1. (a) Eme Jihova ọ ya eyaa nọ o ti ru kẹ omai? (b) Kọ eme u dhesẹ re ma ‘fi ẹruore mai họ Jihova’? (Rri “Ẹme Nọ A Ru Vẹ” na.)

 JIHOVA ọ ya eyaa nọ o ti ru emamọ eware buobu kẹ ahwo kpobi nọ a you rie. O ti si ẹyao, uweri, gbe uwhu no. Onana yọ obọdẹ ẹruore. (Evia. 21:3, 4) Ọ te rehọ “enọ e be romakpotọ” nọ i bi rẹro eware nana ro ru otọakpọ na fihọ aparadase. (Ol. 37:9-11) O ti ru nọ odibo riẹ kpobi ọ te rọ kẹle iẹe gaga evaọ oke yena, tube vi epanọ ma kẹle riẹ te enẹna, yọ onana o te lẹliẹ eva were omai gaga. Ẹruore nana o woma kẹhẹ! Kọ ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Ọghẹnẹ o ti ru eyaa riẹ kpobi gba? Ma ruẹ nọ oware kpobi nọ Jihova ọ ta nọ o ti ru, o re ru ei. Fikiere ma rẹ sai ‘fi ẹruore mai họ Jihova.’ * (Ol. 27:14) Nọ ma te bi thihakọ hẹrẹ oke nọ Ọghẹnẹ mai o ti ru eyaa riẹ gba jẹ be gọe avọ evawere, kiyọ ma fi ẹruore mai họ Jihova.—Aiz. 55:10, 11.

2. Eme Jihova o ru no?

² Eware nọ Jihova ọ ya eyaa riẹ nọ o ru no, u dhesẹ nọ o re ru eyaa riẹ gba. Joma kẹ oriruo jọ. Evaọ obe Eviavia, Jihova ọ ya eyaa nọ, evaọ oke mai nana, o ti ru nọ ahwo erẹwho, erua, evẹrẹ, gbe erọunu sa-sa a te rọ gọe, yọ okugbe ọ te jọ udevie rai. Idibo Ọghẹnẹ nana ma bi se nẹnẹ inọ “ogbotu obuobu” na. (Evia. 7:9, 10) Dede nọ te ezae te eyae, te emaha, te ahwo obiebi te iyibo, te  edafe te iyogbe, te enọ i kpohọ isukulu te enọ e nya ha a rrọ usu ogbotu obuobu nana, aikpobi a bi yerikugbe wọhọ uviuwou ọvo. (Ol. 133:1; Jọn 10:16) Ogbotu obuobu na ọ be ta usi uwoma na avọ ajọwha re. A be ta usi uwoma kẹ ahwo kpobi inọ akpọ ọkpokpọ ọ rrọ obaro tha. (Mat. 28:19, 20; Evia. 14:6, 7; 22:17) Otẹrọnọ whọ rrọ usu ogbotu obuobu na, ma riẹ nọ ẹruore yena ọ were owhẹ gaga.

3. Ẹvẹ Setan ọ gwọlọ nọ ma roro?

³ Ẹdhọ ọ gwọlọ nọ who wo ẹruore he. Ọ gwọlọ nọ who roro nọ Jihova o you owhẹ hẹ yọ o ti ru eyaa riẹ gba ha. Ma tẹ rọwo ọrue Setan nana, o te whae ze nọ ma gbe ti wo ẹruore he, ma gbe ti kru oma ga evaọ egagọ Jihova ha. O sae tubẹ lẹliẹ omai siọ Jihova ba ẹgọ dede. Ma te jọ uwuhrẹ inẹnẹ na ruẹ nọ Ẹdhọ o je ru re Job o roro nọ eware i ti gbe woma ha re ọ siọ Jihova ba ẹgọ.

4. Eme ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe? (Job 1:9-12)

⁴ Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eware nọ Setan o ru re Job ọ siọ Jihova ba ẹgọ. (Se Job 1:9-12.) Ma te jẹ ta kpahe oware nọ ma rẹ sai wuhrẹ no iku Job ze, gbe epanọ u ro fo re ma hae kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ o you omai, yọ o ti ru eyaa riẹ gba.

5-6. Eme ọ via kẹ Job evaọ omoke kpẹkpẹe?

