Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

PANDƐ TI DUNGƆ LƐ NGƐ̃́

Mbi ziandó ya Yehova fa mbi na lége

Mbi ziandó ya Yehova fa mbi na lége

NGOI mɛndó mbi dɛ palanga ko, mbi mundó lége mɛ mbi nvɛ̃ni mbi hũ ya ni na hɛ̃ngɔ mbi dengɔ bɛ gba na gesi, kanda Yehova fandó mbi na lége mɛndɛ̃. Yehova ilindó mbi na songo zu ya: “Mbi na lingɔ ya mɔ hĩnga kangbingɔ lo ti nzɔ̃ni nga na ti siɔni, mbi na fangɔ mɔ na lége mɛ mɔ lengbi ti dɔngɔ nɔ da.” (Nz. 32:8) Mbi ziandó ya Yehova fa mbi na lége, ni hɛ̃ndó mbi lége ya mbi li kwa ti nyingɔ mɛ ni hɛ̃ndó mbi anzɔ̃ sulu gba. Ni hɛ̃ndó mbi nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti lingɔ kwa ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ hɛ̃ lo na ya abulu 52, kɔi ti ndo mɛndó mbi li kwa da adu ka Afrika.

MBI ZIANDÓ KƆDƆRƆ MƐNDÓ NDO ILI NI YA, MBINA KƆDƆRƆ, WA MBI GWENDÓ KA AFRIKA

A dũndó mbi na bulu ti 1935 ka Angleterre, kaya kɔdɔrɔ ti Darlaston, gbata mɛ kaya ndo kɔi mɛ ndo ili ni ya Kɔdɔrɔ ti mbinani, ando ili ni ngaso na lo mɛ ya kaya kɔdɔrɔ niko, gulu ti mbinani mɛ ndo lo ka ya aizinɛ mɛ ndo zingɔ na nwã ndo si, ndo mu lɛ kɔdɔrɔ niko zu. Na ngoi mɛndó mbi ti na bulu bere siɔ ko, Atɛmwɛ tɛ Yehova bandandó mandangɔ Ngbangɔ na awa dungɔ mbi. Na ngoi mɛndó mbi dɛ nvɛ̃ni palanga ko, mbi hĩngandó mbilimbili ti ya Ngbangɔ, wa mbi mundó batisimɔ na bulu ti 1952 na ngoi mɛndó mbi ti na bulu 16.

Bo na ngoi niko, mbi bandandó formasiɔ̃ kaya kota izini mɛ ndo li na amasi ti kwa ti ti, nga na anwã ti kamiɔ̃ ti mɔtɛrɛ. Mbi bandandó mungɔ fɔrmasiɔ̃ ya, mbi ti gbia ti izini niko, ni dundó kwa kɔi mɛ mbi ndo yendó ni gba.

Bi kɔi ndo ko, a yɔndó ya mbi mu ekateli kɔi mɛ ngbondoni nvɛ̃ni. Wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ kɔi yɔndó ge ti mbi ya, mbi tambwisa mandangɔ Ngbangɔ ti ya bombi kaya bombi ti Willenhall. Ta ni dundó woni na lo tɛ mbi ma. Na lo mɛ ya na ngoi nikondó ko, mbi ndo lindó bombi na ndo sɛ. Mbi ndo lindó bombi ti ya pɔsɔ kaya bombi mɛ dã na ndo mɛ mbi ndo lindó na kwa ka Bromsgrove, mɛ ni na kilomɛtrɛ 32 na ndo mɛ awa dũngɔ mbi ndo du na ni. Kanda na suka ti pɔsɔ, mbi ndo gwendó bombi ka Willenhall ndoni kɔi na awa dũngɔ mbi.

Na lo mɛ ya, mbindó na gwɛ̃ ti hɛ̃ngɔ ti mbi hɛ̃ linɔ̃ tɛ Yehova ko, mbi yendó lingɔ ye mɛ wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ yɔ ge ti mbi ya mbi li, abɛse du ya ni yɔndó ya mbi zia formasiɔ̃ mɛ ndo mbi ndo ye ni mawoma. Ziangɔ ya Yehova fa mbi na lége mɛ mbi léngbi ti dɔngɔ nɔ̃ da ko, azindó hɛ̃ mbi lége ya mbi du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ ta mbi na mangɔ vundu na lo ni ma.

