Nayanakak idi 1935 idiay Darlaston a paset ti Black Country, a maysa a rehion ti England. Kasta ti naipanagan iti dayta a lugar gapu iti nangisit nga asuk nga aggapu iti adu a pagpandayan ken paktoria. Idi agarup uppat ti tawenko, rinugian dagiti nagannakko ti makipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Idi tin-edyerak, kombinsidoak a nabirokakon ti kinapudno isu a nagpabautisarak idi 1952 idi 16 ti tawenko.

Agarup iti dayta met la a tiempo, nakastrekak kas apprentice iti dakkel a kompania nga agar-aramid kadagiti remienta ken piesa ti lugan. Sinanaydak nga agbalin a sekretario ti kompania, ket magusgustuak unay dayta a trabaho.

Masapul nga agaramidak iti napateg a desision. Ngamin, inawisnak ti agdaldaliasat a manangaywan a mangidaulo iti Panagadal ti Kongregasion iti Libro iti tengnga ti lawas iti kongregasion iti Willenhall iti lugarmi. Ngem ti problema ket dua a kongregasion ti pakigimgimongak. Iti tengnga ti lawas, makigimongak iti kongregasion nga asideg iti trabahok idiay Bromsgrove, nga agarup 32 a kilometro (20 mi) ti kaadayona manipud iti balaymi. No met ngudo ti lawas nga agawidak idiay balay, makigimongak iti kongregasion idiay Willenhall.

Gapu ta kayatko a suportaran ti organisasion ni Jehova, pinatgak ti awis ti agdaldaliasat a manangaywan, nupay kaipapanan dayta a masapul a panawak ti trabaho a magusgustuak unay. Gapu ta nagpaidalanak ken Jehova iti dayta a tiempo, naglukat ti ridaw a nangyeg iti naragsak a biag a diak pulos pagbabawyan.

Idi makigimgimongak idiay Bromsgrove Congregation, adda naam-ammok​—maysa a napintas ken naespirituan ti panagpampanunotna a balasang nga agnagan iti Anne. Nagkasarkami idi 1957, ket nagkaduakami a nangtagiragsak kadagiti pribilehio kas iti panag-regular pioneer, special pioneer, trabaho a panagdaliasat, ken panagserbi iti Bethel. Ni Anne ti kanayon a mangparparagsak iti pusok.

Idi 1966, naragsakankami nga ageskuela iti maika-42 a klase ti Gilead. Naibaonkami idiay  Malawi, a nalatak gapu iti kinasingpet ken kinamanagpasangbay dagiti umilina. Ngem saankami met gayam nga agbayag sadiay.

Simmangpetkami idiay Malawi idi Pebrero 1, 1967. Makabulan nga adu nga oras nga inadalmi ti lengguahe dayta a pagilian. Kalpasanna, nangrugikamin nga agserbi iti trabaho iti distrito. Adda ti Kaiser Jeep a luganmi nga impagarup ti dadduma a kayana ti lumasat iti sadinoman, uray kadagiti karayan. Ngem saan nga agpayso dayta. Dagiti laeng gayam narabaw a kadanuman ti kayana a ballasiwen. No dadduma, agdaguskami iti balay a naaramid iti pila ken pan-aw. Ngem no panagtutudo, masapul nga ikkanmi iti tarpaulin wenno trapal ti sirok ti atep tapno saankami a mabasa. Para iti agdadamo a misionero a kas kadakami, adda rigrigatna. Ngem okey laeng dayta!

Iti Abril, nadlawko a mangrugrugin dagiti problema iti Malawi. Nangngegko iti radio ti imbaga ti presidente ti pagilian a ni Dr. Hastings Banda. Imbagana a saan kano nga agbaybayad iti buis dagiti Saksi ni Jehova ken problema ida ti gobierno. Siempre, saan nga agpayso dagita nga akusasion. Ammomi amin a ti neutralidadmi ti talaga nga isyu, nangruna ta saanmi a kayat ti gumatang kadagiti kard a mamagbalin kadakami a miembro ti napolitikaan a partido.