⁵ Eware e jẹ riẹ nya kẹ Job, yọ ọ jẹ gọ Jihova ziezi. O yẹ emọ buobu, a you ohwohwo, yọ a je ru eware kugbe ziezi. Job o te je fe gaga. (Job 1:1-5) Rekọ ẹdẹ ọvo enwenọ eware na kpobi e rọ raha no. A kaki tho eware riẹ je kpe idibo riẹ. (Job 1:13-17) Kẹsena emọ riẹ nọ o you gaga na kpobi a te whu. Dai dhizu roro oware nọ o via kẹ Job na. Makọ ọmọ ọvo dede o te whu ku ohwo, o rẹ da gaga. Roro epanọ o da Job avọ aye riẹ te nọ a yo nọ emọ ikpe rai kpobi a whu no. Agbẹta nọ Job ọ rọ bẹre iwu riẹ je kie fihọ otọ, o te mu enu họ ebru na!—Job 1:18-20.

⁶ Kẹsena Setan ọ tẹ kẹ Job ẹyao oyoma jọ nọ o ru rie fihọ gbogbo. (Job 2:6-8; 7:5) Anwẹdẹ ahwo a be hae kẹ Job adhẹẹ gaga evaọ ẹwho na. A rẹ nyabru rie ze dede re ọ kẹ ae ohrẹ. (Job 31:18) Rekọ nọ ebẹbẹ e ze no, ahwo a gbe je fou kẹle iẹe he. Te imoni te egbẹnyusu riẹ a tẹ be ruẹ e riẹ dhẹ. Makọ idibo riẹ dede a gbẹ be daezọ riẹ hẹ.—Job 19:13, 14, 16.

7. (a) Eme Job o roro nọ o wha riẹ ze nọ ọ jẹ rọ ruẹ uye, kọ eme o ru hu? (b) Ẹvẹ ọkpọ ebẹbẹ nọ e rrọ uwoho na e sai ro te Oleleikristi nẹnẹ?

⁷ Setan ọ gwọlọ nọ Job o roro nọ o ru Jihova thọ jabọ nọ ọ be rọ ruẹ uye nana nọ u bi tei na. Eme o ru re Job ọ sai roro ere? Ọ rehọ ofou ọgaga ze, ofou na u te gele uwou nọ emọ Job a jọ kie ruru ae. Ere emọ ikpe Job nọ e jọ evaọ uwou na jẹ re emu a ro whu. (Job 1:18, 19) O te je ru erae kie no obọ ehru ze nọ e mahe erao riẹ gbe idibo riẹ nọ e jẹ rẹrote ae. (Job 1:16) Fikinọ ofou gbe erae na yọ eware nọ Ọghẹnẹ ọ ma, Job o te roro nọ Jihova Ọghẹnẹ o vi rai ze. O tẹ whae ze nọ Job o je ro roro nọ o ru Jihova eva dha. Ghele na, Job ọ la Ọsẹ obọ odhiwu riẹ eka ha. Job ọ ta nọ Jihova o bi ru emamọ eware kẹe anwẹdẹ fikiere ọ tẹ maki ru oware jọ nọ o kẹ riẹ uye, u yoma ha. Oyejabọ nọ ọ rọ ta nọ: “Jọ a gbe jiri  odẹ Jihova.” (Job 1:20, 21; 2:10) Setan o fi Job họ ababọ, o ru eware nọ e wha uweri ogaga sei jẹ rehọ okpẹyao tehe iẹe. Rekọ eware nana kpobi nọ o je thihakọ rai na, i te kẹ Setan he.

8. Edhere ẹghẹ vẹ Setan ọ rọ dawo Job?

⁸ Setan ọ rehọ edhere ẹghẹ ọfa dawo Job. O ru nọ egbẹnyusu esa Job a jẹ rọ ta eme nọ e rẹ lẹliẹe roro nọ o fioka ohwo ho. Ezae esa na a vuẹ Job nọ eware iyoma nọ Job o ru jabọ nọ ebẹbẹ nana i bi ro tei na. (Job 22:5-9) A ta kẹ Job nọ, Job yọ ohwo omuomu. Ọ gbẹ make rrọ ohwo omuomu hu, Ọghẹnẹ ọ be daezọ eware ezi nọ o ru no ho. (Job 4:18; 22:2, 3; 25:4) A ta eme buobu kẹ Job nọ e rẹ sae lẹliẹe roro nọ Ọghẹnẹ o you rie he, ọ be rẹrotei hi, yọ oke oraha gheghe o rrọ re a gọe. Eme rai e rẹ sae lẹliẹ Job roro nọ eware i ti gbe woma ha.

