1. Nkia mambu wantu betoma mwenanga o wonga?

 BADIKA e nona ilende ya wantu bamona kala wonga muna zingu kiau. Mpangi Nestor yo nkaz’andi María, bazola kwenda sadila kuna kuvuidi ateleki ayingi o mfunu. * Muna lungisa e kani diadi, diavava vo bavevola e zingu kiau. Kansi, wonga bakala wau kana vo bekala ye kiese muna zingu wau ke bekala ye nzimbu zayingi ko. Vo i mpangi Biniam, wau vo muna nsi yasima e salu kieto kezingilanga, vava kakituka Mbangi a Yave wabakula vo e nzengo zazi lubangamu zikuntwasila. Wabakama kikilu kwa wonga. Kansi, e diambu diasunda kumwesa wonga i zaya una yitu yandi badi kumbadikila wau kakotele muna dibundu diampa. Mpangi Valérie wasoloka ye kimbevo kiampasi kia câncer, yo yantika vava dotolo dilenda kumpasula lembi kulula o nkanikinu wa Bibila mu kuma kia menga. Kalukatikisu ko vo wamona wonga yo yindula vo fwa kefwa.

2. Ekuma tufwete sila ngolo za sunda o wonga weto?

² Nga wawanana kala ye diambu diamwesa o wonga? Ndonga muna yeto twawanana diau kala. Avo ke tusidi ngolo ko za sunda o wonga weto, tulenda baka nzengo zambi yo fwasa e ngwizani eto yambote yo Yave. I diau Satana kazolele. Ovavanga mpe sadila wonga muna kutufila twakolamena e nsiku mia Yave kumosi yo nkanikinu wa samuna e nsangu zambote. (Lus. 12:17) Satana muntu ambi kikilu, nkwa nsoki ye ovuidi nkuma muna sadila e ndekwa zazi. Kansi, olenda kwaku kuyitanina. Aweyi olenda wo vangila?

3. Nkia diambu dilenda kutusadisa mu sunda o wonga?

 ³ Vava tukalanga ye ziku vo Yave zola kekutuzolanga ye una mpe ku sambu dieto, Satana ke kutumwesa wonga ko. (Nku. 118:6) Kasikil’owu, o nsoneki a Nkunga 118 mambu mayingi mampasi kawanana mau. Mbeni zayingi kakala zau, akaka muna yau akwa tunda (tini kia 9, 10). Ezak’e ntangwa, ntokani zayingi kakalanga zau (tini kia 13). Wasembwa mpe kwa Yave (tini kia 18). Kana una vo i wau, o ntozi a nkunga wau wayimbila vo: “Kimona wonga ko.” Nki kiansadisa mu lembi mona wonga? Wazaya wo vo kana una vo Yave wa Se diandi dia zulu wansemba, zola katoma kunzolanga. Ntozi a nkunga wakala ye ziku vo, kana nkutu nkia diambu diampasi kewanana diau, o Se diandi dianzodi okwamanana kunsadisa.—Nku. 118:29.

4. Avo tukwikilanga vo Nzambi zola kekutuzolanga, nkia wonga tulenda sunda?

⁴ Diamfunu twayikwikidisanga vo Yave otoma zolanga konso muntu mu yeto. Ediadi dikutusadisa mu sunda wonga wa mambu tatu: (1) wonga wa lembi lungisa e nsatu za esi nzo eto, (2) wonga wa wantu ye (3) wonga wa lufwa. E nona ya ampangi ana tuyikidi kala muna tini kiantete, basunda o wonga bamonanga kadi bakala ye ziku vo Yave zola kekubazolanga.

