1. Hi ntolovelo vanhu va chava yini?

 XIYA swiyimo leswi landzelaka leswi hi langutanaka na swona namuntlha. Nestor ni nghamu yakwe Maria a va lava ku tirha laha ku nga ni xilaveko lexikulu. * Leswaku va kota ku fikelela sweswo, a va fanele va tshika ku hanya vutomi bya ka byandlana. Kambe a va chava leswaku swi nga endleka va nga ha tsaki loko vo boheka ku hanya hi swimalana. Loko Biniam a va Mbhoni ya Yehovha etikweni leri ntirho wa hina wu kanetiwaka, u swi xiyile leswaku tanihi un’wana wa vanhu va Xikwembu a nga xanisiwa. Sweswo swi n’wi chavisile. Kambe lexi n’wi chaviseke no tlurisa a ku ri leswaku va ka vona va ta ku yini loko va twa hi vukhongeri byakwe lebyintshwa. Ku kumeke leswaku Valérie u ni khensa leyi tinyikeke matimba naswona a swi n’wi tikela ku kuma dokodela leri a ri ta xixima ripfalo rakwe leri leteriweke hi Bibele loko swi ta eka ngati. A a chava leswaku a nga ha fa naswona sweswo swa twisiseka.

2. Hikwalahokayini hi fanele hi tirha hi matimba leswaku hi tshika ku chava?

² Xana na wena u tshame u langutana ni swiyimo swo tano leswi ku chaviseke? Vo tala va hina hi langutane na swona. Loko hi pfumelela ku lawuriwa hi ku chava ka hina hi nga ha endla swiboho leswi nga riki swinene leswi nga onhaka vuxaka bya hina na Yehovha. Sathana u lava sweswo. U tlhela a tirhisa ku chava ka hina leswaku hi tlula milawu ya Yehovha ku katsa ni xileriso xa leswaku hi chumayela mahungu lamanene. (Nhlav. 12:17) Sathana u hombolokile, a nga na ntwelavusiwana naswona u na matimba. Kambe u nga ti sirhelela eka yena. Njhani?

3. I yini lexi nga ta hi pfuna hi tshika ku chava?

 ³ Loko hi tshemba leswaku Yehovha wa hi rhandza nileswaku u na hina, hi nga n’wi hlula Sathana. (Ps. 118:6) Hi xikombiso, mutsari wa Pisalema 118 u langutane ni swiyimo swo tika swinene. A a ri ni valala vo tala naswona van’wana va vona a va katsa ni lava a va ri eswikhundlheni leswi tlakukeke (tindzimana 9, 10). Mikarhi yin’wana a a tshikileriwa swinene (ndzimana 13). Yehovha u n’wi xupurile swinene (ndzimana 18). Hambiswiritano mupisalema u yimbelele a ku: “A ndzi nge chavi.” I yini leswi n’wi endleke a titwa a sirhelelekile? A a swi tiva leswaku hambileswi Yehovha a n’wi xupuleke, Tata wakwe wa le tilweni a a n’wi rhandza swinene. Mupisalema a a tiyiseka leswaku hambi o langutana na yini, Xikwembu xakwe lexi nga ni rirhandzu a xi tiyimisele ku n’wi pfuna.—Ps. 118:29.

4. Hi swihi swilo leswi hi chavisaka leswi hi nga swi hlulaka loko hi tshemba leswaku Xikwembu xa hi rhandza?

⁴ Hi fanele hi tshemba leswaku Yehovha wa hi rhandza. Loko hi swi tshemba sweswo, swi ta hi pfuna leswaku hi nga swi chavi swilo swinharhu leswi vanhu va swi chavaka, ku nga: (1) Ku chava ku tsandzeka ku wundla mindyangu ya hina, (2) ku chava vanhu ni (3) ku chava ku fa. Vamakwerhu lava ku vulavuriweke ha vona eka ndzimana yo sungula va swi kotile ku tshika ku chava hileswi a va tshemba leswaku Xikwembu xa va rhandza.

5. I swiyimo swihi leswi nga endlaka leswaku nhloko ya ndyangu yi karhateka swinene? (Vona xifaniso lexi nga eka xifunengeto.)

