တၢ်မၤလိ ၂၇
မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ
“မုၢ်လၢ်တၢ်လၢယွၤတက့ၢ်. ပာ်ဆူၣ်နဂံၢ်နဘါတက့ၢ်. ဒီးမ်အဒုးဆူၣ်ထီၣ် နသးအဂံၢ်အဘါတက့ၢ်.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၇:၁၄.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၂၈ အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤ တုၤအကတၢၢ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. (က) ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်မုၢ်လၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ပ “မုၢ်လၢ်တၢ်လၢယွၤ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ် “တၢ်ကတိၤ အခီပညီ.”)
ပှၤလၢအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ခဲလၢာ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အဂ့ၤဒိၣ်မး. တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ, တၢ်သူၣ်အုးသးအုး ဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်. (လီၣ်ဖျါ ၂၁:၃, ၄) “ပှၤလၢအဆီၣ်လီၤအသး” လၢအမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကမၤကဲထီၣ်က့ၤ ဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပၤရဒံစူး. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၉-၁၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ဒီးအဝဲကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ လၢအဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ. ပတၢ်မုၢ်လၢ်တခါအံၤ ဖးဂ့ၤညါ. ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤတဖၣ်အံၤ ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ် သပှၢ်တၢၢ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်န့ၢ်အီၤသ့လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အတမၤဟးဂီၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤ နီတဘျီဘၣ်. အဃိ ပ “မုၢ်လၢ်တၢ်လၢယွၤ” * သ့သပှၢ်ကတၢၢ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၇:၁၄) ပမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပအိၣ်ခိး တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤလၢပှဲၤအတၢ်အၢၣ်လီၤ လၢတၢ်သးစူၤ ဒီးတၢ်သးခုအပူၤ.—ယၡါယၤ ၅၅:၁၀, ၁၁.
၂. ယဟိဝၤယွၤ မၤလၢပှဲၤအတၢ်အၢၣ်လီၤ မနုၤလံလဲၣ်.
၂ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပှၤလၢအမၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤထီဘိ. ယဟိဝၤယွၤ မၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိး တၢ်အဒိတခါလၢ လံာ်လီၣ်ဖျါအပူၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ တဲပာ်စၢၤဝဲလၢ လၢပစိၤခဲအံၤ အဝဲကမၤဝဲဒ်သိး ပှၤကိးကလုာ်ဒဲး, ပှၤကလုာ်ဒူၣ်ကိးဒူၣ်ဒဲး ဒီးပှၤတဲတၢ်အကျိာ်ကိးကျိာ်ဒဲး ကဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ဃူဃူဖိးဖိး တပူၤဃီ. ဒ်ယဟိဝၤယွၤတဲဝဲအသိး လၢပစိၤခဲအံၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် “ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်” တဒူၣ်အံၤလံ. (လီၣ်ဖျါ ၇:၉, ၁၀) ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ် တဒူၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါ, ဖိဒံဖိသၣ် လၢအကလုာ်လီၤဆီလိာ်သး, အတဲတၢ်ကျိာ် ဒီးအတၢ်အိၣ်သးလီၤဆီလိာ်သး. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဒူၣ်လၢအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိး. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၃:၁; ယိၤဟၣ် ၁၀:၁၆) ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်အံၤ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်အပူၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် သးအိၣ်တဲဘၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲးလၢ အတၢ်မုၢ်လၢ်အဂ့ၢ်. (မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀; လီၣ်ဖျါ ၁၄:၆, ၇; ၂၂:၁၇) နမ့ၢ်ပၣ်ဃုာ်လၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်အံၤအကျါန့ၣ် နကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ နတၢ်မုၢ်လၢ်တခါအံၤ ဒိၣ်မး.
၃. မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးမၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးမၤဟးဂီၤ ပတၢ်မုၢ်လၢ်. အဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ နကဆိကမိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တကနၣ်ဃုာ်နၤဘၣ် ဒီးအဝဲတမၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤဘၣ်. ပတၢ်မုၢ်လၢ်မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ပတၢ်သးဒူတအိၣ်လၢၤဘၣ်. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပတအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢၤဘၣ်. ပကမၤလိဘၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး စီၤယိၤဘး အတၢ်မုၢ်လၢ်ကဟးဂီၤ ဒီးအတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်.