5. Nkia mambu malenda toma tokanesa se yovo ngudi? (Tala e foto dia fukwa.)

⁵ O se yovo ngudi una vo Nkristu, osiang’e ngolo muna lungisa e mbebe kena yau yalunga-lunga esi nzo andi. (1 Tim. 5:8) Avo u se yovo ngudi, nanga mu kolo kia vuku watomene tokana kana vo okatulwa mu salu yovo ve. Nanga watokane mu zaya vo diampasi dikala mu vua madia mu kuma kia esi nzo aku yo kwamanana futila e nzo. Nanga wamona mpe wonga yo yindula vo avo okatwilu mu salu, diampasi dikala mu solola e salu kiankaka. Yovo nze mpangi Nestor yo María, ana tuyikidi kala, nanga lukatikisu una lwau muna vanga e nsobani muna salu kiaku yo kala ye nzimbu zakete muna zingu. Satana osadilanga mambu mama mu fila mpangi zayingi mu yambula sadila Yave mu kuma kia wonga.

6. Nkia diambu Satana kezolanga vo kwakwikila?

⁶ Satana ovavanga kutukwikidisa vo Yave ke kutuzolanga ko ye ke kutusadisa ko muna lungisa e nsatu za esi nzo eto. Muna kuma kiaki, tulenda mona vo tufwete vanga mawonso kimana twalembi katulwa mu salu yo kulula nkutu e nkanikinu mia Bibila.

7. Nkia diambu o Yesu katusikidisa?

⁷ O Yesu ona tomene zaya Se diandi ke mu muntu ankaka ko, watusikidisa vo o Nzambi eto, ‘ozeye mana tuvuidi o mfunu una nkutu ke twanlombele ko.’ (Mat. 6:8) Yesu ozeye wo vo Yave wakubama kekalanga muna lungisa e nsatu zeto. Wau vo tu Akristu, yeto tu wan’a Nzambi. Yave i Se dieto, tulenda kala ye ziku vo ovanga dina kevovesanga kwa mase mawonso vo bavanga, nze una wasonama muna 1 Timoteo 5:8.

8. (a) Nki kilenda kutusadisa mu sunda o wonga wa lembi lungisa e nsatu za esi nzo eto? (Matai 6:31-33) (b) Nze una usonganga e foto, aweyi tulenda tanginina akazi ana bakayane madia mau ye mpangi ankento?

⁸ Avo tuna ye ziku vo Yave zola kekutuzolanga kumosi ye esi nzo eto, tukwikila mpe vo okutuvana e lekwa tuvuidi o mfunu muna zinga. (Tanga Matai 6:31-33.) Yave wakubama kena muna kutuvana ina tuvuidi o mfunu. Kieleka, yandi i Mvani osundidi. Vava kasema o ntoto, mayingi diaka kavanga, katuvana kaka ko e lekwa tuvuidi o mfunu muna zinga. Kuna zola kwawonso, wazadisa o ntoto ye ulolo wa lekwa ikututwasilanga e kiese.  (Tuku 2:9) Kana nkutu vo ezak’e ntangwa lekwa ina tuvuidi o mfunu kaka tuna yau muna zinga, diambote mu sungamena vo tuna ye lekwa yayi kadi Yave utuvene yo. Yave ke funganga ko muna kutuvana ina tuvuidi o mfunu. (Mat. 6:11) Tufwete sungamenanga vo konso lekwa yovo mavua twasisa muna kuyivana muna salu kia Yave, ke ilendi tezaneswa ko ye lekwa ina Nzambi eto anzodi kekutuvananga owau ye ina kekutuvana kuna sentu. I diau mpangi Nestor yo nkaz’andi María babakula.—Yes. 65:21, 22.

9. Nkia diambu tulenda longoka muna nona kia mpangi Nestor yo María?

⁹ Mpangi Nestor yo nkaz’andi María zingu kiambote bakala kiau kuna Colômbia. Bavova vo: “Twakala ye ngindu za vevola e zingu kieto yo wokesa e salu kieto kia umbangi. Kansi, wonga twakala wau yo tokana kana vo tukala ye kiese muna zingu avo tukedi kaka ye nzimbu zakete.” Nki kiabasadisa mu sunda o wonga? Bayindula e mpila zayingi zina Yave kekubasongelanga o zola. Wau bakala ye ziku vo Yave okwamanana kubalunga-lunga, bayambula e salu kiabafutanga e nzimbu zayingi. Bateka e nzo au yo yaluka kuna zunga kiankaka muna nsi au, kuna kwavuanga ateleki ayingi a Kintinu o mfunu. Aweyi bemonanga mu kuma kia nzengo zau? Mpangi Nestor wavova vo: “Twamona e ziku kia mvovo mina muna Matai 6:33. Ke tukondwanga lekwa ko. Owau, zingu kiakiese tuna kiau.”

