Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

BIOGRAFÍA

Kmastanit talakaskin pi Jehová kapulalilh kintiji

Kmastanit talakaskin pi Jehová kapulalilh kintiji

AKXNI xakkgalhi 16 kata ktsukulh kliskuja tuku lu xaklakgati. Kiʼakstu xaklaksaknit tuku naktlawa. Pero Jehová kimakgtayalh atanu tuku naklaksaka. Xtachuna la komo xkiwanilh: «Nakmaxkiyan xatakgatsin taʼakgatekgsni chu nakmasiyaniyan tiji niku milianat» (Sal. 32:8). Xlakata kmastalh talakaskin pi Jehová xpulalilh kintiji, tlan kmaklakaskilh kilatamat xlakata nakskujnani chu kmakglhtinanit lhuwa tasikulunalin, chuna la kmakgtayanalh kʼÁfrica liwaka 52 kata.

LATA KʼINGLATERRA ASTA KʼÁFRICA

Klakachilh kkata 1935 kDarlaston (Inglaterra), nema tapakgsini Black Country, chu wamputun «xatsitsakga kachikin». Chuna xwanikan xlakata kʼuma kachikin xʼanan lhuwa fábricas nema xlimatsamakgo jini kachikin. Akxni xakkgalhi akgtati kata kinatlatni tsukukgolh katalikgalhtawakgakgo Biblia xtatayananin Jehová. Akxni max xakkgalhi 14 o 15 kata, kkatsilh pi uma xaxlikana, chu ktamunulh akxni xakkgalhi 16 kata, kkata 1952.

Amacha kata, kʼakgtum fábrica ktsukulh katsini kmakgtlawa tuku likgatsikgo chu likaxtlawakan putlaw. Tsukuka kimasiyanikan xlakata wi tuku lu xlakaskinka xaklakgatayalh kʼuma empresa, chu akit lu klakgatilh.

Akgtum kilhtamaku, superintendente viajante kinkgalhskilh komo tlan xakpulalilh Niku Talikgalhtawakga maktum Libro nema xtatlawa itat semana kkincongregación xla Willenhall. Uma lu tuwa kmakgkatsilh. Uma kilhtamaku akgtiy congregaciones xakkatatamakxtumi. Itat semana xakkan kcongregación nema xwi lakatsu niku xakskuja, kBromsgrove, 32 kilómetros lata kkinchik. Chu ksputat semana akxni xakkatawi kinatlatni xakkan kcongregación xla Willenhall.

Xlakata xakmakgtayaputun xkachikin Jehová, kmakgamakglhtinalh xʼinvitación superintendente viajante, maski uma tlawalh pi xakmakgxtakgli taskujut nema lu xaklakgati. Xlakata kmastalh talakaskin pi Jehová xpulalilh kintiji amacha kilhtamaku, uma tlawanit pi nakkgalhi akgtum xatapaxuwan latamat.

Akxni xakkan kcongregación xla Bromsgrove, klakgapasli Anne, chatum tala tiku lu tlan xlikatsi chu kxlatamat kaj wa Jehová pulana xwili. Ktamakgaxtokgwi kkata 1957. Lata amacha kilhtamaku, lhuwa tuku klipaxuwanitaw, la precursorado regular, precursorado especial, la viajantes chu Betel. Anne lu kimakgapaxuwanit.

Kkata 1966 kkilaw kclase 42 xla Galaad. ¡Lu klipaxuwaw! Kinkamalakgachakan kMalaui, nema lilakgapaskan xatsitsi xnaku África xlakata latamanin lu tlan likatsikgo chu la kamakgamakglhtinankgo amakgapitsin. Pero ni lhuwa kilhtamaku ktawilaw kʼuma kachikin.

LU TUWA TUKU KTITAXTUW KMALAUI

Putlaw Kaiser Jeep nema xakmaklakaskinaw akxni xaktlawamaw taskujut xla distrito kMalaui.