9. Eme o lẹliẹ Job kru udu ga?

⁹ Dae rehọ iẹe nọ whọ jọ etẹe be ruẹ oware nọ o be via kẹ Job na. Job ọ keria enwo bi dimẹ fiki edada. (Job 2:8) Yọ egbẹnyusu riẹ a be rọ eme fae ovao, bi dhesẹ kẹe nọ ekpehre ohwo ọ rrọ. Nọ Job o bi thihakọ ekọ riẹ nọ e raha gbe ẹyao nọ o kie rie na, yọ o bi weri emọ riẹ nọ i whu. Oke ọsosuọ, Job o fibo ọvo, ọ be sae ta ẹme ọvo ho. (Job 2:13–3:1) Rekọ otẹrọnọ egbẹnyusu riẹ a je roro nọ, nọ Job o fibo na o ti mu ofu inọ ọ gbẹ be gọ Ọghẹnẹ hẹ, kiyọ a roro thọ gaga. Nọ u te oria jọ no, ọ tẹ kpare ovao rri egbẹnyusu riẹ jẹ ta nọ: “Bẹsenọ me re whu, me re siobọno ẹgbakiete mẹ hẹ!” (Job 27:5) Eme o lẹliẹ Job kru udu ga ghelọ ebẹbẹ nana kpobi? Dede nọ uye na o ga thesiwa, ọ riẹ nọ Ọghẹnẹ riẹ o you rie, yọ ọ te wọe no uye na. Ọ riẹ nọ ọ tẹ maki  whu, Jihova ọ te kpare iẹe ze.—Job 14:13-15.

10. Eme oware nọ o via kẹ Job na o rẹ sai wuhrẹ omai?

¹⁰ Oware nọ o via kẹ Job na u wuhrẹ omai nọ Setan ọ rẹ sae gba omai họ ru oware nọ o rẹ dha Jihova eva ha, yọ Jihova ọ be ruẹ oware kpobi nọ o be via kẹ omai. Oware nọ o via kẹ Job na o tẹ jẹ lẹliẹ omai riẹ oware nọ o soriẹ nọ edawọ i bi ro te omai. Joma ta kpahe epanọ eware nana e sai ro fiobọhọ kẹ omai nẹnẹ.

11. Ma te fievahọ Jihova, eme ọ rẹ via? (Jemis 4:7)

¹¹ Oware nọ Job o ru u dhesẹ nọ ma te fievahọ Jihova, ma rẹ sai thihakọ edawọ kpobi, je dikihẹ ga wọso Setan. Kọ ma te ru ere, eme Ẹdhọ o ti ru? Ebaibol ọ ta nọ ọ te dhẹ siọ omai ba.—Se Jemis 4:7.

12. Ẹvẹ ẹruore ẹkparomatha na o ro fiobọhọ kẹ Job?

¹² Jọ u mu owhẹ ẹro ziezi inọ whọ tẹ maki whu no, Jihova ọ te kpare owhẹ ze. Wọhọ epanọ ma ta evaọ uzoẹme nọ ọ vrẹ na, ẹsibuobu Setan ọ rẹ gwọlọ wha ozọ họ omai ẹro re ma rehọ fiki ozọ uwhu ru eware nọ e rẹ dha Jihova eva. Nọ Setan ọ jẹ dawo Job, ọ ta nọ Job o ti siobọno oware kpobi nọ o wo re ọ sai siwi uzuazọ riẹ. Ọ ta nọ Job ọ te siọ Jihova ba ẹgọ dede. Rekọ Job o dhesẹ i rie fihọ ọtọrue. Nọ Job ọ make mọ te epanọ o ro roro nọ o bi ti whu no, o kiukeku Jihova ha. Ọ riẹ nọ Jihova o wo ohrọ-oriọ gaga, yọ o ti ru nọ ebẹbẹ na kpobi i ti ro kuhọ ẹdẹ jọ. Job o wo ẹrọwọ inọ Jihova ọ gbẹ maki ku ebẹbẹ riẹ họ okioke yena ha, ọ te kpare iẹe ze ẹdẹfa. Ẹruore ẹkparomatha na o mu rie ẹro. Ẹkparomatha o te mu omai ẹro, ma te raha uzi Ọghẹnẹ fiki ozọ uwhu hu.

