Be wuli min afuɛ 1935 nun klɔ nga be flɛ i kɛ Daalastɔnun’n su. Ɔ o Angle lɔ asa nga be flɛ i kɛ Blaki Kantri’n i nun. Ninnge yiwlɛ’m be sɔnnin lɔ kpa. I sɔ’n ti’n, sin wunsrɛn ble tritri kpa fa klɔ’n wunmuan’n. I sɔ’n ti yɛ be flɛli lika’n sɔ’n kɛ Blaki Kantri’n niɔn. Kɛ ɔ ka kan ń ɲán afuɛ nnan’n, Zoova i Lalofuɛ’m be boli min si nin min nin be Biblu’n nun like klelɛ bo. Kɛ n ɲannin afuɛ 15 n wunnin i wlɛ kɛ Biblu’n nun ndɛ’n ti nanwlɛ. Ɔ maan afuɛ 1952 nun’n be yoli min batɛmun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn n le afuɛ 16.

I sin’n, n ma boli junman dilɛ bo lika kun mɔ be yi loto motɛɛ nin i ye siesielɛ ninnge uflɛ wie mun ekun’n i nun. I sin ekun’n, be wa kleli min like naan n kaci e junman diwlɛ’n nun lɔ sran dan kun.

Cɛn kun’n, akpasua sunianfuɛ’n mannin min junman kun. Ɔ seli min kɛ kɛ é yó aɲia asɔnun bo ng’ɔ o Wilɛnin-ɔlu lɔ’n nun’n, min yɛ n tinngɛ asɔnun’n i Biblu’n nun like suanlɛ’n niɔn. Sanngɛ n wunnin i kɛ i sɔ yolɛ’n su yoman pɔpɔ min sa nun. Afin blɛ sɔ’n nun’n, n yo aɲia asɔnun bo nɲɔn nun. Lemɔcuɛ afiɛn’n nun’n, n yo aɲia asɔnun bo ng’ɔ o Brumun-gruvu lɔ’n nun. Afin ɔ nin min junman diwlɛ’n nunman mmua. Sanngɛ ɔ nin min awlo’n ti nun kilo 32. Fue cɛn nin Mɔnnɛn cɛn’n, kɛ n sa min sin min si nin min nin be wun lɔ’n, n yo aɲia Wilɛnin-ɔlu lɔ.

Kɛ mɔ n kunndɛ kɛ ń súan Zoova i anuannzɛ’n i bo’n ti’n, n kplinnin ndɛ nga akpasua sunianfuɛ’n kan kleli min’n su. I sɔ’n ti’n, n yacili junman sɔ mɔ n klo i kpa’n i dilɛ. Ajalɛ sɔ mɔ n fali’n, w’a yoman min nsisɔ le. Afin n kplinnin su kɛ Zoova kle min atin.

I nun mɔ n yo aɲia asɔnun bo ng’ɔ o Brumun-gruvu’n lɔ nun’n, n wunnin aniaan bla kun mɔ be flɛ i kɛ Anin’n. Ɔ klo Zoova kpa. Ɔ maan e jali afuɛ 1957 nun. E dili junman kaka. I wie yɛle kɛ e yoli titi atin bofuɛ, ngunmin atin bofuɛ. Asa’n, n dili akpasua sunianlɛ junman’n yɛ e dili junman Betɛli lɔ wie. Blɛ kwlaa sɔ’n nun’n, min yi suannin min bo kpa.

 Afuɛ 1966 nun’n, e ko dili Galaadi suklu’n. I sin’n, be waan e wɔ Malawi. Sran sunman seli e kɛ lɔfuɛ’m be klun ti ufuɛ kpa. Afin be sɔ sran’m be nun klanman. Sanngɛ e siman kɛ e su cɛman lɔ.

