1. ¿Bin schʼuunoj koʼtantik, sok bin yuʼun?

 ¿WOKOLBAL ya awaʼiy stael ta ilel te bin lek ta swenta te bitʼil ay te balumilal ta ora ini? Ay familiaetik te maʼyukix skʼuxul yoʼtanik te bitʼil ta nailale. Jteb ma spisil te ants winiketik oranax ya x-ilinik, jaʼnax ya sle te bin ya skʼan yoʼtanik sok ya xmajawanik. Jaʼnix jich bayal machʼatik maba ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol te machʼatik yichʼoj yaʼtelik. Manchukme jich yakʼ ta kʼoel ta pasel, ya yakʼ smukʼul koʼtantik ta swenta te bin ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej. ¿Bin yuʼun? Melel te ants winiketik jaʼ jich stalelik te bitʼil ya yal ta 2 Timoteo 3:1-5, te jaʼ jun albilkʼop ta swenta te «slajibal cʼahcʼal». Maʼyuk machʼa te lek yoʼtan ya xjuʼ ya smuk ta yoʼtan te yak ta kʼoel ta pasel te albilkʼop-abi. Te bitʼil yak ta kʼoel ta pasele ya yakʼ ta ilel te jaʼix Ajwalil yuʼun te Wentainel yuʼun Dios te Jesucristo. Pero ay yantikxan albilkʼopetik yuʼun te Wentainel-abi. Ta ora ini, ya jchaʼkilbeytik skʼoplal yantik albilkʼopetik te yak ta kʼoel ta pasel ta slajibal kʼajkʼale sok ya yakʼ te ya stsak yip te schʼuunel koʼtantik.

2. ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artículo ini, sok bin yuʼun?

² ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artículo ini? Ta sbabial, ya kiltik jun albilkʼop te ya skoltayotik swenta ya xkʼot ta koʼtantik bin-ora jajch ta wentainwanej te Wentainel yuʼun Dios. Ta schebal, ya kilbeytik skʼoplal cheʼoxeb albilkʼop te ya skoltayotik ta yilel te ayix ta wentainwanej te Jesús. Sok ta yoxebal ya kilbeytik skʼoplal albilkʼopetik te ya yakʼ jnaʼtik bin-utʼil ya yichʼ lajinel te skontratak te Diose. Jich te bin-utʼil stsʼaktiklanoj sba ta tsʼisel te kʼuʼul pakʼal, jaʼnix jich ta swenta te albilkʼopetik stsʼaktiklanoj sba yuʼun ya kiltik bin tiempo ayotik ta swenta te bintik yaloj te Jehová.

3. ¿Bin ya yakʼ jnaʼtik te albilkʼop te ay ta Daniel 7:13, 14 ta swenta te Ajwalil yuʼun te Wentainel yuʼun Dios?

³ Ta Daniel 7:13, 14 ya yichʼ albeyel skʼoplal jun albilkʼop te ya yakʼ jnaʼtik te jaʼ lekil Ajwalil ya xkʼot yuʼun te Wentainel yuʼun Dios te Jesucristo. Ya yalbotik te ya yakʼ sbaik ta abatinel spisil ants winiketik sok sbujtsʼ yoʼtanik sok maʼyuk machʼa ya yichʼ jilel te Wentainel yuʼune. ¿Bin-ora ya xjajch ta wentainwanej te Jesús? Ay yan albilkʼop te ya yalbey skʼoplal te libro yuʼun Daniel, te jaʼ ya xkʼot ta pasel ta slajibal te jukeb tiempo. Kiltik bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼtik te bin-ora kʼot ta pasel-abi te ya yakʼ stseʼelil koʼtantik.

4. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Daniel 4:10-17 yuʼun ya jnaʼtik bin jaʼbil ya xjajch ta wentainwanej te Jesús? (Jaʼnix jich ilawil te nota).

