გიშაგორილი მასალაშა გინულა

სარჩევშა გინულა

ოგურაფალ სტატია 25

იეჰოვა აკურთხენს თინეფს, მით პატიენს

იეჰოვა აკურთხენს თინეფს, მით პატიენს

„მუჭოთ იეჰოვაქ გაპატის მთელ გურით, თქვა ხოლო თეშ ქაპატით ართიანს“ (კოლ. 3:13).

ობირეში 130 მთელ გურით ქაპატით

შინაარს a

1. მუს ოპირ იეჰოვა თინეფს, მით ინანიენს?

 იეჰოვა რე ჩქინ გუმაჭყაფალ, კანონმდებელ დო მოსამართლე. თეწკუმა ართო, თინა ჩქინ მოჸოროფე ზეციერ მუმა რე (ფსალმ. 100:3; ეს. 33:22). იეჰოვაშ წოხოლე ქოფცოდენთ, მარა შურ დო გურით ქიმნანიენთ-და, თის შეულებ მაპატუან დო ქოთ ოკო, თეშ კეთება (ფსალმ. 86:5). ესაია წინასწარმეტყველს იეჰოვაქ ჸოროფათ უწუ: „თქვან ცოდვეფ ალიშფერ რდასინ ხოლო, თირცალო დერჩიალებ“ (ეს. 1:18).

2. მუშ კეთება შემლებნა, ნამდა მშვიდობიან ურთიერთობეფ მიღდან?

2 ჩქინ არასრულყოფილებაშ გურშენ არძა ვორთუთ დო იფჩიებუთ თიცალ მუდგარენს, მუთ შხვეფს გურს უწყუნუანს (იაკ. 3:2). თენა თის ვა ნიშნენს, ნამდა მეტო ვეშემლებნა თინეფწკუმა ხოლოშიან ურთიერთობა მიღდან. მუჟამსით პატიებას ქიდიბგურუანთ, თენა შემალებედან იჸი (იგავ. 17:9; 19:11; მათ. 18:21, 22). შხვეფ მუნეფიშ სიტყვეფით ვარდა საქციელით გურს ქელმოჭუანან, იეჰოვას ოკო, ქუვაპატუათ თინეფს (კოლ. 3:13). ჩქინ პატიებას ჯგირ შედეგეფ მაჸუნუ, მუშენდა იეჰოვა ხოლო „ბრელ მუდგარენს ქუმაპატიენა“ (ეს. 55:7).

3. მუს გუვარჩიენთ თე სტატიას?

3 თე სტატიას გუვარჩიენთ მუსხირენ არასრულყოფილ პიროვნებაშ შემთხვევას, მით მეჸუნდჷ იეჰოვაშ პატიებაშ მაგალითის. ნამ ცოდვაშ გურშენ ოკო ვეჩუათ უხუცესეფს? მუშენ ოკო იეჰოვას, შხვეფს ვაპატუათ? მუშ გურაფა შემლებნა თი და დო ჯიმალეფშე, მიდგას შხვეფქ გურ მანგარო ქელაჭვეს?

მუჟამსით ქრისტიან სერიოზულო აშენს

4. ა) მუჟამსით პიროვნება სერიოზულო შეცოდენს მუ ოკო აკეთას თიქ? ბ) მუ პასუხიშმგებლობა უღნა უხუცესეფს შემცოდველწკუმა დაკავშირებით?

4 მუჟამსით პიროვნება სერიოზულო აშენს, თენა უხუცესეფს ოკო უჩქუდან. თეცალ სერიოზულ ცოდვეფშე მუსხირენ მოშინაფილ რე 1 კორინთელეფიშ 6:9, 10-ის. სერიოზულ ცოდვა რე ღორონთიშ კანონიშ გინორთა. მუჟამსით ქრისტიან სერიოზულო ცოდენს, თიქ იეჰოვა ღორონთის ოკო ქოთხუას პატიება დო კრებაშ უხუცესეფს ხოლო ოკო ქუდურაგადუას (ფსალმ. 32:5; იაკ. 5:14). მუჭო შეულებნა უხუცესეფს ჩქინ მოხვარა? ცოდვაშ ბოლოშა პატიებაშ უფლება, ხვალე იეჰოვას უღჷ დო თენა შეიოლებერ რე გიშაჸიდირალიშ საშვალებათ. b იეჰოვაქ უხუცესეფს მიანდჷ პასუხიშმგებლობა, წმინდა წერილეფიშ საფუძველშა გეგნოჭყვიდან, დოსქიდუნ დო ვარ შემცოდველ კრებას (1 კორ. 5:12). თეცალ დროს თინეფქ შხვა მუდგარენეფწკუმა ართო, თე კითხვეფშე ხოლო ოკო დეფიქრან: შეგნებულო შეცოდუო თე პიროვნებაქ? ოცადუდუო თინა ცოდვაშ ფულუას? შხვა დროს ხოლო მიქცუო თაშ? მუთ არძაშ უმოს მნიშვნელოვან რე, ქინანიენსო შურ დო გურით? ქორენო შეიოლებერ, ნამდა იეჰოვაქ ქაპატუას? (საქ. 3:19).

