Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 29

Poupou ki Hotau ʻOvasia ko Sīsuú

Poupou ki Hotau ʻOvasia ko Sīsuú

“Kuo tuku kiate au ʻa e mafai kotoa pē ʻi hēvani mo māmani.”​—MĀT. 28:18.

HIVA 13 Kalaisi Hotau Faʻifaʻitakiʻangá

ʻI HE KUPÚ NI *

1. Ko e hā ʻa e finangalo ʻo Sihova ʻi he ʻaho ní?

 ʻI HE ʻahó ni ko e finangalo ia ʻo e ʻOtuá ke malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá ʻi he kotoa ʻo e māmaní. (Mk. 13:10; 1 Tīm. 2:3, 4) Ko e ngāue eni ʻa Sihova, pea koeʻuhi ko ʻene mātuʻaki mahuʻingá kuó ne tuku ia ke tataki ʻe hono ʻAlo ʻofeiná. ʻOku lava ke tau fakapapauʻi ʻi he malumalu ʻo e tataki lavameʻa ʻa Sīsuú, ko e ngāue fakamalangá ʻe fakakakato ia ʻo fakatatau ki he finangalo ʻo Sihová ki muʻa ke hoko mai ʻa e ngataʻangá.​—Māt. 24:14.

2. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

2 ʻI he kupu ko ení, te tau vakai ai ki he founga ʻoku ngāueʻaki ai ʻe Sīsū ʻene “tamaioʻeiki anga-tonu mo potó” ke tokonaki ʻa e meʻakai fakalaumālié pea ke fokotuʻutuʻu hono kau muimuí ki he feingangāue fakamalanga lahi taha ʻi he hisitōliá. (Māt. 24:45) Te tau toe vakai ki he meʻa ʻe lava ke fai ʻe he tokotaha taki taha ʻo kitautolu ke poupou kia Sīsū mo e tamaioʻeiki anga-tonú.

ʻOKU TATAKI ʻE SĪSŪ ʻA E NGĀUE FAKAMALANGÁ

3. Ko e hā ʻa e mafai kuo ʻoange kia Sīsuú?

3 ʻOku tataki ʻe Sīsū ʻa e ngāue fakamalangá. ʻE lava fēfē ke tau fakapapauʻi ia? ʻI he taimi nounou ki muʻa ke ʻalu hake ʻa Sīsū ki hēvaní, naʻá ne fakatahataha mo ha niʻihi hono kau muimuí ʻi ha moʻunga ʻi Kāleli. Naʻá ne tala ange: “Kuo tuku kiate au ʻa e mafai kotoa pē ʻi hēvani mo māmani.” Fakatokangaʻi ʻene lea hono hokó: “Mou ō ʻo ngaohi ko e kau ākonga ʻa e kakai ʻo e ngaahi puleʻanga kotoa pē.” (Māt. 28:18, 19) Ko ia naʻe kau ʻi he ngaahi meʻa kuo ʻoange kia Sīsuú ʻa e mafai ke tataki ʻa e ngāue fakamalangá.

4. Ko e hā ʻe lava ai ke tau fakapapauʻi ʻoku kei tokangaʻi pē ʻe Sīsū ʻa e ngāue fakamalangá?

4 Naʻe pehē ʻe Sīsū ko e ngāue fakamalangá mo e ngaohi ākongá ʻe fakahoko ia ʻi he “ngaahi puleʻanga kotoa pē” pea te ne ʻi hono kau muimuí “ʻi he ʻaho kotoa pē ʻo aʻu ki he fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá.” (Māt. 28:20) ʻOku fakahaaʻi māʻalaʻala ʻi he ngaahi fakamatala ko iá ko e ngāue fakamalangá ʻe hokohoko atu hono tokangaʻi ʻe Sīsuú ʻo aʻu mai ki hotau ʻahó ni.

5. ʻOku anga-fēfē ʻetau kaunga ki hono fakahoko ʻa e Saame 110:3?