၄. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ယိၤဘး ၁:၉-၁၂)
၄ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဒ်သိးမုၣ်ကီၤလံၢ် ကမၤဟးဂီၤ စီၤယိၤဘး အတၢ်သးတီအဂီၢ် အသူဝဲတၢ်မၤကွၢ် မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. (ဖး ယိၤဘး ၁:၉-၁၂.) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလၢ စီၤယိၤဘးအအိၣ်လဲၣ်. ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ပှၤ ဒီးကမၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလဲၣ်.
မုၣ်ကီၤလံၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဟးဂီၤ စီၤယိၤဘး အတၢ်မုၢ်လၢ်
၅-၆. လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ကိာ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး စီၤယိၤဘးဒ်လဲၣ်.
၅ လၢအခီၣ်ထံးခါ စီၤယိၤဘး အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် မုာ်မး. အဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢအဂ့ၤ. ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သးခု ဒီးအကဲဒိၣ်ဒိၣ်မး. (ယိၤဘး ၁:၁-၅) ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်တနံၤန့ၣ် တၢ်လၢအအိၣ်ဒီး စီၤယိၤဘးခဲလၢာ်န့ၣ် အလီၤမၢ်ကွံာ် ဘူးကလၢာ်ညါ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ လီၤမၢ်ကွံာ်ခဲလၢာ်. (ယိၤဘး ၁:၁၃-၁၇) ဝံၤဒီး အဖိလၢအအဲၣ်ဝဲ ဒိၣ်မးတဖၣ်န့ၣ် သံကွံာ်ဝဲခဲလၢာ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် စီၤယိၤဘး ကတူၢ်ဘၣ်တၢ်ထဲလဲၣ်. ပမ့ၢ်ကွၢ် မိပါတဖၣ်န့ၣ် ဖဲအဖိသံတဂၤဂၤအခါ အဝဲသ့ၣ်သးဘၣ်ဒိဒိၣ်မး. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဖဲစီၤယိၤဘးဒီးအမါ နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲလၢ အဖိအဂၤတဆံန့ၣ် သံကွံာ်ဝဲခဲလၢာ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ကဖုးဘၣ်အသး, ကသးအုး ဒီးကသးဘၣ်ဖှီၣ် ဖးဒိၣ်ညါ. ခီဖျိလၢ စီၤယိၤဘး တူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ အသးဘၣ်ဒိတုၤလၢ အဖှီညာ်အဆ့ ဒီးအလီၤဃံၢ်ဝဲ.—ယိၤဘး ၁:၁၈-၂၀.
၆ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒုးဘၣ်စီၤယိၤဘးလၢ တၢ်ဆါလၢအနး ဒီးအလီၤမဲာ်ဆှးဒိၣ်မး တကလုာ်. (ယိၤဘး ၂:၆-၈; ၇:၅) တဘျီခါန့ၣ် စီၤယိၤဘး မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ ပှၤပာ်ကဲအီၤဒိၣ်မး. ဒီးပှၤဟဲဃ့ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအအိၣ်. (ယိၤဘး ၃၁:၁၈) ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် ပှၤဟးဆှဲးအီၤ. အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်, အသကိးလၢ အဘူးဒီးအီၤတဖၣ် ဒီးအပျဲၢ်တဖၣ်န့ၣ် တကနၣ်ဃုာ်အီၤလၢၤဘၣ်.—ယိၤဘး ၁၉:၁၃, ၁၄, ၁၆.
ခဲအံၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါမး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒ်သိးဒီး စီၤယိၤဘးအဃိ အဝဲသ့ၣ် နၢ်ပၢၢ်စၢၤ စီၤယိၤဘး အတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇) *
၇. (က) စီၤယိၤဘး ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢ အထံၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢမနုၤအဃိလဲၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတမၤ မနုၤဘၣ်လဲၣ်. (ခ) ဒ်တၢ်ဂီၤပာ်ဖျါဝဲအသိး ခရံာ်ဖိတနီၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒ်စီၤယိၤဘး ဒီးအမါအသိး သ့ဒ်လဲၣ်.