5. მუ ჯგირ შედეგეფ მოჸუნს უხუცესეფშე მოხვარას?

5 მუჟამსით უხუცესეფ შემცოდველს შეხვადნა, ოცადნა თიჯგურა გადაწყვეტილება მიღან, მუნერით ზეცას უკვე მეღებულ რე (მათ. 18:18). მუ სარგებელს მიღენს კრება თე გადაწყვეტილებათ? თენა თხილანს კრებას, ნამდა მოუნანიებელ შემცოდველიშ არასწორ საქციელქ გლახათ ვემოქმედას იეჰოვაშ ძვირფას მსახურეფშა (1 კორ. 5:6, 7, 11—13; ტიტ. 3:10, 11). თექ შილებე მეხვარას შემცოდველს, ნამდა მინანუას დო მიღას იეჰოვაშ პატიება (ლუკ. 5:32). უხუცესეფ ლოცულენა მომნანიე შემცოდველშე დო იეჰოვას თხინა, ქიმეხვარას მუწკუმა ურთიერთობაშ დორთინაფას (იაკ. 5:15).

6. შილებენო იეჰოვაქ გარიცხულ პიროვნებას ქაპატუას? გენწყით

6 მუჟამსით უხუცესეფ ორწყენა, ნამდა შემცოდველ ვენანიენს, თინა კრებაშე ირიცხებ. შემცოდველ კანონს შეგნებულო ქიგნურთანს-და, უხუცესეფს ვეიაჩილითენა თიშა ცოდვაშ გლახა შედეგეფ. იეჰოვა ნებას არზენს მთავრობაშ წარმომადგენელეფს დო სასამართლოს, დასაჯან არძა, მით კანონს გინურთანს, ვა უღჷ მნიშვნელობა, ინანიენს დო ვარ თინა (რომ. 13:4). დროშ მიკულაშ უკულ პიროვნებაქ შილებე ქიმეხვადას მუშ არასწორ საქციელს, მთელ გურით მინანუას დო დოთირუას მუშ აზროვნება დო საქმეეფ, შედეგო იეჰოვა ქაპატიენს თის (ლუკ. 15:17—24). იეჰოვა თაშ იქციებ თიმწკუმა ხოლო, მუჟამსით პიროვნებას სერიოზულო აფჷ დაშებულ (2 მატ. 33:9, 12, 13; 1 ტიმ. 1:15).

7. მუ შემთხვევას შემლებნა ვაპატუათ თინეფს, მით გურს ელმოჭუანა?

7 გურშა ემქექუანა თიშ რჩქინა, ნამდა ჩქი ვა მაფნა გინაჭყვიდირალ ქაპატიენსო დო ვარ იეჰოვა შემცოდველს. მარა რე თიცალ საკითხეფ, მუთ ჩქი ოკო გინობჭყვიდათ. მაგალთო, შილებე პიროვნებაქ გურ მანგარო ქელმოჭუან, უკულ ბოდიშ ქომწუან დო პატიება ქოფთხუან, მარა შხვა შემთხვევას შილებე თეშე შუროთ ვა წუხენდას. თეცალ დროს შემლებნა გინობჭყვიდათ, თის გურ ვეგნუჸუნუათ დო ქუვაპატუათ. მუჟამსით გურ მანგარო მაფნა ელაჭვილ, ოპატიებელო შილებე დრო დო მონდომაქ დემესაჭირან. 1994 წანაშ 15 სექტემბერიშ „გინაჯინალ კოშკი“ იჩიებ: „მუჟამსით ვაპატიენთ თის, მიდგაქ გურ ელმოჭუეს, თენა ვა ნიშნენს, ნამდა თიშ ცოდვაშე თოლს ბწკურუნთ. ქრისტიანშო თენა ნიშნენს, ნამდა თე საქმე მთელ გურით იეჰოვას მივანდით. თინა რე მთელ სამყაროშ სამართლიან მოსამართლე დო შემლებნა დარწმუნებულ ვორდათ, ნამდა საჭირო დროს აღადგინენს სამართალს“. მუშენ ელამჩანა იეჰოვა, ვორდათ მპატიებელეფ დო მივენდათ თიშ სამართლიანობას?