⁵ Nhloko ya ndyangu leyi nga Mukreste yi teka vutihlamuleri bya yona byo hlayisa ndyangu byi ri bya nkoka swinene. (1 Tim. 5:8) Loko u ri nhloko ya ndyangu, kumbexana hi nkarhi wa ntungu a wu vilela leswaku u nga heleriwa hi ntirho. Kumbexana a wu vilela hi leswaku ndyangu wa wena wu ta kala na xo yisa enon’wini kumbe mali yo hakela ndhawu leyi mi tshamaka eka yona. Nakambe swi nga ha endleka leswaku a wu chava ku loko wo heleriwa hi ntirho, a wu nge he swi koti ku kuma wun’wana. Kumbe ku fana na Nestor na Maria lava hi buleke ha vona eku sunguleni, swi nga endleka u ehlekete leswaku a wu nge swi koti ku hanya hi swimalana. Sathana u swi kotile ku tirhisa ku chava loku leswaku a tshikisa vanhu vo tala ku tirhela Yehovha.

6. Sathana u lava leswaku hi tshemba yini?

⁶ Sathana u lava hi tshemba leswaku Yehovha a nga na mhaka na hina nileswaku hi ta ti vona leswaku hi yi huma njhani loko swi ta eka ku hlayisa mindyangu ya hina. Hikwalaho ka sweswo, hi nga ha tibyela leswaku hi fanele hi endla xin’wana ni xin’wana leswaku hi nga heleriwi hi mitirho ya hina hambiloko sweswo swi vula leswaku hi tlula milawu ya Matsalwa.

7. Yesu u hi tiyisekisa yini?

⁷ Yesu loyi a n’wi tivaka kahle Tatana ku tlula munhu un’wana ni un’wana, u hi tiyisekisa leswaku Xikwembu “[xa] swi tiva leswi [hi] swi pfumalaka [hi] nga si swi kombela.” (Mat. 6:8) Nakambe Yesu wa swi tiva leswaku Yehovha u ta hi nyika leswi hi swi pfumalaka. Leswi hi nga Vakreste, hi swirho swa ndyangu wa Xikwembu. Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha tanihi Nhloko ya ndyangu, u ta endla leswi a byeleke tinhloko ta mindyangu ku swi endla eka 1 Timotiya 5:8.

8. (a) I yini lexi nga ta hi pfuna hi tshika ku chava leswaku a hi nge swi koti ku hlayisa mindyangu ya hina? (Matewu 6:31-33) (b) Hi nga va tekelela njhani vatekani lava nga exifanisweni lava nyikaka makwerhu waxisati swakudya?

⁸ Loko hi tiyiseka leswaku Yehovha wa hi rhandza hina ni mindyangu ya hina, swi ta hi olovela ku tshemba leswaku hi ta kuma swilo leswi hi swi pfumalaka. (Hlaya Matewu 6:31-33.)  Yehovha u lava ku hi khathalela naswona i Muwundli la hananaka loyi a nga ni rirhandzu! Loko a vumbe misava, a nga lo hi nyika ntsena swilo leswi hi swi lavaka leswaku hi kota ku hanya. U tate misava leyi hi swilo leswi hi tsakisaka swinene. (Gen. 2:9) Hambiloko mikarhi yin’wana ho va ni swilo leswi ringaneke leswaku hi kota ku hanya, hi ta va hi endla kahle loko hi nga rivali leswaku ha swi kota ku hanya hikwalaho ka swilo sweswo. Yehovha a nga si tshama a tsandzeka ku hi wundla. (Mat. 6:11) Hi fanele hi tsundzuka leswaku leswi hi titsonaka swona sweswi, a hi nchumu loko swi pimanisiwa ni leswi Xikwembu xa hina lexi nga ni rirhandzu xi nga ta hi nyika swona sweswi ni le nkarhini lowu taka. Leswi hileswi Nestor na Maria va swi xiyeke.—Esa. 65:21, 22.

9. U dyondza yini eka Nestor na Maria?

⁹ Nestor na Maria a va hanya bya ka byandlana eColombia. Va ri: “A hi swi lava ku hunguta swilo swin’wana leswi hi nga na swona leswaku hi ta heta nkarhi wo tala hi ri ensin’wini kambe a hi chava leswaku a hi nge tsaki loko ho hanya hi swimalana.” I yini lexi va pfuneke va tshika ku chava? Va anakanyisise hi tindlela to tala leti Yehovha a va kombiseke ha tona leswaku wa va rhandza. Leswi a va tiyiseka leswaku Yehovha mikarhi hinkwayo u ta va khathalela, va tshike mitirho ya vona leyi holelaka swi nyawula. Va xavise kaya ra vona ivi va rhurhela endhawini yin’wana laha a ku ri ni xilaveko lexikulu xa vachumayeri va Mfumo. Va titwa njhani hi xiboho xa vona? Nestor u ri: “Hi vone leswi Matewu 6:33 yi swi vulaka swi endleka eka hina. A hi si tshama hi pfumala nchumu naswona hi tsakile sweswi.”