⁴ (Kʼopona Daniel 4:10-17). Te «huqueb haʼbil» o jukeb tiempo ya skʼan ya yal 2,520 jaʼbil. Te jaʼbiletik-abi jajch ta ajtayel ta 607 te kʼalal mato talem-a te Cristo, kʼalal te babilonioetik la slokʼesik te slajibal ajwalil te ay ta Jerusalén. Laj ta ajtayel ta 1914, kʼalal te Jehová la yakʼ ochuk ta Ajwalil te Jesús, «te machʼa ha nix ay ta scuenta» (Ezeq. 21:25-27). b

5. ¿Bin lekilal ya jtatik teme ya xkʼot ta koʼtantik te albilkʼop yuʼun te jukeb tiempo?

⁵ ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te albilkʼope? Teme ya xkʼot ta koʼtantik te albilkʼop yuʼun te jukeb tiempo, ya schʼuunxan koʼtantik te ya skʼotes ta pasel ta yorail te bin yaloj te Jehová. Jaʼ la stsa te bin-ora ya yakʼ ochel te Wentainele. Te kʼalal kʼot yoraile, jich la spas. Jaʼnix jich, te Jehová ya skʼotes ta pasel spisil te albilkʼopetik te bin-ora yaloj ya spase. Jich yuʼun te skʼajkʼalel te Jehová «ma ba ya xhalaj» (Hab. 2:3).

6. 1) ¿Bintik señailetik ya yakʼ kiltik te ayix ta wentainwanej ta chʼulchan te Cristo? 2) ¿Bin-utʼil ya yakʼ jnaʼtikxan te Apocalipsis 6:2-8 te yakix ta kʼoel ta pasel te albilkʼop-abi?

⁶ Te kʼalal nopol ya yichʼix milel-a te Jesús, la yal te bintik ya xkʼot ta pasel yuʼun ya xkoltayot te jnopojeletik ta snaʼel te jajchix ta wentainwanej ta chʼulchane. Jich bitʼil la yalbey skʼoplal te ya x-ayin guerraetik, wiʼnal sok nijkel. Jaʼnix jich la yalbey skʼoplal te ya x-ayin tulan chamel «ta bayuc», jich bitʼil te COVID-19. Spisil-abi jaʼ señailetik te ya yalbey skʼoplal te Biblia te kʼalal nopol ya xtalix-a te Cristo (Mat. 24:3, 7; Luc. 21:7, 10, 11). Te kʼalal kʼaxemix 60 jaʼbil slajel-a te Jesús sok te ayix ta chʼulchan-ae, la yalbey ta jamal te jpuk-kʼop Juan te jichnix ya xkʼot ta pasel-a (kʼopona Apocalipsis 6:2-8). Spisil ini kʼoem ta pasel jaʼto tal te kʼalal och ta Ajwalil te Jesús yuʼun te Wentainel yuʼun Dios ta 1914.

7. ¿Bin yuʼun kʼax bayal wokolil ta Balumilal jaʼto tal te kʼalal och ta Ajwalil te Jesús ta chʼulchan?

⁷ ¿Bin yuʼun batsʼej te wokoliletik kʼalal och ta ajwalil te Jesús? Ta Apocalipsis 6:2 ay bin mukʼ skʼoplal ya yalbotik: jaʼ te la spas guerra te Ajwalil-abi. ¿Machʼa sok? Jaʼ sok te Diablo sok te pukujetik yuʼune. Te capítulo 12 yuʼun Apocalipsis ya yal te ma juʼ yuʼunik te tsalawe, te Satanás sok te pukujetike la yichʼik chʼojel koel ta Balumilal. Te bitʼil kʼax bayal iline, jajch yakʼbey swokol te ants winiketik. Jaʼ yuʼun te Biblia ya yal: «Ay me swocolic te  machʼatic nahinemic ta bahlumilal soc ta mar» (Apoc. 12:7-12).

