1935 watapin Inglaterra nacionpi Black Country llaqtapi nacerqani. Chay llaqtatan “yana nación” nispa ninku imaymana fabricakunawan sinchi contaminasqa kasqanrayku. Tayta-mamayqa tawa watachayoq kashaqtiymi Jehová Diospa testigonkunawan Biblia estudiayta qallarirqanku. Jinan yaqa 15 wataypi kashaspa allinta yacharqani Jehová Diospa testigonkunaqa cheqaq religionpuni kasqankuta, chaymi 16 wataypi kashaspa 1952 watapi bautizakapurqani.

Chay watakunapin juj jatun empresapi secretario kanaypaq yachachiwasharqanku. Chay fabricapiqa carrokunaq imaymana partenkunatan ruwaqku, chayraykun chaypi llank’aspa kusisqa kasharqani.

Juj kutinmi iñiq t’aqakunata watukuq umalli niwarqan chaupi semanapi Bibliata estudianapaq juñunakuyta aparinaypaq. Chaytaqa Willenhall iñiq t’aqapin aparinay karqan, chayta niwaqtinmi mana imanakuytapas atirqanichu. Chay kutipaqqa iskay iñiq t’aqakunapin juñukusharqani. Chaupi semanapiqa Bromsgrove iñiq t’aqapin juñukurqani, chayqa wasiymanta 32 kilómetros karupin karqan. Semana tukuytan ichaqa tayta-mamaywan kuska Willenhall iñiq t’aqapi juñukurqani.

Noqaqa munarqanin Jehová Diospa llaqtanpi astawan yanapakuyta, chaymi watukuq umalliq niwasqanta kasukurqani, ichaqa llank’anaytan saqepurqani. Chaymantapachan tukuy tiempoywan Jehová Diosta servishani, manataqmi chay ruwasqaymantaqa pesapakunichu.

Bromsgrove iñiq t’aqapi kashaspaymi Anne hermanata reqsirqani. Payqa munay hermanan karqan, Jehová Diostapas anchatan munakurqan. Chaymi 1957 watapi casarakapurqayku, jinaspa precursor regular jina, precursor especial jina, watukuq umalli jina Jehová Diosta servirqayku; Betelpipas yanapakurqaykun. Noqaqa ancha kusisqan Anne esposaywan Jehová Diosta servirqani.

Noqaykuqa 1966 watapin Galaadpi 42 claseman rirqayku. Chay escuelaqa ancha munaymi karqan. Chaymantan kachawarqanku Malaui  nacionman. Chaypi tiyaq runakunaqa sumaq sonqo runakunan karqanku.

Malaui nacionmanqa 1967 watapin 1 febrero killapi chayarqayku. Chaypiqa juj killan rimasqanku simita yacharqayku. Chaymantaqa watukuq umallikunatan visitarqayku. Paykunaman visitanaykupaqqa Kaiser Jeep carropin viajaq kayku. Noqaykuqa piensarqaykun chay carropiqa facil-llata tukuy ladoman viajanaykupaq, ichaqa manan chhaynachu karqan. Chay carroqa manan jatun mayukunataqa pasayta atiqchu. Chaymi mayninpiqa t’urumanta ruwasqa wasikunapi qhepakuq kayku. Chaymantapas carroykuq techonman unu ama jaykunanpaqmi rakhu telawan tapaq kayku. Chhayna sasachakuykunapiña tarikurqayku chaypas kusisqan Jehová Diostaqa servirqayku.

Malaui nacionpiqa qonqayllan imaymana sasachakuykunapi tarikurqayku. Chay nacionpiqa kamachikuq presidenten Hastings Banda Jehová Diospa testigonkunamanta juj radiopi nirqan: “Paykunaqa manan impuestota pagankuchu, jinaspapas nishutan politicapi chhaqrukunku”, nispa. Chay nisqanqa manan cheqaqchu karqan. Payqa politicapi mana yanapakusqaykumantan llullakuspa chaykunata nirqan. Payqa munarqanmi gobiernonta yanapanaykupaq tarjetata rantinaykuta.