၇ မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ စီၤယိၤဘး ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢ အတူၢ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ တဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤလၢၤဘၣ်အဃိ. အဒိ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒုးဟဲကလံၤမုၢ်ဒ်သိး အကမၤဟးဂီၤဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢ စီၤယိၤဘးအဖိအဂၤတဆံ အီၣ်သကိးတၢ်လၢအပူၤ. (ယိၤဘး ၁:၁၈, ၁၉) ဒီးမုၣ်ကီၤလံၢ်ဒုးဟဲလီၤမ့ၣ်အူလၢ မူခိၣ် ဒီးမ့ၣ်အူအီၣ်ကွံာ်ဝဲ စီၤယိၤဘး အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ ဒီးပှၤလၢအကွၢ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်. (ယိၤဘး ၁:၁၆) မ့ၢ်လၢကလံၤ ဒီးမ့ၣ်အူန့ၣ် ဟဲလီၤဝဲလၢ မူခိၣ်အဃိ စီၤယိၤဘး ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဟဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. အဃိ စီၤယိၤဘး ဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အမၤသးအုးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးတမံၤမံၤအဃိ အထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဒ်အံၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤယိၤဘး တဆိၣ်အၢကစၢ်ယွၤဘၣ်. စီၤယိၤဘးန့ၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ လၢအနံၣ်အါမးအတီၢ်ပူၤန့ၣ် အဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအါမး. အဃိ အဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်တူၢ်လိာ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်န့ၣ် တၢ်ဆိၣ်အၢနာ်က့ အကဘၣ်တူၢ်လိာ်ဝဲလီၤ. အဃိ အဝဲတဲဝဲလၢ “မ်ယွၤအမံၤဘၣ်တၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤအီၤတက့ၢ်.” (ယိၤဘး ၁:၂၀, ၂၁; ၂:၁၀, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) စီၤယိၤဘးန့ၣ် အတၢ်ထူးတၢ်တီၤလီၤမၢ်, အဖိသံဒီးအသူၣ်အုးသးအုး ဒီးအတူၢ်ဘၣ် တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ သနာ်က့ အဝဲဆဲးတီဒီး ကစၢ်ယွၤဒံး. ဘၣ်ဆၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ် တဟ့ၣ်အၡူးဒံးဘၣ်.
၈. မုၣ်ကီၤလံၢ် ဆဲးမၤကွၢ် စီၤယိၤဘးဒ်လဲၣ်.
၈ မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤကွၢ်ဝဲ စီၤယိၤဘးလၢ ကျဲအဂၤတဘိဒံး. အသူဝဲ စီၤယိၤဘးအသကိးသၢဂၤ လၢကမၤဝဲဒ်သိး စီၤယိၤဘး ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အလုၢ်အပှ့ၤတအိၣ်ဘၣ်. ပှၤသၢဂၤအံၤတဲဝဲလၢ စီၤယိၤဘးတူၢ်ဘၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢအမၤကမၣ်တၢ်အါမးအဃိ. (ယိၤဘး ၂၂:၅-၉) ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဲဝဲစ့ၢ်ကီးလၢ စီၤယိၤဘး မ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤတၢ်ဂ့ၤထဲလဲၣ် ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲဘၣ်. (ယိၤဘး ၄:၁၈; ၂၂:၂, ၃; ၂၅:၄) အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲဒ်သိး စီၤယိၤဘး ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤတအဲၣ်အီၤလၢၤဘၣ်, ကစၢ်ယွၤ တကွၢ်ထွဲအီၤလၢၤဘၣ် ဒီးအမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤနာ်က့ အဘျုးတအိၣ်ဘၣ်. တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တဲဝဲတဖၣ်န့ၣ် စီၤယိၤဘးကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်.
၉. တၢ်မနုၤမၤစၢၤ စီၤယိၤဘး ဒ်သိးအကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ ဒီးတဟ့ၣ်အၡူဘၣ်လဲၣ်.