Kaya bombi ti Bromsgrove ko, mbi tengbindó na nyita wali kɔi mɛ dɛ̃ mawoma, mɛ lo nga zo ti nyingɔ, ili lo la Anne. Mbi ná lo e lindó libala na bulu ti 1957, wa mbi ná lo e lindó kwa ti awa sungɔ lége ti ngoi zu, wa sungɔ lége ti kotani, wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ nga na kwa ti Bethel. Lingɔ kwa ndoni kɔi ná ya mbi Anne, ando hɛ̃ndó mbi dengɔ bɛ ngoi zu.

Na bulu ti 1966, e gwendó kalasi ti 42 ti Giliadi. A tondó e ka kɔdɔrɔ ti Malawi, mɛ azi mɛndɛ̃ ndo ili ni ya kɔdɔrɔ mɛ gbɔ̃ Afrika zu, na lo mɛ ya azi ti kɔdɔrɔ niko ndo du anzɔ̃ zi nga azi mɛ ndo yamba azi. Ta e yendó ya e na ningangɔ kai ma.

E LINDÓ KWA NA NGOI KƆI TI PƐNƆ KA MALAWI

Kamiɔ̃ ti Kaiser Jeep mɛndó e ndo li na kwa tɛ e ti bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ ka kɔdɔrɔ ti Malawi

E sindó ka kɔdɔrɔ ti Malawi na bi nzɛ ti 1/2/1967. Na ya nzɛ ti uzu mɛndó e si ka Malawi ko, e hɛ̃ndó ngoi tɛ e zu na mandangɔ yanga ti kɔdɔrɔ niko, na gesi e bandandó kwa ti bangɔ ndo akɛlɛ kɛlɛ (mokengeli ya etuka). E ndo dɔndó nɔ na kamiɔ̃ kɔi mɛ ndo ili ni ya Kaiser Jeep, mɛ azi gba ndo tɛnɛndó ya ni lengbi ti kpɛngɔ kpɛ ndo zu, abɛse du fangɔ ngu. Ta ni dundó bɛta tɛnɛ ma na lo mɛ ya, ni ndo fandó bo ngu mɛ ta ndani yɔngɔrɔni ma. Ngoi mɛndɛ̃ e ndo dundó kaya da mɛ akí ni na sese, wa se ati na zongo ko, e ndo víndó ni zu na bashɛ. Na ebandeli ta kwa tɛ e ti misiɔ̃nɛrɛ adundó woni ka kɔdɔrɔ niko ma, kanda e ndo sepalandó na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti fãna ni mɛndó e ti na ni!

Na nzɛ ti siɔ, mbi bandandó hũngɔ ya guvɛrnɛma na singɔ na kpale ti pɛnɔ̃ hɛ̃ e. Mbi mandó kaya radio diskur kɔi mɛ Hastings Banda mɛ prizidã ti Malawi hɛ̃. Lo tɛnɛndó ya, ta Atɛmwɛ tɛ Yehova ndo futa pako ma, wa ala ndo li ya ta kpale ti guvɛrnɛma a dɔnɔ na seni ma. Ti bɛta tɛnɛ ko, ni dundó nvɛ̃nɛ. Ye mɛndó to lo ya lo tɛnɛ ngaso, adu ya ta e ndo yɔlɔ tɛrɛ e na ya kpale ti politikɛ ma, wa ta e ndo vɔ̃ kartɛ ti politikɛ ma.

Na nzɛ ti Gumbaya, e dindó kaya zulunalo kɔi ya, prezidã tɛnɛndó ya Atɛmwɛ ndo kpã mɔbulu ndo zu ge ya kɔdɔrɔ. Na ya bombi kɔi mɛndó lo li ndoni kɔi ná azi ti politikɛ ko, lo pandó ya ni na yɔngɔ ka ti guvɛrnɛma tɛ ni ya agbanzi akwa tɛ e zu iɔ. Ala gbanzindó akwa tɛ e zu na bi nzɛ ti 20/10/1967. Na gesi apolisi ná azi ti imigrasiɔ̃ agandó akanga Bethel, wa ala toma ngandó amisiɔnɛrɛ zu mɛndó ka kɔdɔrɔ ti Malawi.