10. Ekuma wantu bemwenanga wonga wa akwau?

¹⁰ Tuka Adami yo Eva bakolamena Yave, wantu bevanganga e mbi kwa muntu yo nkwandi. (Kim. 8:9) Kasikil’owu, wantu besadilanga e wisa kiau mu mpila yambi, yimpumbulu bevanganga mambu mansoki, wan’a sikola besevanga yo veza akwau ye wantu akaka nkutu bebangikanga yovo wanda esi nzo au. Muna kuma kiaki, ke tusivikanga ko vava wantu bemonanga wonga wa akwau. Aweyi Satana kesadilanga o wonga tumonanga wa akweto?

11-12. Aweyi Satana kesadilanga o wonga tumonanga wa akweto?

¹¹ Satana osadilanga o wonga wa wantu muna kutufila mu yambula samuna e nsangu zambote yovo yambula vanga mambu mankaka mana Yave kekutulombanga. Satana ofilanga ayadi muna sima e salu kieto yo kutubangika. (Luka 21:12; Lus. 2:10) Mu nza yayi ya Satana, wantu ayingi besayanesanga nsangu  zaluvunu mu kuma kia Mbangi za Yave. Awana bekwikilanga muna nsangu zazi zaluvunu, bekutusevanga yovo nkutu kutuzonzesa. (Mat. 10:36) Nga e ndekwa Satana kesadilanga zampa kwa yeto? Ve kikilu. Tuka muna tandu kiantete, Satana wasadila kala e ndekwa zazi muna bangika selo ya Yave.—Mav. 5:27, 28, 40.

¹² O wonga wa bangikwa kwa ayadi, ke zau kaka ko i ndekwa kesadilanga o Satana. Kuna kwa akaka, vena ye diambu disundidi kubamwesa o wonga, ke mu bangikwa ko yovo wandwa. Vava bekitukanga Mbangi za Yave, bemonanga o wonga wa una e yitu yau bebadikila e ludi. Betoma zolanga e yitu yau ye bazolele vo oyau mpe bazaya yo zola Yave. Betoma kendalalanga vava yitu yau bekondwanga Nzambi aludi luzitu kumosi ye selo yandi. Ezak’e ntangwa, e yitu ana bekalanga abangiki, kuna kulanda bekitukanga selo ya Yave. Kansi yindula vo yitu yeto batubembwele mu kuma kia sambila Yave. Adieyi tuvanga?

13. O kala ye ziku vo Nzambi otoma kutuzolanga, aweyi dilenda kutusadisila mu zizidila lubangamu lwa yitu yeto? (Nkunga 27:10)

¹³ E mvovo miasonama muna Nkunga 27:10 mialufiaulwisu kikilu. (Tanga.) Vava tusungamenanga una Yave ketoma kutuzolelanga, ke tumona wonga wa lubangamu ko, kana nkutu vo yitu yeto batubembwele. Tuna ye ziku vo, Yave osenda luzindalalu lweto. Yave okutuvana lekwa yawonso tuvuidi o mfunu muna zinga, okutusadisa mu kala ye kiese yo luvuvamu yo kwamanana kumfinama. Ke vena muntu ko olenda kutuvana e lekwa yayi avo ke Yave ko. I diau kabakula mpangi Biniam, ona tuyikidi kala.

