1. ¿Imata mantsanqantsikkunapataq itsapis pasashwan?

 WAKIN wawqi panintsikkuna pasayanqanman pensarishun. Puntataqa, Nestorpitawan warmin Marïapita parlarishun. * Pëkunaqa, Diospita yachatsikoqkunata wanayanqan sitiuchömi yanapakuyta munayarqan. Tsëpaqqa, mas wallkallawan kawëtam churapakäyänan karqan, y tsëtaqa mantsayaqmi. Wallkallawan kawarnin kushishqa mana kayänampaq kaqtam pensayaq. Kananna, Biniam jutiyoq wawqipaq parlarishun. Pëqa Jehoväpa testïgunkunata michäyanqan nacionchömi täran. Testïgu tikrariptinqa, autoridäkuna pëtapis chikirnin sufritsiyänampaq kaqtam cuentata qokurirqan. Tsëta musyarpis, juk religionman yëkushqa kanqanta familian musyarir ima niyänampaq kaqtam masqa mantsaq. Y kananqa, Valeria panintsikpaqpis parlarishun. Pëqa alläpa feyu cancer qeshyayoqmi karqan. Yawarpaq Bibliachö ninqanta cäsukuyta munarmi, yawarta mana churashllapa operanampaq juk doctorta ashinampaq kallpachakurqan. Llapantsiknöpis, wanïtaqa o wañuytaqa mantsaqmi.

2. ¿Imanirtan mantsanqantsikkunata dominanapaq kallpachakunantsik?

² ¿Tsë wawqi panikuna pasayanqampa pasarqunkiku? Mëtsikaqmi pëkuna pasayanqampaqa pasarquntsik. Tsëkuna pasamaptintsik alläpa mantsakashqaqa, mana allikunatam decidirishwan y Jehoväwan amïgu kënintsikmi ushakärinman, y Satanasqa tsëtam munan. Pëqa Jehovä mandamanqantsikkunata mana wiyakunapaqmi, imatapis mantsanqantsikpita provechakuyta munan y tsë mandamientukunachömi, Diospita alli noticiakunata willakunapaq kaqpis këkan (Rev. 12:17). Pëqa alläpa  mana alli, mana llakipäkoq y alläpa puëdeqmi. Tsëqa, ¿imatan yanapamäshun mana ishkitsimänapaq?

3. ¿Imatan yanapamäshun imatapis alläpa mana mantsanapaq?

³ Jehovä kuyamanqantsikta y yanapamanqantsikta següru kashqaqa, Satanasqa manam mantsakätsimäshuntsu (Sal. 118:6). Salmus 118 kaq capïtuluta qellqaq nunapis, imëka mana allikunapam pasarqan. Mëtsikaqmi chikiyarqan y pëkunapita wakinqa, alläpa puëdeqmi kayarqan (9 y 10 kaq versïculukuna). Höraqa mana allikunata ruranampaqmi obliguëta munayarqan (13 kaq versïculu). Y Jehoväpis, mana allichö këkanqanta rikarmi allipa corregirqan (18 kaq versïculu). Tsënö kaptimpis, cantanqanchömi manam “imapitapis mantsakütsu” nirqan. Teytan Jehovä corregishqa kaptimpis, pëqa musyarqanmi alläpa kuyanqanta. Kë Salmuta qellqaqqa ima pasakunan kaptimpis, kuyakoq Diosnin imëpis yanapanampaq kaqtam següru këkarqan (Sal. 118:29).

4. Jehovä kuyamanqantsikta següru karqa, ¿imakunata mantsanqantsikchötan alli tsarakushun?

⁴ Jehoväta sirweqkunaqa, cada ünum següru këkänantsik pë kuyamanqantsikta. Tsënö kanqanta següru kashqaqa, këkunachö alläpa mana mantsakänapaqmi yanapamäshun: 1) Familiantsikta mantenita mana puëdinapaq kaqta pensashqa, 2) wakin nunakunata mantsashqa y 3) wanïta o wañuyta mantsashqa. Qallanan kaq pärrafuchö parlanqantsik wawqi panikunaqa, Jehovä kuyanqanta següru karmi, mantsayanqankuna dominananta dejayarqantsu.