Kchaw kMalaui 1 xla febrero kkata 1967. Xlakata tlan xakkatsiniw tachuwin nema chuwinankan anta, akgtum papaʼ kinkamaxkikan akgtum curso, alistalh ktsukulh skuja la superintendente de distrito. Xakmaklakaskinaw akgtum putlaw Kaiser Jeep. Xaklakpuwanaw pi tlan xkinkalin klakalhuwa niku xakkanaw, asta kkgalhtuchokgo. Pero uma nichuna lalh, xlakata kajwatiya tlan xʼan niku ni lu xʼanan lhuwa chuchut. Xmin kilhtamaku xaktamakgxtakgaw kʼakgtum chiki nema xlitatlawanit tiyat chu xʼakgstin xapaja xwanit. Akxni lu ksenan xtalakaskin nawilikan akgtum lona kxtampin xlakata ni xtanulh chuchut. Lu tuwa tuku ktitaxtuw akxni kmatsukiw uma taskujut, ¡pero lu klipaxuwaw!

Papaʼ abril kkatsilh pi xtsukuma taʼakglhuwit kʼuma país. Kkgaxmatli kradio akgtum taʼakgchuwin nema xmastama presidente xalak Malaui, doctor Hastings Banda, niku xlichuwinama pi xtatayananin Jehová ni xaklakgaxokgoyaw impuestos chu xakwiliniyaw taʼakglhuwit mapakgsinanin. Pero uma ni xlikana xwanit. Kimputumkan xakkatsiyaw pi tuku ni xlakgatikgo wa pi ni xakmakgtanuyaw kpolítica chu ni xaktamawayaw tarjeta nema xaklimasiyaw pi xakmakgtanuyaw kxpartido.

Akxni xtitaxtuma papaʼ septiembre, periódicos xlichuwinankgo pi presidente xkaliyawama natalan xlakata xmalakgatumikgonit taʼakglhuwit. Kʼakgtum tamakxtumit lichuwinalh pi kxtamapakgsin nialh xʼama masta talakaskin pi xtawilakgolh xtatayananin Jehová. Chu uma matsukika 20 xla octubre kata 1967. Ni makgas kilhtamaku, policías chu oficiales xla inmigración ankgolh ksucursal xlakata namalakchuwakgo chu nakatamakxtukgo putum misioneros kʼuma país.

Akxni kinkachipakan kMalaui chu akxtum kinkatamalakgachakan amakgapitsi misioneros, Jack chu Linda Johansson (1967).

Akgtutu kilhtamaku alistalh lata xaktanumaw kpulachin kinkamalakgachakan kMauricio, akgtum país nema xmapakgsi Gran Bretaña. Pero, mapakgsinanin xalak uma kachikin ni kinkamaxkikgon talakaskin naktamakgxtakgaw la misioneros, wa xlakata xkachikin Jehová kinkamalakgachan kRodesia (nema la uku lilakgapaskan Zimbabue). Akxni kchaw, kinkamakgamakglhtinan chatum xaluku oficial xla inmigración chu ni kinkamaxkin talakaskin naktanuyaw, kinkawanin: «Katamakxtukantit kMalaui. Ni kamaxkikantit talakaskin natamakgxtakgatit kMauricio chu la uku unu wilatit xlakata wi tuku lakaskinatit». Anne tsukulh tasa. ¡Xtasiya pi niti xkinkaʼakxilhputunan! Amacha kilhtamaku, akit xaktaspitputun kʼInglaterra. Alistalh, mapakgsinanin kinkamaxkikgon talakaskin naktamakgxtakgaw ksucursal uma katsisni xlakata lichali xakkaw niku xwilakgolh policías. Lu xaktlakgwanita, pero chuntiya xakmakgxtakgniyaw taʼakglhuwit Jehová. Lichali kakgotanun, lalh tuku lu kaks malakawaninan: kinkamaxkikan talakaskin naktamakgxtakgaw kZimbabue chuna la tiku lakgapaxialhnankgo kachikin. Ankgalhin naklakapastaka la kmakgkatsilh amacha kilhtamaku. Liwana xakkatsi pi Jehová xpulalima kintijikan.

XASASTI TASKUJUT: KSKUJAW KMALAUI LATA KZIMBABUE

Anne chu akit kBetel xalak Zimbabue (1968).

