umwewmu ọgangan. E djunute evo usun rẹ imwemwu tiọyena vwẹ 1 Kọrẹnt 6:9, 10. Imwemwu egangan tiọyena vwọso urhi rẹ Ọghẹnẹ. Onenikristi de ru umwemwu ọgangan tiọyena, ofori nẹ ọ rẹ Jihova vwọ kẹ evwoghovwo, ọ me je vuẹ ekpako rẹ ukoko na vwọ kpahọn. (Une 32:5; Jems 5:14) Ọrhọ yen oghwa ro te ekpako na? Jihova ọvo yen vwo uturhi rọ vwo reyọ imwemwu rẹ ohwo ruru vwo ghovwo kare kare, o ruẹ ọnana womarẹ ọtanhirhe na. * Jihova vwẹ uphẹn vwọ kẹ ekpako na ayen vwọ reyọ Baibol na vwọ fuẹrẹn sẹ ofori ohwo ro ru umwemwu ọgangan tiọyena vwọ dia ukoko na. (1 Kọr. 5:12) Ayen se vwo ru ọnana wiẹn, ofori nẹ ayen guọnọ ekpahọnphiyọ rẹ enọ nana: Umwemwu na ọ rẹ arogba? Ohwo na muegbe rẹ umwemwu na phiyoto tavwen o ki ruo? Ọ vwanriẹn umwemwu na ru vwẹ ọke buebun? Ọ rọ ma ghanre yen, imuẹro herọ nẹ o ghini kurhẹriẹ nẹ otọ rẹ ubiudu rhe? O vwo obo ri djerephia sẹ Jihova vwo ghovwo re?—Iruo 3:19.

5. Erere vọ yen nẹ owian rẹ ekpako na cha?

⁵ Ọke rẹ ekpako na vẹ orumwemwu da vwoma, oborẹ ayen tẹnrovi yen ayen vwo brorhiẹn ro shephiyọ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. (Mat. 18:18) Idjerhe vọ yen ọrhuẹrẹphiyotọ nana vwo fierere vwọ kẹ ukoko na? E de si orumwemwu tiọyena vwo nẹ ukoko na, o sẹro rọyen vwọ vrabọ rẹ imuoshọ rọ rha so vwọ kẹ ihwo rehẹ ukoko na, ọ me je nẹrhẹ ukoko na dia fuanfon. (1 Kọr. 5:6, 7, 11-13; Tai. 3:10, 11) O je sa chọn orumwemwu na uko vwo kurhẹriẹ je mrẹ erere vwo nẹ evwoghovwo ri Jihova rhe. (Luk 5:32) Ekpako na nene orumwemwu tiọyen ro kurhẹriẹ na nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ chọn uko vwọ rhuẹrẹ oyerinkugbe rọyen vẹ ọ ri Jihova phiyọ.—Jems 5:15.

6. Jihova ji se vwo ghovwo ohwo ra djẹ nẹ ukoko? Djekpahọn.

⁶ Ọ da rha dianẹ ohwo na rhọnvwe dje uruemu rẹ okurhẹrie phia-a ọke rẹ ekpako na vẹ ọyen vwọ vwoma vwo? Vwẹ ẹdia tiọyena, ka djẹ ohwo na nẹ ukoko. Ọ da dianẹ ọ je churhi rẹ ẹkuotọ na, ekpako na cha chochọn rọyen ọ sa vwọ vrabọ rẹ obo ro ruru na-a. Jihova vwẹ uphẹn vwọ kẹ ihwo ri suẹn nẹ ayen reyọ kohwo kohwo rọ churhi vwo guedjọ ji gboja kẹ ayen, owenẹ ohwo na kurhẹriẹ yẹrẹ o kurhẹriẹ-ẹ. (Rom 13:4) Ẹkẹvuọvo, ọ da dianẹ ohwo na brevun kpo iroro, je viẹ idiekpọvwẹ, o de kurhẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubuidu rhe ji gbobọnyẹ obo ro ruru na, Jihova muegbe rọ vwọ reyọ vwo ghovwo. (Luk 15:17-24) Ọyena ghini uyota ọ da tobọ dianẹ umwemwu rẹ ohwo na ruru na brare mamọ.—2 Ikun 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Die yen o mudiaphiyọ a vwọ reyọ vwo ghovwo ohwo ro gbe avwanre ku?