၉ ထံၣ်တမှံကွၢ် စီၤယိၤဘး ကဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ ဖၣ်ဆါကျါ ဒီးအလိၤကဆါဝဲဒိၣ်မး. (ယိၤဘး ၂:၈) တကးဒံးဘၣ် အသကိးသၢဂၤန့ၣ် တဲဆါအီၤ တဘျီဝံၤတဘျီလၢ အတမ့ၢ်ပှၤအဂ့ၤဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ တၢ်လၢစီၤယိၤဘး မၤဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် အဘျုးအဖှိၣ်တအိၣ် နီတမံၤဘၣ်. ဖဲစီၤယိၤဘး သးအုးလၢ အဖိတဖၣ် သံဝဲအဆၢကတီၢ် အဝဲတူၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဒီးအသကိးတဖၣ် တဲဆါအီၤအဃိ အကတူၢ်ဘၣ်တၢ်နးဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် လၢအခီၣ်ထံးခါန့ၣ် စီၤယိၤဘး တတဲတၢ်နီတမံၤဘၣ်. (ယိၤဘး ၂:၁၃–၃:၁) စီၤယိၤဘး တတဲဆၢက့ၤ တၢ်နီတမံၤဘၣ်အဃိ အသကိးသၢဂၤအံၤ မ့ၢ်ဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ စီၤယိၤဘး ကပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤလီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ် ကမၣ်လံ. မ့ၢ်လၢ လၢခံန့ၣ် စီၤယိၤဘး ကွၢ်ထီၣ် အသကိးသၢဂၤအမဲာ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ယတချုးသံဒံးဘၣ်ဒီး, ယတသုးကွံာ်ဘၣ် ယတၢ်လၢတၢ်ပှဲၤလၢ ယအိၣ်ဘၣ်.” (ယိၤဘး ၂၇:၅) ဖဲစီၤယိၤဘး တူၢ်ဘၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ်အခါ တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤဒ်သိး အကအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူ ဒီးအတဟ့ၣ်အၡူဘၣ်လဲၣ်. ဖဲအသးဟးဂီၤဒိၣ်မးအခါ အဝဲဆဲးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အကစၢ်ယွၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဂၤန့ၣ် ကမၤလီၤမၢ်န့ၢ် အတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်ဒံး. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမ့ၢ်သံနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤသမူထီၣ်က့ၤအီၤ.—ယိၤဘး ၁၄:၁၃-၁၅.
ပကွၢ်လိ စီၤယိၤဘး ကသ့ဒ်လဲၣ်
၁၀. ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤန့ၢ်ဆူၣ်ပှၤလၢ ပကပာ်တ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ တသ့ဘၣ်. ဒီးပသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသ့ၣ်ညါတၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ် လၢအကဲထီၣ်အသးဒီးပှၤ. စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်န့ၣ် မၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤ ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ်ဒံး. ပကတဲသကိး တၢ်မၤလိတနီၤလၢ ပန့ၢ်ဘၣ်အီၤသ့လၢ စီၤယိၤဘးအအိၣ်.
၁၁. ပမ့ၢ်သန့ၤပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ထီဘိန့ၣ် ပနာ်န့ၢ်တၢ်မနုၤသ့လဲၣ်. (ယၤကိာ် ၄:၇)
၁၁ စီၤယိၤဘး အဒိအတဲာ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ ပမ့ၢ်သန့ၤပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤထီဘိန့ၣ် ပလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤကွၢ်ခဲလၢာ်ကန့ၢ် ဒီးပထီဒါ မုၣ်ကီၤလံၢ်ကန့ၢ်. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ကဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ် လၢပအိၣ်.—ဖး ယၤကိာ် ၄:၇.
၁၂. တၢ်မုၢ်လၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤန့ၣ် မၤစၢၤစီၤယိၤဘးဒ်လဲၣ်.