14. Adieyi olongokele muna nona kia mpangi Biniam?

¹⁴ Mpangi Biniam wakituka Mbangi a Yave kana una vo wazaya wo vo bangikwa kebangikwa kwa ayadi a nsi andi. Ozaya vo Yave zola kenkuzolanga diasadisa mpangi Biniam mu sunda wonga wa wantu. Wavova vo: “Yabangikwa kikilu muna mpila kiayindulanga ko. E lubangamu yatoma mwena o wonga, ke lubangamu lwa ayadi ko, kansi lwa yitu yame. Wonga yakala wau kadi e nzengo zame za kituka Mbangi a Yave zadi kendeleka se diame ona wakala vo ke Mbangi a Yave ko yo fila e yitu yame mu yambula kunzitisa.” Kansi, mpangi Biniam wakala ye ziku vo Yave olunga-lunganga awana kezolanga. Wavova vo: “Yayindula una Yave kasadisila mpangi zankaka mu sunda e mpasi zakondwa e nzimbu, zizidila kitantu  ye lubangamu. Nzeye wo vo avo nkwamanene songa e kwikizi muna Yave, sambula kekunsambula. Konso ntangwa yasiwanga mu pelezo yo toma wandwa, yamonanga una Yave kekutusadisilanga muna kolo kiampasi avo tusikidi ye kwikizi muna yandi.” Kieleka, Yave wakituka Se kuna kwa mpangi Biniam. E selo ya Yave mpe bakituka se yitu yandi.

15. Ekuma ke dinina diambi ko mu mona o wonga wa lufwa?

¹⁵ E Bibila kivovanga vo o lufwa i mbeni. (1 Kor. 15:25, 26) Tulenda telama o moyo wau tuzeye wo vo konso ntangwa tulenda fwa, mu sungula avo yeto kibeni yovo muntu tutoma zolanga una mu mpasi za lufwa. Ekuma tumwenanga wonga wa lufwa? Kadi Yave watuvanga yo luzolo lwa zinga yakwele mvu. (Kim. 3:11) O kala ye tezo mu kuma kia wonga wa lufwa dilenda kutusadisa mu tanina e zingu kieto. Kasikil’owu, dilenda kutukasakesa mu baka e nzengo za dia madia malenda kututwasila vimpi wambote, kala ye fu kia nana e nitu, landa luludiku lwa madotolo ye nua e nlongo avo batusonekene mio yo lembi sia e zingu kieto mu vonza.

16. Aweyi Satana kesadilanga wonga tukalanga wau wa lufwa?

¹⁶ Satana ozeye wo vo tutoma yangalelanga e zingu kieto. Ovovanga vo tuvana yawonso tuna yau kana nkutu ngwizani eto ambote yo Yave muna vuluza e mioyo mieto. (Yobi 2:4, 5) Kansi, dina Satana kevovanga ke dialudi ko. Wau vo “una yo nkuma wa twasa lufwa,” Satana osadilanga o wonga tukalanga wau wa lufwa una vo ke wambi ko muna kutufila twabembola Yave. (Ayib. 2:14, 15) Ezak’e ntangwa, awana bena kuna nsi a wisa kia Satana bevavanga kutuvonda avo ke tuzolele yambula sadila Yave ko. Kuna diak’e sambu, Satana olenda sadila e kimbevo tuna kiau yo kutufila mu kulula e nsiku mia Yave. Madotolo yovo yitu yeto bena vo ke Mbangi za Yave ko balenda kutukomekena mu tambulwila vutulwa o menga. Yovo muntu ankaka olenda vava kutukwikidisa mu tambulwila mawuku malenda kulula e nkanikinu mia Bibila.