მუშენ ელამჩანა იეჰოვა, ვორდათ მპატიებელეფ

8. მუჭო შემლებნა პატიებათ ვოძირათ, ნამდა იეჰოვაშ ჭყოლოფაშ მარდულეფ ვორეთ?

8 პატიებათ ვოძირანთ, ნამდა იეჰოვაშ მარდულეფ ვორეთ. ართ იგავს იესოქ იეჰოვა შეადარ ბატონს, ნამდგაქ მანგარ დიდ ვალ აპატუ მონას, მიდგას ვეშულებუდ თე ვალიშ დორთინაფა; მარა თე მონაქ ვაპატუ შხვას, ნამდგას უმოს ჭიჭე ვალ გეძუდ (მათ. 18:23—35). მუს მოგურუანა იესო თე იგავით? იეჰოვაშ გიმორჩქინელ ჭყოლოფაშ მარდულობა მიმეხვარებნა, შხვეფს ხოლო ქუვაპატუათ (ფსალმ. 103:9). წანეფიშ წოხოლე „გინაჯინალ კოშკის“ ჭარუდ: „ვა უღჷ მნიშვნელობა, მუსხიშა ვაპატიენთ შხვეფს, ჩქინ პატიებას დღას ვემიართე ღორონთიშ პატიებაშა, ნამდგას თინა ქრისტეშ გიშაყიდირალიშ საშვალებათ გიმირჩქინანს“.

9. მიშ მიმართ გიმირჩქინანს იეჰოვა ჭყოლოფას? (მათ. 6:14, 15)

9 შხვეფს ქუვაპატიენთ-და, იეჰოვა ხოლო მაპატიენა. თინა მოჭყოლოფე რე თინეფიშ მიმართ, მით ჭყოლოფას გიმირჩქინანს (მათ. 5:7; იაკ. 2:13). იესოქ თენა არგამათ ქუმოძირეს, მუჟამსით მუშ მოწაფეეფს ლოცვა დაგურუ (წეკითხით მათეშ 6:14, 15). თეს იობშა რაგადებულ იეჰოვაშ სიტყვეფშე ხოლო ბგურაფლენთ. თე ართგურ ქომოლკოჩის მანგარო აფუდ გურ ელაჭვილ მუშ სუმ მეგობარ ელიფაზ, ბილდად დო ცოფარიშ მწარე სიტყვეფშე. იეჰოვაქ იობის უწუ, ულოცებუდკო თინეფშო. მუჟამსით იობიქ თაშ მიქცუ, იეჰოვაქ აკურთხჷ თინა (იობ. 42:8—10).

10. მუშენ ვოცილუთ ჩქინ დუდის გურმოულირო დოსქილადათ? (ეფეს. 4:31, 32)

10 გურმოულირო დოსქილადათ ჩქინ დუდის ვოცილუთ. იეჰოვას ოკო, გეფხარათ თი შინაგან სიმშვიდეთ, ნამუთ გურიშმოულაშ ჩათხინაფას მოჸუნს (წეკითხით ეფესოელეფიშ 4:31, 32). თინა ელამჩანა: „მიოტე გაჟღამება დო გურიშმოულა“ (ფსალმ. 37:8). თე რჩევაშ მეჸუნა გონივრულ რე, მუშენდა გურიშმოულას ვეჩეფთხინუანთ-და, შილებე თექ ჩქინ ფიზიკურ დო ემოციურ ჯამრთელობას ეცილას (იგავ. 14:30). მუჭოთ შხამიშ შუმა ხვალე ჩქი მეცილებნა დო ვართ შხვას, თეშნერო, გურიშმოულა ხოლო ჩქი მოცილნა დო ვართ თის, მიდგაქ მოწყინებაფეს. თაშ ნამდა, შხვეფიშ პატიებათ კინ ჩქინ დუდის ვოხვარუთ (იგავ. 11:17). შედეგო მაღვენუნა შინაგან სიმშვიდე დო შემალებენა იეჰოვაშ მსახურებაშ გაგრძელება.