5. Familiankunata dirigeqkunaqa, ¿imakunapaqtaq itsapis yarpachakuyanman? (Jana qaranchö këkaq fötuta rikäri).

⁵ Familiankunata dirigeq wawqikunaqa, imëkanöpam kallpachakuyan familiankunata manteniyänampaq (1 Tim. 5:8). Familiëkita dirigeq karqa, itsachi COVID-19 muyakoq qeshya kanqan witsan trabäjunnaq quedakuyta alläpa mantsarqëki. Itsa familiëkita mantenita mana puëdinëkipaq kaqta o wayi alquilerta paguëta mana puëdinëkipaq kaqman yarpachakurqëki. Y trabäjuykipita qarquriyäshuptiki juk trabäjuta tarita mana puëdinëkipaq kaqmanchi pensarqëki. O, itsa Nestorwan Marïa pensayanqannöpis, mas wallkallawan kawakuyta mana puëdinëkipaq kaqman pensarqëki. Këkunapaq yarpachakuyanqantam, Satanasqa Jehoväta mëtsikaq sirwita dejayänampaq utilizashqa.

6. ¿Imata pensanatataq Satanasqa munan?

⁶ Satanasqa, noqantsikpaq Jehovä mana yarpachakunqanta y familiantsikta mantenita mana puëdishqa, pë mana yanapamänapaq kaqta pensanatam munan. Tsënö pensar qallëkushqaqa, trabäjuntsikpita mana qarquramänapaqmi Dios mandakunqankunatapis wiyakushunnatsu.

7. ¿Imatataq Jesus yarpätsimantsik?

⁷ Jesusnöqa manam Jehoväta pipis reqintsu. Tsëmi kënö nimantsik: “Teytëkikunaqa manaraq mañakuyaptikim musyanna imata wanayanqëkita” (Mat. 6:8). Jina Jesusqa musyanmi pishipakunqantsikkunachö yanapamänapaq Jehovä listu këkanqanta. Diosta sirweqkunaqa Pëpa familianmi kantsik. Y familianta dirigeq karmi, 1 Timoteu 5:8 ninqanchö familiankunata dirigeqkunata mañanqanta kikimpis ruran.

8. (1) ¿Imatan yanapamäshun familiantsikta mantenita mana puëdinapaq kaqta mantsashqaqa? (Mateu 6:31-33). (2) ¿Imatan yanapamäshun fötuchö këkaq wawqiwan warminnö ruranapaq?

⁸ Noqantsikta y familiantsikta Jehovä kuyamanqantsikta següru karqa, manam yarpachakushuntsu pishipakunqantsikkunachö yanapamänapaq kaqta (leyi Mateu 6:31-33). Jehoväqa kuyamarnintsikmi wananqantsikkunachö imëkawan yanapamänapaq listu këkan.  Patsata kamarqa, nunakuna kushishqa kawakuyänanta munarmi imëkata kamarqan (Gen. 2:9). Y hörachö cada junaqllapaq kapamashqapis, tsë junaqpaq kapamanqantsikpitam agradecikuntsik. Jehoväqa imëpis yanapëkämantsikmi, y cada ‘junaqpaqmi mikïnintsik’ faltatsintsu (Mat. 6:11). Y këtam yarpänantsik, kanan witsan imapis pishipamanqantsikqa, Jehovä kanan y shamoq tiempuchö bendicimanqantsikwan manam igualantsu. Tsëtam Nestorwan Marïaqa rikäyarqan (Is. 65:21, 22).

9. ¿Imatataq Nestorwan Marïa rurayanqampita yachakunki?