17. Landila e sono kia Roma 8:37-39, ekuma ke tufwete mona wonga wa lufwa?

¹⁷ Kana una vo ke tuzolanga fwa ko, tuzeye wo vo kana nkutu tufwidi, o Yave ke yambula kutuzola ko. (Tanga Roma 8:37-39.) Vava akundi andi befwanga, Yave okwamanananga kubalunda muna nyindu andi nze yau bakinu o moyo. (Luka 20:37, 38) Una ye tima dia kubafutumuna. (Yobi 14:15) Yave ntalu ayingi kafuta kimana ‘twavua moyo a mvu ya mvu.’ (Yoa. 3:16) Tuzeye una Yave ketoma kutuzolelanga yo kutulunga-lunga. Muna kuma kiaki, vana fulu kia bembola Yave vava tubakamanga kimbevo kiangolo ngatu vumiswa vo vondwa tuvondwa, tufwete bunda e vuvu vo Yave okutuvana ngangu, nkuma yo lufiaulwisu. I diau kikilu mpangi Valérie yo nkaz’andi bavanga.—Nku. 41:3.

18. Nkia diambu olongokele muna nona kia mpangi Valérie?

¹⁸ Vava kakala ye kimbuta kia mvu 35, mpangi Valérie wasoloka ye kimbevo kiampasi kikilu kia câncer. Badika una o zola kwa Yave kwasadisila mpangi Valérie muna sunda o wonga wa lufwa. Wavova vo: “Vava dotolo kanzayisa vo kimbevo kia câncer ngina kiau, e zingu kieto kiasoba vana vau. Lupasu lwampwena yavuanga o mfunu muna vuluka. Twamokenanga ye madotolo mayingi, kansi yau awonso ke batambulwila ko muna kumpasula lembi vutulwa o menga. Yabakama kwa wonga, kansi wau vo kiazola kulula e nkanikinu a Nzambi ko, kiatambulwila vutulwa menga ko. Muna zingu kiame kiawonso, Yave wasonganga  vo watoma kunzolanga. Muna kolo kiakina, yakala ye lau dia songa o zola kwame muna Yave. Konso ntangwa yatambulanga e nsangu zambi kwa madotolo, diakumikanga e nzengo zame za yangidika Yave yo lembi yambula vo Satana kasunda. Kuna kwalanda, yapasulwa mu mpila yambote lembi vutulwa menga. Kana una vo kimbevo kiame kiakinu, Yave okwamanananga kutuvana yawonso tuvuidi o mfunu. Kasikil’owu, vitila yabakama kimbevo kiaki, muna lukutakanu lumosi lwa nsuk’a lumingu, twalongoka e longi diakala yo ntu a diambu: ‘Zizidila Mpasi za Tandu Kiaki Kuna Unkabu.’ * E longi diadi diatufiaulwisa kikilu. Mono yo nkaz’ame, twatanganga yo tangulula e longi diadi. Malongi nze mama, kuyivana muna salu kia umbangi yo kwendanga muna tukutakanu, diatusadisa mu kala ye luvuvamu lwa ntima yo baka e nzengo zambote.”

19. Adieyi divangama ke kolo ko?

¹⁹ Muna lusadisu lwa Yave, Akristu omu nza yawonso besundanga mambu mampasi yo telamena Nkadi ampemba. (1 Pet. 5:8, 9) Ngeye mpe olenda sunda mambu mampasi. Ke kolo ko, Yave okanikina Yesu ye awana keyala yau mu ‘fwasa mavangu ma Nkadi ampemba.’ (1 Yoa. 3:8) I bosi, o nkangu a Nzambi ova ntoto ‘ke umona diaka wonga wa konso lekwa ko.’ (Yes. 54:14; Mika 4:4) Ekolo tuvingilanga e ntangwa yayi, tuzolele vanga e ngolo mu sunda konso wonga tumonanga.

20. Nki kikutusadisa mu sunda o wonga tumonanga?

²⁰ Tufwete kwamanana kumika e vuvu kieto vo Yave otoma zolanga yo tanina e selo yandi. O badika yo mokenena una Yave katanina e selo yandi kuna nz’ankulu, dikutusadisa mpe mu sunda wonga weto. Tulenda mpe sungamena una Yave katusadisila kala vava twawanana ye mambu mampasi. Kieleka, muna lusadisu lwa Yave tulenda sunda konso wonga tumonanga.—Nku. 34:4.