13. Fikieme u ro fo re ma muẹrohọ eghẹ nọ Setan ọ rọ dawo Job?

¹³ U fo nọ ma re muẹrohọ eghẹ nọ Setan ọ rọ dawo Job na gaga, keme ọ be rọ eghẹ itieye na dawo omai nẹnẹ. Muẹrohọ ẹme nọ Setan ọ ta: “Ohwo o re siobọno eware nọ o wo kpobi fiki uzuazọ riẹ.” Koyehọ orọnọ Job ọvo ọ be ta kpahe na ha. (Job 2:4, 5) Ẹme nọ Setan ọ be ta na họ, ma you Jihova no udu mai ze he, inọ ma tẹ ruẹ nọ uwhu ona, ma rẹ siọ Jihova ba ẹgọ. Setan ọ tẹ jẹ be ta nọ Ọghẹnẹ o you omai hi. Anọ ma tẹ make be rọ udu mai kpobi gọ Ọghẹnẹ, ọ rẹ daezọ mai hi. Joma fiẹrohotọ ziezi re ma gbe kie kẹ eghẹ Setan he.

14. Eme edawọ e rẹ sae lẹliẹ omai muẹrohọ? Kẹ oriruo.

¹⁴ Joma rri odawọ kpobi wọhọ uvẹ nọ ma rẹ rọ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma ginẹ rrọ. Edawọ nọ i te Job na e lẹliẹ e riẹ ruẹ nọ u wo emamọ iruemu jọ nọ u fo nọ ọ rẹ gbẹ daoma wo. Yọ ọ daoma ziezi re o gbe wo iruemu yena. Uruemu utioye jọ họ omaurokpotọ. (Job 42:3) Epọvo na re, nọ odawọ u te te omai o rẹ sae lẹliẹ omai muẹrohọ oria nọ ma be jọ daoma te he. Oniọvo jọ nọ a re se Nikolay * nọ a fihọ uwou-odi dede nọ ọ be mọ gaga ọ ta nọ: “Uwou-odi o wọhọ oware nọ edọktọ o bi ro rri oma ohwo re ọ ruẹ oware nọ o be jọ obeva oma riẹ thọ. Nọ Oleleikristi ọ tẹ rrọ uwou-odi, o rẹ lẹliẹe muẹrohọ iruemu jọ nọ i woma tere he nọ o wo.” Nọ ma te muẹrohọ iruemu itieye na no, ma vẹ daoma nwene.

15. Ono u fo nọ ma rẹ gaviezọ kẹ, kọ fikieme?

 ¹⁵ U fo nọ Jihova ma rẹ gaviezọ kẹ orọnikọ ewegrẹ mai hi. Job ọ gaviezọ ziezi nọ Jihova ọ jẹ ta ẹme kẹe. Who te rri eme nọ Jihova ọ jẹ ta kẹ Job na, o wọhọ ẹsenọ ọ be ta kẹe nọ: ‘Who te rri emama mẹ, kọ whọ gbẹ ruẹ epanọ me wo ẹgba te? Mẹ be ruẹ eware kpobi nọ e be via kẹ owhẹ na. Kọ who roro nọ mẹ sae rẹrote owhẹ?’ Job ọ tẹ kpahe ẹme nọ o dhesẹ nọ o wo omaurokpotọ, eware iwoma nọ Ọghẹnẹ o ru e tẹ jẹ dae ẹro. Ọ ta nọ: “Mẹ rehọ ezọ yo kpahe owhẹ no, rekọ obọnana mẹ be rọ ibiaro mẹ ruẹ owhẹ.” (Job 42:5) Oke nọ Job ọ ta ẹme yena, ẹsejọhọ ọ gbẹ keria enwo, avọ emela nọ e vọ riẹ oma, yọ o bi weri emọ riẹ nọ i whu. Ghele na, Jihova ọ ta eme nọ i dhesẹ nọ o you Job, yọ eva riẹ e be were iẹe.—Job 42:7, 8.