8. ¿Bin lekilal ya jtatik ta swenta te yak ta kʼoel ta pasel te albilkʼopetik ta swenta te Wentainele?

⁸ ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te albilkʼopetik-abi? Te bintik yak ta kʼoel ta pasel sok te bin yilel te stalel te ants winiketik ya yakʼ ta ilel te jaʼix Ajwalil te Jesús. Jaʼ yuʼun ma jmel koʼtantik ta jkʼaxel te kʼalal ya kiltik te kʼax bayal slab yoʼtan te ants winiketik sok te jaʼnix ya sle yutsil slekilik. Melel ya jnaʼtik te jaʼ yakik ta skʼotesel te bin yalojix te Bibliae. ¡Jamal chikan te yakix ta wentainwanej te Wentainel yuʼun Dios! (Sal. 37:1). Ya jmaliytik te ya xbatsʼejxan bael te wokolil ta Balumilal te bitʼil yak ta noptsajel tal te Armagedón (Mar. 13:8; 2 Tim. 3:13). Te jTatik te ay ta chʼulchan kʼax kʼuxotik ta yoʼtan sok ya skoltayotik ta yichʼbeyel swentail bin yuʼun te kʼax chujkultik sba te kuxinel ta ora ini. ¿Mabal jichuk te bayal bin swentail te ya kaltik wokol yuʼune?

9. ¿Bin ya yal Daniel 2:28, 31-35 ta swenta te slajibal potencia mundial, sok bin-ora chiknaj?

⁹ (Kʼopona Daniel 2:28, 31-35). Ta ora ini yakotik ta yilel te yak ta kʼoel ta pasel te albilkʼop-abi. Ta jun swayich, te Nabucodonosor la yil «te bin ya xcʼoht ta pasel ta patil», te kʼalal ayix ta wentainwanej-a te Jesús. Te slajibal potencia mundial te ya yalbey skʼoplal te Biblia jaʼ skontra te Jesús liʼ ta Balumilal. Te potencia-abi, jaʼ ya spajaltaybey skʼoplal «te yoc pasbil ta hierro soc chicʼbil lum». Chiknaj ta Primera Guerra Mundial, kʼalal te Reino Unido sok te Estados Unidos la schap skʼopik. Te mukʼul lokʼomba ta swayich te Nabucodonosor ay bin cheb ya yalbotik  ta swenta te potencia mundial ini te ma pajaluk sok te yantike.

10. 1) ¿Bin ya yalbey skʼoplal te albilkʼop ta Daniel ta swenta te potencia mundial yuʼun Reino Unido sok Estados Unidos? 2) ¿Bin ya skʼan ya jtsajtay jbatik yuʼun? (Ilawil te recuadro « ¡Tsajtaya aba ta swenta te chikʼbil lum!»).

¹⁰ Kiltik te sbabial te bin yuʼun ma pajaluk sok yantik potencia mundial te Reino Unido sok te Estados Unidos. Te potencia ini kapbil ta hierro sok ta chikʼbil lum, ma spaj te yantik potencia te jun-nax te bin-utʼil pasbil, ta hierro o ta plata. Te chikʼbil lum jaʼ ya spajaltaybey skʼoplal te ants winiketik (Dan. 2:43). Te ma juʼem yuʼunik skʼotesel ta pasel te bin ya skʼan te potencia mundial ini, ta skaj te jaʼ ya stsa te ants winiketik te machʼa ya x-och ta ajwalil, ya spasik campañaetik ta swenta te derecho yuʼunik, marchaetik sok sindicatoetik.

11. ¿Bin yuʼun ya schʼuun koʼtantik te ayotikix ta kuxinel ta slajibal kʼajkʼal?