5 Naʻe ʻikai ke hohaʻa ʻa Sīsū naʻa tokosiʻi ʻa e kau ngāue ʻi he lolotonga ʻo e fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá. Naʻá ne ʻiloʻi ko e ngaahi lea fakaekikite ʻa e tokotaha-tohi-sāmé ʻe fakahoko: “Ko ho kakaí te nau foaki loto-lelei atu kinautolu ʻi he ʻaho te ke taki atu ai ʻa hoʻo kau taú ki he taú.” (Saame 110:3) Kapau ʻokú ke kau ʻi he ngāue fakamalangá, ʻokú ke poupou kia Sīsū mo e tamaioʻeiki anga-tonú pea tokoni ki hono fakahoko ʻo e kikite ko iá. Ko e ngāué ʻoku laka ki muʻa, ka ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi pole.

6. Ko e hā ʻa e pole ʻe taha ʻoku fehangahangai mo e kau malanga ʻo e Puleʻangá ʻi he ʻaho ní?

6 Ko e pole ʻe taha ʻoku fehangahangai mo e kau malanga ʻo e Puleʻangá ko e fakafepaki. Ko e kau tafoki ʻo fakafepaki ki he moʻoní, kau taki lotú mo e kau politikí kuo nau fai ʻa e ngaahi loi fekauʻaki mo ʻetau ngāué. Kapau ʻoku takihalaʻi ʻe he ngaahi fakamatala fakangalilelei ko ení hotau kāingá, mahení mo e kaungāngāué, te nau tenge nai kitautolu ke tuku ʻetau tauhi kia Sihová pea taʻofi ʻetau malangá. ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi, ʻoku fakatangaʻi hotau fanga tokouá ʻaki hono fakailifiaʻi, fakamanamanaʻi, puke kinautolu pea naʻa mo hono tuku pilīsone. ʻOku ʻikai ke tau ofo heni. Naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū: “ʻE fehiʻanekinaʻi kimoutolu ʻe he ngaahi puleʻangá kotoa koeʻuhi ko hoku hingoá.” (Māt. 24:9) Ko e foʻi moʻoni ko ia ʻetau hokosia ʻa e fehiʻanekinaʻi kitautolú ko e fakamoʻoni ia ʻoku tau maʻu ʻa e hōifua ʻa Sihová. (Māt. 5:11, 12) Ko e Tēvoló ʻoku teke mui ʻi he fakafepaki ko ení. Ka ʻoku ʻikai haʻane vātatau mo Sīsū! ʻI he poupou ʻa Sīsuú, ko e ongoongo leleí ʻoku aʻu ki he kakai ʻo e ngaahi puleʻanga kotoa pē. Fakakaukau ki he fakamoʻoní.

