1. (a) Nso ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ emi anamde inyene idotenyịn? (b) ‘Ndidori enyịn ke Jehovah’ ọwọrọ nso? (Se “Se Ẹnamde An̄wan̄a.”)

 NTI n̄kpọ emi Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ kpukpru mbon emi ẹmade enye anam mmọ ẹnyene idotenyịn. Ibịghike, enye ayanam udọn̄ọ, mfụhọ, ye n̄kpa ẹtre. (Edi. 21:​3, 4) Enye ayan̄wam “mbon nsụkidem” emi ẹdoride enyịn ke enye ẹnam isọn̄ emi akabade Paradise. (Ps. 37:​9-11) Ini oro n̄ko, enye ayanam nnyịn owo kiet kiet ikpere enye ikan nte ikperede idahaemi. Se idoride enyịn ndikụt oro enem nnyịn tutu! Edi nso inam inịm ke mme n̄kpọ emi Abasi ọn̄wọn̄ọde ẹyetịbe? Sia edide akanam Jehovah itịn̄ke ikọ ndien enye etre ndinam, oro edi eti ntak emi anamde ‘idori enyịn ke Jehovah.’ * (Ps. 27:14) Nnyịn ndika iso ndat esịt nnam n̄kpọ Abasi nnyụn̄ nnyene ime mbet enye anam se enye ọkọn̄wọn̄ọde owụt ke imodori enyịn ke Jehovah.​—Isa. 55:​10, 11.

2. Nso ke Jehovah ọkọn̄wọn̄ọ onyụn̄ anam?

² Jehovah owowụt ke imọ imesinam se imọ itịn̄de. Se uwụtn̄kpọ kiet mi. Ke n̄wed Ediyarade, Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ete ke eyo nnyịn emi, imọ iyanam mme owo emi ẹtode nsio nsio idụt ye esien ye usem ẹdidiana kiet ẹtuak ibuot ẹnọ imọ nte imọ iyomde. Mfịn ẹkot mme owo oro “akwa otuowo.” (Edi. 7:​9, 10) Irenowo, iban, ye nditọwọn̄ ẹsịne ke akwa otuowo oro. Mmọ ẹto nsio nsio idụt, ẹsem nsio nsio usem, ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ nsio nsio ke edem mmọ. Kpa ye oro, kpukpru  mmọ ẹdu ke emem nte nditọeka. (Ps. 133:1; John 10:16) Mbon akwa otuowo emi ẹsisịn idem ẹkwọrọ Ikọ Abasi. Mmọ ẹben̄e idem ndidọhọ owo ekededi emi edimade ndikpan̄ utọn̄ ke ererimbot emi ọfọnde akan emi ke edi ke iso. (Matt. 28:​19, 20; Edi. 14:​6, 7; 22:17) Ekpedi afo esịne ke otu akwa otuowo, imọdiọn̄ọ ke emenen̄ede enịm ke n̄kpọ ọyọfọn ke ini iso.

3. Nso ke Satan aduak?

³ Devil iyomke afo enịm ke n̄kpọ ọyọfọn ye afo ke ini iso. Enye oyom fi enịm ke Jehovah ikereke iban̄a fi, ke enye idinamke se enye ọkọn̄wọn̄ọde. Edieke iyakde Satan okụt unen, idem ekeme ndimem nnyịn, imakam ikeme nditre ndinam n̄kpọ Jehovah. Nte inemede ika, iyokụt nte Satan okodomode ndinam Job okûdori enyịn ke Jehovah aba, onyụn̄ etre ndinam n̄kpọ Jehovah.

4. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi? (Job 1:​9-12)

⁴ Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ise mme n̄kari emi Satan akadade odomo ndinam Job ọkpọn̄ Jehovah. (Kot Job 1:​9-12.) Iyeneme n̄ko se ikemede ndikpep nto Job, ye ntak emi anade iti ke Jehovah ama nnyịn, ke enye oyonyụn̄ anam se enye ọkọn̄wọn̄ọde.

5-6. Nso iketịbe inọ Job ẹte ibọp enyịn itat?