¹¹ Te schebale ya yakʼ jnaʼtik te jaʼ señail te yok te mukʼul lokʼomba te Reino Unido sok Estados Unidos, te jaʼ slajibal potencia ya yalbey skʼoplal te Biblia. Ya skʼan ya yal-abi te maʼyukix yan potencia ya xtal te kʼalal ya xlaj ini. Te potencia ini sok te ajwaliletik te ay ta Balumilal oranax ya yichʼik lajinel ta Armagedón yuʼun te Wentainel yuʼun te Diose (Apoc. 16:13, 14, 16; 19:19, 20). c

12. ¿Binxan ya yakʼ kiltik te albilkʼop te ay ta Daniel, sok bin-utʼil ya yakʼ smukʼul koʼtantik?

¹² ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te albilkʼop ini? Te albilkʼop te ay ta Daniel ya yakʼ kiltikxan te ayotikix ta kuxinel ta slajibal kʼajkʼal. Kʼaxemix ta 2,500 jaʼbil, la yalbey skʼoplal te kʼalal ya yichʼ lajinel te Babilonia, ya xchaʼchiknaj chaneb potencia mundial te ya swentain te lum yuʼun Dios. Jaʼnix jich la yal te jaʼix slajibal potencia mundial te Reino Unido sok te Estados Unidos. Jaʼ-abi ya yakʼ yip koʼtantik sok smukʼul koʼtantik, melel ya jnaʼtik te nopol ya slajin ta jkʼaxel te ajwaliletik ta Balumilal te Wentainel yuʼun Dios sok jaʼ ya xwentainwan ta Balumilal (Dan. 2:44).

13. ¿Machʼa-a te «swaxaquebal ajwalil» sok te «lajuntuhl ajwaliletic» te ya yalbey skʼoplal ta Apocalipsis 17:9-12, sok bin-utʼil yak ta kʼoel ta pasel te albilkʼop-abi?

¹³ (Kʼopona Apocalipsis 17:9-12). Te Primera Guerra Mundial kʼax bayal bin la slajin jilel, sok jaʼ kʼot ta pasel yan albilkʼop ta swenta te slajibal kʼajkʼal. Te bitʼil ya skʼan ya sleik lamalkʼinal ta swolol Balumilal te ajwaliletik, ta enero yuʼun 1920 la sjachik te Sociedad de Naciones, sok ta octubre yuʼun 1945 la sjelolin te Naciones Unidas. Te Biblia ya yal te jaʼ «swaxaquebal ajwalil» te organización-abi. Pero ma jaʼuk jun potencia mundial. Ay yipik ta swenta te koltayel ya x-akʼbotik yuʼun te ajwaliletik. Te ajwaliletik-abi te Biblia ya yal te jaʼik te «lajuntuhl ajwaliletic».

14, 15. 1) ¿Bin ya yal te Apocalipsis 17:3-5 ta swenta te «Mucʼul Babilonia»? 2) ¿Bin yak ta kʼoel ta pasel ta stojol te lotil religionetike?

¹⁴ (Kʼopona Apocalipsis 17:3-5). Te Jehová la yakʼbey yil ta jun najalsitil te jpuk-kʼop Juan jtul j-antsinel ants te «Mucʼul Babilonia» sbiil, te jaʼ señail spisil te lotil religionetik. ¿Bin ya yal te najalsitil? Te lotil religionetik bayalix jaʼbil jun-nax yakik ta aʼtel sok yakʼbeyojix sbendicion te ajwaliletik. Te Jehová nopol ya xbajt yakʼbey ta yoʼtanik te ajwaliletik te bin ya «scʼan yoʼtan stuquel». ¿Bin ya xkʼot ta pasel? Te «lajuntuhl ajwaliletic» ya skontrainik te lotil religionetik sok ya slajinik (Apoc. 17:1, 2, 16, 17).

