1. (a) Lulavelelo luka ua tu hana Yehova? (b) Vika ca lomboloka ku tumamena Yehova? (Talenu “Mezi a va lombonona.”)

 YEHOVA ue ku hana lulavelelo ku vose vaze va mu lema. Vuovuno a ka fumisako mavezi ose, ku linienga na ku-tsa. (Ku-So. 21:3, 4) Kaha a ka kuasa ku vose vaze “vakua ku konkama” ku alulula mavu ku pua citungu. (Visa. 37:9-11) Cikuavo naua muntu ku muntu, tu ka kala na vukovelelo vua ku ka likuata vusamba vua cili na Yehova ku tuvakana vusamba vuetu vua vuovuno. Mua vusunga, ci ka pua civezikiso ca kama! Vuno vusunga vuka tuli navuo ngecize vikulaheso via Njambi vi ka lipuisamo mpundu? Viose vie ku handeka Yehova ue ku vipuisamo. Ngeci mukemuo, tua kala na vusunga vua ku sula ngandza vua ku tumamena Yehova.” * (Visa. 27:14) Mu hasa ku lingamo mu ku vandamena na lukakatela kaha na ndzolela ku lipuisamo viose via kulahesa Njambi.—Isaya 55:10, 11.

2. Vika Yehova ua puisamo laza?

² Yehova ua muesa laza ngecize ue ku puisamo vikulaheso vieni. Tu talenu vika tu hasa ku lilongesa mu livulu lia Ku-solola. Livulu liaco, Yehova ua kulahesamo ngecize ku matangua etu a ka pandakana vantu va ku vifuti viose, miyati yose na malimi ose, linga va mu pangele. Kaha lelo lino vantu vaco va va tantekeya ku pua “civunga ca kama.” (Ku-So. 7:9, 10) Civunga caco ca pua ku lipandakana ca vamala, vampuevo na vanike, va ku miyati ya ku liseza-seza, vihela via ku liseza-seza, vunoni  vutuhu ngoco, vose va pua vusoko vumo lika. (Visa. 133:1; Yoa. 10:16) Vose vakua civunga caco va kala na ntuima mu ku ambulula. Kaha ve ku lekako vose vaze ve ku halakana ku lulavelelo lu va kala naluo. (Mat. 28:19, 20; Ku-So. 14:6, 7; 22:17) Nga nenu mua pua umo ua ku civunga caco, mua vusunga lulavelelo luaco lua pua lua seho cikuma kuli yenu.

3. Vutumbe vuka ua kala navuo Satana?

³ Satana, ka tondo mu kale na lulavelelo. Vutumbe vueni ku mi lingisa mu singanieke ngecize Yehova ke ku mi niunga kaha ka ka puisamo vikulaheso vieni. Nga tu tavesa Satana ku zimbalesa lulavelelo luetu, ka tu ka hasa ku kolesa mu vieseko kaha tu likela ku pangela Yehova. Ngue mu tua mono, Satana ue sekele Yombi a zimbalese lulavelelo lueni na ku likela ku pangela Yehova.

4. Vika tu lilongesa mu cilongesa cino?

⁴ Mu cilongesa cino, tu lilongesa vitua via pangesele Satana mu ku eseka lutsilielo lua Yombi. (Tandenu Yombi 1:9-12.) Cikuavo naua, tu simutuila vika tu hasa ku lilongesa kuli Yombi na omo lia vika tua tondeka ku vuluka ngecize Njambi ua tu lema kaha omo lia vika tua pande ku kulahela mu vikulaheso vieni.

5-6. Viuma vika via solokelele Yombi mu ku kavuka ca liso?

⁵ Yombi ua kele na muono ua ndzolela. Muomu ua kele na vusamba vua kama na Yehova. Vusoko vueni vua puile vua kama kaha vua likuatele kumo, kaha ua kele na vupite vua vuingi. (Yombi 1:1-5) Vunoni mu ku kavuka ca liso, Yombi ua zimbalesele nkampe viuma viose. Ca ku livanga, ua zimbalesele vimuna vieni viose. (Yombi 1:13-17) Ca mu civali, vana veni vose va tsile. Aci singaniekenu ha viose evi. Mua vusunga visemi ve ku ivua ku vavala ca kama nga umo ua vana vavo a tsa. Kaha singaniekenu ha ku vavala ca kama ci va vuile Yombi na mpueyeni ngecize vana vavo vose va ku pua 10 va na tsi. Yombi ua tavuile vizalo vieni na ku uila ha mavu omo lia vusiua.—Yombi 1:18-20.