၁၂ ပတၢ်မုၢ်လၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤန့ၣ် ပကဘၣ်နာ်လၢ အအိၣ်ဝဲနီၢ်ကီၢ်. တၢ်မၤလိလၢ အပူၤကွံာ်တခါန့ၣ် ပမၤလိဘၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပမ့ၢ်ပျံၤတၢ်သံန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အမၤဟးဂီၤ ပတၢ်သးတီဒီး ကစၢ်ယွၤကန့ၢ်. မုၣ်ကီၤလံၢ်တဲဝဲလၢ ဒ်သိးစီၤယိၤဘး ကမၤပူၤဖျဲးအသးသမူအဂီၢ် အကမၤဝဲ တၢ်ခဲလၢာ်လၢ အကဘၣ်မၤဝဲ. ဒီးအမ့ၢ်ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤသနာ်က့ အကပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ်တဲတၢ်န့ၣ် တဘၣ်ဘၣ်. စီၤယိၤဘးန့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အကသံလီၤ ဘၣ်ဆၣ် အဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဒံး. အဝဲနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤဂ့ၤတၢ် ဒီးအနာ်ဝဲလၢ လၢခံန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်အိၣ်သးသပှၢ်ကတၢၢ်. အဝဲနာ်ဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ မၤစၢၤအီၤလၢ အတူၢ်တၢ်ခီၣ်တၢ်ကကဲ. စီၤယိၤဘးနာ်ဝဲလၢ ဖဲအအိၣ်မူဒံးအဆၢကတီၢ် ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တမၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ အတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် သနာ်က့ အမ့ၢ်သံန့ၣ် ခါဆူညါ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအီၤ. တၢ်မုၢ်လၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤန့ၣ် စီၤယိၤဘး နာ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်နာ်န့ၢ် တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပမ့ၢ်ကဘၣ်သံနာ်က့ ပတမၤဟးဂီၤ ပတၢ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဘၣ်.
၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်မၤကွၢ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤကွၢ်စီၤယိၤဘးလဲၣ်.
၁၃ ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး မုၣ်ကီၤလံၢ်မၤကွၢ် စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်. မ့ၢ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤကွၢ်ပှၤလၢ ကျဲဒ်န့ၣ်အဃိ. မုၣ်ကီၤလံၢ် တဲဝဲလၢ “ကယဲၢ်တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးအီၤန့ၣ် ပှၤ [တမ့ၢ်ထဲ စီၤယိၤဘးဘၣ်] ကဟ့ၣ်ဝဲလၢ အသးသမူအဂီၢ်လီၤ.” (ယိၤဘး ၂:၄, ၅) မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပတအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ ပသးသမူအဂီၢ်န့ၣ် ပကပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ တအဲၣ်ပှၤဘၣ်. ဒီးပမၤကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤသနာ်က့ ကစၢ်ယွၤတပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤပှၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤ မုၣ်ကီၤလံၢ် တၢ်ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤလံအဃိ ပတနာ် အတၢ်လံၣ်တၢ်လီတဖၣ်ဘၣ်.
၁၄. တၢ်မၤကွၢ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤသ့ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၁၄ ပကဘၣ်ထံၣ် တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကသ့ၣ်ညါလီၤပသး. တၢ်မၤကွၢ်လၢ စီၤယိၤဘး ထံၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤအီၤလၢ အကသ့ၣ်ညါလီၤ အကစၢ်တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ် ဒီးအကဘှီဘၣ်ထီၣ်ဝဲအဂီၢ်. အဒိ, စီၤယိၤဘး ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်အဃိ အသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အကဘၣ်မၤအါထီၣ် အတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဖးဒိၣ်ညါ. (ယိၤဘး ၄၂:၃) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်အခါ အကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကသ့ၣ်ညါလီၤပသး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနံၤခိလ့ * န့ၣ်အအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါနးမး ဘၣ်ဆၣ် အလီၤဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤဒံး. အတဲဝဲလၢ “ယအိၣ်ဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤန့ၣ် အမၤစၢၤယၤလၢ ယကသ့ၣ်ညါလီၤယသးလၢ ယကဘၣ်မၤအါထီၣ် ယတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်.” ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါထီၣ် ပတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်န့ၣ် ပမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤအီၤကသ့.
