1. Me ye vwo imwẹro kpahen, mesoriẹ?

 ỌKE we ni erhirhiẹ sansan uvuẹn akpọ na, ọ bẹn wẹn wu ne vwo imwẹro taghene ekwakwa ine rhomurhọ? Ekrun sansan erhe vwo ẹguọlọ kpahen omamọ aye-e. Ilogbozighi ne buẹnrhọ buẹnrhọ, ihworho ne vwo ufiuvwele ji kiki tuekwẹre. Ọ bẹn harẹn ihworho buebun aye ina hẹroso ere suẹn. Ọrẹn, ekwakwa enana ina sabu yọ uduefigbere. Mesoriẹ? Fọkime ihworho e ruẹ lele aruẹmẹrẹn oghẹnrensan rọ ta kpahen “ẹdẹ oba na.” (2 Tim. 3:1-5) Orugba aruẹmẹrẹn ọnana, rẹ ohworho owuorowu ọnọ jọ sabu ten na, o djephia taghene Kristi Jesu ọ tuẹn usun rhọ ne uvuẹn Uvie Osolobrugwẹ. Ọrẹn, ọnana owu usuẹn aruẹmẹrẹn buebun ri ta kpahen Uvie Osolobrugwẹ. Ọnọ bọn esegburhomẹmro ọwan gbanhon erhe yono kpahen aruẹmẹrẹn erọrọ ri rugba ne uvwre ẹgbukpe ezẹko rhe na.

2. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, mesoriẹ? (Ta kpahen ifoto obaro ọbe na.)

² Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ene yono kpahen (1) aruẹmẹrẹn rọ ha userhumu rẹn ọwan rhe ọke ra ha Uvie na mwu, (2) aruẹmẹrẹn sansan ri ha userhumu rẹn ọwan rhe taghene Jesu o rhiẹ Orodje uvuẹn Uvie Osolobrugwẹ ne, ọrhẹ (3) aruẹmẹrẹn sansan ri dje kpahen oborẹ ana ghwọghọ evwreghrẹn Uvie Osolobrugwẹ lele. Ana mẹrẹnvwrurhe taghene aruẹmẹrẹn enana i surhobọmwu  owuowọnwan, ji dabu dje fiotọre rẹn ọwan ekete ra havwọ uvuẹn ẹkwaphiẹrhotọre i Jehova.

3. Imwẹro ọgo yẹ aruẹmẹrẹn rọ ha Daniel 7:13, 14, ọ yẹre ọwan kpahen Orodje Uvie Osolobrugwẹ?

³ Aruẹmẹrẹn rọ ha Daniel 7:13, 14, ọ yẹre ọwan imwẹro taghene Kristi Jesu yẹ Osun ro fori no suẹn Uvie Osolobrugwẹ. Ihworho ri nẹ egbamwa ephian rhe ina “ga ye” rhẹ omamerhomẹ, habaye e ji wene ẹrhẹ ye ro rhiẹ Osu-un. Aruẹmẹrẹn ọrọrọ uvuẹn ọbe i Daniel ọ tare taghene Jesu ọnọ tuẹn usun rhọ uvuẹn oba uvwre ọke re seri ọgbọ irhiruẹ. Ana sabu rhe ọke i Jesu ọ tuẹn usun rhọ?

4. Dje oborẹ Daniel 4:10-17 o ru ha userhumu rẹn ọwan rhe ọke i Kristi ono rhiẹ Orodje. (Se ekete ra djokarhọ.)

⁴ Se Daniel 4:10-17. “Ọgbọ irhiruẹ” na, o mevirhọ uvwre ẹgbukpe 2,520. Ọke ọrana ọ tonrhọ uvuẹn ẹgbukpe 607 B.C.E. ọke itu i Babylon e tiẹ orodje rọ kẹta nẹ aga usuon i Jehova uvuẹn Jerusalem. No toba uvuẹn ẹgbukpe 1914 C.E. ọke i Jehova ọ ha i Jesu mwu​—ro rhiẹ “ọro mwuovwan usun na”​—no rhiẹ Orodje Uvie Osolobrugwẹ. *​—Ezek. 21:25-27.