⁶ Mu nima yaco, Satana ua vetele Yombi na vuvezi vua kama cikuma kaha vua ntsoni. Omo tele kanda evi viuma viaco vi soloke,vantu va kele na ku singimika cikuma Yombi. (Yombi 2:6-8; 7:5) Va kele na ku iza kuli ikeye mu ku mu pinga vimamuna. Ku heta oho, vantu va mu sondolokele. (Yombi 31:18) Ambe vene vana vanaye, vavusamba veni na vangamba veni vose, va mu mbilile kuti.—Yombi 19:13, 14, 16.

7. (a) Vika ua singaniekele Yombi ku tuala ha tuyando tueni, vunoni vika ua vianene ku linga? (b) Vati Mukua Kilistu a hasa ku hita mu visoti ngeci muevi vili na ku loka ha cikupulo?

⁷ Satana ua tondele Yombi a singanieke ngecize ua kele na ku yanda omo lia vutenu vua Yehova. Ca ku muenako, omo vana va Yombi va kele mu ndzivo, kulia na ku nua, Satana ua pangesele luhundzi lua kama mu ku nongesa ndzivo yaco. (Yombi 1:18,19) Ua lingisile naua tuhia ku fuma muilu via ku nongese vimuna viose via Yombi hamo lika na vangamba veni. (Yombi 1:16) Ngeci mukemuo omo lia luhundzi lua fumine ku zindinda na tuhia tua fumine muilu, Yombi ua tavele ngecize Yehova ikeye ua kele na ku linga viuma viaco. Kaha naua, evi via mu lingisile ku singanieka ngecize halumo kuli vimo via lingile via luvaleselele Yehova. Vutuhu ngoco, Yombi ka singile Njambi. Ua tantekeyele ngecize Yehova ua mu hele viuma via vingi via cili mu miaka ya ingi. Ngeci mukemuo ua singaniekele ngecize nga ua kele na ku tambula viuma via cili na ndzolela na via ku vihia vene ua pandele ku vi  tava. Ngeci ua handekele ngueni, “ua ku sangaziala lizina lia Yehova.” (Yombi 1:20,21; 2:10) Vutuhu evi via kuatele ku muono uose ua Yombi, mu visinganieka, ku muvila na ku honoua vimbongo, ua tualeleleho ku kulahela muli Yehova. Vunoni Satana ka lengelele oho.

8. Citua cika naua ua pangesele Satana mu ku eseka Yombi?

⁸ Citua cikuavo ca pangesele Satana, ca puile vamala vatatu va lipuisile vavusamba va Yombi mu ku mu lingisa ku livua ngecize ka kele na seho. Vamala vaco va lekele Yombi nguavo, visoti viose via kele na ku pinda navio, via puile muomu kuli vimo via ku vihia via lingile. (Yombi 22: 5-9) Cikuavo naua, va lingile cose linga Yombi a tsiliele ngecize ambe nga ue ku lingile viuma via cili, Njambi ke ku vi hakele seho. (Yombi 4: 18; 22:2,3; 25:4) Kaha na ku singanieka ngecize Njambi ka mu hakele seho ambe vene ku pangela Njambi ku ca kele na seho. Mezi a va handekele vaze vamala, e ku lingisile Yombi ku livua ngecize visoti vieni ku vi kahu.

9. Vika via kuasele Yombi ku simpa na ku kaniama?

⁹ Aci singaniekenu hali evi. Yombi ali na ku vavala mua kama kaha na tumama ha muto. (Yombi 2:8) Vakuavo va mu handeka mua ku vihia na ku mu lingisa ku singanieka ngecize viuma vie ku linga, ka via kele na seho. Evi via lingisile Yombi ku livua ngecize muilu mu lahe ha mavu ha kola. (Yombi 2:13–3:1) Muomu ha ntsimbu yaco ua kele mu vusiua vua kama omo lia ku tsisa vana veni. Ha katete, Yombi ua holokele lika na ku tala. Vunoni nga vasinganiekele nguavo muze mua na holoka, a seza Yehova, va sevukile. Ngeci Yombi ua anduile mutue ueni na ku tala ha toma vamala vaco va likuisile ku pua vavusamba veni na ku va leka ngueni: “Noho nji ku tsa, ka nji ka lisondoluela vuoloke vuange.” (Yombi 27:5) Vika via mu kuasele ku simpa mu visoti viose via lihitile navio? Vutuhu Yombi ua zeyele,  ka zimbalesele lulavelelo lueni kaha na ku kulahela ngecize Njambi yeni ua cilemo, a ka manusula kayando keni. Kaha ua tantekeyele ngecize ambe nga a tsa Yehova a ka mu sangula.—Yombi 14:13-15.