၁၅. ပဘၣ်ကနၣ် မတဂၤအကလုၢ်လဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
၁၅ ပကဘၣ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် ဘၣ်ဆၣ် ပတဘၣ်ဒိကနၣ် ပဒုၣ်ပဒါ အကလုၢ်ဘၣ်. ဖဲကစၢ်ယွၤတဲတၢ်ဒီး စီၤယိၤဘးအခါ စီၤယိၤဘးဒိကနၣ်ဝဲထံထံ. ကစၢ်ယွၤသံကွၢ် စီၤယိၤဘး တၢ်သံကွၢ်တနီၤလၢ အကမၤစၢၤစီၤယိၤဘး ဒ်သိးအကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အီၤထဲလဲၣ်. ဒီးစီၤယိၤဘး တဲဆၢကစၢ်ယွၤလၢ “ယနၢ်ဟူတ့ၢ်လၢ နဂ့ၢ်နကျိၤလၢ ယနၢ် နၢ်ဟူတၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ခဲကနံၣ်အံၤ ယမဲာ်ထံၣ်ဘၣ်နၤလီၤ.” (ယိၤဘး ၄၂:၅) အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ စီၤယိၤဘး အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးအပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤဂ့ၤတၢ်. ဖဲစီၤယိၤဘးတဲ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ်အခါ ဖျါလၢ စီၤယိၤဘး ဆ့ၣ်နီၤအိၣ်ဒံးလၢ ဖၣ်ဆါကျါ, အလိၤအိၣ်ထဲ တၢ်ပူၤလီၢ်တဖၣ် ဒီးခီဖျိလၢ အဖိသံအဃိ အသးအုးဒိၣ်မး. ဒီးဖဲန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အအဲၣ်စီၤယိၤဘး ဒီးအဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ.—ယိၤဘး ၄၂:၇, ၈.
၁၆. ဒ် ယၡါယၤ ၄၉:၁၅, ၁၆ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်အခါ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၆ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ပှၤကတဲဆါပှၤ ဒီးပှၤကရ့ပှၤဒ်သိးဒီး ပလုၢ်ပပှ့ၤတအိၣ်ဘၣ်. ပှၤကတဲဟးဂီၤ ပဝဲတဂၤဘၣ်တဂၤအဂ့ၢ် မ့တမ့ၢ် ပတၢ်ကရၢကရိအဂ့ၢ် ဒီးပှၤက ‘တဲအၢတဲသီပှၤ အကလုာ်ကလုာ်.’ (မးသဲ ၅:၁၁) ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ယဟိဝၤယွၤ နာ်န့ၢ်ပှၤလၢ ပကတီဒီးအီၤ. ဒီးယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ပှၤ ဒီးအတပာ်တ့ၢ် ပှၤလၢအမုၢ်လၢ်တၢ်လၢအီၤ နီတဘျီဘၣ်. (ဖး ယၡါယၤ ၄၉:၁၅, ၁၆.) ပှၤလၢအထီဒါ ကစၢ်ယွၤတဖၣ် မ့ၢ်တဲအၢတဲသီပှၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ တဘၣ်ကနၣ်ဃုာ် အဝဲသ့ၣ်တဂ့ၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠ့စ်န့ၣ် အိၣ်လၢကီၢ်ထၢးကံၣ် ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်ဒိၣ်မး. အဝဲတဲဝဲလၢ “ပသ့ၣ်ညါလၢ ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ပှၤဟးတဲလံၣ်တဲလီ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပသးကဟးဂီၤ. အဃိ ပသးစၢၢ်ဆၢ တၢ်လၢယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤန့ၢ်ပှၤ ဒီးပဆဲးမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢတၢ်သးဆူၣ်. ပမၤဒ်န့ၣ်အဃိ ပသးခုထီဘိ.” ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် ဒ်သိးဒီးစီၤယိၤဘးန့ၣ် ပဒုၣ်ပဒါ အတၢ်လံၣ်တၢ်လီတဖၣ် မၤဟးဂီၤ ပတၢ်မုၢ်လၢ် တန့ၢ်ဘၣ်.