7. Ko e hā ʻa e fakamoʻoni ʻokú ke sio ki ai ʻoku fakahoko ʻa e Fakahā 14:6, 7?

7 ʻI he tuʻunga ko e kau malanga ʻo e Puleʻangá, ʻoku tau toe fehangahangai foki mo e pole ʻo e fakangatangata ʻi he leá. ʻI he meʻa fakahā naʻe ʻoange ki he ʻapositolo ko Sioné, naʻe tomuʻa tala ai ʻe Sīsū ʻi hotau ʻahó ʻe ikuʻi ʻe he ongoongo leleí ʻa e fakafaingataʻaʻiaʻanga ko iá. (Lau ʻa e Fakahā 14:6, 7.) Anga-fēfē? ʻOku tau ʻoatu ki he kakai tokolahi taha ʻoku ala lavá ha faingamālie ke tali ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá. ʻI he ʻahó ni, ko e kakai takatakai he māmaní ʻoku lava ke nau lau ʻa e fakamatala Fakatohitapu ʻi heʻetau uepisaiti jw.org koeʻuhí ʻoku ala maʻu ia ʻi he lea ʻe 1,000 tupu! Naʻe tali ke liliu ʻa e tohi Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!​—ʻa ʻetau tohi ako tefito ki he ngaohi ākongá​—ki he lea ʻe 700 tupu! Ko e meʻakai fakalaumālié kuo toe ala maʻu foki fakafou ʻi he ngaahi vitiō kuo hiki maʻá e kau tulí mo e ʻū tohi maʻá e kau kuí. ʻOku tau sio ki hono fakahoko ʻo e ngaahi kikite Fakatohitapú. Ko e kakai “mei he ngaahi lea kotoa ʻo e ngaahi puleʻangá” ʻoku nau ako ke lea ʻi he “lea maʻa” ʻo e moʻoni ʻo e Tohi Tapú. (Sāk. 8:23; Sēf. 3:9) Ko e ngaahi meʻá ni kotoa ʻoku fakahoko ia ʻi he malumalu ʻo e tataki lavameʻa ʻa Sīsū Kalaisí.

8. Ko e hā ʻa e ola ʻo ʻetau ngāue fakamalangá?

8 ʻI he ʻahó ni, ʻoku laka hake ʻi he kakai ʻe toko 8,000,000 ʻi he fonua ʻe 240 ʻoku nau kau ʻi he kautaha ʻa Sihová, pea ʻi he taʻu taki taha ʻoku papitaiso ʻa e laui mano! Kae kehe, ko e meʻa ʻoku mahulu hake ʻi he ngaahi fika ko ení, ko e ngaahi ʻulungaanga fakalaumālié, “ʻa e angaʻitangata foʻoú” kuo fakatupulekina ʻe he kau ākonga foʻou ko ení. (Kol. 3:8-10) Ko e tokolahi kuo ʻikai ke nau toe ʻulungaanga taʻetaau, anga-fakamālohi, tomuʻa fehiʻa mo mamahiʻi-fonua. Ko e kikite naʻe hiki ʻi he ʻAisea 2:4 ʻoku lolotonga fakahoko; ʻoku “ʻikai te nau toe ako tau.” ʻI heʻetau ngāue mālohi ke kofuʻaki ʻa e angaʻitangata foʻoú, ʻoku tau tokoni ke tohoakiʻi mai ʻa e kakaí ki he kautaha ʻa e ʻOtuá pea ʻoku tau fakamoʻoniʻi ai ʻoku tau muimui ʻi hotau ʻovasia ko Kalaisi Sīsuú. (Sione 13:35; 1 Pita 2:12) ʻOku ʻikai ke hokonoa pē ʻa e ngaahi meʻá ni. Ko Sīsū ʻokú ne ʻomai ʻa e tokoni ʻoku tau fiemaʻú.

ʻOKU FAKANOFO ʻE SĪSŪ HA TAMAIOʻEIKI

9. Fakatatau ki he Mātiu 24:45-47, ko e hā naʻe tomuʻa tala fekauʻaki mo e taimi ʻo e ngataʻangá?

9 Lau ʻa e Mātiu 24:45-47. Naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū lolotonga ʻa e taimi ʻo e ngataʻangá, te ne fakanofo ha “tamaioʻeiki anga-tonu mo potó” ke tokonaki ʻa e meʻakai fakalaumālié. Ko ia ʻoku tau ʻamanekina ko e tamaioʻeikí te ne ngāue mālohi ʻi hotau ʻahó. Kuo fakamoʻoniʻi ko e meʻa ia ʻoku hokó. Ko hotau ʻovasiá kuó ne ngāueʻaki ha kiʻi kulupu tokosiʻi ʻo e kau tangata kuo pani ke tokonaki ki he kakai ʻa e ʻOtuá mo e faʻahinga mahuʻingaʻiá ʻa e meʻakai fakalaumālié “ʻi he taimi totonu.” Ko e kau tangata ko ení ʻoku ʻikai ke nau vakai kiate kinautolu ko e kau pule ki he tui ʻa e niʻihi kehé. (2 Kol. 1:24) ʻI hono kehé, ʻoku nau ʻiloʻi ko Sīsū Kalaisi ʻa e “taki mo ha pule” ki hono kakaí.​—ʻAi. 55:4.

