1. Vusunga vuka tuli navuo, kaha omo lia vika?

 MU MUE ku singanieka ha visoti vili hano ha mavu, vuno ce ku mi puila ca cikalu ku kulahela ngecize viuma tangua vi ka vuaha ni? Cilemo ca mu vusoko ci li na ku tontola. Cingi ca vantu vali na ku tualelelaho ku pua vakua ku lilema vavene na vikenia. Vavengi ce ku va kaluuila ku tsiliela vaze vali na mpoko. Vunoni evi visoti vi hasa ku mi hana lulavelelo. Omo lia vika? Muomu vifua vi vali na ku muesa vantu lelo lino, via muesa ku lipuisamo ca vumo vupolofeto vua seho vua handeka via “matangua a ku kotokela.” (2 Tim. 3:1-5) Ku lipuisamo covu vupolofeto, ka ci tava ku vu viana, vua muesa ha toma ngecize Kilistu Yesu na putuka ku sika ha Vuangana vua Njambi. Vunoni kua kala vupolofeto vukuavo vua vuingi vua handeka via Vuangana vua Njambi. Ngeci mukemuo, ku hilula vupolofeto vukuavo vua lipuisamo mu miaka ino, ci ka kaniamesa mua kama lutsilielo luetu.

2. Vika tu hilula mu cilongesa cino, kaha omo lia vika? (Kumbululenu naua ha cikupulo ca helu.)

² Mu cilongesa cino, tu hilula ha (1) vupolofeto vu tu kuasa ku nongonona ntsimbu i va tumbikile Vuangana vua Njambi, (2) vupolofeto vu tu kuasa ku nongonona ku soloka ca Yesu mu ku pua Muangana vua Vuangana vua Njambi, kaha (3) vupolofeto vua muesa vati vitozi va Vuangana vua Njambi va ka  nonga. Ngeci mua mukua ku tonga ue ku tokakana vintanga via ku liseza-seza mu ku panga cizalo, tu mona vati ovu vupolofeto vua ku liseza-seza vu tu kuasa ku tantekeya haka tuendela kuliya na ntsimbu ya Yehova.

3. Vupolofeto vua ku Ndaniele 7:13, 14, vua tu hana vusunga vuka ku tuala ha Muangana ua Vuangana vua Njambi?

³ Vupolofeto vua ku Ndaniele 7:13, 14, vua tu hana vusunga ngecize, Kilistu Yesu ikeye ua fuila ku pua Muangana ua Vuangana vua Njambi. Muomu vua muesa ngecize, vantu va mu vifuti viose ‘va ka mu pangela’ na ndzolela kaha na umo uahi a ka mu hinga ha Vuangana. Vupolofeto vukuavo vua mu livulu lia Ndaniele, vua muesele ngecize Yesu a ka putuka ku sika ku ntsongo ya vintsimbu vitanu na vivali via cimueso. Vuno citava ku tantekeya mpundu eyi ntsimbu ya ndzolela ya putukile ku sika Yesu ni?

4. Lombololenu vati Ndaniele 4:10-17 ya tu kuasa ku nongonona muaka ua putukile ku sika Kilistu ha Vuangana vua Njambi. (Talenu naua litota.)

⁴ Tandenu Ndaniele 4:10-17. ‘Vintsimbu vitanu na vivali’ viemanena miaka 2.520. Ntsimbu yaco ya putukile mu 607 T.K.K.E, omo vakua Mbambilone va tundisile ha vuangana muangana ua ku manusuila ya hanguile Yehova mu Yelusalema. Ya huile mu 1914 T.K.N, omo Yehova ua vialekele ha Vuangana vueni “uze i ca pandama,” ni nguetu Yesu. *—Ezek. 21:25-27.

5. Tumbulenu vumo vukuasi vu tu hasa ku uana ku vupolofeto vua ‘vintsimbu vitanu na vivali’.

⁵ Vati ovu vupolofeto vu hasa ku tu kuasa? Ku tantekeya via ku lipuisamo ca ‘vintsimbu vitanu na vivali’ ce ku tu hana vusunga ngecize, Yehova ue ku puisamo vikulaheso vieni ha ntsimbu yavio mpundu. Muomu ngue mua puisamo ntsimbu ya ku tumbika Vuangana vueni, a ka puisamo naua vikulaheso vieni vikuavo viose ha ntsimbu yavio. Cili vene, litangua lia Yehova “ka [li] ka simbula.”—Hav. 2:3.