16. Ma te rri Aizaya 49:15, 16, eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ odawọ u te te omai?

¹⁶ Oware nọ o via kẹ Job na o sae via kẹ omai nẹnẹ re. Ahwo a sae la omai eka hayo ru omai wọhọ ẹsenọ ma fioka ha. A sae raha odẹ mai hayo ta eme iyoma kpahe ukoko na. Jesu ọ ta nọ a te “ta oghẹrẹ erue iyoma kpobi kpahe” omai. (Mat. 5:11) Iku Job na i wuhrẹ omai nọ Jihova o fievahọ omai inọ ma te gọe no udu ze nọ uye o tẹ maki te omai. Jihova o you omai. Ọ rẹ nyasiọ ahwo nọ i fi ẹrọwọ họ iẹe ba vievie he. (Se Aizaya 49:15, 16.) Whọ gaviezọ kẹ erue nọ ewegrẹ Ọghẹnẹ a be ta kpahe omai hi. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se James nọ  ọ rrọ obọ Turkey nọ ebẹbẹ buobu i te uviuwou riẹ ọ ta nọ: “Ma ruẹ nọ ma tẹ be gaviezọ kẹ erue nọ a be ta kpahe idibo Ọghẹnẹ, udu u re whrehe omai. Fikiere ma te fi iroro mai kpobi họ Uvie Ọghẹnẹ jẹ romakẹ iruo Jihova. Onana o soriẹ nọ eva e be rọ were omai.” Joma gaviezọ kẹ Jihova wọhọ epanọ Job o ru. Joma kuvẹ vievie he re erue nọ ewegrẹ mai a bi gu fihọ omai uzou e raha ẹruore mai.

17. Eme who wuhrẹ no iriruo ezae avọ eyae nọ a fodẹ evaọ obe Ahwo Hibru uzou avọ 11 na ze?

¹⁷ Job ọvo ma ta ẹme te na evaọ usu idibo Jihova nọ i kru ẹrọwọ rai je dikihẹ ga nọ ebẹbẹ ilogbo i te ai. Nọ Pọl ukọ na o je kere ileta se Ileleikristi obọ Hibru, ọ fodẹ idibo Jihova efa buobu nọ i kru ẹrọwọ rai. O se rai “isẹri buobu nọ e wọhọ ẹgho.” (Hib. 12:1) Edawọ ilogbo i te rai kpobi na, rekọ a kru ẹrọwọ rai. (Hib. 11:36-40) Kọ ithihakọ rai gbe iruo nọ a ru kẹ Ọghẹnẹ kpobi ivrẹvru? Vievie! Dede nọ orọnikọ eyaa Ọghẹnẹ kpobi i rugba evaọ oke rai hi, a wo ẹruore inọ eware nọ Ọghẹnẹ ọ ta kpobi i ti rugba evaọ obaro. Fikinọ u mu rai ẹro nọ a bi ru eva were Jihova, a riẹ nọ Jihova ọ te ghale ae. (Hib. 11:4, 5) Iku rai e rẹ sae kẹ omai udu nọ ma rẹ rọ gọ Jihova avọ ẹruore.

18. Eme whọ gba riẹ mu nọ who re ru? (Ahwo Hibru 11:6)

¹⁸ Who te rri akpọ na nẹnẹ, whọ rẹ ruẹ nọ eyeyoma ọvo eware i bi yoma. (2 Tim. 3:13) Oma o re lọhọ Ẹdhọ họ. Ọ gbẹ be dawo idibo Jihova. Odawọ kpobi nọ u te omai kẹhẹ, joma gbaemu nọ ma rẹ gọ Jihova avọ ajọwha je “fi ẹruore mai họ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ” na. (1 Tim. 4:10) Nọ Job ọ ruẹ uye te oria no, Jihova ọ tẹ ghale iẹe. Onana u dhesẹ nọ “Jihova ọ rrọ yoyou gaga je wo ohrọ-oriọ.” (Jem. 5:11) Joma talamu Jihova wọhọ epanọ Job o ru. Jọ u mu omai ẹro inọ Jihova “ọ rẹ hwosa kẹ enọ e be rọ ọwhọ gwọlọ iẹe.”—Se Ahwo Hibru 11:6.