10. Ko fē ʻi he ʻū tohi ʻoku hā ʻi he fakatātaá naʻá ne fakatuipauʻi koe ke ʻaʻeva ʻi he hala ʻo e moʻui taʻengatá?

10 Talu mei he 1919 kuo teuteuʻi ʻe he tamaioʻeiki anga-tonú ha ʻū tohi kehekehe ʻa ia kuo malava ai ʻa e faʻahinga mahuʻingaʻia foʻoú ke fuofua ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻakai fakalaumālie leleí. ʻI he 1921 naʻe faʻu ʻe he tamaioʻeikí ʻa e tohi The Harp of God ke ne tokoniʻi ʻa e faʻahinga mahuʻingaʻiá ke ako ʻa e ngaahi akonaki Fakatohitapu tefitó. ʻI he ʻalu ʻa e taimí, naʻe tokonaki mai ha toe ʻū tohi kehe. Ko e tohi fē naʻá ne tokoniʻi koe ke hoko ʻo ʻiloʻi mo ʻofa ki heʻetau Tamai fakahēvaní? Ko e tohi “Let God Be True,” Ko e Moʻoni ʻa ia ʻoku fakatau ki he Moʻui Taʻengata, Te Ke Malava ʻo Moʻui Taʻengata he Palataisi ʻi he Māmaní, ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá, Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?, Ko e Hā ʻOku Lava ke Akoʻi Mai ʻe he Tohi Tapú?, pe ko e Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata! ʻa ʻetau tohi foʻou tahá. Ko e ʻū tohi kotoa ko ení naʻe fakataumuʻa ia ke ne fakalato ʻa e fiemaʻu pau ʻi he taimi naʻe tuku ange aí.

11. Ko e hā ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ke tau maʻu kotoa ʻa e meʻakai fakalaumālié?

11 Ko e kakai mahuʻingaʻia foʻoú ʻoku ʻikai ko kinautolu pē ʻoku nau fiemaʻu ʻa e meʻakai fakalaumālie mālohí. ʻOku tau fiemaʻu kotoa ia. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá: “Ko e meʻakai mālohí ʻoku ʻa e kakai matuʻotuʻá ia.” Naʻe toe pehē ʻe Paula ko hono ngāueʻaki ʻa e meʻakai fakalaumālie ko iá te ne tokoniʻi kitautolu ke “fakafaikehekeheʻi ʻa e tonú mo e halá.” (Hep. 5:14) ʻI he ngaahi taimi faingataʻa ko ení ʻi he mātuʻaki hōloa ʻa e tuʻunga fakaeʻulungāngá, ʻe lava ke hoko ko ha pole moʻoni ʻa e talangofua ki he ngaahi tuʻunga ʻa Sihová. Ka ʻoku fakapapauʻi ʻe Sīsū te tau maʻu ʻa e mālohi ʻoku tau fiemaʻú fakafou ʻi he meʻakai fakalaumālie leleí. Ko e matavai ʻo e meʻakai ko ení ko e Folofola fakamānavaʻi ʻa e ʻOtuá, ʻa e Tohi Tapú. ʻOku teuteu mo tufaki ʻe he tamaioʻeiki anga-tonú ʻa e meʻakai ko ení ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa Sīsuú.