6. (a) Vika tue ku mona via muesa ngecize Kilistu ali na ku sika muilu? (b) Vati vukaleho vuaco va vu muesa ku vupolofeto vua ku Ku-Solola 6:2-8?

⁶ Ku ntsongo ca ku ambulula ceni ha mavu, Yesu ua polofetele vimo viuma vie ku kuasele vakua ku mu kava ku tantekeya ngecize na putuka ku sika muilu. Ua tumbuile viuma ngeci mua vindzita, vindzala na mandunduma. Ua tumbuile naua ngueni ku ka kala misongo ya ku litambuisa “kueka na kueka.” Ku ambulula nkala livindi, umo uayo COVID-19. Viose evi via pua mutamba ua “citantekeyeso” ca ku soloka ca Kilistu. (Mat. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Mu nima ya miaka 60 tunde ha hilukilile muilu, Yesu ua hele kapostolo Yoano vusunga ngecize evi viuma tangua vi ka soloka mpundu. (Tandenu Ku-Solola 6:2-8.) Viose via putuka laza ku soloka tunde ha putukila Yesu ku sika mu 1914.

7. Omo lia vika visoti via livuezelela ha mavu tunde ha puila Yesu Muangana?

⁷ Omo lia vika visoti via livuezelela ha mavu tunde ha puila Yesu Muangana? Ku-Solola 6:2 ya tumbula umo muzimbu ua seho, ngecize cipanga ca katete ca lingile mua puile Muangana ca puile ku lua ndzita. Ndzita neya? Na Satana na vandemone veni. Kuliya na Ku-Solola Kapitulu 12, Satana va mu vulile, kaha va mu mbilile ha mavu hamo lika na  vandemone veni. Ngeci ue ku tulila honi litoto lieni hali etu vantu na ku koka “cikele ca mavu” ni nguetu visoti.—Ku-So. 12:7-12.

8. Vati ku mona ku lipuisamo ca vupolofeto ku tuala ha Vuangana ci hasa ku tu kuasa?

⁸ Vati ovu vupolofeto vu hasa ku tu kuasa? Viuma vili na ku soloka ha mavu na ku aluluka ca vuntu vua vantu ce ku tu kuasa ku nongonona ngecize Yesu na pu Muangana. Ngeci mukemuo, mu tue ku mona vantu va muesa lizangamena ni vizindo, ka tua pandele ku niengua vunoni ku vuluka ngecize vilinga viavo vili na ku puisamo vupolofeto. Vuangana vuli na ku sika! (Visa. 37:1) Kaha tua lavelela ngecize visoti via mavu vi livuezelela omo Alemangendo iya na ku suena ku hiehi. (Mako 13:8; 2 Tim. 3:13) Mua vusunga, tua pande ku santsela mua kama Tatetu ua muilu mu ku tu kuasa ku ivuisisa ino ntsimbu ya ikalu i tuli na ku yoyelamo.

9. Vati vupolofeto vua ku Ndaniele 2:28, 31-35 vua lombolola nguvulu ya ku manusuila ye ku sikile mavu, kaha ntsimbu ika ya putukile ku sika?

⁹ Tandenu Ndaniele 2:28, 31-35. Tuli na ku limuena ku lipuisamo covu vupolofeto. Cilota ca Nevukaneza ca muesele vie ku solokele “ku matangua a ku kotokela,” ku vuputukilo vua ku sika ca Kilistu. Vitozi va Yesu ha mavu va ambatesela kumo na Vuangana vua ku manusuila vua mavu ose, vuze vuemanena “viliato . . .  via vutale na vuma.” Vuangana vuaco vua soloka laza. Vua putukile mu ku hita ca Ndzita ya ku Livanga ya Mavu Ose, omo Grã-Bretanha na Estados Unidos va likatele mu ku pangela hamo mu ku pua Anglo-Amerika. Cilota ca Nevukaneza, ca muesele naua vimo vie ku tepesele ovu vuangana ku mavuangana a ku nima.