⁷ Mavọ yen o vwerhen oma te ra vwọ riẹn nẹ ọ dia avwanre yen che brorhiẹn sẹ Jihova che vwo ghovwo orumwemwu-u! Dedena, o vwo emu ọvo ro fori nẹ avwanre brorhiẹn rọyen. Ọyen die? Ọ sa dianẹ ohwo ọvo gbe avwanre ku mamọ, ẹkẹvuọvo o de yovwunu je rẹ avwanre nẹ e vwo ghovwo ọyen. Ọ je sa dianẹ ọ yovwunu vwọ kẹ avwanre-e. Dedena, e ji se vwo ghovwo ohwo na je kpairoro vrẹ  oborẹ ohwo na ru avwanre e mi ji si ophu nẹ evun. Vwọrẹ uyota, ọnana guọnọ ọke vẹ ẹgbaẹdavwọn, ma rho ọ da dianẹ obo re ru avwanre na da avwanre mamọ. Uwevwin Orhẹrẹ ri September 15, 1994, da ta: “Wọ da reyọ vwo ghovwo orumwemwu, ọ dia ọnana mudiaphiyọ nẹ wọ rhọnvwephiyọ obo ro ruru na-a. Vwọ kẹ Onenikristi, evwoghovwo mudiaphiyọ ra vwọ yanjẹ erọnvwọn eje vwo vwẹ obọ ri Jihova. Ọyehẹ Oguẹdjọ esiri rẹ otọrakpọ vẹ odjuvwu ro che brorhiẹn ọsoso vwẹ ọke ro fori.” Diesorọ Jihova vwọ vuẹ avwanre nẹ a reyọ vwo ghovwo je yanjẹ erọnvwọn eje vwo vwẹ obọ rọyen?

8. Mavọ yen uruemu rẹ evwoghovwo vwo djephia nẹ e vwo ọdavwaro kpahen arodọnvwẹ ri Jihova?

⁸ A da reyọ vwo ghovwo jẹ e dje ọdavwaro phia. Vwẹ itẹ ọvo rẹ Jesu kperi, ọ da reyọ Jihova vwo dje onini ro vwo ghovwo odibo rọyen rọ riosa rọ sa hwa-a. Dedena, odibo re vwo ghovwo na se vwo ghovwo odibo ọfa rọ riosa rọye-en. (Mat. 18:23-35) Die yen itẹ ri Jesu na yono avwanre? Avwanre de ghini vwo ọdavwaro kpahen arodọnvwẹ rẹ Jihova djephia vwọ kẹ avwanre, ko che mu avwanre vwọ reyọ vwo ghovwo ihwo efa. (Une 103:9) Vwẹ ikpe evo re wanre Uwevwin Orhẹrẹ na de dje vwẹ idjerhe ọtiọna: “O toro ichabọ ra reyọ vwo ghovwo irivẹ avwanre re-e, a cha sa vwọ vwanvwe ichabọ rẹ Jihova reyọ vwọ ghovwo avwanre womarẹ Kristi-i.”

9. Oka rẹ ihwo vọ yen Jihova gbe arodọnvwẹ kẹ? (Matiu 6:14, 15)

⁹ Avwanre de vwo ghovwo ihwo, ke ji vwo ghovwo avwanre. Ihwo ri gbe arodọnvwe kẹ ihwo efa yen Jihova ji gbe arodọnvwẹ kẹ. (Mat. 5:7; Jems 2:13) Jesu nabọ dje ọnana phephẹn ọke ro vwo yono idibo rọyen obo ra nẹrhovwo. (Se Matiu 6:14, 15.) Jihova ji dje ẹkpo nana fiotọ jovwore womarẹ odibo rọyen Job. Eta ebrabra rẹ igbeyan ri Job erha, Eliphaz, Bildad, kugbe Zophar ta vwọ kẹ darọ mamọ. Jihova da vuẹ Job nẹ ọ nẹrhovwo vwọ kẹ ayen. Job vwọ nẹrhovwo kẹ ayen nu, Jihova de bruba vwọ kẹ.—Job 42:8-10.