12. Hangē ko Sīsuú, kuo anga-fēfē ʻetau fakalāngilangiʻi ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá?

12 Hangē ko Sīsuú, kuo tau ʻoange ki he huafa ʻo e ʻOtuá ʻa e lāngilangi ʻoku tuha mo iá. (Sione 17:6, 26) Ko e fakatātaá, ʻi he 1931 naʻa tau ohi ai ʻa e hingoa Fakatohitapu ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻo ʻai ai ke tau pīkitai ʻi ha founga mātuʻaki fakafoʻituitui ki heʻetau Tamai fakahēvaní. (ʻAi. 43:10-12) Pea talu mei ʻOkatopa ʻo e taʻu ko iá, ko e huafa fakaʻotuá kuo hā ia ʻi muʻa ʻi he takafi ʻo e ʻīsiu taki taha ʻo e makasini ko ení. Tānaki atu ki aí, ko e Liliu Tohi Tapu ʻo e Māmani Foʻoú ʻo e Tohi Tapu Māʻoniʻoní kuó ne fakafoki ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ki hono feituʻu totonú ʻi heʻene Folofolá. He kehe ē ko ia mei he ngaahi siasi ʻo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané ʻa ia kuo nau toʻo ʻa e huafa ʻo Sihová mei heʻenau ngaahi liliu Tohi Tapu lahi!

ʻOKU FOKOTUʻUTUʻU MAAU ʻE SĪSŪ HONO KAU MUIMUÍ

13. Ko e hā ʻokú ne fakatuipauʻi koe ʻoku ngāueʻaki ʻe Sīsū ʻa e “tamaioʻeiki anga-tonu mo potó” ʻi he ʻahó ni? (Sione 6:68)

13 Fakafou ʻi he “tamaioʻeiki anga-tonu mo potó,” kuo langa hake ʻe Sīsū ha kautaha fakaofo ʻi he māmaní ke pouaki ʻa e lotu maʻá. ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e kautaha ko iá? ʻI he tali ki aí, mahalo ʻokú ke fakakaukau ki he ʻapositolo ko Pitá, naʻá ne pehē kia Sīsū: “Ko hai te mau ʻalu ki aí? ʻOkú ke maʻu ʻa e ngaahi lea ʻo e moʻui taʻengatá.” (Sione 6:68) Naʻa tau mei ʻi fē ʻi he ʻahó ni kapau naʻe ʻikai ke tau ʻiloʻi ʻa e kautaha ʻa Sihová? Fakafou aí, ʻoku fakapapauʻi ʻe Kalaisi ʻoku fafangaʻi lelei fakalaumālie kitautolu. ʻOkú ne toe akoʻi kitautolu ke fakahoko ola lelei ʻetau ngāue fakafaifekaú. ʻIkai ko ia pē, ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke kofuʻaki ʻa e “angaʻitangata foʻou,” koeʻuhí ke tau fakahōifuaʻi ai ʻa Sihova.​—ʻEf. 4:24.

14. Kuo anga-fēfē hoʻo maʻu ʻaonga mei he kau ki he kautaha ʻa Sihová lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauha COVID-19?

14 ʻOku tokonaki ʻe Sīsū ʻa e tataki fakapotopoto ʻi he ngaahi taimi faingataʻá. Ko e ʻaonga ʻo e tataki ko iá naʻe hā mahino ʻi he taimi naʻe tō ai ʻa e mahaki fakaʻauha COVID-19. Neongo naʻe veiveiua ʻa e tokolahi ʻi he māmaní fekauʻaki mo e meʻa ke faí, naʻe fakapapauʻi ʻe Sīsū naʻa tau maʻu ʻa e tataki māʻalaʻala ke tauhi kitautolu ke tau malu. Naʻe fakalototoʻaʻi kitautolu ke tui ʻa e naunau maluʻi ʻi he matá ʻi heʻetau ʻalu ki he feituʻu kakaí pea tauhi ʻa e vāmamaʻó. Naʻe fakamanatu ki he kau mātuʻá ke fetuʻutaki maʻu pē ki he faʻahinga kotoa ʻi he fakatahaʻangá pea hoko ʻo lāuʻilo ki heʻenau fiemaʻu fakaesinó mo e fakalaumālié. (ʻAi. 32:1, 2) ʻOku tau maʻu ha toe tataki mo e fakalototoʻa fakafou ʻi he līpooti ʻa e Kulupu Pulé.