10. Hikwalahokayini swi twisiseka leswi vanhu va chavanaka?

¹⁰ Vanhu va ni matimu yo biha yo twisana ku vava. (Ekl. 8:9) Hi xikombiso, lava nga ni swikhundlha leswi tlakukeke, va swi tirhisa hi ndlela yo biha, swigevenga swi endla madzolonga, vana exikolweni va xanisa vana van’wana kasi vanhu van’wana va xanisa hambi ku ri mindyangu ya vona. A swi hlamarisi leswi vanhu va chavanaka! Sathana u endla yini leswaku a tirhisa sweswo ku hi chavisa?

11-12. Sathana u ku tirhisa njhani ku chava vanhu leswaku a hi hambukisa?

¹¹ Sathana u tirhisa ku chava vanhu leswaku a hi endla hi tlula milawu ya Xikwembu ni ku hi tshikisa ku chumayela. Sathana u kucetela mimfumo leswaku yi yirisa ntirho wa hina ni ku hi  xanisa. (Luka 21:12; Nhlav. 2:10) Misava ya Sathana yi hangalasa rungula leri nga riki ntiyiso hi Timbhoni ta Yehovha. Vanhu lava tshembaka mavunwa wolawo, va nga hi hleka kumbe va hi hlasela. (Mat. 10:36) Xana marhengu ya Sathana ma hi hlamarisa? Nikatsongo. U ma tirhisile ni le ka Vakreste va le mikarhini ya Bibele.—Mit. 5:27, 28, 40.

¹² Sathana a nga tirhisi mifumo ntsena leswaku a hi chavisa. Van’wana va yi chava ngopfu mindyangu ya vona leswaku yi ta ku yini hikwalaho ka vukhongeri bya vona lebyintshwa ku tlula ni ndlela leyi va swi chavaka hayona ku xanisiwa. Va ma rhandza ngopfu maxaka ya vona naswona va lava leswaku ma dyondza hi Yehovha ni ku tlhela ma n’wi rhandza. Swi va twisa ku vava swinene loko va twa maxaka ya vona ma delela Xikwembu xa ntiyiso ni vagandzeri va xona. Kambe mikarhi yin’wana maxaka lama a ma nga lavi ku twa nchumu hi ntiyiso hi ku famba ka nkarhi ma ve Timbhoni. Kambe ku vuriwa yini loko maxaka ya hina ma hi hlambela mavoko hileswi hi nga Timbhoni? Hi ta endla yini?

13. Ku va hi tshemba leswaku Xikwembu xa hi rhandza swi nga hi pfuna njhani loko mindyangu ya hina yi hi hlambela mavoko? (Pisalema 27:10)

¹³ Marito yo xonga lama nga eka Pisalema 27:10 (Yi hlaye.) ma nga hi chavelela swinene. Loko hi tsundzuka ndlela leyi Yehovha a hi rhandzaka hayona, hi titwa hi sirhelelekile hambiloko hi kanetiwa. Nakambe ha tiyiseka leswaku Yehovha u ta hi katekisa hileswi hi tiyiselaka. Yehovha u ta hi nyika leswi hi swi pfumalaka leswaku hi kota ku hanya, a hi pfuna hi va ni ku rhula naswona hi tsaka ni ku tlhela a hi pfuna hi va ni vuxaka na yena! Sweswo hileswi Biniam loyi hi buleke ha yena eku sunguleni a swi xiyeke.