10. (a) Vusunga vuka vua muesele vupolofeto vua Ndaniele ku tuala ha vuangana vua Anglo-Amerika? (b) Vika tua pande ku zangama navio? (Talenu cikasa “ Zangamenu na Vuma!”)

 ¹⁰ Ca ku livanga, mavuangana a livangele ku nima va a setekesa na viuma via ku kola ngeci mua olu na palata. Vunoni vuangana vua Anglo-Amerika va vu setekesa na vutale vua ku pandakana na vuma. Vuma vuemanena “mbuto ya vantu”, ni nguetu, mbunga kayongo. (Ndan. 2:43) Tu vose tue ku limuena ngecize mbunga ya vantu vaco ye ku likambeka ha viose ngeci mua lihangulo, ku luila mpoko ya vantu, ku caula mu vitapalo na vikuavo vize vie ku zeyesa vuangana vuaco ku puisamo matumbe avuo.

11. Vati ku soloka ca vuangana vua Anglo-Amerika ca tu hana vusunga ngecize tuli mpundu ku matangua a ku kotokela?

¹¹ Ca mu civali, ngue mu via muesa viliato via kamponia, Anglo-Amerika ikeyo vuangana vua ku manusuila mu ku sika mavu, vu va tumbula mu Mbimbiliya. Ka va ka vu hingi ku vuangana vueka. Vunoni va ka vu nongesa mu ndzita ya Alemangendo, omo Vuangana vua Njambi vu ka nongesa mavuangana akuavo ose. *—Ku-So. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Vukaleho vuka vukuavo tu uana ku vupolofeto vua Ndaniele kaha omo lia vika vu tu hana lulavelelo?

¹² Vati ovu vupolofeto vu hasa ku tu kuasa? Vupolofeto vua Ndaniele vua muesa naua ngecize tuli ku matangua a ku kotokela. Imo miaka i tuvakana 2.500 ku nima, Ndaniele ua polofetele ngueni mu nima ya vuangana vua Mbambilone, mavuangana akuavo auana a ka kala na ngolo ha vantu va Njambi. Cikuavo naua, ua muesele ngecize Vuangana vua Anglo-Amerika vukevuo vu ka pua vua ku manusuila ha kati kao. Evi vi tu lembezieka na ku tu hana lulavelelo ngecize, vuovuno Vuangana vua Njambi vu nongesa mavuangana ose a vantu kaha vu ka sika mavu ose.—Ndan. 2:44.

13. Veya uemanena muangana “ua mu citanu na vatatu” na “likumi lia vamiangana” vo va tumbula ku Ku-Solola 17:9-12? Vati vupolofeto vuaco vua lipuisamo?

¹³ Tandenu Ku-Solola 17:9-12. Ku nongesa ca viuma ca keleko mu Ndzita ya ku Livanga ya Mavu Ose, ca lingisile naua vumo vupolofeto vua mu Mbimbiliya ku lipuisamo. Vamiangana va mavu va likuminyine ku neha ciyulo ha mavu. Ngeci mukemuo mu Janeiro ya 1920, va tumbikile civunga ca Liga das Nações, ci va hingile mu Outubro ya 1945 ku civunga ca Nações Unidas. Eci civunga cikeco ci va tumbula nguavo muangana “ua mu citanu na vatatu.” Vunoni ka ca puile Vuangana, houe. Ca pua lika civunga ca hitukila ha vanguvulu ve ku ci hakuila. Mbimbiliya ya ci tumbula mu cimueso nguayo “likumi lia vamiangana.”

14-15. (a) Ku-Solola 17:3-5 ya solola vika ku tuala ha “Mbambilone ya Kama”? (b) Vika vie ku soloka kuli vakua ku hakuila malombelo a makuli?