10. Vika tu lilongesa ku muzimbu ua Yombi?

¹⁰ Muzimbu ua Yombi u tu longesa ngecize Satana ka hasa ku tu sindiya tu likele ku pangela Yehova kaha Yehova a tantekeya visoti vietu viose. U tu longesa naua ngecize via lihitile navio Yombi, via kuata na kuli yetu. Tu talenu vimo vi tu hasa ku lilongesa kuli Yombi.

11. Vusunga vuka tua pande ku kala navuo nga tu tualelelaho ku kulahela muli Yehova? (Tiango 4:7)

¹¹ Via lihitile navio Yombi, vi tu muesa ngecize nga tu tualelelaho ku kulahela muli Yehova tu ka hasa ku kolesa mu visoti viose ovio na ku viana Satana. Vika vi kezamo nga tu lingamo? Mbimbiliya ya ku tu leka vusunga vuaco ngecize Satana a ka tu tina.—Tandenu Tiango 4:7.

12. Vati ku kulahela mu cisangukilo ca kaniamesele Yombi?

¹² Tua tondeka ku kala na lutsilielo lua ku kaniama mu cisangukilo. Ngue mu tu na lilongesa mu cilongesa ci na hiti, Satana ue ku pangesa liova lia ku-tsa linga tu likele ku tsiliela muli Yehova. Satana ua vangeyele Yombi ngecize a hasa ku linga viose ovio mu ku ovola muono ueni ambe nga vusamba vueni na Yehova vu kala mu vusonde. Satana ua sevukile. Yombi ambe mua singaniekele ngecize ue ku tsile ua tualeleleho ku kulahela muli Yehova. Ku tsiliela ngecize Yehova ue ku manusuile visoti vieni viose, ca mu kuasele ku tualelelaho ku kolesa na ku kala na lulavelelo lua cili. Yombi ua tsilielele ngecize ambe nga visoti vieni ku vihti mu ntsimbu oyo, ku lutue Yehova a ka vi manusula. Kaha ua tsilielele naua ngecize ambe nga a tsa, Yehova a ka mu sangula. Kuli Yombi lukulahelo ku cisangukilo ca puile ca vusunga. Netu vene tua pande ku kala na vusunga vuaco. Kaha ka tua pandele ku tavesa liova lia ku-tsa li tu lingise ku zimbalesa vuoloke vuetu muli Yehova.

13. Omo lia vika tua pande ku zangama ku miheto ya pangesele Satana mu ku eseka Yombi?

¹³ Tua pande ku zangama ku miheto ya pangesele Satana mu ku eseka Yombi, muomu vikevio naua vie ku pangesa na ku ntsimbu ino. Satana ua vangeyele ngueni: “Viose vi ali navio muntu [kati lika Yombi] a ka vi hanena muono ueni.” (Yombi 2:4,5) Mu mezi akuavo, Satana ua tondele ku muesa ngecize ka tua lemene cikuma Yehova kaha ambe nga tu hita mu vimo visoti tu ka linga cose mu ku tonda ku ovola muono uetu na ku seza Yehova. Satana, ua vangeyele naua ngecize Njambi ka tu lemene kaha ke ku tuala mana ku kapandi ka tue ku lihakela linga tu muye ku mutima. Mu ku linga tua tantekeya laza vizango vie ku tonda ku puisamo Satana, tua pande ku linga cose linga kati tu tsiliele ku makuli eni.

14. Vieseko tu hasa ku visetekesa na vika? Hanenu cimueso.

¹⁴ Tua pande ku mona vieseko ku pua vukovelelo vua ku litantekeya vuino etu vavene. Vieseko via lihitile navio Yombi, via mu kuasele ku mona vuzeye vueni na ku pangelaho. Ca ku muenako, via mu kuasele ku pua ua ku likehesa na ku pua mukua ciyulo. (Yombi 42:3) Netu vene, tu hasa ku lilongesa via vingi ku vamuanetu nga tu hita mu vieseko. Vutuhu muanetu Nikolay * ua kele na vitanga via cihindu mu va mu sokele mu kamenga, ua handekele ngueni: “Kamenga ka pua ngue Ra-X vie ku lekesa vimo vifua via na pande ku kala navio Mukua Kilistu. Tua pande ku tantekeya vuzeye vuetu linga tu hase ku pangelaho.”