⁵ Job ikenyeneke mfịna ke uwem. Enye ekedi ata ufan Jehovah. Enye ama enyene n̄wan ye ediwak nditọ, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹma idemmọ. Job ekedi imọ owo n̄ko. (Job 1:​1-5) Edi ke ufan̄ usen kiet, ekpere ndidi kpukpru se enye ekenyenede ẹma ẹtak. Inyene esie ekebem iso atak. (Job 1:​13-17) Ekem kpukpru nditọ duop emi enye ekenyenede ẹkpan̄a. Tuak da fiak kere utọ nnama oro. Eyen kiet akpakpa, ete ye eka ẹsitua ikopke ndọn̄esịt. Kere ndien nte eketiede Job ye n̄wan esie ke idem ndikop ke ufọk ọduọ ọtọ kpukpru nditọ mmọ mboduop owot. Ubiak, mfụhọ, ye nnanenyịn mmọ ikedịghe se ẹbụkde ẹwụt owo. Imosụk ise Job akawakde ọfọn̄, ọduọ ana ke isọn̄ atua eyet!​—Job 1:​18-20.

⁶ N̄kpọ efen emi Satan akanamde ekedi nditọ Job udọn̄ọ emi akanamde Job odoro owo ndidien. (Job 2:​6-8; 7:5) Enyene ini emi ẹkesikponode-kpono Job ke obio. Mme owo ẹma ẹsidi ẹbịne enye ẹte ọnọ mmimọ item. (Job 29:​7, 8, 21) Edi idahaemi Job edidi okụt-afiari-etap. Mme owo ẹma ẹsọn enye. Nditọeka esie, mme n̄kpet n̄kpet ufan esie, ye idem mme asan̄autom esie emi ẹkedude ye enye ke ufọk ẹma ẹsịn enye!​—Job 19:​13, 14, 16.

7. (a) Job ekenịm ke nso idi ntak ufen imọ? Edi nso ke enye mîkamaha ndinam? (b) Nso ikeme ndiwọrọ Christian emi ebietde se ikụtde ke ndise oro?

⁷ Satan okoyom Job enịm ke enye ọbọ ufen ke ntak emi Jehovah mîmaha enye aba. Ke uwụtn̄kpọ, ini nditọ Job mboduop ẹkedude ke ufọk eyeneka mmọ ẹdia udia, Satan ama anam ọkpọsọn̄ ofụm ediberi ufọk oro ọtọ mmọ owot. (Job 1:​18, 19) Enye ama onyụn̄ anam ikan̄ oto heaven edita mme ufene Job ye mme asan̄autom esie emi ẹkesede ẹban̄a mme ufene oro. (Job 1:16) Sia utọ ofụm ye ikan̄ oro mîdịghe n̄kpọ emi ekekemede ndito ubọk owo, Job ama ekere ke anaedi okoto Jehovah Abasi. Oro ama anam Job enịm ke etie nte enyene se imọ inamde iyat Jehovah esịt. Kpa ye oro, Job ama esịn ndisụn̄i Ete esie emi odude ke heaven. Job ama ọdọhọ ke Jehovah anam ediwak nti n̄kpọ ọnọ imọ ke ediwak isua. Enye ama ekere ke edieke ekenemde imọ ndibọ Abasi eti n̄kpọ, ke akpana imọ inyịme ndibọ enye idiọk n̄ko. Ntre enye ama ọdọhọ ete: “Yak ẹtoro enyịn̄ Jehovah.” (Job 1:​20, 21; 2:10) Kpa ye emi inyene  Job okokụrede, nditọ esie ẹkpan̄ade, udọn̄ọ onyụn̄ otụhọrede enye, enye ikọkpọn̄ke Jehovah. Edi Satan ikosụk imaha ndisana enye nyak.

8. Nso efen ke Satan akanam Job?

⁸ Ekem Satan ama ada owo ita emi ẹkedọhọde ke idi ufan Job odomo ndinam Job ekere ke imọ iwọrọke n̄kpọ. Mmọ ẹkedọhọ Job ke ndiọi n̄kpọ emi enye akanamde ẹyom enye ẹkụt. (Job 22:​5-9) Mmọ ẹma ẹdomo n̄ko ndinam Job enịm ke ọkpọkọm enye anam nti n̄kpọ se ananam, ke idụkke Abasi enyịn. (Job 4:18; 22:​2, 3; 25:4) Mmọ ẹkedomo ndinam enye ekere ke Abasi imaha enye, ke Abasi idisehe iban̄a enye, ke enye ndika iso nnam n̄kpọ Abasi edi ubiatini. Ikọ mmọ oro ekpekekeme ndinam Job ekere ke eke imọ okụre.