11. მუს იჩიებ ბიბლია მანგიორიშ გინოგაფაშენ? (რომ. 12:19—21)

11 მანგიორიშ გინოგაფა იეჰოვაშ საქმე რე. იეჰოვას ჩქინდა ვამუჩამ უფლება, მანგიორ გინუგათ თის, მიდგაქ დამშუეს (წეკითხით რომაელეფიშ 12:19—21). ღორონთიშ გინაწონს, ჩქი ბრელ მუთუნ ვეშემლებნა, თეს გეძინელ, არასრულყოფილეფ ვორეთ, ათეშენ იეჰოვაცალო სამართლიანო ვეგნმაჭყვიდირენა საკითხეფ (ებრ. 4:13). მინშა ემოციეფს ვარზენთ საშვალებას, მეცილან სამართლიან გადაწყვეტილებაშ მეღებას. იეჰოვაქ იაკობის ოჭარაფუ: „კოჩიშ რისხუა ოცილ ღორონთიშ სიმართლეს“ (იაკ. 1:20). შემლებნა დარწმუნებულ ვორდათ, ნამდა იეჰოვა ირფელს სწორას გაკეთენს დო სრულყოფილ სამართალს დამყარენს.

ჩეფთხინუათ გურიშმოულა დო გაჟღამება. ჩქინ პრობლემეფ იეჰოვას გეგნოფჩათ. თინა გეგშასწორენს ცოდვაშ შედეგო მეღებულ არძა ზარალს. (ქოძირით აბზაც 12)

12. მუჭო შემლებნა ვოძირუათ, ნამდა ვონდუთ იეჰოვაშ სამართალს?

12 პატიებათ ვოძირანთ, ნამდა ვონდუთ იეჰოვაშ სამართალს. საჭირო რე, ჩქინ პრობლემა იეჰოვას გეგნოფჩათ. თეშნერო ქუვოძირანთ, ნამდა ბჯერა, შხვაშ დუნაშებუთ მეღებულ ემოციურ ჭუას იეჰოვა დამთხინუანა. თიშ დუნაპირებ ახალ ქვეყნიერებას ულირს მოხვალამირ გურსაჭუო შემთხვევეფს „მითინ ვეგიშინანს დო თენა გურს ხოლო ვეშუწუხენს მითინს“ (ეს. 65:17). მარა ქორენო შეიოლებერ, ჩეფთხინუათ გურიშმოულა, მუჟამსით მანგარ ჭუას მუმორინუანა? ქობძირათ, მუჭო გიშურთჷ თექ ნამთინეს.

კურთხევეფ ნამუთ პატიებას მოჸუნს

13, 14. მუ დიგურეთ პატიებაშ გურშენ ტონიშ დო ხოსეშ შემთხვევაშე?

13 ბრელ ჩქინ ქრისტიან და დო ჯიმაქ გინოჭყვიდ, თიმწკუმა ხოლო აპატუკო შხვეფს, მუჟამსით თინეფიშ მოქმედებაქ მანგარო ჭუა მიორინუ. მუ კურთხევეფ მიღეს თინეფქ თაშ მოქციებათ?

14 ფილიპინებს მახორუ ტონის, c ჭეშმარიტებაშ გაგებაშახ ბრელ ხანით ადრე ჯიმა დუჸვილეს. თიქ ქიგეგ, მის აფუდ მუშ ჯიმა ჸვილირ. მაჸვილარს ხოსე ჯოხოდ. თიმ დროს ტონი მანგარ აგრესიულ რდჷ დო მანგიორიშ გინოგაფა ოკოდ. ხოსე ციხეს ქუდახუნეს. თიქ ციხეშე გითილუნ, ტონიქ დიფუჩუ, ნამდა დოგორუნდჷ დო დოჸვილუნდჷ მუშ ჯიმაშ მაჸვილარს. თეშო იარაღ ხოლო ქიჸიდ. ეშობას იეჰოვაშ მოწმეეფწკუმა ბიბლიაშ გურაფა ქიდიჭყჷ. ტონი იჩიებ: „ბიბლიაშ გურაფაშ დროს ქიმეფხვად, ნამდა ოთირალ მაფუდ ჩქიმ ცხოვრებაშ წეს, მუდგაშა გურიშმოულაშ ჩათხინაფა ხოლო მიშეშ“. უკულ თიქ დინათ დო ჭიჭე ხანშა უხუცესო დენიშნჷ. წერმიდგინით, მუჭო გუკვირდუდ თის, მუჟამსით ქიგეგენდჷ, ნამდა ხოსე ხოლო იეჰოვაშ მოწმეთ გინორთედ! შეხვალამაშ დროს თინეფქ ქახუტოლეს ართიანს. ტონიქ ხოსეს უწუ, ნამდა პატიებულ აფუდ თიშა. მუჭოთ თინა იჩიებ, პატიებაქ ნინათ ვეიჭარენ ფერ ხიოლ მოუღ. მუჭოთ იძირენ, იეჰოვაქ აკურთხჷ თინა თეშ გურშენ.