10. Diesorọ a sa vwọ tanẹ ohwo ro phi ota phiyọ evun hwe oma rọyen? (Ẹfesọs 4:31, 32)

¹⁰ Ohwo ro phi ota phiyọ evun hwe oma rọyen. Jihova guọnọre nẹ avwanre si uphu nẹ evun je kpairoro vrẹ oborẹ ihwo efa ru avwanre rere avwanre se vwo vwo ẹwẹn re dọe. (Se Ẹfesọs 4:31, 32.) Jihova jiriro nẹ wo “jẹ ivuemiovwo vwo, rere wo jẹ ophu vwo.” (Une 37:8) Uchebro yena che fierere vwọ kẹ avwanre siẹrẹ e de ru nene. E de phi eta phiyọ evun, ọ sa so ekuoma vwọ kẹ ugboma vẹ iroro rẹ avwanre. (Isẹ 14:30) Jokaphiyọ nẹ ivun emiovwo wẹn che ru ohwo ru wo muophu kẹ na emu ọvuọvo-o, kerẹsiẹ rẹ ohwo da da ẹruan ye, ọtiọyen ọ je hepha, ohwo rọ darọ yen o kpokpo, ọ dia ohwo ọfa-a. Ọtiọyena, e de vwo ghovwo ihwo efa, jẹ avwanre ruẹse vwọ kẹ omobọ rẹ avwanre. (Isẹ 11:17) Avwanre che vwo ẹwẹn re dọe ji ru yovwinphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova siẹrẹ e de si uphu nẹ evun.

11. Die yen Baibol na ta kpahen orukeri? (Rom 12:19-21)

¹¹ Obọ ri Jihova yen osa ẹhwa hepha. Jihova je kẹ avwanre uturhi re vwo ru orukeri-i. (Se Rom 12:19-21.) Kidie nẹ avwanre gbare-e, jẹ ẹro rẹ avwanre vwo nẹ emu je fẹnẹ, avwanre che se brorhiẹn rọ gbare kirobo rẹ Jihova ruẹ-ẹ. (Hib. 4:13) Ọkiọvo dede, ẹro rẹ avwanre vwo nẹ emu yẹrẹ oborẹ oma ruẹ avwanre sa nẹrhẹ ọ bẹn re vwo brorhiẹn rẹ abavo. Womarẹ ẹwẹn ọfuanfon ri Jihova, Jems de si: “Ophu vẹ ota ọbrabra rẹ  ohwo rẹ akpọ cha fobọ shephiyọ uruemu esiri rẹ Ọghẹnẹ guọnọre-e.” (Jems 1:20) O mu avwanre ẹro dẹn nẹ Jihova ru obo re gbare ji brorhiẹn abavo.

12. Mavọ yen avwanre se vwo djephia nẹ a vwẹroso orhiẹn-abavo ri Jihova?

¹² Evwoghovwo djephia nẹ avwanre vwẹroso orhiẹn-abavo ri Jihova. A da yanjẹ emu eje vwo vwẹ obọ ri Jihova, jẹ avwanre djephia nẹ a vwẹroso Jihova nẹ o che phi oba phiyọ kemu kemu rẹ umwemwu hwarhiẹ rhe. Vwẹ akpọ kpokpọ ro ve phiyọ na, “a gbe karophihọ  . . . eyẹ iroro gbe” kọn kpo erọnvwọn ebrabra re phia wan re-e. (Aiz. 65:17) Ẹkẹvuọvo, siẹrẹ obo re ru avwanre na da da avwanre mamọ, a ghene sa kpairoro vrẹ ji si uphu nẹ evun? Jẹ e roro kpahen oborẹ ihwo evo se vwo ru ọtiọyen.

13-14. Die wo yono kpahen evwoghovwo vwo nẹ obo re phia kẹ Tony kugbe José rhe?

¹³ Iniọvo rẹ avwanre buebun rẹ ihwo efa gbeku brorhiẹn rẹ ayen vwọ kpairoro vrẹ ogbeku na dede nẹ obo re ru ayen na da ayen mamọ. Erere vọ yen te ayen obọ?