5. Me yẹ izede owu ene ru mẹrẹn erere nẹ aruẹmẹrẹn kpahen “ọgbọ irhiruẹ” na?

⁵ Marhẹ ene ru mẹrẹn erere nẹ aruẹmẹrẹn ọnana? Ọke erhe vwẹruọ aruẹmẹrẹn sekpahen “ọgbọ irhiruẹ” na, nọ yẹ ọwan imwẹro taghene Jehova ọnọ ha ive yi te orugba uvuẹn ọke ro serhọ. Jerẹ oborẹ o bru ọke rhotọre rọ nọ ha Uvie yi mwu, ono ji ruie nẹ aruẹmẹrẹn erọrọ i rugba lele oborẹ ọ kwaphiẹ aye rhọ lele. Itiọrurhomẹmro, ẹdẹ i Jehova “o kpọke-e!”​—Hab. 2:3.

6. (a) Me yo djerie phia taghene Kristi o suẹn obẹ odjuwu ne? (b) Marhẹ e ru rhe kpahiẹn nyoma aruẹmẹrẹn rọ ha Revelation 6:2-8?

⁶ Ọke owian aghwoghwo i Jesu ọ joma toba ne, nọ ta kpahen ekwakwa ezẹko ri na phia uvuẹn otọrakpọ na rọ nọ ha userhumu rẹn idibo yi rhe taghene ọye ọ tuẹn usuon rhọ ne obẹ odjuwu. Usuẹn ekwakwa erọrọ rọ hunute, ọ ta kpahen ivweri, erhọmo ọrhẹ otọre ri ne kpogho. Ọ ji hunute emiamo sansan ri na phia “nẹ ekete owu riẹ ọreva”​—owu usuẹn aye yẹ emiamo COVID-19 na. Ekwakwa enana i ha usuẹn oborẹ i Baibol na o seri “oka” omẹhaphia Kristi. (Matt. 24:3, 7; Luke 21:7, 10, 11) Ẹgbukpe 60 ọ vrẹn hin, nẹ ọke i Jesu o hwu ji riẹ odjuwu, nọ yẹ ọnyikọ John imwẹro ọrọrọ taghene ekwakwa enana ina homaphia. (Se Revelation 6:2-8.) Ekwakwa erana ephian, a phia ne nẹ ọke ra ha i Jesu mwu ẹrhẹ Orodje uvuẹn ẹgbukpe 1914.

7. Mesoriẹ ukpokpogho ọ rhiẹ otọrakpọ na nẹ ọke i Jesu ọ tuẹn usun rhọ?

⁷ Mesoriẹ erhirhiẹ akpọ na o biomurhọ nẹ ọke ra ha i Jesu mwu ẹrhẹ Orodje? Revelation 6:2 ọ dabu nẹ iyẹnrẹn ọghoghanren owu phia​—owian ọrukaro ri Jesu ọ wianren ọke ra haye mwu ẹrhẹ Orodje hin, yẹ ọrẹ ọye o fiuvweri haso i Dẹbolo ọrhẹ ikpodje yi. Jerẹ oborẹ ọ ha Revelation urhomu-ẹmriẹn 12, ne fiẹ Echu kparobọ, ji le yi ọrhẹ ikpodje yi rhiẹ otọrakpọ na. Ọrẹ evwan ebiomu, Echu  nọ tuekwẹre kpahen ituakpọ, nyoma rọ suẹ “ukpokpogho harẹn akpọ na.”​—Rev. 12:7-12.