⁹ Colombia nacionchö täraq Nestorwan warmin Marïaqa, imëkayoq karmi mana yarpachakushpa kawakuyaq. Pëkunam kënö willakuyan: “Diospita yachatsikurnin mas yanapakuyta munarmi, mas wallkallawanna kawëta munayarqä, peru pishipakuyänäpaq kaqta pensarmi mantsayaq kayä. Tsëta rurarqa, kushishqa mana kawayänäpaq kaqtam pensaq kayä”. ¿Imatataq rurayarqan tsëta mana mantsayänampaq? Atska kutichö pëkunata Jehovä imanö kuyanqanta rikashqa kayanqanmanmi yarpäyarqan. Jehovä cuidanampaq kaqta següru karmi, alli pagayanqan trabäjunkunata dejayarqan. Jina wayinkunatam rantikuykuyarqan y täräyanqan nacionchö Diospita yachatsikoqkunata wanayanqan sitiumanmi ëwakuyarqan. ¿Imatataq tsëta decidiyanqampita rikäyashqa? Nestormi kënö nin: “Mateu 6:33 textuchö ninqan cumplikaqtam rikäyarqö. Manam imäkunapis faltashqatsu. Kananqa mas kushishqam kawakuyä”.

10. ¿Imanirtan nunakuna nuna mayinta mantsayanqampita espantakuntsiktsu?

¹⁰ Nunakunaqa unëpitam kikinkunapura sufritsinakuyashqa (Ecl. 8:9). Këllaman pensarishun: wakinkunaqa autoridäyoq karmi wakinkunata sufritsiyan, wakinnam maqakur o wanutsikur mana allikunata rurayan, insultakuyan, estudiaq mayinkunata amenazäyan o kikinkunapa familiankunatam mana llakipashpa tratayan. ¡Tsëchi nunaqa nuna mayinta alläpa mantsan! Y Satanasqa, ¿imanötan nuna mayintsikta mantsanqantsikpita provechakun?

11, 12. ¿Imanötan wakin nunakunata mantsanqantsikpita Satanas provechakun?

¹¹ Satanasqa nunakunata mantsanqantsiktam provechakun, Diospita yachatsikur mana sïguinapaq o Pë mandamanqantsikkunata mana cumplinapaq. Pëqa Diospita yachakunapaq juntakanqantsikta y Pëpita yachatsikunqantsiktam juk nacionkunachö gobiernukunawan  michämarquntsik (Lüc. 21:12; Rev. 2:10). Kë entëru mundu Satanaspa makinchö kaptinmi, mëtsikaq nunakuna Jehoväpa testïgunkunapaq mana rasumpa kaqta parlayan. Y itsa tsëta creeqkunaqa noqantsikpita burlakuyan, maqamantsik o juknöpa sufritsimantsik (Mat. 10:36). Y Satanas tsëta ruranqampitaqa manam espantakuntsiktsu. Apostolkuna kawayanqan witsampis, tsënömi Jehoväta sirweqkunata tratarqan (Hëch. 5:27, 28, 40).

¹² Satanasqa, manam gobiernukuna chikir sufritsimänapaq kaqllawantsu mantsakätsikun. Pëqa, Testïgu tikrariyaptin familiankuna imata niyänampaq kaqwampis mantsakätsikunmi. Y wakinqa, gobiernukuna chikir sufritsiyänampitapis, familiankuna imata niyänampaq kaqtam masqa mantsayan. Familiankunata alläpa kuyarnin y Jehoväta reqiyänanta y kuyayänanta munayaptinmi, pëpaq y sirweqninkunapaq mana allita parlaqta wiyar llakikuyan. Peru höraqa, michäkoq kaq familiankunam Jehoväta sirwirnin qallëkuyan. Peru ¿imataraq rurashun Testïgu kanqantsikrëkur familiantsikpita wakinkuna chikir qallëkamashqaqa?

13. Testïgu kanqantsikrëkur familiantsik chikimashqaqa, ¿imanirtan Jehovä kuyamanqantsikta següru kashwan? (Salmus 27:10).

¹³ Salmus 27:10 (Leyi) textuchö ninqanqa, ¡alläpam kushitsimantsik! Contrantsikchö churakar chikimashqapis, Jehovä alläpa kuyamanqantsikta yarparqa manam mantsakäshuntsu. Alli tsarakunqantsikpita bendicimänapaq kaqtam següru kashun. Jehoväqa tranquïlu y kushishqa kawakunapaq, pëta sirwir sïguinapaq y imëkata wananqantsikchömi yanapamäshun. Tsëtam wawqintsik Biniam rikarqan, pëpaqmi qallanan kaq pärrafuchö parlarqantsik.