Afuɛ 1967 Fevrie i le 1 su yɛ e juli Malawi lɔ-ɔ. Kɛ e juli lɔ’n e suannin lɔ aniɛn’n i kanlɛ anglo kun. I sin yɛ e boli jasin fɛ’n i bolɛ bo-ɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, e le e loto kun yɛ e fa bo jasin fɛ’n niɔn. Titi’n sran’m be se kɛ loto sɔ’n kwla kɔ lika ngba naan ɔ kwla kpɛ nzue ba mun bɔbɔ. Sanngɛ e wunnin i kɛ nzue nga be bo timan kploun’n be nun yɛ ɔ kwla sin-ɔn. Sua nga e la nun’n ti waka sua. Kpɛkun ijre yɛ be fa tuli su-ɔ. Ɔ maan nzue blɛ nun’n ɔ gua. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e sɛ su fluwa naan y’a kwla la nun. Kɛ e ngaliɛ dilɛ junman’n boli i bo sa. Sanngɛ ɔ yoli e fɛ kpa.

Avrili nun’n, n sieli i nzɔliɛ kɛ ɔ cɛman naan awa’n w’a man e ndɛ. Cɛn kun’n, kɛ Malawi lɔ plezidan mɔ be flɛ i kɛ Asitin Banda’n ɔ́ íjɔ aladio nun’n ɔ seli kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be tuaman lapo naan be fa be nuan wlɛ i be politiki ndɛ nun. E kwlaa e si kɛ i ndɛ sɔ’n ti ato. Afin e yoman politiki yɛ e toman politiki anuannzɛ’m be fluwa wie m’ɔ kle kɛ e suan be bo-ɔ.

Sɛptanblu nun’n, e kɛnngɛnnin i zronali kun nun kɛ Malawi plezidan’n waan aniaan’m be sanngan nvle’n nun. I sɔ’n ti’n, politiki aɲia kun bo’n ɔ seli kɛ bé wá tánnin Zoova i Lalofuɛ mun Ɲanmiɛn sulɛ. Afuɛ 1967 Ɔktɔblu i le 20 su yɛ be boli ndɛ sɔ’n i su dilɛ bo-ɔ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n w’a cɛman, polisie’m be wa ɲinnin Betɛli’n i anuan’n. Yɛ be fuannin ngaliɛ difuɛ mun nvle’n nun.

 E liɛ’n be wlali e bisua cɛn ba nsan. I sin’n, be fali e ɔli nvle kun mɔ Angle’m be sa o su’n i nun. Be flɛ i kɛ Morisi. Sanngɛ nvle sɔ’n i siefuɛ’m be waan be kplinman su kɛ e di ngaliɛ dilɛ junman’n be nvle’n nun lɔ. Ɔ maan be fa e ɔli Rodezi. Siɛn’n be flɛ nvle sɔ’n kɛ Zinbabue. Kɛ e juli lɔ’n, sonja kun waan ɔ kplinman su kɛ e wlu be nvle’n nun. Ɔ seli e kɛ: “Be fuannin amun Malawi lɔ yɛ b’a kplinman su kɛ amun tran Morisi lɔ. Kpɛkun e wa yɛ amun su ba-ɔ.” Kɛ ɔ seli sɔ’n, Anin boli sunlɛ bo. Ɔ yoli e kɛ sran fi kunndɛman kɛ ɔ́ sɔ́ e nun sa. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ yoli min kɛ n yaci junman sɔ’n i dilɛ naan n sa min sin Angle lɔ sa. I agualiɛ su’n, be mannin e atin kɛ e ko la Betɛli lɔ kɔnguɛ sɔ’n nun. Kpɛkun sɛ lika’n cɛn’n, e wɔ polisie’m be biolo’n nun lɔ. E fɛli kpa sanngɛ e fali e su sa’n kwlaa e wlɛli i Zoova sa nun. Kɛ lika cɛnnin’n, nnɔsua nun’n be seli e kɛ e kwla ka Zinbabue lɔ kɛ sran wie mɔ b’a ba nvle sɔ’n nun wlanwlanlɛ’n sa. Min wla su fiman cɛn sɔ’n su le. Afin cɛn sɔ’n nun’n, n wunnin i wlɛ kɛ Zoova bɔbɔ yɛ ɔ bo e ɲrun atin-ɔn.