პიტერ დო სიუშ მაგალით მოძირანა, ნამდა შემლებნა ჩეფთხინუათ გურიშმოულა დო გაჟღამება (ქოძირით აბზაცეფ 15, 16)

15, 16. მუ დიგურეთ პატიებაშ გურშენ პიტერ დო სიუშ შემთხვევაშე?

15 1985 წანას პიტერ დო სიუ კრებაშ შეხვალამას ოსწრუდესინ თეშ მანგარ აფეთქებაქ ქუმოხვად. მიდგარენ კოჩის დარბაზშა ბომბა ქიმლუდვალ. თეშ შედეგო სიუს თოლ სინთექ დო ჸუჯიშ რჩქილაქ დაკორდჷ დო მუთუნიშ შურს ხოლო ვა გინაფლენდჷ. d პიტერ დო სიუს უკვენდეს, „მუნერ უბადო ოკო რდე კოჩ, თეცალ მუდგარენ გაკეთენ?“. წანეფიშ უკულ თე კოჩ ოჭოფეს დო სამუდამო პატიმრობა ქიმუსაჯეს. მუჟამსით პიტერ დო სიუს ოკითხუდეს, ქაპატის დო ვარ თე პიროვნებას, თინეფ თეშნერ პასუხის ირზენდეს: „იეჰოვა მოგურუანა, ნამდა გურიშმოულას ვეჩეფთხინუანთ-და, თექ შილებე დუმაზარალან ფიზიკურო, ემოციურო დო ფსიქოლოგიურო. თე შემთხვევაშ უკულ ხეთეშე ქიდიბჭყით იეჰოვაშა თიშ თხუალა, ნამდა ქიმმეხვარესკო რისხუაშ დო ჟღამიშ ჩათხინაფას დო ცხოვრებაშ მშვიდას გაგრძელებას“.

16 პიტერ დო სიუშო ადვილ ვა რდჷ თი კოჩშა პატიება. თინეფ იჩიებნა: „მინშა, მუჟამსით სიუ წვალენს მუშ ტრამვეფიშ გურშენ, გურ მუმალენა, მარა ვოცადუთ, თეშენ ვეფიფქრათ. შედეგო, გლახა გრძნობეფ ხეთეშე მეთხიებნა. ალალას შემლებნა ფთქუათ, ნამდა თეშ მაკეთებელქ მუთუნ დროს იეჰოვაშ მოწმეთ გინირთ-და, თის შურ დო გურით მიბღენთ. თე შემთხვევაქ ქუდმოგურეს, ნამდა წარმოდგენა ხოლო ვეშემლებნა, მუზმა ოღალშე მათავისფალენა ბიბლიურ პრინციპეფ. თიშ რჩქინა ხოლო ემქექუანა გურშა, ნამდა იეჰოვა მალას დომრთინუანა ირფელს, მუთ ვოდინეთ“.

17. მუ დიგურეთ პატიებაშ გურშენ მაირაშ შემთხვევაშე?