Iti Septiembre, nabasami iti diario a ti presidente inakusaranna dagiti kakabsat a mangpatpataudda kano kadagiti problema. Inyanunsiona iti maysa a napolitikaan a taripnong a mangaramid a dagus ti gobiernona iti resolusion tapno maparitan dagiti Saksi ni Jehova. Naipatungpal dayta a panangiparit idi Oktubre 20, 1967. Di nagbayag,  napan dagiti polis ken immigration officer iti sanga nga opisina tapno iserrada dayta ken ipadeportada dagiti misionero.

Tallo nga aldaw kalpasan ti pannakaibaludmi, naideportakami idiay Mauritius​—maysa a pagilian nga iturturayan ti Britain. Ngem saandakami a pinalubosan dagiti autoridad idiay Mauritius nga agyan sadiay kas misionero. Isu a naibaonkami idiay Rhodesia (Zimbabwe itan). Apagsangpetmi, sinangonakami ti maysa a makaung-unget nga immigration officer. Dinakami ketdin kayat a pastreken. Imbagana: “Naparitankayo idiay Malawi. Saandakayo a kayat a pastreken idiay Mauritius, sa ita, immaykayo ditoy ta naluklukay ditoy?” Nakasangit ni Anne. Kasla awan ti mayat a mangpastrek kadakami! Kayatko idin ti agawid idiay England. Imbag laengen ta pinalubosandakami dagiti opisial ti immigration nga umyan iti sanga nga opisina. Ngem adda kondision: Masapul nga agreportkami iti hedkuarterda kabigatanna. Permi ti bannogmin, ngem impabiangmi ken Jehova ti bambanag. Kamalmanna iti simmaruno nga aldaw, dimi ninamnama a palubosandakamin a temporario nga agyan idiay Zimbabwe. Diakto pulos malipatan ti nariknak iti daydi nga aldaw​—kombinsidoak nga idaldalannakami ni Jehova.

Iti sanga nga opisina iti Zimbabwe, nagtrabahoak iti Service Department, a mangasikaso para iti Malawi ken Mozambique. Nagkaro ti pannakaidadanes dagiti kakabsat idiay Malawi. Karaman iti trabahok ti panangipatarus kadagiti report dagiti manangaywan iti sirkito nga adda idiay Malawi. Naminsan, narabiyanak a nangileppas iti maysa a report. Nakasangitak gapu iti naranggas a pannakaabuso dagiti kakabsattayo sadiay. * Ngem naparegtaak unay gapu iti kinamatalek, pammati, ken panagibturda.​—2 Cor. 6:4, 5.

Inaramidmi ti amin tapno maipaay ti naespirituan a taraon para kadagiti kakabsat a nabati idiay Malawi agraman kadagiti nagkamang idiay Mozambique tapno mapanawanda ti kinaranggas. Ti grupo nga agipatpatarus iti Chichewa, ti kangrunaan a lengguahe a maus-usar idiay Malawi, ket nayakar iti nalawa a daga ti maysa a nasingpet a kabsat idiay Zimbabwe. Nangipatakder kadagiti balay ken opisinada isu a naitultuloy ti napateg a trabahoda a panangipatarus kadagiti publikasion a naibatay iti Biblia.

Inyurnosmi a kada tawen, umatender dagiti manangaywan iti sirkito a taga-Malawi iti Chichewa a kombension distrito iti Zimbabwe. Sadiay a nakaawatda kadagiti balabala ti palawag iti kombension. Iti panagsublida idiay Malawi, dagita ti impalawagda kadagiti kakabsat agingga a posible. Adda idi tawen bayat ti kaaddada iti Zimbabwe, inyurnosmi a maangay ti Kingdom Ministry School tapno mapabileg dagiti natutured a manangaywan iti sirkito.