Kɛ e juli Betɛli ng’ɔ o Zinbabue lɔ’n i nun’n, be seli min kɛ n ko di junman biolo ng’ɔ nian jasin fɛ’n bolɛ junman’n su’n i nun. Biolo sɔ’n nian jasin fɛ bolɛ junman nga be di i Zinbabue nin Malawi lɔ’n i su. Blɛ sɔ’n nun’n, be kle aniaan nga be o Malawi lɔ’n be yalɛ tɛtɛ kpa. Min junman’n i dilɛ nun’n, n kaci fluwa nga akpasua sunianfuɛ nga be o Malawi lɔ’n be klɛ ba Betɛli’n. Cɛn kun’n, n dili junman lele kɔnguɛ. Kɛ n wunnin yalɛ nga be kle aniaan mun’n, n sunnin. * Sanngɛ kɛ n wunnin wafa nga be lafi Zoova su mɔ be su i yakpa su’n, ɔ wlali min fanngan kpa.—2 Kor. 6:4, 5.

E yoli like kwlaa nga e kwla yo naan aniaan nga be kali Malawi lɔ’n nin be nga yalɛ klelɛ’n ti’n be wanndi ɔli Mozanbiki’n be ɲan e fluwa mun. Aniɛn nga sran’n be kɛn i dan Malawi lɔ’n, yɛle Cicewa. Aniaan nga be kaci fluwa aniɛn sɔ’n nun’n, be ɔli Zinbabue lɔ. Kɛ be juli lɔ’n, aniaan bian kun kplinnin su kɛ ɔ́ sɔ́ be nun. Yɛle kɛ ɔ kplannin sua wie mun nin biolo kun i asiɛ’n su fa mannin aniaan mun. Ɔ maan lika sɔ’n nun yɛ aniaan’m be dili be junman’n titi-ɔ.

E fali ajalɛ wie mun naan akpasua sunianfuɛ nga be o Malawi lɔ’n b’a kwla tran nvle kun aɲia nga e yo be Zinbabue lɔ Cicewa nun’n be bo. Kɛ be ba’n, e fa nzra nun ijɔlɛ’n i jajalɛ fluwa’n e man be. Kɛ be sa be sin Malawi lɔ’n, be kan aɲia’n i bo ndɛ’n be kle be aniaan mun. Afuɛ kun nun liɛ’n, kɛ aniaan sɔ’m be bali Zinbabue’n, e yoli maan be trannin asɔnun kpɛnngbɛn nin asɔnunfuɛ’m be ukafuɛ’m be suklu’n i bo. Afin e waan é wlá be fanngan.

Afuɛ 1975 Fevrie nun’n, n ɔli aniaan nga be tuli Malawi ɔli Mozanbiki mɔ be o lika nga be sɔ aofuɛ’m be nun lɔ nun’n, be osu nianlɛ. N wunnin kɛ aniaan sɔ’m be nanti ajalɛ nga Zoova i anuannzɛ’n fa be’n be su. I wie yɛle ajalɛ uflɛ nga be fɛli i kɛ asɔnun bo kun nun’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla sɔn’n. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be fali ajalɛ wie mun naan aniaan’m b’a kwla su Zoova kpa. I wie yɛle kɛ be ijɔ nzra nun, be nin aniaan mun be koko aliɛ ba kwlaa nun Biblu’n nun ndɛ mma’n i su yalɛ. Asa’n, be tinngɛ Sasafuɛ Tranwlɛ’n i nun like suanlɛ’n, kpɛkun be yo aɲia dandan mun. Be yo ninnge mun kɛ nga e fa yo be e aɲia dandan’m be bo lɔ’n sa. I wie yɛle kɛ ɔ le aniaan nga be nian lika’n i yɛinyɛin yolɛ’n su’n, ɔ le be nga be cɛcɛ aliɛ’n, yɛ ɔ le be nga be nian lika’n su’n. Zoova fanngan nun’n, aniaan sɔ’m be yoli ninnge kpanngban. Be ayeliɛ’n wlali min fanngan kpa.

Kɛ afuɛ 1980 wá jú’n, Zanbi Betɛli komite’n yɛ ɔ wa niannin junman nga be di i Malawi lɔ’n su-ɔ. Kannzɛ ɔ ti sɔ’n, m’an yaciman aniaan nga be o Malawi lɔ’n be akunndan bulɛ. Yɛ n srɛli Ɲanmiɛn n mannin be titi. Aniaan sunman be yoli sɔ wie. Kɛ mɔ n wo Zinbabue Betɛli komite nun’n ti’n, blɛ sunman’n n wunnin anuannzɛ’n i janunfuɛ nga be ba’n nin aniaan wie mɔ be fin Malawi nin Afliki  Di Sidi nin Zanbi’n. Kpɛ sunman’n kɛ e yia’n, e usa e wun kɛ: “?Ngue ekun yɛ e kwla yo fa uka aniaan nga be o Malawi lɔ’n mun-ɔn?”