8. Marhẹ ene ru mẹrẹn erere nẹ aruẹmẹrẹn ri sekpahen Uvie na re ruẹgba?

⁸ Marhẹ ene ru mẹrẹn erere nẹ aruẹmẹrẹn enana? Ekwakwa ra phia uvuẹn akpọ na ọrhẹ iruemru ihworho re wene rẹ ọwan a mẹrẹn, ọnọ lẹrhẹ ọwan rhe taghene Jesu o rhiẹ Orodje ne. Omarana, ukperẹ ene mwuomarhọ ọke ra mẹrẹn ihworho re vwo iruemru ufiuvwele ọrhẹ uruemru utuoma, ọnana ọnọ karorhọ ọwan taghene aye a ha aruẹmẹrẹn i Baibol te orugba. Uvie na o suẹn ne! (Ps. 37:1) E fiẹrorhọ taghene ukpokpogho akpọ na ono bunrhọ bunrhọ rẹ Armageddon o tiẹkẹrẹ ne na. (Mark 13:8; 2 Tim. 3:13) Oma ọ merhen ọwan taghene Jehova ọ ha userhumu rẹn ọwan dabu rhe kpahen ọke egbogbanhon re nyerẹn te na?

9. Marhẹ aruẹmẹrẹn rọ ha Daniel 2:28, 31-35, o dje omẹgbanhon usun akpọ ephian rọ kẹta lele, ọkiọgo yọ homaphia?

⁹ Se Daniel 2:28, 31-35. Ọwan a ji mẹrẹn orugba aruẹmẹrẹn ọnana inyenana. Emena i Nebuchadnezzar ọ rionbọrhọ oborẹ ọnọ phia uvuẹn “ẹdẹ ri koba na,” ọke i Kristi ọ tuẹn usun rhọ ne. Evwreghrẹn i Jesu ri ha otọrakpọ na, ine rhiẹ usuẹn omẹgbanhon usun akpọ ephian rọ kẹta ra mẹraruiẹ rhotọre uvuẹn i Baibol na, ọnana yẹ aghwẹ oma na ro vwo “uteru ọrhẹ ọphiẹ.” Omẹgbanhon usun ọnana o suẹn ne. Ọ homaphia uvwre ọke Uvweri Akpọ Ephian Ọrukaro, ọke i Britain ọrhẹ United  States a wian kugbe ro rhiẹ okugbe Anglo-America. Emena i Nebuchadnezzar kpahen oma na, ọ ji rionbọrhọ ekwakwa eva ri sekpahen omẹgbanhon usun ọnana, rọ lẹrheriẹ vẹnẹ ivie ri sun vrẹn ne.

10. (a) Marhẹ aruẹmẹrẹn i Daniel o ru dabu dje kpahen usuon okugbe ọrẹ Anglo-America? (b) Imwofẹn ọgo yo fori na kẹnoma riẹn? (Se ekpeti na “ Kẹnoma Rẹn Ọphiẹ na!”)

¹⁰ Ọrukaro, ọrẹ ovẹnẹ rhẹ omẹgbanhon usun ra hunute uvuẹn emena arudo na, oborẹ a ha dje omẹgbanhon usun Anglo-America ọ vẹnẹren, o rhiẹ uteru yanghene idọlọ ọfuanfo-on, ọrẹn uteru ọrhẹ ọphiẹ re ku kugbe. Ọphiẹ na o mevirhọ “emọ ituakpọ,” yanghene ihworho ghemeghe. (Dan. 2:43.) Jerẹ oborẹ ọ phia inyenana, oborẹ aye e vwobọrhọ ivotu lele, ikapeni ọrhẹ ẹkparehaso usun, ọrhẹ okugbe ihworho ra wian, ọ lẹrhẹ omẹgbanhon rẹ usuon na ọnọ ha irhi enẹyen mwu, i dogho.

11. Marhẹ omẹhaphia Omẹgbanhon Usun ọrẹ Anglo-America, o ru bọn imwẹro ọwan gbanhon taghene e nyerẹn uvuẹn ẹdẹ ri koba na ne?