¹⁴ Tavwen Tony * rọ dia ubrakpọ ri Philippines ke rhe mrẹ uyota na vughe, ọ da rhe riẹn nẹ ọshare ọvo re se José yen hwe ọvo usun rẹ iniọvo rọyen ekpako ghwu. Vwẹ ọke yena, Tony ọyen ohwo rọ djoma ro ji gbozighi mamọ, ọ je guọnọ ru orukeri fikirẹ ughwu rẹ oniọvo rọyen na. Fikirẹ obo rẹ José ruru na, e de mu phiyọ uwodi je kanrọ. Ọke vwọ yanran, e de rhi si José vwo nẹ uwodi, Tony de ve nẹ ọyen cha guọnọ mu je teyọn hwe. Ọ da dẹ ọhwunu fikirẹ rọyen. Ọtiọyena, Tony da rhe ton uyono ri Baibol phiyọ vẹ Iseri ri Jihova. Ọ da ta, “Mi vwo yono na, me da rhe mrẹvughe nẹ ofori mi vwo ru ewene vwẹ uruemu mẹ ji te oborẹ mi ruẹ, ọnana ji churobọ si me vwọ kpairoro vrẹ ophu ọgangan mẹ.” Ọke rhi vwo te, Tony de bromaphiyame, ukuko na e de vwo mu ọkpako ukoko. Di roro obo ro gbere unu te ọ vwọ riẹn nẹ José ji bromaphiyame kerẹ odibo ri Jihova! Ọke rẹ ayen ihwo ivẹ vwọ mrẹ, ayen da gbanẹ ohwohwo sasasa, Tony da vuẹ José nẹ ọyen vwo ghovwo. Tony tare nẹ ọyen che se dje oka rẹ aghogho rẹ ọyen vwori kidie nẹ ọyen vwo  ghovwo-o. Uyota, Jihova ghini bruba vwọ kẹ Tony kidie o vwo owenvwe rọ vwọ reyọ vwo ghovwo.

15-16. Die wo yono kpahen evwoghovwo vwo nẹ obo re phia vwọ kẹ Peter vẹ Sue rhe?

¹⁵ Vwẹ ukpe ri 1985, Peter kugbe Sue vwọ hẹ uyono vwẹ Ọguan Ruvie, ibọmbu ọvo da sa siẹvuọvo. Ọshare ọvo yen phiro phiyọ Ọguan Ruvie na! Sue woma mamọ te ẹdia rẹ ọ rha mrorẹ ji nyẹme te-e. Ẹgba re vwo nyo ọrhe ji rhe-e. * Ọkieje yen Peter vẹ Sue vwọ nọ oma rayen nẹ, ‘Oka rẹ ohwo vọ yen se ru umwemwu ogbogbo tiọyena?’ Ikpe buebun vwọ wan nu, a da rhe mrẹ ohwo ro phi ibọmbu na phiyọ Ọguan Ruvie na, ọ dia odibo ri Jihova-a, e de muophiyọ uwodi je kanrọ vwẹ ẹdẹ rẹ akpọ rọyen eje yẹrẹ te ọke re che vwo siobọ no. Ọke ra vwọ nọ Peter vẹ Sue sẹ ayen vwo ghovwo ọshare na, ayen da ta: “Jihova yono avwanre nẹ e rhe si ophu nẹ evun je kpairoro vrẹ oborẹ ihwo ruẹ avwanre-e, ọ sa so ekuoma vwọ kẹ ugboma kugbe iroro rẹ avwanre. Ọtiọyena, ghwe vwo nẹ ọke rẹ ibọmbu na ghwa vwo sa nu, avwanre da rẹ Jihova nẹ ọ chọn avwanre uko vwo si ophu nẹ evun je kpairoro vrẹ obo re phiare na rere avwanre se vwo vwo ẹwẹn re dọe.”

¹⁶ Ọ lọhọre rẹ ayen vwọ reyọ vwo ghovwo? Ọ dia ọkieje-e. Ayen da je ta: “Ọkiọvo Sue da rioja fikirẹ omaẹkuọn na, ophu ko mu avwanre. Kidie avwanre rhe roro kpahọn ọkieje-e, ọtiọyena ophu avwanre kọ fobọ kpotọ. Vwọrẹ uyota, ọ da dianẹ ọshare ro phi ibọmbu phiyọ Ọguan Ruvie na kurhẹriẹ je rhe dia oniọvo, avwanre che rhiabọdede nẹ otọ rẹ ubiudu rẹ avwanre rhe. Obo re phiare na yono avwanre nẹ a da reyọ odjekẹ ri Baibol na vwo ruiruo, ọ nẹrhẹ ẹwẹn rẹ ohwo dia dọe, a mrẹ vwo dje ugbomọphẹ rọye-en! Avwanre riẹnre nẹ o rhe che kri-i Jihova che si omaẹkuọn eje no, ọnana nẹrhẹ ẹwẹn rẹ avwanre gan.”