Na bulu ti 1967 ko, agbɔ̃ndó e wa atoma ngandó e ná amisiɔ̃nɛrɛ mɛndɛ̃, Jack ná Linda Johansson

Na pɛ lingɔ bi taa ka da bɔlɔkɔ ko, atondó e ka île-Maurice​—mɛndó du kɔlɔni ti Angleterre. Kanda ta azindó lége hɛ̃ e ya e li kwa ti misiɔ̃nɛrɛ kai ma. Ni la atondó e ka Rhodésie (Zimbabwe). Na ngoi mɛndó e si kai ko siɔ zo kɔi mɛ wa kwa ti imigrasiɔ̃ kɛndó ya ta eli kaya kɔdɔrɔ niko ma, lo tɛnɛndó hɛ̃ e ya: “Atomandó ĩ ka kɔdɔrɔ ti Malawi. Akɛ̃ ngandó ĩ ka île-Maurice, la na olo mɛ ĩ kpɛlɛ ĩ ga ge Rhodésie.” Anne bandandó tongɔ to. E ndo hũndó ya akɛ̃ e kaya akɔdɔrɔ zu! Na ngoi nikondó ko, mbi tindó na gwɛ̃ ti diringɔ ka kɔdɔrɔ tɛ e, Angleterre. Na pɛni azi ti imigrasiɔ̃ zindó lége ya e gwe e la ka Bethel, wa se ndã de ko, e ga ka biro tɛ ani. Abɛse du ya e nzɛ̃ndó ko, e ziandó kpale tɛ e zu ka bɛ ti Yehova. Na pɛko midi ti bi mɛndó alanda ko, a hɛ̃ndó e lége ti dungɔ ka Zimbabwe mabere awa ndola (mopaya). Ta bɛ mbi na lingɔ na se mɛndó mbi ma na tɛrɛ mbi na bi nikondó ma​—Mbi yendó ya Yehova fandó mbi na lége mɛ mbi lengbi ti dɔngɔ nɔ da.

A HƐ̃NDÓ MBI KWA MƐ̃NDƐ​—MBI NDO DUNDÓ KA ZIMBABWE WA MBI NDO LINDÓ KWA NA LO TƐ AZI TI MALAWI

Mbi ná Anne ka Bethel ti Zimbabwe na bulu ti 1968

Filialɛ ti Zimbabwe hɛ̃ndó mbi kwa ka departɛma mɛ ndo ba kwa ti fangɔ tɛnɛ ka Malawi nga na Mozambique. A ndo hɛ̃ndó hɛ̃ ayata ti Malawi kpengba pɛnɔ̃ nvɛ̃ni. Kɔi ti kwa mɛndó mbi ndo li, a du gbinyangbingɔ araport mɛ awa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ ti Malawi ndo to ni. Na ndɔ kɔi mbi ndo gbinyangbindó raport kɔi ko, mbi tondó to na lo ti akakulu lo mɛndó ndo li tɛrɛ ayata kɔli ná ayata wali ti Malawi. * Kanda ye mɛndó hɛ̃ mbi dengɔ bɛ adu mbilimbili tɛ la, loyengɔ mɛndó ala na ni nga na gbengɔ bɛ tɛ la.​—2 Kɔr. 6:4, 5.

E lindó zu ti nɛngɔ ya e hɛ̃ tɛ ti nyingɔ hɛ̃ ayata kɔli ná ayata wali mɛndó angbã ka Malawi, nga na ala mɛndó kpɛ gwe ka Mozambique. A tondó ayata ti Malawi mɛ ndo gbinyangbi mbeti na yanga ti chichewa mɛ azi gba ti Malawi ndo tɛnɛ ni ka kɔdɔrɔ ti Zimbabwe ka fɛrmɛ tɛ nyita kɔli kɔi. Wa nyita kɔli niko kindó hɛ̃ la da ti langɔ na ni, nga na biro ti gbinyangbingɔ na mbeti. Ni zandó ayata niko ya ala li kwa tɛ la ti gbinyangbingɔ ambeti na seni.

E lindó zu ya awa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ ti Malawi ndo gwe bulu kɔi kɔi ka kota bombi mɛndó ndo li ni ka Zimbabwe na yanga ti chichewa. Ando lindó zu ya ala lua aplã ti diskur zu mɛ aba kota bombi ni. Na ngoi mɛndó ala ndo diri ka Malawi ko, ala ndo lindó kpengbani ya ayata ti Malawi a lua nga wangɔ niko. Na ya bulu kɔi ndó ko, e luandó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti hangɔ ala na kalasi ti kwa ti Lo-lengɔ Gbia na ngoi mɛndó ala gwe ka Zimbabwe.