 ¹⁵ ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te nopolix ya yichʼ lajinel te Mukʼul Babilonia? Te bin ya skoltayotik ta snaʼele, jaʼ te jaʼ kanantaybil yuʼun te mukʼul jaʼ Éufrates te namey Babilonia. Ta Apocalipsis ya yal te bayal millón ta tul ants winiketik ya skoltayik te Mukʼul Babilonia te jich kʼoem bitʼil «haʼetic» te ya xkanantayotik yuʼune (Apoc. 17:15). Pero jaʼnix jich ya yal te ya xtakij te jaʼetik-abi, te ya skʼan ya yal te spisil te lotil religionetik ma xkoltayotikix yuʼun te ants winiketik (Apoc. 16:12). Te albilkʼop-abi yakix ta kʼoel ta pasel: bayal ants winiketik yakik ta lokʼel ta lotil religión sok yan banti yakik ta sleel koltayel ta skaj te swokolike.

16. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik snaʼel te albilkʼopetik ta swenta te Naciones Unidas sok te ya yichʼ lajinel te Mukʼul Babilonia?

¹⁶ ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te albilkʼopetik-abi? Te bin ya yakʼ kiltik te ayotikix ta slajibal kʼajkʼale, jaʼ te chiknaj te Naciones Unidas sok te maʼyukix bayal swiniktak te lotil religionetik. Melelnix-a te yak ta takijel kʼoem te «haʼetic» te ya xkanantayot yuʼun te Mukʼul Babilonia, pero  ma jaʼuk ya xlajinot yuʼun-abi. Jich te bin-utʼil la kiltikix, te Jehová ya yakʼbey ta yoʼtan te «lajuntuhl ajwaliletic» —te jaʼik te ajwaliletik te ya skoltayik te Naciones Unidas— yuʼun ya skʼotesik ta pasel te bin ya skʼan yoʼtan te Dios. Te nacionetik ta oranax ya slajinik te lotil religionetik sok chʼayem yoʼtan-a te ants winiketik (Apoc. 18:8-10). d Te kʼalal ya yichʼ lajinel te Mukʼul Babilonia kʼax bayal ya xiw yoʼtanik te ants winiketik sok yaniwan xjajch kʼopetik yuʼun. Pero te j-abatotik yuʼun Jehová ay cheb te bin swentail te tseʼel koʼtantike. Te sbabial, jaʼ te ya yichʼ lajinel ta sbajtelkʼinal te lotil religionetik te jaʼ skontra te Jehová. Sok te schebal, jaʼ te nopolix ya kichʼtik akʼel ta libre ta swenta te chopol balumilal ini (Luc. 21:28).

17, 18. 1) ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtulantestikxan te schʼuunel koʼtantik? 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta yan artículo?

¹⁷ Te Daniel la yal: «Ya xpʼohl te bintic ay ta naʼel». Sok jich kʼoem ta pasel. Ta ora ini ya jnaʼtikix ta lek te albilkʼopetik ta swenta te slajibal kʼajkʼal (Dan. 12:4, 9, 10). Te albilkʼopetik-abi maʼyuk banti chʼayem, jaʼ yuʼun ya kakʼxan smukʼul koʼtantik ta stojol te Jehová sok te Biblia (Is. 46:10; 55:11). Jaʼ yuʼun, jtulantestikxan te schʼuunel koʼtantik. ¿Bin-utʼil? Jaʼ te ya kakʼxan koʼtantik ta snopel te Biblia sok ta skoltayel te yantik yuʼun ya yamigoinik te Jehová. Te Dios kuʼuntik ya skanantay spisil te machʼatik jaʼ ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol sok ya yakʼbey «lamal qʼuinal» (Is. 26:3).

¹⁸ Ta yan artículo ya kilbeytik skʼoplal cheʼoxeb albilkʼopetik ta swenta te congregación ta slajibal kʼajkʼal. Ya kiltik te yak ta kʼoel ta pasel te yantik albilkʼopetik ta swenta te slajibal kʼajkʼal. Jaʼnix jich ya kiltik bin-utʼil te Jesús, te Ajwalil kuʼuntik ta chʼulchan, yak ta swentainel te jnopojeletik yuʼun te jun yoʼtanik.