1. Ngimba bogha buliku ubu bamo bikuya nabo?

 INONG’ONELA isi Abaketi ba Yehova bamo balyaghene nasyo. Nestor nu nkasi wake María, balondagha ukwakubomba ububombeli kuno kukulondiwa ubutuli bwingi. * Loli ukuti bafwanisye isi, balondiwagha ukuchenja muno babombelagha ifindu pa bumi bwabo. Loli abene batilagha ukuti batikuya pakuya balusekelo linga bikwikala ubumi ubusita ndalama nyingi. Bo Biniam amanyile ubwanaloli kangi abukile ku kisu iki imbombo yitu iyakufumusya yikukanisiwa, asyaghenie ukuti pakuya yumo mwa babombi ba Kyala ikuya pakufwimiwagha. Isi syampangisyagha ukuya nubogha. Loli ali nubogha fiyo panongwa yakwinong’onela muno imbumba yake yayagha pakubombela linga yisyaghenie ukuti umwene Nketi. Valérie asyaghenie ukuti ali nimbungo ya kansa kangi atamiwe fiyo ukuti amwaghe dokotala uyu ayagha pakupilikisya isi umwene asubilagha pa nkhani ya ilopa. Ukuyoba ubwanaloli, umwene atilagha ukuti abaghile ukufwa.

2. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwiyipa ukuti tumalane nubogha?

² Ngimba mwaghenemo nubogha bo ubu? Twe bingi tukuya bogha. Linga tukukindilila ukuya bogha, tukabaghila ukusala kanunu ifyakubomba kangi tubaghile ukonanga ubumanyani bwitu na Yehova. Kangi syo isi Setano ikulonda. Umwene ikubombela ubogha bwitu ukuti tuleke ukukonga indaghilo sya Yehova, ukongelelapo ululaghilo ulwakufumusya amasyu amanunu. (Ubuset. 12:17) Setano mbibi, wankhaza kangi ali namaka. Loli mubaghile ukwifighilila. Bulebule?

3. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukumalana nubogha?

 ³ Linga tukusubila ukuti Yehova atughanile kangi ali kulubafu lwitu, Setano akabaghila ukututilisya. (Sal. 118:6) Mwakifwanikisyo, uyu alembile Salimo 118 alyaghene ni ndamyo nyingi. Umwene ali nabalughu bingi, ukongelelapo abandu ba budindo (amavesi 9, 10). Utubalilo tumo, atamiwagha fiyo aminong’ono (vesi 13). Kangi alyambilile ulufundo ukufuma kwa Yehova (vesi 18). Loli uwamasalimo uyu akasiwe ukwimba ukuti: “Ndisakutila nafimo.” Ngimba findu fiki ifi fyalimpangisye ukwipilika ukuya wakufighililiwa. Umwene asimenye ukuti nalinga Yehova alimfundile loli Tata wake wakumwanya alinganile fiyo. Uwamasalimo asyaghenie ukuti kisita kwinong’onela isi aghanagha nasyo, Kyala wake walughano utubalilo tosa antulagha.—Sal. 118:29.

4. Ngimba bogha buliku ubu tubaghile ukumalana nabo linga tukusubila ukuti Kyala atughanile?

⁴ Tukulondiwa ukusubila ukuti Yehova anganile umundu aliwesa pamwene. Isi sikuya pakututula ukumalana nubogha bo: (1) ukutoliwa ukuyipa ifyakulondiwa imbumba yitu; (2) ukubatila abandu (3) ukutila ukufwa. Abakamu na balumbu aba bayobiwe mu palagilafu iyakwanda bafwanisye ukumalana nubogha panongwa yakuti basubilagha ukuti Kyala abaghanile.