Mbi ndo li diskur ka kota bombi ti regional na yanga ti chichewa ná Shona ka Zimbabwe

Na nzɛ ti Sɛ bulu ti 1975 ko, mbi gwendó ti bangɔ Atɛmwɛ tɛ Yehova mɛndó kpɛlɛ gwe ka Mozambique. Awakristo ti mbilimbili niko ndo ngbãndó bo lá kwɛ tɔndɔngɔ linɔ̃ tɛ Yehova, kɔi ti alége mɛndó ala ndo li na ni, adu tɔndɔngɔ andia ti fãnani mɛndó bombi tɛ abiazi ndo hɛ̃ la. Abia zi ti fãnani niko ndo lindó akwa gba ti nyingɔ na ndakisa, ala ndo lindó adiskur tɛ azi zu, ala ndo mandandó tɛnɛ ti Ngbangɔ bí kɔi kɔi (mokapo ya mokolo) nga na Mandangɔ Linɔngi ti Sinzili na grupɛ tɛ azi yakere yakere, wa ala ndo li ngandó akota bombi. Kaya kamp mɛndó ala da ko, ala lindó ebongiseli mabere se mɛ ndo li na ni na ngoi ti kota bombi ti regional, alandó na departɛma ti nɛtwayajɛ, ti kangbingɔ tɛ nga na ti batangɔ azi. Gwengɔ bangɔ la asandó ngunu bɛ mbi na lo mɛ ya, Yehova zandó ala ti nɛngɔ ya, ala li akpale gba na ndenge mɛ ta zo lengbi ti gbɔ̃ngɔ li lo ndo ni ma.

Na nda bulu ti 1970 ko, a hɛ̃ndó kumba ti bangɔ ndo ayata ti Malawi hɛ̃ filialɛ ti Zambie. Abɛse so ko, mbi ndo lindó sambela ngoi zu na lo tɛ ayata ti Malawi wa ta bɛ mbi ndo li ngandó na ala ma, ayata mɛndɛ̃ ndo li ngandó ngaso. Na ngoi mɛndó mbi ndo li kwa mabere kɔi tɛ ayata mɛ ndo li kwa ka komite ti filialɛ ti Zambi ko, mbi tengbindó na ayata gba mɛndó na kumba, kaya kota biro tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova, ka Malawi, ka Afrique du sud, ná ti Zambie. Na ya angoi niko zu e ndo hũndandó tɛrɛ e na ndo ya, “Ye mɛ elengbi ti lingɔ ni na lo tɛ ayata e ti Malawi nɛ?”

Na pɛ angoi gba pɛnɔ mɛndó ando hɛ̃ la abandandó wɛngɔ yɛkɛ yɛkɛ. Ayata mɛndó kpɛlɛ kɔdɔrɔ ti Malawi ko, ala bandandó diringɔ kɔi kɔi, wa ayata mɛndɛ̃ mɛndó ta ala kpɛlɛ tɛ la ma ko, ala bandandó hũngɔ ya pɛnɔ mɛndó ndo hɛ̃ la abanda zungɔ. Akɔdɔrɔ mɛ gini Malawi ko, ala zindó lége ya e li kwa tɛ e na siriri zu, ni la lindó ya ala hã andia mɛndɛ̃ mɛndó ala kpã ni zi. Mozambique banda nga tɛ londó hɛ̃ngɔ Atɛmwɛ tɛ Yehova pɛnɔ na bulu ti 1991. E hũndandó tɛrɛ e na ndo ya, ‘Atɛmwɛ tɛ Yehova ti Malawi na luangɔ siriri na ngoi mɛ wa?’

MBI DIRI MBI GWE KA MALAWI

Kpale ti politikɛ ti Malawi agbinyangbindó, wa na bulu ti 1993 ko, guvɛrnɛma hãndó andia mɛndó gbanzi kwa tɛ e ka kɔdɔrɔ ti Malawi. Yakere na pɛni, ngoi mɛndó mbi ná misiɔnɛrɛ kɔi e ndo tɛnɛ tɛnɛ ko, lo hũndandó mbi ya, “Mɔ na diringɔ gwengɔ ka Malawi?” Na lo mɛ ya mbindó na bulu 59 ko, mbi tɛnɛndó hɛ̃ lo ya “Ipɔ, mbi ti bange wɛ!” Bo na lá nikondó ko, e luandó mbeti mɛ alo ka tɛ Bombi tɛ adonzi ya, e diri e gwe ka kɔdɔrɔ ti Malawi.