14. ¿Imatataq Biniam pasanqampita yachakunki?

¹⁴ Autoridäkuna chikir sufritsiyänampaq kaqta musyëkarmi, Biniamqa Jehoväpa testïgun këman charqan. Pëmi kënö willakun: “Autoridäkuna chikir sufritsikuyanqanqa, pensanqäpitapis mas mana allim karqan. Peru noqaqa, familiä conträ churakänampaq kaqtam masqa mantsaq kä. Teytä llakikunanta y Testïgu kanqärëkur familiä manana respetamänampaq kaqtam alläpa mantsaq kä”. ¿Imatan yanaparqan familianta mana mantsanampaq? Jehovä kuyanqanta y pëta kuyaqkunata pë cuidanqanta yarpanqanmi. Tsëtam Biniam kënö entienditsikun: “Pishipakuyaptin, chikir sufritsiyaptin y nunakuna maqayaptin wakinkunata Jehovä imanö yanapashqa kanqanmanmi pensarqä. Pëman confiakuptï Jehovä bendicimänampaq kaqtam musyarqä. Atska  kutim prësuyämarqan y maqayämarqampis. Tsë hörakunam rikarqä, Jehoväta mana dejëpa sirweqkunata pë alläpa yanapanqanta”. Biniampaqqa Jehoväqa rasumpa kuyakoq teytanmi karqan, y wawqi panikunanam familian cuenta kayarqan.

15. ¿Imanirtan wanïtaqa mantsantsik?

¹⁵ Bibliachöqa wanïqa o wañuyqa chikimaqnintsik cuenta kanqantam nin (1 Cor. 15:25, 26). Wanunapaq kaqman pensëqa, alläpam yarpakachätsimashwan y masqa noqantsik o kuyashqa kastantsik qeshyëkaptinmi. ¿Imanirtan wanïman pensëqa mantsakätsimantsik? Mana wanunapaq Jehovä kamamashqantsik kaptinmi (Ecl. 3:11). Wanïta mantsëqa tsapämashwanmi. Itsa alli alimentäkunapaq, ejerciciuta ruranapaq, ima peligrumampis mana churakänapaq, doctorman ëwanapaq y qeshyashqaqa medicïnata upunapaqmi yanapamashwan.

16. ¿Imanötan Satanasqa wanïta mantsanqantsikpita provechakunman?

¹⁶ Satanasqa musyanmi kawënintsikta alläpa valoranqantsikta. Tsëmi musyan kawënintsikrëkurqa, imata ruranapaqpis listu këkanqantsikta, hasta Jehoväta sirwita dejarinapaqpis (Job 2:4, 5). ¡Peru tsëchöqa chipyëpa pantashqam këkan! Wanutsimënintsikta puëdirmi, Jehoväpita rakikäkurinapaq wanïta mantsanqantsikta utilicëta munan (Heb. 2:14, 15). Höraqa, wakin nunakunatam Satanasqa utilizan mantsakätsimänantsikpaq y Testïgu karnin sïguishqaqa, wanutsimänantsikpaq kaqta nimänapaq. O höraqa, illaqpita antsa qeshyakurkunqantsiktam utilizan Jehovä mandakunqampa contran imatapis decidinapaq. Itsa doctorkuna o mana Testïgu kaq familiantsikkuna, yawarta churakunapaq obligamënintsikta munayanman. Y musyanqantsiknömi, tsëqa Diospa leynimpa contran këkan. O itsa Bibliachö ninqampa contran këkaqkunawan jampikunapaq kaqta pipis nimashwan.

17. Romänus 8:37 a 39 ninqannöpis, ¿imanirtan wanïta mantsashwantsu?

¹⁷ Manam ni mëqantsikpis wanïtaqa munantsiktsu, peru wanushqapis Jehovä kuyëkämänapaq kaqtaqa musyantsikmi (leyi Romänus 8:37-39). Jehoväqa, pëta kuyëkarnin wanoq kaqkunataqa imëka kawëkäyaqtanömi yarpëkan (Lüc. 20:37, 38). Y yapë kawaritsimuytam alläpa munëkan (Job 14:15). Jehoväqa, mana wanushpa kawakunapaqmi noqantsikrëkur japallan Tsurin wanunanta permitirqan (Juan 3:16). Jehovä Diosnintsik alläpa kuyamanqantsikta y cuidamanqantsiktaqa musyantsikmi. Tsëmi qeshyashqa o wanutsimänapaq kaqta nimashqapis, Pëta sirwitaqa dejantsiktsu. Tsëpa rantinqa, shoqamänapaq, yachaqta y kallpayoqta tikratsimänapaqmi Pëta mañakuntsik. Tsëtam Valeriawan qowan rurayarqan (Sal. 41:3).