9. Nso ikan̄wam Job enyene uko inyụn̄ iyakke idem emem enye?

⁹ Da nte ke omodu ini se iyomde ndibụk emi etịbede. Se Job etiede do ke ntọn̄ ke ntak mfụhọ, ubiak iyakke enye ọbọ emem. (Job 2:8) Mbon emi ẹdọhọde ke idi ufan esie ke ẹdọhọ enye ke enye idịghe eti owo, ke idụhe se enye anamde yak ọwọrọ usụn̄. Kpukpru se itịbede inọ enye ye n̄kpa nditọ esie ẹbiet ẹmọn̄ ẹkụre enye ibifịk. Nsonso oro, Job ododop ntem ese mmọ. (Job 2:13–3:1) Ekpedi mme ufan Job oro ẹkere ke enye ndidop ọwọrọ ke enye ọmọn̄ ọkpọn̄ Abasi, ọwọrọ ekikere abian̄a mmọ. Enyene ini emi edide mmọ ke ẹtịn̄ ikọ, enye osioro uyo ọdọhọ mmọ ete: “Tutu n̄kpa, ndiduọkke nsọn̄ọnda mi!” Etie nte enye emenede iso ese mmọ ini etịn̄de ikọ oro. (Job 27:5) Kpa ye emi Job ọkọbọde ofụri ufen oro, nso ikanam enye enyene utọ uko oro inyụn̄ iyakke idem emem enye? Idem ke ini emi eketiede nte idotenyịn idụhe aba, Job okosụk enenịm ke usen kiet edima Abasi imọ ayanam ufen imọ etre. Enye ama ọdiọn̄ọ ke ọkpọkọm n̄kpa ada  imọ, ke Jehovah ayanam imọ iset.​—Job 14:​13-15.

10. Nso ke mbụk Job ekpep nnyịn?

¹⁰ Mbụk Job ekpep nnyịn ke Satan ikemeke ndinyịk nnyịn ikpọn̄ Jehovah, ke Jehovah okụt kpukpru se itịbede. Mbụk oro an̄wam nnyịn idiọn̄ọ mme akpan n̄kpọ emi ikpesikerede iban̄a ini n̄kpọ etịbede ọnọ nnyịn. Yak ise ndusụk akpan n̄kpọ emi ikemede ndikpep nto mbụk Job.

11. Nso iditịbe edieke nnyịn mîtreke ndibuọt idem ye Jehovah? (James 4:7)

¹¹ Job ama owụt ke edieke ikade iso ndibuọt idem ye Jehovah, ke imekeme ndiyọ se ededi inyụn̄ ibiọn̄ọ Satan. Nso iditịbe ima ibiọn̄ọ Satan? Bible ọdọhọ ke enye eyefehe ọkpọn̄ nnyịn.​—Kot James 4:7.

12. Didie ke Job ndinịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset akan̄wam enye?

¹² Ọfọn inen̄ede inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset. Ima ineneme ke ibuotikọ emi ekebede ke Satan esiwak ndida ndịk n̄kpa nnam nnyịn ikpọn̄ Jehovah. Ke eke Job, Satan ọkọdọhọ ke Job ayanam se ededi, ọkpọkọm edi ndikpọn̄ Jehovah, man anyan̄a uwem esie. Edi Satan okososu. Idem ke ini eketiede nte ke eke Job okụre, ke enye iditreke ndikpa, Job ikamaha ndikpọn̄ Jehovah. Enye ndinịm ke Jehovah esinam nti n̄kpọ, ke utịt utịt Jehovah eyenen̄ede n̄kpọ obono, akan̄wam enye aka iso ọyọ. Job ama enịm ke edieke Jehovah mînen̄ekede n̄kpọ ibono ini imọ isụk idude uwem, ke Jehovah ayanam imọ iset ke ini iso. Enye ama enen̄ede enịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset. Edieke nnyịn n̄ko inen̄erede inịm ke mme akpan̄kpa ẹyeset, nnyịn idikpọn̄ke Jehovah ọkpọkọm n̄kpa ada nnyịn ke iso.