Ta dundó woni yengɔ ya, e diringɔ ka Malawi ma, na lo mɛ ya e ndo sepalandó na kwa mɛndó e ndo li ka Zimbabwe gba. E ndo mandó tɛrɛ e ya e ka ndo tɛ e nvɛ̃ni, wa e lua ngandó anzɔ̃ akwa kai gba. Na nzɔ̃ bɛ zu Bombi tɛ adonzi a hɛ̃ndó e lége ya, e nvɛ̃ni e pɔna, gwengɔ ka Malawi bere ngbãngɔ ge Zimbabwe. Se e gbãndó ka Zimbabwe ko, ni fa ya e nvɛ̃ni la e su ta lége mɛ e ye dɔngɔ nɔ da. Mbi dandó bɛ mbi na pandɛ tɛ Abrahama ná ya lo Sara, abɛse du ya ala tindó na abulu gba ko, ala yendó ziangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni mɛndó ala na ni ka kɔdɔrɔ mɛndó ala da ti nɛngɔ ya ani gwe ka ndo mɛndɛ̃ mɛ Nzapa fa na ani.​—Eb. 12:1-5.

Na lo ni la, e mundó ekateli ti tɔndɔngɔ lége mɛndó linɔ̃ tɛ Yehova fa na e, wa na bi nzɛ ti 1/2/1995, mɛndó e dɔ sese ti Malawi ti fãni ti uzu ko, alindó so pɛni bulu 28 la e diri e si kai. Akpãndó komite ti filialɛ ti fãnani mɛndó mbi kaya ni ná ayata kɔli mɛndɛ̃ sɛ, e bandandó mbala kɔi hɛ̃ngɔ tɛrɛ e gba na lingɔ ya, kwa tɛ e agwe uzu.

YEHOVA NDO LINDÓ YA KWA TƐ E MAI

Adu nzɔ̃ sulu na bangɔ se mɛndó Yehova ndo li ya kwa ti Lo lɛ-ngɔ Gbia agwe uzu! Na ya bulu ti 1993 awa fangɔ tɛnɛndó 30000, kanda na bulu ti 1998 ndó ko, ala tindó azi ɔngɔ 42000. * Bombi tɛ adonzi hɛ̃ndó lége ya a kĩ biro ti filialɛ ti Malawi ti nɛngɔ ya, ni za na hɛ̃ngɔ tɛ ti nyingɔ hɛ̃ azi ti teritwarɛ ti kɔdɔrɔ niko. E vɔ̃ndó ndo mɛ na kɔnɔngɔ ti 12-hectare ka Lilongwe, wa a hɛ̃ndó mbi kumba ka komite ti kíngɔ ada.

Na Nzɛ ti Kũ bulu ti 2001 nyita kɔli Guy Pierce mɛndó kɔi tɛ ayata ti Bombi tɛ adonzi alindó diskur ti inogirasiɔ̃. Ayata ti Malawi ɔngɔ azi 2000 ndó da na ngoi mɛndó lo ndo li na diskur niko, gba ka popo tɛ la dundó azi mɛ mu batisimɔ ɔngɔ bulu 40. Ayata ti mbilimbili niko agbendó bɛ la na ya apɛnɔ̃ na pɛ abulu gba. Alandó awa yɛlɛ na ya mi, kanda alandó awa ye na ya nyingɔ, na lo mɛ ya alandó na loyengɔ ti kpengbani nga na mangbi ti nzɔ̃ni na Yehova. Gwengɔ bangɔ da ti Bethel ti fãnani ndo hɛ̃ndó la kota dengɔ bɛ. Ndo zu mɛndó ala ndo gwe da ka Bethel ko, ala ndo yendó bia ti Lo-lengɔ Gbia na aye mɛ ndo dɛ na miziki ka Afrika. Ni dundó ye mɛ ndo tondó mbi mbi ye ya, Yehova ndo sulu azi ko la ndo gbe bɛ la na ya pɛnɔ̃.