Setiembre killapin presidenteqa periodicokunapi Jehová Diospa testigonkunamanta imaymana mana allinkunata rimarqan. Chaymi juj discursopi nirqan Jehová Diospa testigonkuna amaña juñunakunankupaq, Diosmantapas amaña willanankupaq. Jinan 1967 watapi, 20 octubre killapi llapa hermanonchiskunata qatiykachayta qallarirqanku. Chaymantapas Betel wasitan wisq’apurqanku, waj nacionmanta hermanonchiskunatataq qarqopurqanku.

 Noqaykuqa kinsa p’unchaymi carcelpi wisq’asqa karqayku, chaymantataq Mauricio nacionman qarqopuwarqanku. Chay llaqtapi autoridadkunaqa manan munarqankuchu chaypi qhepakunaykuta. Chaymi Diospa llaqtanqa Zimbabue nacionman kachawarqanku. Chaypiqa juj millay polician chaskiwarqanku, payqa manan munarqanchu chaypi qhepakunaykuta. Chaymi niwarqanku: “Qankunataqa ñan Malaui nacionmanta qarqomusunkichisña, Mauricio nacionpipas manan munarqankuchu qhepakunaykichistaqa. Chhaynaqa, ¿imamantaq kaymanri jamunkichis?”, nispa. Chayta uyarispan esposayqa waqayta qallarirqan, mana maypipas qhepakuyta atisqaykurayku. Chaymi noqapas Inglaterra llaqtayman kutipuyta munasharqani. Ichaqa autoridadkunan niwarqanku chay tutalla chay llaqtapi kaq Betelpi qhepakunaykupaq, paqarisnintaq paykunawan rimaq kutinaykupaq. Noqaykuqa nishu sayk’usqan kasharqayku, ichaqa Jehová Diosmanmi chay sasachakuyniykuta saqerqayku. Kutisqayku p’unchaymi autoridadkunaqa munallarqanku Zimbabue llaqtapi qhepakunaykuta, chaymi kusisqa kasharqayku. Chaypin repararqani Jehová Dios pusariwashasqankuta.

Zimbabue Betelpin niwarqanku Malaui nacionpi Mozambique nacionpi predicacionta qhawarinaypaq. Malaui nacionpi hermanonchiskunaqa sinchi qatiykachasqan kasharqanku. Noqaqa Malaui nacionmanta watukuq umallikunaq apachimusqanku cartakunatan t’ijraq kani. Juj kutinmi apachimusqanku cartakunata t’ijraspa tardekama qhepakurqani. Chay cartapin repararqani Malaui nacionpi hermanonchiskuna nishuta sufrishasqankuta, chaymi waqayta qallarirqani. * Ichaqa junt’aq sonqo kasqankuta yachaspan anchatapuni kusikurqani (2 Cor. 6:4, 5).

Noqaykuqa imaymanatan ruwarqayku Malaui nacionpi tiyaq hermanonchiskunapas Mozambique llaqtaman ayqekamuq hermanonchiskunapas llapa qelqanchiskunata chaskikunankupaq. Malaui nacionpiqa chichewa simitan astawanqa rimanku. Chayraykun chay simiman t’ijraq hermanonchiskunaqa Zimbabue llaqtapi juj hermanoq chajranman astakurqanku. Chay hermanonchisqa qelqanchiskunata ama jark’asqalla t’ijranankupaqmi cuartokunayoq wasikunata jatarichirqan.

Chaymantapas Malaui nacionpi watukuq umalliqkunatan invitakurqan sapa wata Zimbabue nacionpi chichewa simipi aparikuq asambleaman rinankupaq. Chaypin paykunaqa chaskirqanku asambleapi yachachinankupaq discursokunata. Chay asambleapi yachasqankutan paykunaqa Malaui nacionman kutispa llapa hermanokunaman willarqanku. Chay watakunapin watukuq umallikunapaq juj escuelata ruwakurqan iñiyninkupi allin kallpachasqa kanankupaq.