နတၢ်မုၢ်လၢ် ကမၤစၢၤနၤ
စီၤယိၤဘးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤအီၤ. အဃိ စီၤယိၤဘးဒီးအမါန့ၣ် အိၣ်မူဘၣ်ဝဲ မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ် ဖးယံာ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၇) *
၁၇. ဧ့ၤဘြံၤ အဆၢဒိၣ် ၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤပိာ်မုၣ်ဒီးပိာ်ခွါ လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိ လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၇ ဒ်စီၤယိၤဘးအသိး ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢအထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ် ဘၣ်ဆၣ် ဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ ဒီးတဟ့ၣ်အၡူဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမး. ဖဲတၢ်မၢဖိပီလူး ကွဲးဝဲလံာ်ဧ့ၤဘြံၤအခါ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် “ပှၤအုၣ်အသးအါအါဂီၢ်ဂီၢ်.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၁) အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်အါမး ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် ဆဲးတီဒီးယဟိဝၤယွၤ လၢအတၢ်အိၣ်မူဒီတစိၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၁:၃၆-၄၀) အဝဲသ့ၣ် တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲ ဒီးအတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးန့ၣ် တကဲထီၣ် တၢ်ကလီကလီဘၣ်. ဖဲအဝဲသ့ၣ်အိၣ်မူ အဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်တထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတဖၣ် ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆဲးမုၢ်လၢ်တၢ် လၢယဟိဝၤယွၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး အဝဲသ့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ အကထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၁:၄, ၅) အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ်န့ၣ် မၤဆူၣ်ထီၣ်ပသးလၢ ပကဆဲးမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်.
၁၈. နပာ်လီၤသးလၢ နကမၤမနုၤလဲၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၁:၆)
၁၈ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် နးထီၣ်မၣ်နးထီၣ်. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၃) မုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ် ဆဲးမၤကွၢ်ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်ထီဘိ. ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပကထံၣ်ဘၣ်အီၤလၢ ခါဆူညါန့ၣ် အိၣ်ဝဲအဃိ ပကဘၣ်ပာ်လီၤပသးလၢ ပကဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် ဒီး “မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယွၤလၢအမူဝဲတဂၤန့ၣ် အအိၣ်.” (၁ တံၤမသ့း ၄:၁၀) ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ “ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်အဲၣ် တၢ်ကဟုကယာ် ဒီးတၢ်သးကညီၤ.” (ယၤကိာ် ၅:၁၁) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်တီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ထီဘိ ဒီးနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ အကဆိၣ်ဂ့ၤ “ပှၤလၢအဃုအီၤလၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် အပူၤ.”—ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၁:၆.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၅၀ ဃုယွၤဒ်သိး နကန့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ
^ ဖဲပဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်နးဒိၣ်မးအခါ ညီနုၢ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်နီၣ်ဘၣ် စီၤယိၤဘး. ပမ့ၢ်ကွၢ်စီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်ပှၤလၢ ပကပာ်တ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤတသ့ဘၣ်. ဒီးပသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသ့ၣ်ညါ တၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ်လၢ အကဲထီၣ်အသးဒီးပှၤ. ဒ်ယဟိဝၤယွၤ မၤလီၤမၢ်န့ၢ် စီၤယိၤဘး အတၢ်ကီတၢ်ခဲအသိး မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤခဲလၢာ်. ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနာ်န့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ သပှၢ်တၢၢ်န့ၣ် ပကမ့ၢ်ပှၤလၢအ “မုၢ်လၢ်တၢ်လၢယွၤ.”
^ တၢ်ကတိၤ အခီပညီ– ဧ့ၤဘြံၤအတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “မုၢ်လၢ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ “အိၣ်ခိး” တၢ်တမံၤမံၤ လၢတၢ်သးဆူၣ်အပူၤ. တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်အံၤ အဲၣ်ဒိးတဲစ့ၢ်ကီးလၢ ပနာ်န့ၢ်ပှၤတဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် ပသန့ၤပသးလၢအီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၂, ၃; ၆၂:၅.
^ ပှၤမံၤတနီၤန့ၣ် ပှၤဆီတလဲဝဲ.