13. Ntak emi anade itịm ikere mme n̄kari emi Satan akadade odomo ndinam Job ọkpọn̄ Abasi?

¹³ Ana itịm ikere mme n̄kari emi Satan okodomode ndida nnam Job ọkpọn̄ Abasi sia se enye esinyụn̄ emende ebịne nnyịn edi oro. Satan ọkọdọhọ ke “kpukpru se owo enyenede ke enye edinọ ke ibuot ukpọn̄ esie.” Ti ke Satan ọkọdọhọ “owo” ikọdọhọke “Job ikpọn̄.” (Job 2:​4, 5) Ikọ Satan ọkọwọrọ ke nnyịn inen̄ekede ima Jehovah Abasi, ke iyọkpọn̄ enye ekpedi oro edinyan̄a itọn̄ uwem nnyịn. Ikọ esie ọkọwọrọ n̄ko ke Abasi imaha nnyịn, ke se inamde man inem enye esịt ididụkke enye enyịn. Sia ima ikọdiọn̄ọ se Satan aduakde, nnyịn emi idoride enyịn ke Abasi isiyakke Satan ada n̄kari ekededi abian̄a nnyịn.

14. Didie ke mme idomo ẹkeme ndin̄wam nnyịn? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹⁴ Idomo ama esịm nnyịn, ọfọn ida ini oro inen̄ede ise m̀mê nso utọ owo ke nnyịn idi. Mme idomo emi ẹkesịmde Job ẹma ẹn̄wam enye okụt mme itie emi enye mîkanamke ọfọn, enye ama onyụn̄ anam n̄kpọ aban̄a oro. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama okụt ke edi se imọ inen̄erede isụhọde idem. (Job 42:3) Idomo emi esịmde nnyịn ekeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede idiọn̄ọ utọ owo emi idide. Brọda Nikolay * emi ẹkemụmde ẹkekọbi kpa ye nsio nsio udọn̄ọ emi enye ekenyenede ọkọdọhọ ete: “Ini n̄kodude ke ufọk-n̄kpọkọbi, mma nnen̄ede n̄kụt nti edu emi akpanade nnyene.” Ke ini idiọn̄ọde mme itie emi nnyịn mînamke ọfọn, iyekeme ndinam n̄kpọ mban̄a.

15. Ikpakpan̄ utọn̄ inọ anie? Ntak ọdọhọde ntre?

¹⁵ Yak ikpan̄ utọn̄ inọ Jehovah, ikûkpan̄ utọn̄ unọ mme asua nnyịn. Job ama enen̄ede akpan̄ utọn̄ ini Jehovah eketịn̄de ikọ ye enye. Se Jehovah eketịn̄de ye Job eketie nte enye ọdọhọ Job ete: ‘Ndi omokụt mme n̄kpọ  emi n̄kobotde? Mmokụt se itịbede inọ fi. Ndi emekere ke n̄kemeke ndin̄wam fi?’ Job ama osụhọde idem ọbọrọ Jehovah onyụn̄ ọdọhọ ke imọ imama nti n̄kpọ emi Jehovah anamde ọnọ imọ. Enye ama ọdọhọ ete: “N̄kokokop mban̄a fi, edi, ke emi, enyịn mi okụt fi.” (Job 42:5) Ini Job etịn̄de ikọ oro, etie nte enye okosụk etetie ke ntọn̄, kpukpru idem esie mbufụt mbufụt, nditọ duop mmọdo ẹdọn̄ọ ke udi. Kpa ye oro, Jehovah ama owụt Job ke imọ imama enye, ke imọ inyụn̄ ikpọn̄ke enye.​—Job 42:​7, 8.