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, b’a kleman aniaan’m be yalɛ kɛ laa’n sa kun. Aniaan nga be tuli Malawi lɔ’n, be nun wie’m be wa sali be sin. Yɛ be nga be kali lɔ’n, be yacili be yalɛ klelɛ kan. Nvle nga be mantan Malawi’n, be wa mannin Zoova i Lalofuɛ’m be atin kɛ be yo be aɲia mun, be bo jasin fɛ’n, yɛ be yo ninnge uflɛ wie mun ekun. Afuɛ 1991 nun’n, be mannin aniaan nga be o Mozanbiki lɔ’n be atin kɛ be su Zoova. Sanngɛ e usali e wun titi kɛ: “?Blɛ benin nun yɛ bé yáci aniaan nga be o Malawi lɔ’n be yalɛ klelɛ-ɔ?”

Lika’n wa kacili Malawi lɔ. Afuɛ 1993 nun’n, awa’n wa mannin Zoova i Lalofuɛ’m be atin kɛ be kwla su Zoova kɛ laa’n sa ekun. Cɛn kun’n, kɛ min nin ngaliɛ difuɛ kun é kókó yalɛ’n, ɔ usali min kɛ: “?Á wá sá ɔ sin Malawi lɔ ekun?” Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn n le afuɛ 59. N tɛli i su kɛ: “Cɛcɛ, m’an yo kpɛnngbɛn dan.” Cɛn kunngba sɔ’n nun’n, Anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be blɛli e fluwa kun. Be waan e sa e sin Malawi lɔ.

E kloli junman nga e dili i Zinbabue lɔ’n i kpa. Ɔ maan kɛ ɔ ko yo naan y’a tu lɔ’n, ɔ yoli kekle mannin e. E trannin lɔ cɛli kpa. Yɛ e le janvuɛ kaka lɔ. Anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be seli e kɛ sɛ e klo’n, e kwla ka Zinbabue lɔ. Ɔ maan e kwla se kɛ é ká lɔ. Sanngɛ min wla kpɛnnin Abraamun nin Sara be ajalɛ klanman nga be kleli’n su. Kɛ be yoli oke’n, Zoova seli be kɛ be tu be sua’n nun naan be wɔ lika uflɛ.—Bob. 12:1-5.

E yoli like nga anuannzɛ’n seli e kɛ e yo’n. Yɛle kɛ afuɛ 1995 Fevrie i le 1 su’n, e sali e sin Malawi lɔ. Kɛ e jasoli Malawi lɔ’n, e dili afuɛ 28 ka naan y’a sa e sin lɔ ekun. Kɛ e juli lɔ’n, be sieli min nin aniaan nɲɔn Betɛli komite. E wa fali ajalɛ wie mun naan aniaan’m b’a kwla su Zoova kɛ laa’n sa ekun.

Zoova yrali junman nga e dili’n su kpa. I wie yɛle kɛ afuɛ 1993 nun’n jasin bofuɛ’m be ti sran 30.000. Sanngɛ afuɛ 1998 nun’n be wa juli sran 42.000. * Asa’n, e Anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be mannin atin kɛ be kplan Betɛli uflɛ. E ɲannin asiɛ ɛktaa 12 Malawi i klɔ dan m’ɔ suan Lilɔngue’n su. Be seli min kɛ n nian sua kplanlɛ junman sɔ’n su.

 Afuɛ 2001 Mɛ nun’n, aniaan bian Gi Pisi m’ɔ yoli Anuannzɛ’n i Ɲrun Dinfuɛ’m be nun kun’n, ɔ wa yili Betɛli sua’n i nglo. Aniaan akpi nɲɔn be trannin aɲia sɔ’n i bo. Be yoli be nun sunman be batɛmun w’a di afuɛ 40 tra su. I nun mɔ be tanninnin be Zoova i sulɛ’n, be kleli be yalɛ tɛtɛ kpa. Be timan aɲanbeunfuɛ, sanngɛ sɛ é kwlá sé’n Zoova i sulɛ nun’n be ti aɲanbeunfuɛ. Kɛ be ko nianniannin be Betɛli uflɛ’n nun lɔ’n, ɔ yoli be fɛ kpa. Lika kwlaa nga be sin lɛ’n, be to jue fa manman Ɲanmiɛn. Be toli jue mun kɛ be klɔ lɔ jue mun sa. I sɔ mɔ be yoli’n yoli min fɛ kpa. Afin n nin-a wunmɛn i sɔ’n le. Aniaan sɔ’m be su ndɛ’n kle weiin kɛ be nga be jran yalɛ klelɛ’n i ɲrun kekle’n Zoova yra be su dan.