15. Kuli iya tua pande ku halakana kaha omo lia vika?

 ¹⁵ Tua pande ku halakana kuli Yehova kati ku vitozi vetu. Yombi ua halakanene Yehova omo ua handekele neni. Kaha omo Yehova ua hiluile neni, ca puile ngue ua kele na ku mu leka ngueni, ua muene ngolo yose i nja pangesele mu ku tanga viuma viose ni? Njili na ku mona viose vi uli na ku hita navio. Uli na ku singanieka nguove ku nji hasa ku ku niunga ni? Yombi ua kumbuluile na ku likehesa cose kaha na ku santsela mua kama kuli Yehova. Yombi ua handekele ngueni: “Nja ku vuile ha ku ivua ca lituitui, vunoni vuovuno liso liange lia ku mono.” (Yombi 42:5) Yombi mua handekele aa mezi, halumo oku tele na tumama ha muto, muvila ua ku sula na vimbandu, kaha na ku linienga vana veni vose va tsile. Vutuhu ngoco, Yehova ua muesele ngecize ua mu lema kaha ue ku tuala mana ku viuma vie ku mu lingila.—Yombi 24:7, 8.

16. Kuliya na Isaya 49:15, 16, visinganieka vika tua pande ku kala navio nga tu hita mu vieseko?

¹⁶ Lelo lino vantu va hasa ku tu handeka mezi a ku viha na ku tu muesa kasahuntu. Vantu vaco ve ku tonda ku vihisa lizina lietu na lia lukungulukilo, ni va hasa ku tu yandesa na ku tu vangeya viuma via ku viha. (Mat.5:11) Muzimbu ua Yombi u tu longesa naua ngecize Yehova a tantekeya ngueni, tu ka tualelelaho ku muesa vuoloke nga tu ka hita mu visoti via kama. Yehova ua tu lema kaha na limo litangua liahi a ka seza vose vaze va tsiliela muli ikeye. (Tandenu Isaya 49:15, 16.) Ka tua pandele ku halakana ku mizimbu yose oyo ya makuli i ve ku sanduola vitozi va Njambi. Muanetu James ua ku Turquia,  vavusoko vueni va hitile mu vieseko via kama, ua nongonuene ngueni: “Ku halakana ku mizimbu ya makuli ku tuala ha vangamba va Njambi, vi hasa ku tu zeyesa. Ngeci mukemuo tua tualele mana etu ku vipanga via Vuangana na ku vueza ku ntuima yetu mu cipanga ca Yehova. Mu ku lingamo, tua hasele ku kala na ndzolela ya kama.” Ngeci mua Yombi tua pande ku halakana kuli Yehova. Mizimbu ya makuli i ve ku sanduola vitozi vetu, ka ye ku nongesa lulavelelo luetu.

17. Vika tu hasa ku lilongesa ku vamala na vampuevo va va tumbula ku VaHevelu kapitulu 11?

¹⁷ Yombi ua puile umo ua vangamba va Yehova ua tualeleho ku kaniama kaha na ku kolesa mu vieseko. Paulu mu mukanda ua sonekelele vaHevelu, ua tumbuilemo vamuanetu vavengi va hasele ku kolesa mu visoti mu ku va tumbula ngueni, “liselua lia kama lia Vakaleho.” (VaHe. 12:1) Vutuhu vose va hitile mu vieseko via kama, vunoni va hasele ku kolesa lutsilielo luavo muli Yehova. (VaHe.11:36-40) Vuno kapandi kose ka va lihakelele, ka ile mu ngoco ni? Mua vusunga kuahi. Vutuhu mu muono uavo uose ka va hasele ku mona ku lipuisamo ca vikulaheso via Njambi, vunoni va tualelelaho ku kulahela mu vikulaheso via Yehova. Cikuavo naua, va kele na vusunga ngecize Yehova ua va hakele seho kaha a ka puisamo viose via va kulahesa. (vaHe.11:4,5) Lungano luavo lu hasa naua ku tu kuasa ku tualelelaho ku kulahela mu vikulaheso via Yehova.

18. Kapandi kaka mu tonda ku lihakela? (VaHevelu 11:6)

¹⁸ Lelo lino, tuli na ku yoyela mu mavu a ku sula vupi na vizindo. (2 Tim. 3:13) Satana ka likelele ku luisa vangamba va Njambi. Vutuhu tua tantekeya ngecize tu ci hita mu visoti via vingi, vunoni tua pande ku tualelelaho ku pua vakua vuoloke kuli Yehova na ku “lavelela muli Njambi mukua muono.” (1 Tim. 4:10) Yombi, mu ku muesa vuoloke, Njambi ua mu vezikisile. Eci cimuesa ngecize Yehova “na sulu na nkeke, ikeye mukua cikeketima.” (Tia. 5:11) Netu tu hasa ku tualelelaho ku pua vakua vuoloke kuli Yehova na ku kala na vusunga ngecize “ikeye mukua ku lunguisa vaze ve ku mu lengeya.”—Tandenu VaHevelu 11:6.