14. U dyondza yini eka Biniam?

¹⁴ Biniam u ve Mbhoni ya Yehovha hambileswi a a swi tiva leswaku a nga ha xanisiwa hi ndlela ya tihanyi. Xiya leswaku ku va Biniam a tive leswaku Yehovha wa n’wi rhandza swi n’wi pfune njhani leswaku a tshika ku chava vanhu. U ri: “Ndzi xanisiwe ngopfu ku tlula ni ndlela leyi a ndzi ehleketa hayona. Kambe lexi a ndzi xi chava ngopfu ku tlula ni ku xanisiwa hi mfumo a ku ri ku kanetiwa hi ndyangu wa ka hina. A ndzi chava leswaku loko ndzo va Mbhoni, sweswo a swi ta khomisa bava loyi a a nga ri Mbhoni tingana nileswaku ndyangu wa ka hina a wu ta ehleketa leswaku ndzi mutsandzeki.” Hambiswiritano, Biniam a a tshemba leswaku mikarhi hinkwayo Yehovha u khathalela lava A  va rhandzaka. Biniam u ri: “Ndzi anakanyisise hi ndlela leyi Yehovha a pfuneke van’wana va tiyisela xihlawuhlawu, ku tikeriwa hi xiyimo xa timali ni ku xanisiwa hi ntshungu wa vapfukeri. A ndzi swi tiva leswaku loko ndzo tshembeka eka Yehovha a a ta ndzi katekisa. Loko ndzi khomiwe ko tala ni ku tlhela ndzi xanisiwa, ndzi yi vonile ndlela leyi Yehovha a hi pfunaka hayona eka swiyimo swo tika loko hi tshama hi tshembekile.” Yehovha u ve Tatana eka Biniam naswona vanhu Vakwe va swi kombisile leswaku i ndyangu eka yena.

15. Hikwalahokayini swi ri swa ntumbuluko ku chava ku fa?

¹⁵ Bibele ya pfumela leswaku rifu i nala. (1 Kor. 15:25, 26) Loko hi ehleketa hi rifu, hi nga ha karhateka swinene ngopfungopfu loko munhu loyi hi n’wi rhandzaka kumbe hina vini hi vabyela ku fa. Hikwalahokayini hi chava ku fa? Hikuva Yehovha u hi vumbe hi ri ni ku navela ku tiphina hi vutomi hilaha ku nga heriki. (Ekl. 3:11) Kambe ku chava loku nga hundzeleteriwangiki hi rifu ku nga hi pfuna leswaku hi sirhelela vutomi bya hina. Hi xikombiso, swi nga hi pfuna hi dya swakudya leswi nga ni rihanyo, hi endla vutiolori nkarhi ni nkarhi, hi lava mpfuno wa madokodela ni vutshunguri loko swi fanerile ni ku tlhela hi papalata ku tihoxa ekhombyeni.

16. Sathana u ku tirhisa njhani ku chava ka hina rifu leswaku a hi hambukisa?

¹⁶ Sathana wa swi tiva leswaku ha swi rhandza ku hanya. U vula leswaku hi nga pfumela ku lahlekeriwa hi swilo hinkwaswo hambi ku ri vuxaka bya hina na Yehovha leswaku hi ponisa vutomi bya hina. (Yobo 2:4, 5) Sathana u be ehansi! Leswi “a nga ni matimba yo vanga rifu,” u tirhisa ku chava ka hina rifu leswaku a hi tshikisa ku tirhela Yehovha. (Hev. 2:14, 15) Mikarhi yin’wana, vanhu lava kuceteriwaka hi Sathana, va xungeta ku dlaya vagandzeri va Yehovha hileswi va alaka ku tshika ku N’wi tirhela. Mikarhi yin’wana loko rihanyo ra hina ri ri ekhombyeni, Sathana a nga ha tirhisa nkarhi wolowo leswaku a hi endla hi tlula milawu ya Yehovha Xikwembu. Madokodela kumbe maxaka lama nga riki Timbhoni ma nga hi sindzisa ku cheriwa ngati ku nga leswi lwisanaka ni nawu wa Xikwembu. Kumbexana munhu un’wana a nga hi wonga leswaku hi tirhisa vutshunguri lebyi nga fambisaniki ni Matsalwa.