1975 watapin febrero killapi Malaui nacionmanta Mozambique ladoman ayqekuq hermanokunaman visitaq rirqani. Paykunaqa llapa qelqanchiskunatan estudiashasqaku, jinaspapas mosoq umalliqkunatan iñiq t’aqapi churasqaku. Chay mosoq umalliqkunaqa tukuy atisqankutan ruwashasqaku hermanokunata yachachinankupaq. Paykunaqa hermanokunawanmi estudiasqaku sapa p’unchay Diospa siminta t’aqwisun qelqata, Qhawaq qelqata, asambleakunatapas aparisqakun. Paykunaqa campollapin asambleakunata aparisqaku, allintataqmi chay campota limpiarqanku, mijunatapas wayk’urqanku. Chaykunata rikuspan anchata admirakurqani, repararqanitaqmi Jehová Dios paykunata yanapashasqanta.

1979 watapin Zambia nacionpi kaq sucursal Malaui nacionpi tiyaq hermanonchiskunata qhawarirqan. Malaui nacionpi tiyaq hermanonchiskunataqa anchatan munakurqani, chaymi paykunapaqqa mañakuqllapuni kani. Hermanonchiskunapas anchatan munakuwaqku. Noqaqa Zimbabue Betelmanta juj kaq encargakuqmi karqani. Chaymi central mundial hermanonchiskunawan, Malaui, Sudáfrica, Zambia nacionkunapi tiyaq hermanokunata qhawariq hermanokunawan askha kutipi juñukuq kayku. Paykunawan rimashaspan niq kayku: “¿Imatawanmi Malaui nacionpi tiyaq hermanonchiskunapaq ruwasunman?”, nispa.

 Tiempowanqa manan nishutañachu Malaui nacionpi tiyaq hermanonchiskunataqa qatiykacharqanku, chaymi wakin ayqekamuq hermanonchiskunapas llaqtankuman kutipurqanku. Malaui nacionpi qhepakuq hermanonchiskunapas manañan nishutachu sufrirqanku. Qayllanpi kaq nacionkunapipas manañan hermanonchiskunataqa qatiykacharqankuñachu. Mozambique nacionpipas 1991 watamantapachan manaña hermanonchiskunataqa qatiykacharqankuchu. Chaymi nirqayku: “¿Jayk’aqmi Malaui nacionpi hermanonchiskuna mana jark’asqalla Jehová Diosta servinqaku?”, nispa.

1993 watapin Malaui nacionmanta gobierno kamachirqan Jehová Diospa testigonkunata amaña qatiykachanankupaq. Chay qhepamanmi juj misionero tapuwarqan: “¿Kutiwaqchu Malaui nacionman yanapakuq?”, nispa. Noqaqa 59 wataypiñan kasharqani, chaymi nirqani: “Manañan kutiytaqa atiymanñachu, nishu kuraqñan kani”, nispa. Ichaqa chay p’unchayllan umalliq t’aqamanta juj cartata apachimuwarqanku Malaui nacionman kutinaykupaq.

Noqaykuqa kusisqan Zimbabue nacionpi Jehová Diosta servisharqayku, jinaspapas askha amigokunayoqmi karqayku. Chaymi noqaykupaqqa sasa karqan Malaui nacionman jujmanta astakuyqa. Umalliq t’aqamanta hermanokunaqa niwarqankun munaspaqa Zimbabue nacionpi qhepakunaykupaq. Ichaqa Abrahanpa Sarapa ejemplonpin piensarqayku. Paykunaqa kuraqña kaspan imaymana kaqninkuta saqespa Jehová Diospa kamachisqanta kasukurqanku (Gén. 12:1-5).

Noqaykuqa Jehová Diospa llaqtanpi kamachiwasqankutan kasukurqayku. Chaymi 28 watakuna pasayta 1995 watapi 1 febrero killapi jujmanta Malaui nacionman kutirqayku. Malaui nacionpiqa jujmantan Betel wasi kichakurqan. Chay sucursalmantan iskay hermanokunawan kuska encargasqa kasharqayku, jinaspa usqhaylla llapa hermanokunata yanaparqayku Jehová Diosta servishanallankupaq.