¹⁴ Tandenu Ku-Solola 17:3-5. Mu cimo cimueso ca mu tumine Njambi, kapostolo Yoano ua muene umo mpuevo mukua vupangala “Mbambilone ya Kama” uze uemanena civunga cose ca malombelo a makuli. Vati ca lipuisamo cimona caco? Mu miaka ya yingi, malombelo a makuli eku likata na vamiangana va mavu na ku va hakuila. Vunoni, vuovuno Yehova a ka lingisa vakua pulitika ku puisamo cizango ca “mutima ueni.” Cizango cika? “Likumi lia vamiangana”, ni nguetu, vakua pulitika va ka alulukila malombelo a makuli na ku a nongesa.—Ku-So. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Vati tua tantekeya nguetu ku nonga ca Mbambilone ya Kama ci li mu hiehi? Ku vuluka ngecize laza mbonge ya Mbambilone va i  niungile na ku i zingilika ku Ndonga ya kama ya Yufelate, ci tu kuasa ku kumbulula eci cihula. Muomu livulu lia Ku-Solola lia setekesa makulukazi na makulukazi a vantu ve ku hakuila Mbimbilone ya Kama ngue “mema” eku i niunga. (Ku-So. 17:15) Vunoni ya muesa naua ngecize mema aco tangua ‘a koma’, ni nguetu, cingi ca vakua ku i hakuila tangua va ka tundamo. (Ku-So. 16:12) Ovu vupolofeto vuli na ku lipuisamo, muomu vantu vavengi vali na ku tunda mu malombelo a makuli na ku ka tondela vukuasi vua visoti viavo ku viuma vieka.

16. Vukuasi vuka tu hasa ku uana ha ku ivuisisa vupolofeto vua ku soloka ca Nações Unidas na ku nonga ca Mbambilone ya Kama?

¹⁶ Vati ovu vupolofeto vu hasa ku tu kuasa? Ku soloka ca Nações Unidas na ku zeya ca vulombelo vua makuli, via vueza ku vukaleho vua muesa ngecize tuli ku matangua a ku kotokela. Vutuhu mema a mu cimueso a Mbambilone ya kama ali na ku uma, vunoni kuli vieka vi ka nongesa malombelo a makuli. Ngue mu tu na tumbuile laza, Yehova a lingisa mitima ya “likumi lia vamiangana” ni nguetu vakua pulitika ve ku kuatesa Nações  Unidas, va ka puisemo cizango ca “mutima ueni.” Vakua Nações Unidas va ka nongesa malombelo a makuli mu ku kavuka ca liso, kaha vantu vose va ka komoka. * (Ku-So. 18:8-10) Ku nonga ca Mbambilone ya Kama ci ka ninganga mavu ose halumo vene na ku koka visoti, vunoni vangamba va Njambi va ka viukilila omo lia vusunga vuvali. Vua ku livanga, ou citozi ca Yehova Njambi a ka tundako ku miaka yose. Vua mu civali, ku patuka cetu kuno ku mavu a ku vihia ci ka kala ha hiehi!—Luka 21:28.

17-18. (a) Vati tu hasa ku tualelelaho ku kaniamesa lutsilielo luetu? (b) Vika tu ka simutuila mu cilongesa ci na hatako?

¹⁷ Ndaniele ua polofetele ngecize “mana” a vusunga “a ka likulisa.” Kaha cili vene a likulisa! Tu nevuisisa vupolofeto ku tuala ha ntsimbu i tuli na ku yoyela. (Ndan. 12:4, 9, 10) Ku lipuisamo mu vutuntu ca vupolofeto vuaco, ce ku tu lingisa ku komoka mua kama Yehova na Lizi lieni, Mbimbiliya. (Isa. 46:10; 55:11) Ngeci mukemuo, tualelenuho ku kaniamesa lutsilielo luenu mu ku lilongesa na civando Mbimbiliya na mu ku kuasa vakuenu va likuate vusamba na Yehova. A ka niunga vaze va zendamena mu vutuntu hali ikeye, kaha a ka va hana “ciyulo ca ku tantuluka.”—Isa. 26:3.

¹⁸ Mu cilongesa ci hatako, tu ka tuala mana ku vupolofeto vua handeka via cikungulukilo ca Vakua Kilistu ku matangua a ku kotokela. Ngue mu tu ka lilongesa, ovu vupolofeto vuaco vua litombola vuino na vupolofeto vuose vua handeka via matangua a ku kotokela. Tu ka mona naua vukaleho vukuavo vua muesa ngecize, Muangana uetu Yesu ali na ku sika kaha ali na ku pangela hamo lika na vandongesi veni.