18. ¿Imatataq Valeriapita yachakunki?

¹⁸ 35 watayoq këkaptinmi, alläpa feyu cancer qeshyayoq kanqanta Valeriata niyarqan. Wanïta mana mantsanampaq Jehoväta kuyanqan imanö yanapashqa kanqanta rikärishun. Pëmi kënö willakun: “Cancer qeshyayoq kanqäta willarayämaptinqa, llapampis cambiarirqanmi. Alliyänäpaqqa, operayämänanmi karqan. Mëtsika doctorkunamanmi ëwarqä, peru manam ni mëqampis yawarta mana churamarlla operamëtaqa munayarqantsu. Mantsakashqam këkarqä, tsënö kaptimpis, Diosta wiyakuyta munarmi, ¡yawarta churayämänantaqa permitita munarqätsu! Jehoväqa, llapan kawënïchömi kuyamashqa kanqanta rikätsimarqan..., y kananqa, noqam pëta kuyanqäta rikätsikunä karqan. Mana alli noticiakunata cada willayämaptinmi, Satanasta gustunchö mana dejanäpaq mas kallpayoq tikraq kä. Imatapis decidinqäpita Jehovä kushishqa kanantam munarqä.  Tsëpita mas tiemputam, yawarta mana churamashllapa operayämarqan y llapampis allim yarqurqan. Kananyaqpis qeshyapäkuykämi, peru Jehoväqa wanayanqäkunata manam faltatsimushqatsu. Këllata willariyashqëki: Cancer qeshyayoq kanqäta manaraq willayämaptinmi, tsë semäna ushë ‘Ima desgracia kaptimpis sinchi kashun’​ * neqpita reunionchö yachakuyarqä. Tsë witsanqa, tsëtam wanëkäyarqä. Kutin kutinmi leyiyarqä. Tsënö yachatsikuykuna yarqamuptin y Diosta sirwiyanqächö ocupädu karmi, alläpaqa yarpachakuyarqätsu y alli kaqkunata decidiyarqä”.

19. ¿Imatan ichikllachöna pasakunqa?

¹⁹ Entëru Patsachömi mana allikunapa pasëkarpis, mëtsikaq wawqi panikuna Jehovä yanapaptin Satanaspa contran churakäyashqa (1 Pëd. 5:8, 9). Qampis tsëta rurëtaqa puëdinkim. Jehoväqa Jesusta y pëwan gobernaqkunatam ichikllachöna ninqa, ‘Diablupa rurëninkunata chipyëpa ushakätsiyänampaq’ (1 Juan 3:8). Tsëta rurariyaptinmi, Diosta Patsachö sirweqkunaqa kënö änikunqan cumplikaqta rikäyanqa: “Alli kawëchö karmi mantsakankinatsu” (Is. 54:14; Miq. 4:4). Tsë junaq chämunqanyaqqa, mantsakätsimaqnintsikkunata dominanapaq kallpachakushun.

20. ¿Imatan mantsanqantsikkunata vencinapaq yanapamäshun?

²⁰ Jehovä kuyamanqantsikman y sirweqninkunata cuidanqanmanmi mas confiakunantsik. Tsëpaqqa, sirweqninkunata Jehovä imanö cuidashqa kanqanman yarpachakunqantsik y tsëkunapaq wakinkunawan parlanqantsikmi yanapamäshun. Jina mana allikunapa pasanqantsik höra noqantsikta imanö yanapamashqa kanqantsiktapis yarpäshun. Jehovä yanapamashqam mantsanqantsikkunata vencishun (Sal. 34:4).