15. Ko e hā ʻa e tataki naʻe fai fekauʻaki mo hono fakahoko ʻa e ngaahi fakatahá mo e ngāue fakamalangá lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauhá, pea ko e hā ʻa e olá?

15 Lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauhá, naʻa tau toe maʻu foki ha tataki māʻalaʻala fekauʻaki mo e founga ke fakahoko ai ʻa e ngaahi fakatahá mo e ngāue fakamalangá. Naʻe hoko vave pē ʻa e fiemaʻu ko ia ke tau fai ʻa e ngaahi fakatahá, ʻasemipilií mo e fakataha-lahí fakafou ʻi he ʻInitanetí. Naʻe kamata foki ke tau faifakamoʻoni ʻo ngāueʻaki tefito ʻa e faitohí mo e telefoní. Naʻe tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻetau ngaahi feingá. Ko e ngaahi vaʻa lahi kuo nau līpooti ʻa e tupulaki makehe ʻi he tokolahi ʻo e kau malangá. Ko hono moʻoní, ko e tokolahi kuo nau maʻu ʻa e ngaahi hokosia fakalototoʻa ʻi he taimi ko ení.​—Sio ki he puha “ ʻOku Tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻEtau Malangá.”

16. Ko e hā ʻe lava ke tau fakapapauʻí?

16 Naʻe ongoʻi nai ʻe he niʻihi naʻe fuʻu hohaʻa tōtuʻa ʻa e kautahá ʻi he fekauʻaki mo e mahaki fakaʻauhá. Ka ʻi he taimi ki he taimi, naʻe hā mahino ko e tataki naʻa tau maʻú naʻe makatuʻunga lelei. (Māt. 11:19) Pea ʻi heʻetau fakalaulauloto ki he founga anga-ʻofa ʻoku tataki ai ʻe Sīsū ʻene kakaí, ʻoku tau fakapapauʻi tatau ai pē pe ko e hā nai ʻe hoko ʻapongipongí, ko Sihova mo hono ʻAlo ʻofeiná te na ʻiate kitautolu.​—Lau ʻa e Hepelū 13:5, 6.

17. ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e ngāue ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa Sīsuú?

17 He tāpuaki ē kiate kitautolu ke tau ngāue ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa Sīsuú! ʻOku tau kau ki ha kautaha ʻokú ne ikuʻi ʻa e ngaahi ʻā vahevahe fakapuleʻangá, anga fakafonuá mo e leá. ʻOku fafangaʻi lelei fakalaumālie kitautolu pea teuʻi ke fakahoko ʻetau ngāue fakamalangá. ʻI he haʻu ki he tuʻunga fakafoʻituituí, ʻoku tokoniʻi kitautolu ke kofuʻaki ʻa e angaʻitangata foʻoú pea ʻoku tau ako ke feʻofaʻaki. ʻOku tau maʻu ʻa e ʻuhinga kotoa ke laukauʻaki hotau ʻovasia ko Sīsuú!

HIVA 16 Fakahīkihikiʻi ʻa Iā he ko Hono ʻAló, ʻa e Tokotaha Paní

^ ʻOku malangaʻi faivelenga ʻe he laui miliona ʻo e kakai tangata, kakai fefine mo e fānau ʻa e ongoongo leleí ʻi he taimí ni. ʻOkú ke kau ai? Kapau ko ia, ʻokú ke ngāue ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he fakamoʻoni ʻoku tokangaʻi ʻe Sīsū ʻa e ngāue fakamalangá ʻi he ʻahó ni. Ko e fakalaulauloto ki he fakamatala ko ení te ne tokoniʻi kitautolu ke tau fakapapauʻi ke hokohoko atu ʻa e tauhi kia Sihova ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa Kalaisí.