¹¹ Ọreva, jerẹ oborẹ aghwẹ oma na o djephia, omẹgbanhon usun Anglo-America, yẹ omẹgbanhon usun rọ kẹta uvuẹn aruẹmẹrẹn i Baibol. O vwo omẹgbanhon usun ọrọrọ rọ nọ ha ẹrhẹ ye-e. Ukpomaran, oba ye ọnọ rhiọ phẹphẹrẹ uvuẹn Armageddon, ọke Uvie Osolobrugwẹ ọnọ ghwọghiẹ ọrhẹ usuon ituakpọ erọrọ. *​—Rev. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Imwẹro ọrọrọ ọgo yẹ aruẹmẹrẹn i Daniel ọ haphia, rọ yẹre ọwan urhebro ọrhẹ ifiẹrorhọ?

¹² Marhẹ ene ru mẹrẹn erere nẹ aruẹmẹrẹn ọnana? Aruẹmẹrẹn i Daniel, ọ yẹre ọwan imwẹro ọrọrọ taghene e nyerẹn uvuẹn ẹdẹ ri koba na ne. Ẹgbukpe rọ vrẹn 2,500 ne, Daniel nọ tare taghene i Babylon orho se hin, omẹgbanhon usuon ẹne erọrọ ine sun akpọ na, ji hobọte ihworho Osolobrugwẹ. Habaye, o djephia taghene omẹgbanhon usun Anglo-America, ono rhiẹ ọrọ kẹta vwọye. Ọnana ọ lẹrherẹ ọwan vwo imwẹro taghene phẹrẹkpẹ Uvie Osolobrugwẹ ọnọ ghwọghọ ọsoso usuon ituakpọ nie, ọye ọvo nọ yo no sun otọrakpọ na.​—Dan. 2:44.

13. Me yẹ “orodje ọrẹ ẹrẹnren” na ọrhẹ “irodje ikpe” ra hunute uvuẹn Revelation 17:9-12, i mevirhọ, marhẹ aruẹmẹrẹn ọnana o te orugba lele ne?

¹³ Se Revelation 17:9-12. Oghwọghọ Uvweri Akpọ Ephian Ọrukaro ọ soro, ọ lẹrhẹ aruẹmẹrẹn i Baibol ọrọrọ te orugba ro sekpahen ẹdẹ ri koba na. Otu re suẹn akpọ na i guọlọ kwaphiẹ ufuoma rhiẹ akpọ na. Omarana, uvuẹn January 1920, aye ni ha ukoko re se League of Nations mwu, ọke oru ne wenirien riẹ Ukoko Okugbe Egbamwa Akpọ uvuẹn October 1945. Ukoko ọnana ye se “orodje ọrẹ ẹrẹnren na.” Ọrẹn, orhiẹ omẹgbanhon usuon akpọ-ọ. Omẹgbanhon usuien ọrhẹ ọduiẹ, o sekpahen usun sansan ra hobọtua ye. Baibol na o dje omẹgbanhon enana rhẹ “irodje ikpe.”

14-15. (a) Me yẹ Revelation 17:3-5 o djephia kpahen “Babylon Ọrode na”? (b) Me yọ phia rẹn obẹhatua ẹga efian?

¹⁴ Se Revelation 17:3-5. Nyoma emena arudo, ọnyikọ John nọ mẹrẹn igberadja owu, ro rhiẹ “Babylon Ọrode na,” ro mevirhọ ukoko ẹga efian ọrẹ akpọ na ephian. Me yẹ emena arudo na o  djephia? Ikoko ẹga efian ọrhẹ omẹgbanhon usun akpọ na, a wian kugbe ọke jijiri ne, aye a ji nẹrhomo rẹn aye. Ọrẹn, phẹrẹkpẹ, Jehova ono fie rhẹ ọmudu ihworho re suẹn na “nẹ aye i ru oborẹ ọ ha ẹhẹn yen.” Me yo no nerhumie rhe? Omẹgbanhon usun erana ri rhiẹ “irodje ikpe” na, ina kparehaso ikoko ẹga efian ji ghwọghọ aye.​—Rev. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Marhẹ e ru rhe taghene oba i Babylon Ọrode na o tikẹrẹ ne? Na kpahenrhọ onọ ọrana, ono rhomu arha karorhọ taghene Urhie ọduado re se Euphrates, o kinhariẹ ẹkwotọre i Babylon ọke ahwanren. Ọbe i Revelation o dje iduduru ihworho ra hobọtua i Babylon Ọrode na rhiẹ “ame” rọ sẹroriẹ. (Rev. 17:15) Ọrẹn, ọ ji ta taghene ame na ọnọ ‘ka,’ ro djephia taghene ihworho buebun ra hobọtua ukoko ẹga efian, ina sẹrerhumuje vwo. (Rev. 16:12) Aruẹmẹrẹn ọnana o ruẹgba inyenana, fọkime ihworho buebun i sẹrerhumuji ẹga efian vwo ne, aye na guọlọ ẹkpahenrhọ rẹn enọ aye uvuẹn ekete erọrọ.