17. Die yen obo rẹ Myra rhiẹromrẹ yono uwe kpahen evwoghovwo?

¹⁷ Myra rọvwọnre ji vwiẹ imitete ivẹ tavwen  ọ ke mrẹ uyota na vughe. Ọshare rọyen rhiabọreyọ uyota-a. Ọke vwọ yanran na, o de rhi gbe igberadja je yanjẹ orua rọyen vwo. Myra tare nẹ: “Ọke rẹ ọshare mẹ vwọ yanjẹ ovwẹ vẹ emọ rẹ avwanre ivẹ vwo, ọnana da so uguegue, ọmiaovwẹ vẹ ophu kẹ vwẹ, me je hanrhe oma mẹ, viẹ idiekpọvwẹ je mrẹ bẹnbẹn mi vwo vwo imuẹro kpahen obo re phiare na kirobo ro ji ruẹ ihwo efa siẹrẹ ohwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen de ku ayen phiyotọ.” Dedenẹ orọnvwe na vwoba re, jẹ ọ je da nẹ ẹ kurophiyotọ. Myra da je ta: “Ophu de rhi mu vwe emeranvwe buebun je me ro ẹnwan, me da rhe mrẹvughe nẹ ọnana che gbowọphiyọ oyerinkugbe mẹ vẹ ọ ri Jihova kugbe ihwo efa.” Myra tare nẹ ọyen de rhi si ophu nẹ evun je kpairoro vrẹ ọshare rọyen ri jovwo na, enẹna ọ rha guọnọ nẹ emu ọbrabra te oma-a. O rhẹro nẹ ẹdẹ ọvo ọ cha mrẹ Jihova vughe. Myra da nabọ tẹnrovi obaro na. Kidie nẹ ọyen ọvo yen yọnrọn emọ rọyen ivẹ na, ọ da vwẹ ukẹcha kẹ ayen vwọ dia idibo ri Jihova. Nonẹna, oma vwerhen Myra rọ vẹ emọ kugbe orua rayen vwọ ga Jihova.

18. Imuẹro vọ yen avwanre se vwo kpahen Jihova rọ dia Oguẹdjọ Rode na?

¹⁸ Mavọ yen o vwerhen oma te ra vwọ riẹn nẹ ọ dia avwanre yen vwo oghwa obo re che guẹdjọ rẹ ohwo ọvuọvo wa-an! Kidie nẹ Jihova yen Oguẹdjọ Rode na, Ọyen cha vwẹrote owian ọghanghanre nana. (Rom 14:10-12) Avwanre vwo imuẹro kokoroko nẹ ọkieje yen ọ cha vwọ reyọ iwan ọgbagba rọyen vwo brorhien rẹ obo ri yovwinrin vẹ obo re brare. (Jẹn. 18:25; 1 Ivie 8:32) O vwo ọke vuọvo ro che vwo ru obo re brare-e!

19. Die yen orhiẹn-abavo ri Jihova che muo vwo ru?

¹⁹ Avwanre rhẹro rẹ ọke rẹ Jihova che vwo phi oba phiyọ kemu kemu rẹ umwemwu vẹ jẹgba hwarhiẹ rhe. Vwẹ ọke yena, ko che si kemu kemu ro kpokpo avwanre eje no bẹdẹ. (Une 72:12-14; Ẹvwọ. 21:3, 4) A rha cha karophiyọ ayen ọfa-a. Avwanre vwọ hẹrhẹ ọke rẹ erọnvwọn nana eje che vwo rugba na, avwanre je kpẹvwẹ Jihova kidie ọ kẹ avwanre ẹgba ra sa vwọ vwẹrokere uruemu rẹ evwoghovwo rọyen.