5. Ngimba fyakubombiwa filiku ifi fibaghile ukupangisya umutu wa mbumba ukupasya? (Keta ikithuzi kya pakikope.)

⁵ Unkristu uyu mutu wambumba ali nubudindo ubunywamu fiyo ubwakuyipwelelela imbumba yake. (1 Tim. 5:8) Linga muli mutu wambumba lumo pakabalilo ka mbungo ya COVID-19 mwapasyagha ukuti imbombo yikuya pakumalika. Mwapasyagha ukuti mutikuya pakufwanisya ukufyagha ifyakulya pamo ukughagha amalo aghakwikala nimbumba yinu. Mubaghile ukuti mwapasyagha kangi ukuti linga imbombo yimalike mutikuya pakuyagha kangi iyingi. Pamo mwakufwana itolo na Nestor na María, aba tubayobile pakwanda mubaghile ukuti mwinong’onagha ukuti mukabaghila ukufwanisya ukwikala kisita ndalama nyingi. Setano afwanisye ukubatolesya abandu bingi ukumbombela Yehova panongwa yakuti bipilikagha bo ulu.

6. Ngimba Setano ikulonda ukuti tusubileghe isyafiki?

⁶ Setano ikughelaghela ukutupangisya ukusubila ukuti Yehova atikumwinong’onela umundu aliwesa pamwene kangi atikuya pakututula ukusipwelelela imbumba syitu. Ifyakukongapo fyake, tubaghile ukwinong’ona ukuti tukulondiwa ukubomba kilikyosa ukuti imbombo yitu yingamalikagha. Kangi tubaghile ukubomba ikindu kimo iki kibaghile ukonanga ubumanyani bwitu na Kyala.

7. Ngimba Yesu ikutusimikisyila isyafiki?

⁷ Yesu uyu ammenye kanunu Tata wake ukukinda aliwesa, ikutusimikisyila ukuti: “Tata winu afimenye ifi mwaghilwe bo mukali nukusuma.” (Mat. 6:8) Kangi Yesu asimenye ukuti Yehova itendekisye ukutupa ifi tukulondiwa. Pakuya Bakristu, tuli ba mumbumba ya Kyala. Pakuya mutu wa mbumba tuli nulusubilo losa ukuti Yehova ikuya pakufwanisya ukubomba isi imitu ya mbumba yikulondiwa ukubomba isi sili pa 1 Timoti 5:8.

8. (a) Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukumalana nubogha ubwa muno tubaghile ukufyaghila ifyakulondiwa ifya pa mbumba? (Matai 6:31-33) (b) Ngimba tubaghile ukukonga bulebule ikifwanikisyo kya mbumba iyi yili pakithuzi iyi yikumpa ifyakulya umulumbu?

⁸ Linga tukusubila ukuti Yehova atughanile pampene nimbumba yitu, tukuya pakuya nulusubilo ukuti tubaghile ukufyagha ifindu  ifi tukulondiwa. (Belenga Matai 6:31-33.) Yehova ikulonda ukututula, atughanile kangi ikutupa ifindu ifi tukulondiwa. Bo apelile ikisu, umwene abombile nyingi mwakutupa ifi tukulondiwa ukuti tukindilile ukuya nu bumi. Umwene apelile ifindu fingi pa kisu ukuti tuhobokeghe. (Bwa. 2:9) Nalinga ukuti utubalilo tumo tubaghile ukuya nafyo ifi tukulondiwa, tukulondiwa ukukumbuka ukuti tufyaghile panongwa yakuti Yehova yo atupele. (Mat. 6:11) Utubalilo tosa tukulondiwa ukukumbuka ukuti ifindu ifi tuli nafyo fikaya fyakulondiwa fiyo pakufwanisya na ifi Yehova ikuya pakutupa nkyeni. Isi syo Nestor na María basyaghenie.—Yes. 65:21, 22.