Kɛ e wieli Betɛli’n i kplan’n, be seli min kɛ n ko yi Ɲanmiɛn Sielɛ Sua uflɛ nga e kplannin be’n be nglo. Ajalɛ nga anuannzɛ’n fɛli i kɛ be kplan Ɲanmiɛn Sielɛ Sua mun nvle nga be leman sika kaka be nun’n, aniaan nga be o Malawi lɔ’n be ɲannin su ye wie. Laa’n, aniaan’m be yo aɲia mun waka sua’m be nun. Be fa ijre yɛ be fa tu sua sɔ’m be su-ɔ. Be fa fa be fa yo like kun kɛ ban sa yɛ be tran su-ɔ. Siɛn’n aniaan’m be fa fa be kpɛ bliki kpɛkun be tɔn. Bliki sɔ mun yɛ be fa kplan Ɲanmiɛn Sielɛ Sua mun-ɔn. Aniaan’m be kunndɛli kɛ ban yɛ be fa sie sua sɔ’m be nun-ɔn. Afin be bu be ɲanndra kun be se kɛ be diman be nga be kwla tran ban kun su’n be yalɛ.

Zoova ukali aniaan mun maan be suli i kpa. I sɔ’n yoli min fɛ kpa. I wie yɛle aniaan gbanflɛn nga be ti sran ble’n be liɛ’n. Be klunklo su be fali be wun wlɛli i Zoova i junman wie’m be dilɛ nun. Kɛ be yoli sɔ’n, be wa sili junman sɔ’m be di kpa. Ɔ maan be wa mannin be junman kaka Betɛli lɔ nin asɔnun’m be nun. Be wa sieli aniaan wie mɔ be fin Malawi’n akpasua sunianfuɛ. Be ukali aniaan’m be kpa. Akpasua sunianfuɛ sɔ’m be dan lika b’a ja bla. Aniaan sɔ’m be fali ajalɛ kɛ be wuman ba naan bé súan Zoova i junman’n i bo. Kannzɛ bɔbɔ sran mun annzɛ be osufuɛ’m be jran be wun kɛ be wu ba’n sanngɛ aniaan sɔ’m b’a kplinman su. Afin be kunndɛ kɛ bé dí Zoova i junman’n i kpa trá laa’n.

E dili afuɛ 52 Sran ble mɛn’n nun. I sin’n n ma tɔli tukpacɛ. Ɔ maan e Betɛli komite’n klɛli anuannzɛ’n i fluwa kɛ be fa e sa e sin Angle lɔ. Be kusu be kplinnin su. Kɛ be seli e kɛ e wɔ’n, ɔ yoli e ya kpa. Afin e klo ngaliɛ dilɛ junman’n i kpa. Aniaan nga be o Betɛli ng’ɔ o Angle lɔ’n nun’n be nian e lika kpa.

Nanwlɛ, kɛ n kplinnin su kɛ Zoova yɛ ɔ kle min atin’n, i sɔ’n w’a yoman min nsisɔ le. Sɛ ɔ ti kɛ min klunklo like liɛ nga min waan ń yó’n yɛ n yoli sa’n, nn n siman wafa nga i bo’n gúa mán min’n. Zoova si like nga n ko yo naan ‘w’a bo min ɲrun atin’n.’ (Nya. 3:5, 6) I nun mɔ n te yo gbanflɛn kan’n, n kunndɛli kɛ ń dí junman susute dan kun nun. Sanngɛ Zoova i anuannzɛ’n mannin min junman kun mɔ n kloli i kpa-ɔ. Zoova i sulɛ’n yoli min fɛ kpa yɛ andɛ nin andɛ’n ɔ te yo min fɛ.