Idi Pebrero 1975, binisitak dagiti kakabsat a taga-Malawi a nagkamang kadagiti kampo idiay Mozambique. Kanayon a nakigiddan dagita a kakabsat iti panangsurot kadagiti kabaruan nga instruksion ti organisasion ni Jehova, agraman ti urnos a kaadda ti bagi dagiti panglakayen. Nangyurnos dagiti baro a panglakayen iti adu a naespirituan nga aktibidad, a pakairamanan ti panangipaay iti palawag publiko, inaldaw a panagteksto ken panagadal iti Pagwanawanan, ken nangangayda pay kadagiti asamblea. Kasla kombension ti pannakaurnos dagiti kampo, ta adda dagiti departamento para iti panagdalus, panagiwaras iti makan, ken seguridad. Nagadu ti naaramidan dagita a matalek a kakabsat gapu iti pamendision ni Jehova, ket napabileg unay ti pammatik.

Iti maudi a paset ti 1970’s, ti sanga nga opisina iti Zambia ti mangas-asikason iti Malawi. Ngem sangkapanunotko latta dagiti kakabsat sadiay ken kanayonko ida nga ikarkararagan. Kasta met laeng ti ar-aramiden ti adu a kakabsat. Kas miembro ti Komite ti Sangay iti Zimbabwe, namin-adu a nakasaritak dagiti pannakabagi ti sangalubongan a hedkuarter, agraman dagiti responsable a kakabsat a lallaki manipud iti Malawi, South Africa, ken Zambia. Kadagita a panagsasaritami, agpapada ti saludsodmi, “Ania pay ngata ti mabalintayo  nga aramiden para kadagiti kakabsat idiay Malawi?”

Iti panaglabas dagiti tawen, saan unayen a nakaro ti pannakaidadanes. In-inut nga agsubsublin idiay Malawi dagiti kakabsat a pimmanaw idi. Dagiti met nabati ket saan unayen a maidaddadanes. Impalubos payen dagiti kaarruba a pagilian a mangasaba ken aggigimong dagiti Saksi ni Jehova ken inikkatdan dagiti restriksionda kadakuada. Kasta met laeng ti inaramid ti Mozambique idi 1991. Ngem pinampanunotmi, ‘Kaano met ngata nga agbalin a nawaya dagiti Saksi ni Jehova idiay Malawi?’

Idi agangay, nagbalbaliw met laengen ti kasasaad ti politika idiay Malawi. Ket idi 1993, inikkaten ti gobierno ti panangiparitna kadagiti Saksi ni Jehova. Idi kuan, dinamag ti maysa a misionero a kainnestoriak, “Agsublikanto pay idiay Malawi?” Gapu ta 59 ti tawenko idin, insungbatko, “Saanen, lakayak unayen!” Ngem iti dayta met la nga aldaw, nakaawatkami iti surat babaen ti fax manipud iti Bagi a Manarawidwid a mangibagbaga nga agsublikamin sadiay no kayatmi.

Magusgustuanmi ti asaynmentmi idiay Zimbabwe, isu a narigatankami nga agdesision. Naragsakkami ken adun ti nagbalin a gagayyemmi. Talaga a nakonsiderar ti Bagi a Manarawidwid ta imbagada a mabalinmi ti agtalinaed iti Zimbabwe no dayta ti kayatmi. Nalaka la koma idi a dakami lattan ti mangpili iti dalan a pagnaanmi ket agtalinaedkamin iti Zimbabwe. Ngem nalagipko da Abraham ken Sara. Pinanawanda ti nanam-ay a pagtaenganda uray no lakay ken baketdan tapno agtulnogda iti panangidalan ni Jehova.​—Gen. 12:1-5.

Inkeddengmi a suroten ti instruksion ti organisasion ni Jehova isu a nagsublikami idiay Malawi idi Pebrero 1, 1995, eksakto a 28 a tawen manipud iti petsa ti damo nga isasangpetmi sadiay. Nabuangay ti Komite ti Sangay a buklen ti tallo a kakabsat a lallaki a pakairamanak. Di nagbayag, inorganisarmi manen dagiti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova sadiay.