9. Ngimba mubaghile ukumanyilako isyafiki kwa Nestor na María?

⁹ Nestor na María bayaghile inyumba ni mbombo inunu ku Colombia. Abene batile: “Twalinong’onile isyakwikala ubumi ubusita kulonda ifindu fingi nu kubomba nyingi pakumbombela Yehova loli twatilagha ukuti tutikuya pakuya balusekelo panongwa yakuya ni ndalama nandi.” Ngimba findu fiki fyabatulile ukumalana nubogha? Abene binong’onelagha fiyo isi Yehova ababombile kunyuma isi syanangisyagha ukuti abaghanile. Panongwa yakuti basubilagha ukuti ikuya pakukindilila ukubapwelelela, balekile imbombo iyi bambililagha indalama nyingi. Abene balyulisye inyumba yabo nu kusamila ku kisu kuno kwalondiwagha ubutuli bwa bafumusi ba Bunyafyale bingi. Ngimba abene bikwipilika bulebule pa isi basalile? Nestor atile: “Tuketile ukufwanisiwa kwa ilemba lya Matai 6:33. Tukasobapo ikindu kilikyosa pa bumi bwitu. Kangi lino tuli balusekelo fiyo.”

10. Nongwa yafiki syakupilikiwa ukuti abandu bikutilana?

¹⁰ Ukufuma pakabalilo aka Adamu na Eva balinsambukile Yehova, abandu bikufulasania. (Ndumbi. 8:9) Mwakifwanikisyo, abandu bikubombela ubudindo bwabo ukuti babafulasye abangi, ifigabenga fikubomba ifyankhaza, abana ba sukulu bikubombelana ifyankhaza kangi abandu bamo bikubanyoza aba mumbumba yabo. Yonongwa yake sikaya syakuswighisya ukuti abandu bikutilana. Ngimba Setano ikubombela bulebule isi ukuti atutilisye?

11-12. Ngimba Setano ikubomba bulebule ukuti tubatileghe abandu?

¹¹ Setano ikutupangisya ukuti tubatile abandu  ukuti tuleke ukufumusya pamo ukubomba isi Yehova ikutubula ukuti tubombeghe. Mwakulongosiwa na Setano, amaboma ghitukufwima kangi ghikukanisya imbombo yitu iyakufumusya. (Luka 21:12; Ubuset. 2:10) Nkisu kya Setano iki, abandu bingi bikufumusya inkhani syabutungulu isyakufwana na Baketi ba Yehova. Abandu aba bikusubila ubutungulu ubu babaghile ukutuseka nukutunyoza. (Mat. 10:36) Ngimba tukuswigha ni fipingo fya Setano? Hayi. Umwene abombilepo ifipingo ifi nkabalilo ka kunyuma.—Imbo. 5:27, 28, 40.

¹² Ukughatila amaboma agha ghikutususya kikaya kyo kilwilo kyene iki Setano ikubombela. Bamo bikutila isi aba mumbumba yabo babaghile ukwinong’ona linga bandile ukumanyila ubwanaloli. Utubalilo tumo bikutila fiyo ukukinda ukubabombela ifindu ifibibi. Abene babaghanile fiyo aba mumbumba yabo kangi bikulonda ukuti bope bammanye nu kungana Yehova. Sikubaba fiyo linga bikupilika aba mumbumba yabo batikungindika Kyala wa bwanaloli na babombi bake. Loli utubalilo tumo, aba mumbumba aba basusyagha, bikwanda ukumanyila ubwanaloli linga akabalilo kakindilepo. Loli bule linga aba mumbumba yitu balekile ukubomba nanuswe ifindu panongwa ya isi twandile ukusubila? Ngimba tubaghile ukubomba bulebule?

13. Ngimba ukusubila ukuti Kyala atughanile kubaghile ukututula bulebule ukwifimbilisya linga tukususiwa na ba mumbumba yitu? (Salimo 27:10)

¹³ Tubaghile ukusubisiwa na masyu aghakukasya agha ghali pa Salimo 27:10. (Belenga.) Linga tukukumbuka muno Yehova atughanile, tutikutila linga bikutususya. Kangi tuli nulusubilo ukuti umwene ikuya pakutusaya linga tukwifimbilisya. Yehova ikuya pakutupa kilikyosa iki tukulondiwa pa bumi, ikuya pakututula ukuya bololo kangi balusekelo nukuya nawe pabumanyani ubununu ukukinda aliwesa. Isi syo Biniam, uyu tunjobile pakwanda asyaghenie.

14. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki kwa Biniam?

¹⁴ Biniam alipelile ukuya yumo wa Baketi ba Yehova nalinga ukuti ayagha pakufwimiwa. Inong’onela muno ukumanya ukuti Yehova anganile kwalintulile Biniam ukuleka ukutila abandu. Umwene atile: “Nafwimiwe fiyo ukukinda muno ninong’onelagha. Loli iki natilagha fiyo ukukinda nukufwimiwa ni boma, kwali ko kufwimiwa na ba mumbumba yangu. Natilagha ukuti ukuya yumo wa Baketi  ba Yehova fyayagha pakunkalalisya tata uyu akaya Nketi kangi imbumba yangu yikayagha pakungindika.” Loli Biniam ali nulusubilo ukuti utubalilo tosa Yehova ikubapwelelela aba banganile. Umwene atile: “Ninong’onelagha fiyo muno Yehova abatulile abangi ukwifimbilisya ku ndamyo yakusoba indalama, ukusalana ni fyankhaza. Nasimenye ukuti linga ngukindilila ukuya nsubiliwa kwa Yehova, umwene ikuya pakunsaya. Utubalilo twingi linga mbinyiwe nu kukomiwa naketagha muno Yehova ikundulila pakabalilo aka nalondiwa ubutuli linga ngukindilila ukuya nsubiliwa kumyake.” Yehova ali yo Tata wanaloli kwa Biniam kangi ababombi bake bali bo ba mumbumba yake.

15. Nongwa yafiki tukutila ukufwa?

¹⁵ Ibaibolo likuyoba ukuti ubufwe yo ndughu witu. (1 Kor. 15:25, 26) Tubaghile ukwanda ukutila ukufwa, fiyofiyo linga unganiwa witu abinile fiyo. Nongwa yafiki tukutila ukufwa? Panongwa yakuti Yehova atupelile nubwighane ubwakuti tuhobokeghe nu bumi kwa bwila na bwila. (Ndumbi. 3:11) Loli ukutila ukufwa kubaghile ukututula ukuti tufighilileghe ubumi bwitu. Mwakifwanikisyo, sibaghile ukututula ukusala kanunu ifyakulya, ukupanga amafizo, ukubuka ku kipatala kangi nukuleka ukubika ubumi bwitu pangozi.

16. Ngimba Setano ikughelaghela ukubomba isyafiki ukuti tutileghe ukufwa?

¹⁶ Setano asimenye ukuti tukubuketa ubumi ukuya bwakulondiwa fiyo. Loli umwene ikuyoba ukuti tubaghile ukumasya ubumanyani bwitu na Yehova ukuti tukindilile ukuya nu bumi. (Jobu 2:4, 5) Setano ntungulu fiyo. Panongwa yakuti “umwene yo ali namaka gha bufwe,” umwene ikughelaghela ukutupangisya ukuti tutileghe ukufwa ukuti tuleke ukuya kulubafu lwa Yehova. (Hib. 2:14, 15) Utubalilo tumo abandu aba bikulongosiwa na Setano bikututilisya ukuti bikuya pakutughogha linga tukukindilila ukunangisya ulwitiko. Kangi utubalilo tumo, linga Setano ikuketa ukuti tukulondiwa ubutuli bwa ku kipatala abaghile ukulwaghilapo ulusako ukuti tukolelane nawe. Abadokotala pamo aba mumbumba yitu aba bakaya Baketi babaghile ukutufimbilisya ukuti tubikiwe ilopa, isi sitikukolelana ni ndaghilo sya Kyala. Pamo umundu yumo abaghile ukutukasya ukuti twambilile imikota iyi yitikukolelana ni fundo sya Mmalemba.