16. Marhẹ ene ru mẹrẹn erere erhe vwẹruọ aruẹmẹrẹn ri sekpahen omẹhaphia Ukoko Okugbe Ọrẹ Akpọ na ọrhẹ oba i Babylon Ọrode na?

 ¹⁶ Marhẹ ene ru mẹrẹn erere nẹ aruẹmẹrẹn enana? Omẹhaphia Ukoko Okugbe Ọrẹ Akpọ na, ọrhẹ ọrẹ ihworho buebun i vwa rha hobọtua ẹga efian, o toroba imwẹro re vwori taghene e nyerẹn uvuẹn ẹdẹ ri koba na ne. Dedevwo obẹhatua ẹga efian o seriotọre, ọrẹn oghwọghọ aye ọnọ homaphia nyoma izede ọrọrọ. Jerẹ oborẹ a hunute vrẹn ne, Jehova ono fie rhẹ ọmudu “irodje ikpe” na, nọyẹ omẹgbanhon usun ra hobọtua Ukoko Okugbe na “nẹ aye i ru oborẹ ọ ha ẹhẹn yen.” Oghwọghọ ẹga efian nyoma egbamwa na ọnọ rhiọ kpregede, ono gbe ituakpọ unu. * (Rev. 18:8-10) Oghwọghọ i Babylon Ọrode ono kpogho akpọ na, ọnọ ji sabu suẹ akpenyerẹn ọgbogbanhon, ọrẹn ihworho i Jehova ina ghọghọ fọkiẹ iroro eva. Evwreghrẹn i Jehova ri havwiẹ ọke jijiri, i nirien ne, habaye usimirhọ nẹ akpọ Echu o suẹn, o tikẹrẹ ne!​—Luke 21:28.

17-18. (a) Marhẹ ene ru rha bọn esegburhomẹmro ọwan gbanhan? (b) Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana?

¹⁷ Daniel ọ mẹraro taghene “irherhe ọgbagba na ono gbephe.” Itiọrurhomẹmro o gbephe ne! Ọwan i dabu vwẹruọ aruẹmẹrẹn sansan ri sekpahen ọke ọwan na ne. (Dan. 12:4, 9, 10) Orugba aruẹmẹrẹn enana, a lẹrhẹ ọwan mwuọghọ okokodo rẹn Jehova ọrhẹ i Baibol na. (Isa. 46:10; 55:11) Omarana, rha bọn esegburhomẹmrọ gbanhan, nyoma wu ne yono i Baibol na, ji ha userhumu rẹn awọrọ nẹ aye i vwo obọdẹn onyerẹnkugbe rhẹ Jehova. Ọnọ sẹrorẹ ọsoso ihworho ri hẹrosuiẹ, jeghwai yẹ aye “ufuoma ọke ephian.”​—Isa. 26:3.

¹⁸ Uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana, ana tẹnrovi aruẹmẹrẹn sansan ri sekpahen ukoko Ilele Kristi uvuẹn ẹdẹ ri koba na. Jerẹ oborẹ ene yono, aruẹmẹrẹn enana i dabu serhọ rhẹ aruẹmẹrẹn ri sekpahen ẹdẹ ri koba na. Ana ji mẹrẹn imwẹro ri djerie phia taghene Jesu ro rhiẹ Orodje ọwan ro suẹn, ọ dabu wian kugbe rhẹ idibo yi.