Makaparagsak a makita a bembendisionan ni Jehova ti irarang-ay ti trabaho. Nagpartak nga immadu ti bilang dagiti agibumbunannag, manipud agarup 30,000 idi 1993 agingga iti nasurok 42,000 idi 1998! * Inaprobaran ti Bagi a Manarawidwid dagiti plano a maibangon ti baro a sanga nga opisina a mangasikaso iti umad-adu a trabaho. Gimmatangkami iti 12 nga ektaria (30-ac) a daga idiay  Lilongwe, ket naapointaranak nga agbalin a miembro ti construction committee.

Ni Brother Guy Pierce iti Bagi a Manarawidwid ti nangted iti palawag ti dedikasion para kadagiti baro a pasilidad idi Mayo 2001. Nasurok a 2,000 a lumugar a Saksi ti immatender a kaaduan kadakuada ket bautisadon iti nasurok nga 40 a tawen. Adu a tawen nga inibturan dagitoy a matalek a kakabsat dagiti nagkaro a pannakaidadanes gapu iti pannakaiparit ti trabaho. Pobreda iti material ngem nakabakbaknangda iti naespirituan. Ket ita, maragragsakanda nga agpasiar iti baro a Bethel iti lugarda. Bayat nga agpaspasiarda iti Bethel, kankantaenda dagiti kanta ti Pagarian iti estilo dagiti taga-Africa isu a nakallalagip dayta nga okasion a diakto pulos malipatan. Nalawag nga ebidensia dayta a sibabaknang a bembendisionan ni Jehova dagidiay simamatalek a mangibtur kadagiti pakasuotan.

Idi naibangonen ti sangay, naragsakanak a mangawat kadagiti asaynment a mangidedikar kadagiti Kingdom Hall. Nagunggonaan dagiti kongregasion iti Malawi iti programa a napartak a pannakaibangon dagiti Kingdom Hall kadagiti nasion a kurang ti pondoda. Idi, ti paggigimongan ti dadduma a kongregasion ket naaramid iti kayo a eucalyptus ken naatepan iti pan-aw. Nagaramidda kadagiti atiddog a bangko manipud iti pila. Ita, ladrilio wenno bricks a nagbannoganda a linuto kadagiti pugon ti us-usarendan a pagibangon kadagiti napintas a paggigimonganda. Ngem kaykayatda latta dagiti bangko ta ad-adu kano ngamin ti makatugaw kadagita!

Maragsakanak met a makakita a tultulongan ni Jehova dagiti tattao a rumang-ay iti naespirituan. Bilibak nangruna kadagiti agtutubo a lallaki a taga-Africa ta situtulokda nga agboluntario ken naglakada a makasursuro kadagiti panangsanay nga ipapaay ti organisasion ni Jehova. Gapu iti dayta, naaddaanda iti adu a responsabilidad iti Bethel ken kadagiti kongregasion. Lallalo a napabileg dagiti kongregasion gapu kadagiti kabbaro a naapointaran a manangaywan iti sirkito, nga adu kadakuada ti addaan iti asawa. Pinilida ti agserbi ken Jehova iti ad-adu a tiempo uray pilpiliten ida dagiti kapamilia wenno kalugaranda a maaddaanda iti annak.

Kalpasan ti 52 a tawen a kaaddami iti Africa, naaddaanak iti problema iti salun-at. Inaprobaran ti Bagi a Manarawidwid ti rekomendasion ti Komite ti Sangay nga agsublikamin iti Britain. Nalidayankami a nangpanaw iti ipatpategmi nga asaynment, ngem ay-aywanannakami a naimbag ti pamilia ti Bethel iti Britain.

Kombinsidoak a ti panagpaidalanko ken Jehova ti kasayaatan a desision nga inaramidko. No nagtalekak koma iti bukodko a pannakaawat, saan koma a kastoy ti nagbalin a biagko. Kanayon nga ammo ni Jehova dagiti kasapulak tapno ‘palintegenna dagiti danak.’ (Prov. 3:5, 6) Idi agtutuboak, magusgustuak nga ammuen dagiti detalye ti panagandar ti maysa a dakkel a kompania. Ngem adayo a nasaysayaat ti impaay kaniak ti sangalubongan nga organisasion ni Jehova. Para kaniak, ti panagserbi ken Jehova ti makaparagsak unay a biag idi ken ita!