Na ngoi mɛndó kwa ti kingɔ Bethel wɛ ko, mbi luandó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti lingɔ diskur ti inogirasiɔ̃ ti ada ti Lo-lengɔ Gbia gba. A kpãndó abombi gba ndi Malawi kaya prɔgramɛ ti kíngɔ ada ti Lo-lengɔ Gbia kaya akɔdɔrɔ ti yɛlɛ iɔ. Ndó uzu ko, ayata ti Malawi ndo lindó bombi ka gbɛ da mɛ akí ni na mabaya. Akíndó bɛ li da ni na gbogbo. Wa ayata ndo dundó ka ndo bã mɛ ali ni na sese. Na olo mɛ, ayata ndo du na dengɔ bɛ ti sɔ̃ngɔ abriki wa na gesi ala ndo zɔndó ni wa ala ndo kíndó ni na ada ti Lo-lengɔ Gbia ti nzɔ̃ni mɛ ndo zandó la na lingɔ bombi ka da. Kanda ayata sepala tɛ la bondó na bã na se lɛ kiti, na lo mɛ ya bã ndo mu azi gba ɔngɔ kiti!

Mbi zangandó tɛnɛ ti tɛnɛngɔ na bangɔ se mɛndó Yehova ndo zandó na awakwa tɛ lo ya ala mai na ya nyingɔ. Ayata ti Afrika mɛndó adɛ apalanga ala ndo kamwisandó mbi gba, ala ndó na seliye ti hɛ̃ngɔ tɛrɛ la na bɛ la kɔi kaya kwa mɛndó ndo hɛ̃ la, wa na lége ti andia tɛ Nzapa nga na formasiɔ̃ mɛndó ndo hɛ̃ ala ko, ala ndo tindó na makoki gba. Ni la lindó ya a hɛ̃ la akumba gba ka Bethel nga kaya bombi. Bombi ndo ti ngandó kpengbani na lo mɛ ya apɔna ngandó awa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ mɛ ala du azi ti Malawi, gba ka popo tɛrɛ la andundó azi mɛ li libala. Ala ndo dirindó na dengɔ bɛ ti dũngɔ ayangambi gesi ti nɛngɔ ya ani li kwa hɛ̃ Yehova abɛse du ya azi ti ndasewa tɛ la ndo kpãndó ka tɛ la ndozu.

TA MBI MANDÓ VUNDU NA LO TI EKATELI MƐNDÓ MBI MU MA

Mbi ná Anne ka Bɛtɛlɛ ti Grande-Bretagne

Na pɛ abulu 52 mɛndó mbi li ka Afrika ko, mbi tindó na ngã. Komite ti filialɛ yɔndó ka ti Bombi tɛ adonzi ya se alengbi ko, ala to mbi ná Anne ka kɔdɔrɔ ti Grande-Bretagne, ala yendó tɛnɛ niko. E mandó vundu na ziangɔ ndo mɛndó e ndo sepala na ni gba, kanda na olo mɛ ayata ti Bethel ti Grande-Bretagne ndo bata e nzɔ̃ni na ya bange tɛ e.

Mbi yendó na bɛ mbi kɔi ya ziangɔ ya Yehova fa mbi na lége mɛ mbi lengbi ti dɔngɔ nɔ̃ da la adundó ye kɔi mɛ ngbondoni ɔngɔ aekateli zu mɛndó mbi mu na ya dungɔ lɛ̃ ngɛ̃́ tɛ mbi. Se mbi kpãndó bɛ mbi ndo kɔdɛ mɛ mbi na ni ko, ta mbi hĩnga ye mɛndó alengbi ti singɔ na mbi ma. Yehova ndo hĩngandó ngoi zu se ti ‘lonzingɔ lége tɛ mbi.’ (Mas. 3:5, 6) Na ngoi mɛndó mbi dɛ palanga ko, mbi ndo dundó na gwɛ̃ ti hĩngangɔ se mɛ kwa ndo li tɛrɛ lo kaya kota kompanyi. Kanda linɔ̃ tɛ Yehova a hɛ̃ndó mbi nzɔ̃ sulu ti nyingɔ ɔngɔ asulu zu mɛ ta mbi légbindó ti luangɔ ni kaya akwa mɛndɛ̃ ma. Ka tɛ mbi, lingɔ kwa hɛ̃ Yehova la adundó ye ti uzu, wa ni nga na ngbãngɔ lá kwɛ ngbondoni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi!

^ Atɛnɛ tɛnɛ tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova ti Malawi kaya Annuaire 1999 des Témoins de Jéhovah, pajɛ ti 148-223.

^ Awa fangɔ tɛnɛ ka kɔdɔrɔ ti Malawi ndɛ ɔngɔ 100 000.