17 მაირაქ ჭეშმარიტება თიშ უკულ გეგჷ, მუთ უკვე დაქორწინებულ რდჷ დო ჟირ ბაღანა ჸუნდჷ. თიშ ქომონჯიქ, ნამუთ ვა რდჷ ჭეშმარიტებას, უღალატ თის დო ოჯახ ქიდიტუ. მაირა იჩიებ: „მუჟამსით ჩქიმ ქომონჯიქ მა დო ბაღანეფ ქუდომტუეს, არძა თი გრძნობას ართათ ბგინაფლენდჷ, მუდგას საჸოროფო ადამიანიშ ღალატიშ უკულ გინაფლენა. ვა ბჯერდჷ, ნამდა თენა დასურო ხვადუდ. შეწუხებულ ვორდჷ, მნარღენდჷ, ჩქიმ დუდის გებდვანდჷ ბრალს დო გურ ხოლო მუმალედ“. მართალ რე, თინეფქ ართიანს ჩეთხის, მარა ღალატიშ შედეგო მეღებულ ჭუა ვა დინაფე. მაირა აგრძელენს: „თე გრძნობეფ თუთეფს იგრძელებუდ დო სვანჯის მიდინუანდჷ. ბგინაფლენდჷ, მუჭო გილმელებუდ ურთიერთობა იეჰოვაწკუმა დო შხვეფწკუმა“. მარა ასე თინა იჩიებ, ნამდა მეტო ვა რე გურმოულირ მუშ ყოფილ ქომონჯშე დო ვართ მუთუნ გლახა ოკო თიშო. მაირას მთელ ყურადღება მომავალშა აფჷ გინოღალირ დო იმენდ უღჷ, ნამდა მუშ ყოფილ ქომონჯ აკა დღას დეახლოებ იეჰოვას. თიქ მუშ სქუალეფ ხვალე მორდჷ იეჰოვაშ მსახურეფო. ასე თინა, თიშ სქუალეფ დო თინეფიშ ოჯახეფ ართო ომსახურნა იეჰოვას.

იეჰოვაშ სრულყოფილ სამართალ

18. მუშა შემლებნა ვორდათ დარწმუნებულ?

18 მუშმაჯგირა რე, ნამდა ჩქი ვა მაფნა გინაჭყვიდირალ, მიქ მუჭო გესამართლას. მუჭოთ არძაშ უჯგუშ მოსამართლე, იეჰოვა ქიმკაჯინე თე მნიშვნელოვან საქმეს (რომ. 14:10—12). შემლებნა სრულას ვორდათ დარწმუნებულ, ნამდა თინა ირო სწორ დო არასწორიშ გურშენ მუშ სრულყოფილ ნორმეფით ასამართლენს (დაბ. 18:25; 1 მეფ. 8:32). იეჰოვა დღას ვემიქციებ უსამართლოთ!

19. მუს მომღანა იეჰოვაშ სრულყოფილ სამართალ?

19 შურ მოლნა თი დროშ მოულაშა, მუჟამსით იეჰოვა ადამიანიშ არასრულყოფილებაშ დო ცოდვაშ არძა გლახა შედეგის გეგშასწორენს. თიმწკუმა ჩქინ ფიზიკურ დო ემოციურ ჭუა ჭიე-ჭიეთ მედინუ (ფსალმ. 72:12—14; გამოცხ. 21:3, 4). გურს მეტო ვეშემწუხენა ულირს მოხვალამირ გლახა შემთხვევეფიშ გოშინა. მანგარ მარდულ ვორეთ, ნამდა თე დღაშ მოულაშახ იეჰოვაქ ქომჩეს საშვალება, მივაჸუნათ თიშ მაგალითის დო ვორდათ მპატიებელეფ.

ობირეში 18 გიშაჸიდირალიშ მარდიელეფი

a იეჰოვას ოკო, აპატუას თინეფს, მით ინანიენს. ჩქი, მუჭოთ ქრისტიანეფს, მოკონა, მივაჸუნათ თიშ მაგალითის დო ქუვაპატუათ შხვეფს, მუჟამსით გურს ელმოჭუანა. თე სტატიას გუვარჩიენთ ჟირნერ ცოდვას: პირველ, ცოდვა, ნამუთ შემლებნა ჩქი პირადო ვაპატუათ დო მაჟია, ცოდვა, ნამდგაშ გურშენ უხუცესეფს ოკო ვეჩუათ. თეწკუმა ართო, გუვარჩიენთ, მუშენ ოკო იეჰოვას, ართიანს ვაპატუათ დო შედეგო მუ კურთხევეფს მიბღენთ.

b ქოძირით 1996 წანაშ 15 აპრილიშ „გინაჯინალ კოშკი“, „კითხვა დო პასუხი“ [რუს.].

c ნამთინე სახელ თირელ რე.