17. Ukufwana na Baroma 8:37-39, nongwa yafiki tutikulondiwa ukutila ukufwa?

¹⁷ Nalinga ukuti tutikulonda ukufwa, tusimenye ukuti Yehova atikuya pakuleka ukutunangisya ulughano nalinga tufwile. (Belenga Baroma 8:37-39.) Linga abamanyani ba Yehova bafwile, umwene ikukindilila ukubakumbukila. (Luka 20:37, 38) Umwene ikulonda ukubasyusya ukuti baye kangi nu bumi. (Jobu 14:15) Yehova abombile ikindu ikyapamwanya fiyo ukuti “tusabwaghe . . . ubumi bwa bwila na bwila.” (Yoh. 3:16) Tusimenye ukuti Yehova atughanile fiyo kangi ikutupasikisya. Yonongwa yake mmalo mwakundeka Yehova linga tubinile pamo linga bikututilisya ukuti tukuya pakufwa, tukulondiwa ukunsubila fiyo umwene ukuti ikuya pakutusubisya, pakutupa amahala na maka. Isi syo abombile Valérie nu ndume wake.—Sal. 41:3.

18. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ukufuma kwa Valérie?

¹⁸ Bo ali ni fyinja 35, Valérie alyaghiwe ni mbungo ya kansa. Inong’onela muno ulughano lwalintulile ukumalana nukutila ukufwa. Umwene atile: “Bo nsyaghenie ukuti ndi ni mbungo ya kansa twaswighile fiyo. Nalondiwagha ukupangiwa opaleshoni ukuti ngindilile  ukuya nu bumi. Nayobesenie na badokotala bingi, loli bosa bakanile ukumbanga opaleshoni kisita ilopa. Natilagha fiyo loli panongwa yakukonga indaghilo sya Kyala, nakanile ukubikiwa ilopa. Pa bumi bwangu bosa, Yehova anangisyagha ukuti anganile fiyo. Lino ndinulusako ulwakunnangisya ulughano. Utubalilo twingi napilikagha inkhani isyakundetemesya, isi syambangisyagha ukuti ngindilileghe ukunhobosya Yehova nukuleka ukunhobosya Setano. Bo akabalilo kakindilepo balimbangile opaleshoni kisita ilopa. Nalinga ukuti ngukindilila ukubina loli utubalilo tosa Yehova ikutupa ubutuli ubu tukulondiwa. Mwakifwanikisyo, linga tuli pangomano kubumalilo bwa sabata bo ngali ukwanda ukubina, twamanyile inkhani iyakuti ‘Zizipizgani Masuzgo na Cikanga.’ * Inkhani iyi yatukasisye fiyo. Twayibelengagha mwakwandisania. Inkhani bo isi nu kukindilila ukubomba ifindu bo ukufumusya nu kubungana fyatutulile ukukindilila ukuya bololo nu kusala kanunu ifindu.”

19. Ngimba findu fiki fikuya pakubombiwa mwalululu?

¹⁹ Nubutuli bwa Yehova, Abakristu pa kisu kyosa bikulimbana ni ndamyo isyakukindanakindana kangi bikufwanisya ukunsusya Umohesi. (1 Pet. 5:8, 9) Nanumwe mubaghile ukufwanisya. Mwalululu, Yehova isakundongosya Yesu pampene na aba isakulaghilagha nabo ‘ukusipalaghania imbombo sya Mohesi.’ (1 Yoh. 3:8) Ukufuma apo, ababombi ba Kyala aba bikumbombela pa kisu ‘bisakuyagha ndutengano itolo.’ (Yes. 54:14; Mika 4:4) Lino tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tumalane nubogha.

20. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukumalana nubogha?

²⁰ Tukulondiwa ukukindilila ukukasya ulusubilo lwitu ukuti Yehova abaghanile kangi ikubafighilila ababombi bake. Tukwisa pakutuliwa ukubomba isi mwakwinong’onela nu kuyoba muno Yehova abafighililagha ababombi bake kunyuma. Kangi tukulondiwa ukukumbuka muno antulilagha umundu aliwesa pamwene ukumalana ni ndamyo. Nubutuli bwa Yehova, tubaghile ukumalana nubogha.—Sal. 34:4.