Chay nacionpiqa askha runakunan Diospa llaqtanman jaykumusharqanku. Chaymi 1993 watamanta 1998 watakamaqa yaqa 12.000 más runakuna Diospa llaqtanman jaykumurqanku. * Askha hermanokuna yapakusqanwanmi Betelpi llank’ana astawan yapakurqan. Chaymi umalliq  t’aqamanta hermanokunaqa nirqanku mosoq Betel wasita jatarichikunanpaq. Chaypaqmi 12 hectáreas allpata rantikurqan, noqataq chay mosoq wasita jatarichisqankumanta encargakurqani.

2001 watapi mayo killapin Guy Pierce hermanonchista invitarqanku mosoq Betel wasita jatarichiyta tukukusqanmanta discursota qonanpaq. Chaymanqa 2.000 más hermanonchiskunan rirqanku. Yaqa llapankun 40 más watakunaña Jehová Diosta servisharqanku, jinaspapas qatiykachasqan karqanku. Chay iñiqmasinchiskunaqa wajchallan karqanku, ichaqa allin iñiyniyoqmi karqanku. Paykunaqa ancha kusisqan kasharqanku mosoq Betel wasita jatarichisqankumanta, chaymi kusikuymanta Jehová Diosman takirqanku. Chayta rikuspan noqapas anchata kusikurqani. Jehová Diosqa allin iñiyniyoq kasqankumantan hermanonchiskunata bendecirqan.

Betel wasita jatarichiyta tukusqanku qhepamanmi invitawarqanku juñunakuna wasikunata jatarichiyta tukukusqanpi discursota qonaypaq. Malaui nacionpi hermanonchiskunaqa wajchallan karqanku. Chaymi paykunata yanapanankupaq askha juñunakuna wasikunata jatarichirqanku, chaytaqa ruwakurqan pachantinpi hermanonchiskunaq qolqe churasqankuwanmi. Ñaupaqpiqa adobemanta ruwasqa wasikunallapin juñukurqanku, bancankunapas adobemanta ruwasqallan karqan. Mosoq juñunakuna wasikunata jatarichikushaqtinmi ichaqa llapa hermanonchiskuna yanapakurqanku. Wakinqa ladrillokunata kanaypin yanapakurqanku. Karanña mosoq juñunakuna wasikunapi mosoq sillakuna chaypas hermanonchiskunaqa ñaupa bancakunapin tiyayta munaqku. Paykunan niqku: “Chay bancakunapiqa jujpas tiyaykunmanraqmi”, nispa.

Jehová Diosqa askha hermanonchiskunatan yanaparqan iñiyninkupi astawan wiñanankupaq. Chayta rikuspan kusisqapuni kasharqani. Wayna-sipaskunatapas allintan yanaparqan. Paykunaqa imaymanatan Diospa llaqtanpi yacharqanku, chaymi Betelpipas iñiq t’aqakunapipas allinta yanapakurqanku. Mosoq watukuq umallikunapas allintan iñiq t’aqakunapi hermanokunata kallpacharqanku. Paykunamanta wakinqa casarasqañan karqanku, ichaqa Jehová Diosta astawan serviyta munaspan mana wawallayoq karqanku familiankuña wawayoq kanankupaq mat’ipayarqanku chaypas.

Noqaqa 52 watakunañan África ladopi kasharqani, ichaqa onqopurqanin. Chaymi niwarqanku Gran Bretaña Betelman astakunaykupaq. Noqaykuqa manan ripuyta munarqaykuchu, Jehová Diosmi ichaqa allinta Gran Bretaña Betelpi hermanonchiskunawan cuidawashanku.

Noqaqa Jehová Dioswanmi pusachikurqani. Allin llank’anayoqña kayman karqan chaypas imapiraqchá tarikuyman karqan. Jehová Diosmi ichaqa allinniyta munaspa llaqtanwan pusariwarqan (Prov. 3:5, 6). Waynallaraq kashaspaqa juj jatun empresapin llank’ayta munarqani. Jehová Diosmi ichaqa yanapawarqan llaqtanpi allinta yanapakunaypaq, chay ruwasqaymantan ancha kusisqa kashani.