17. Hi ku ya hi Varhoma 8:37-39, hikwalahokayini xi nga ri kona xivangelo xo chava ku fa?

¹⁷ Hambileswi hi nga laviki ku fa, ha swi tiva leswaku Yehovha a nge tshiki ku hi rhandza hambiloko ho fa. (Hlaya Varhoma 8:37-39.) Loko vanghana va Yehovha va fa, a nga va rivali naswona eka yena swi fana niloko va nga fanga. (Luka 20:37, 38) Wa swi navela ku va pfuxa. (Yobo 14:15) Swi n’wi koxe swo tala Yehovha “leswaku . . . [hi] kuma vutomi lebyi nga heriki.” (Yoh. 3:16) Ha swi tiva leswaku Yehovha u hi rhandza ni ku khathala ha hina ku fikela kwihi. Ematshan’weni yo fularhela Yehovha loko hi vabya kumbe loko hi xungetiwa ku dlayiwa, hi ya eka yena leswaku a hi nyika vutlhari, a hi chavelela ni ku hi tiyisa. Sweswo hileswi nga endla hi Valérie ni nuna wakwe.—Ps. 41:3.

18. U dyondza yini eka Valérie?

¹⁸ Loko Valérie a ri ni malembe ya 35, ku kumeke leswaku u ni khensa ya matimba leyi nga tolovelekangiki. Twana ndlela leyi rirhandzu ri n’wi pfuneke hayona leswaku a nga chavi ku fa. U ri: “Loko ndzi byeriwa leswaku ndzi ni khensa, vutomi bya mina byi nambe byi yima hi nhloko. A ndzi fanele ndzi endliwa vuhandzuri lebyikulu leswaku ndzi nga fi. Ndzi lave mpfuno eka madokodela yo tala kambe hinkwawo ma arile ku ndzi endla vuhandzuri ma nga tirhisi ngati. A ndzi chava kambe ndzi ale ku cheriwa ngati hikuva a ndzi lava ku yingisa nawu wa  Xikwembu! Evuton’wini bya mina Yehovha u ndzi kombile leswaku wa ndzi rhandza swinene. Sweswi a ndzi pfulekeriwe hi nkarhi wo kombisa leswaku ndza n’wi rhandza. Mikarhi hinkwayo loko ndzi byeriwa mahungu yo biha, sweswo a swi endla ndzi tiyimisela ku tsakisa Yehovha ivi ndzi khomisa Sathana tingana. Eku heteleleni ndzi endliwe vuhandzuri lebyi ndzi pfuneke handle ko cheriwa ngati. Hambileswi mavabyi ya mina ma nga holangiki hi ku helela, mikarhi hinkwayo Yehovha a a hi nyika leswi hi swi lavaka. Hi xikombiso, loko swi nga si kumeka leswaku ndzi ni khensa, eka tinhlengeletano ta vandlha ta mahelovhiki hi dyondze hi nhlokomhaka leyi nge, ‘Ku Langutana Ni Maxangu Ya Namuntlha Hi Xivindzi.’ * Nhlokomhaka leyi yi hi chavelele ngopfu. Hi yi hlaye ko tala ngopfu. Ku hlaya tinhlokomhaka to fana ni leyi ni ku rhangisa ku gandzela Yehovha swi endle mina na nuna wa mina hi va ni ku rhula naswona swi hi pfunile leswaku hi kota ku endla swiboho leswinene.”

19. Ku nga ri khale ku ta endlaka yini?

¹⁹ Hi ku pfuniwa hi Yehovha, Vakreste emisaveni hinkwayo va hlule swiyimo swo tika naswona va swi kotile ku kaneta Diyavulosi. (1 Pet. 5:8, 9) Na wena u nga swi kota. Ku nga ri khale Yehovha u ta lerisa Yesu ni lava fumaka na yena leswaku va “herisa mitirho ya Diyavulosi.” (1 Yoh. 3:8) Endzhaku ka sweswo, vagandzeri va Xikwembu va laha misaveni a va nge he “chavi nchumu naswona a ku na lexi nga ta [va] chavisa.” (Esa. 54:14; Mik. 4:4) Kambe loko ku nga si fika nkarhi wolowo, hi fanele hi tikarhatela ku hlula ku chava.

20. I yini lexi nga ta hi pfuna hi tshika ku chava?

²⁰ Hi fanele hi ya emahlweni hi ti tiyisekisa leswaku Yehovha u rhandza ni ku sirhelela malandza yakwe. Hi ta tshika ku chava loko hi anakanyisisa ni ku vulavula hi ndlela leyi Yehovha a ma sirheleleke hayona malandza yakwe ya le nkarhini lowu nga hundza. Nakambe hi nga rivali ndlela leyi Yehovha a nga tshama a hi pfuna hayona loko hi khome nyarhi hi timhondzo. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, hi nga swi kota ku tshika ku chava!—Ps. 34:4.