16. Isaiah 49:​15, 16 owụt ke nso ke ikpeti ini inyenede mfịna?

¹⁶ Mfịn n̄ko, mme owo ẹkeme ndisọn̄ọ nnyịn enyịn ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ye nnyịn nte nnyịn idịghe n̄kpọ ndomokiet. Mmọ ẹkeme ndidomo ndibiat nnyịn enyịn̄ mîdịghe ẹdomo ndibiat esop Abasi enyịn̄ ẹnyụn̄ ẹsu kpukpru orụk idiọk nsu ẹdian nnyịn. (Matt. 5:11) Mbụk Job ekpep nnyịn ke Jehovah enịm ke nnyịn iyọsọn̄ọ ida ye Enye ke ini idomo. Jehovah ama nnyịn, ndien tutu amama enye idikpọn̄ke mbon emi ẹdoride enyịn ke enye. (Kot Isaiah 49:​15, 16.) Kûdọn̄ utọn̄ ke ubi ubi nsu ekededi emi mme asua Abasi ẹsude ẹdori nnyịn! Enyene se Brọda James emi odụn̄de ke Turkey etịn̄de. Ubon mmọ ẹma ẹnyene ikpọ mfịna edi enye ọdọhọ ete: “Ima idikụt ke ndikpan̄ utọn̄ n̄kop nsu emi ẹsude ẹban̄a ikọt Abasi ayanam idem emem nnyịn. Ntre ikesisịn esịt ke se Abasi edidade Obio Ubọn̄ esie inam inọ nnyịn, inyụn̄ ika iso isịn idem inam n̄kpọ Abasi. Se ikanamde ika iso ikop idatesịt edi oro.” Ẹyak ikpebe Job, ikpan̄ utọn̄ inọ Jehovah! Nsu emi mme asua  nnyịn ẹsude idinamke nnyịn ikûdori enyịn ke Jehovah aba.

17. Mbụk irenowo ye iban emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye Abasi ke Mme Hebrew ibuot 11 ekpep fi nso?

¹⁷ Idịghe Job edi n̄kukụre asan̄autom Jehovah emi ekenyenede uko onyụn̄ ọsọn̄ọde ada ye Jehovah ini enye ekenyenede ikpọ mfịna. Ke leta emi apostle Paul ekewetde ọnọ mme Hebrew, enye ama asiak ediwak ikọt Abasi emi ẹkenamde ukem oro onyụn̄ okot mmọ “akwa otu ntiense.” (Heb. 12:1) Kpa ye emi kpukpru mmọ ẹkenyenede ikpọ mfịna, mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ye Jehovah ke ofụri eyouwem mmọ. (Heb. 11:​36-40) Ndi nte mmọ ẹkesọn̄ọde ẹda ye Jehovah ẹnyụn̄ ẹsịnde idem ẹnam n̄kpọ ẹnọ enye akatatak? Ikatakke! Okposụkedi emi mmọ mîkekwe nte kpukpru se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ẹsude ke eyouwem mmọ, mmọ ẹma ẹka iso ẹdori enyịn ke Jehovah ẹnyụn̄ ẹnịm ke sia edide Jehovah ama mmimọ, ke mmimọ iyokụt ini emi mme n̄kpọ oro ẹdisude ke ini iso. (Heb. 11:​4, 5) Mbụk mmọ ekeme ndin̄wam nnyịn ibiere ndika iso ndori enyịn ke Jehovah.

18. Nso ke afo ebiere ndinam? (Mme Hebrew 11:6)

¹⁸ Ererimbot emi idude edi eyo esiere, ọdiọk akan nte ekedide. (2 Tim. 3:13) Satan ikụreke uwa ye ikọt Abasi, enye ke osụk ododomo mmọ. Inamke n̄kpọ m̀mê nso utọ mfịna ke idisobo ke ini iso, ẹyak ibiere ndika iso nsịn idem nnam n̄kpọ nnọ Jehovah, inyụn̄ inịm ke “nnyịn [idori] enyịn ke odu-uwem Abasi.” (1 Tim. 4:10) Ti ke mme edidiọn̄ emi Jehovah ọkọdiọn̄de Job ẹwụt “ke Jehovah enen̄ede enyene esịt ima onyụn̄ atua owo mbọm.” (Jas. 5:11) Yak nnyịn n̄ko ika iso isọn̄ọ ida ye Jehovah, inyụn̄ inịm ke enye ọyọdiọn̄ “mbon oro ẹnen̄erede ẹyom enye.”​—Kot Mme Hebrew 11:6.