Ksucursal xalak Zimbabue, kilakgayawaka nakskuja kDepartamento de Servicio xlakata nakakxilha taskujut nema xtatlawama kMalaui chu kMozambique. Natalan xalak Malaui xtayanimakgolh akgtum taputsastalanit. Kintaskujut xwanit nakkamatitaxti kʼatanu tachuwin informes nema xmalakgachakgo superintendentes de circuito xalak uma país. Akgtum kilhtamaku kskujli asta katsisni xlakata nakmasputu akgtum informe. Akxni klikgalhtawakgalh la xkaputsastalanimaka kinatalankan, ktsukulh ktasa. * Pero, na klipaxuwalh pi ni xmakgatsankgananimakgo Dios, tliwakga takanajla xkgalhikgo chu xtayanimakgo (2 Cor. 6:4, 5).

Ktlawaw putum tuku xtalakaskin xlakata natalan xalak Malaui chu tiku ankgolh kMozambique xkgalhikgolh tuku xla xtakanajlakan. Equipo nema xmatitaxtikgo likgalhtawakga ktachuwin chichewa, nema lu xchuwinankan kMalaui, ankgolh kZimbabue, kʼakgtum lu xalanka putawilh nema mastalh chatum tala. Uma tala lu tlan tuku tlawalh: tlawalh akgtum oficina chu chiki xlakata anta xtawilakgolh traductores. Chuna, xlakan chuntiya tlan xmatitaxtikgolh likgalhtawakga kxtachuwinkan.

Putum klakkaxwiliw xlakata superintendentes de circuito nema xwilakgolh kMalaui xʼankgolh akgatunu kata kZimbabue xlakata tlan xlipaxuwakgolh asamblea de distrito ktachuwin chichewa. Anta xkamaxkikan bosquejos xla asamblea. Akxni xtaspitkgo kMalaui, xkalitachuwinankgo natalan tuku akxilhka kʼasamblea. Makgtum, klakkaxwiliw kZimbabue Escuela xla Lakgkgolotsin xalak congregación xlakata xakkamatliwakglhwi umakgolh superintendentes de circuito tiku ni xpekuankgo.

Anta kZimbabue, kmastama akgtum taʼakgchuwin ktachuwin chichewa kʼakgtum lanka tamakxtumit nema tamatitaxtilh ktachuwin chichewa chu shona.

Febrero kkata 1975, kkalh kMozambique xlakata xakkalakgapaxialhnalh natalan tiku xkaputsastalanimaka chu xtsalataxtukgonit kMalaui. Umakgolh natalan xtlawakgo tuku xwan xkachikin Jehová, asta xkalaksakkgonita tiku lakgkgolotsin xʼamakgo litaxtukgo kcongregación. Xalaksasti lakgkgolotsin xlakkaxwilikgonit lhuwa taskujut, chuna la namatitaxtikan taʼakgchuwin, likgalhtawakgakan texto xala chali chali chu Makatsinina, chu asta xtlawakgo laklanka tamakxtumit. Anta niku xwilakgolh tiku kaputsastalanikan xlitaxtu xtachuna niku tlawakan akgtum lanka tamakxtumit, xwilakgolh tiku xkaxakakgo, xʼanankgo tiku xmaʼakgpitsikgo liwat chu tiku xkuentajtlawanankgo. Lu kaks malakawaninan putum tuku tlawakgolh umakgolh natalan tiku ni makgxtakgkgolh Dios xlakata xla xkasikulunatlawama. ¡Uma lu kimaʼakgpuwantinilh!

Akxni ksputmaja kata 1970, sucursal xalak Zambia tsukulh pulalin taskujut kMalaui. Pero natalan xalak Malaui chuntiyaku xwilakgolh kkinaku chu xaktlawa oración xpalakatakan, chu kkatsi pi lhuwa natalan nachuna xmakgkatsikgo. Xlakata xakmakgtapakgsi kComité de Sucursal xalak Zimbabue, makglhuwa kkatatamakxtumilh natalan tiku xminkgoyacha niku pulalinkan kintaskujutkan. Kʼumakgolh tamakxtumit na xwilakgo natalan tiku xpulalinkgo taskujut kMalaui, Sudáfrica chu Zambia. Ankgalhin watiya takgalhskinin xaktlawayaw: «¿Tuku atanu tlan naktlawayaw xpalakata natalan xalak Malaui?».

Titaxtulh kilhtamaku, tsinu tsinu nialh kaputsastalanika natalan chu tiku xtsalataxtukgonit kMalaui tsinu tsinu taspitparakgolh. Tiku tamakgxtakgkgolh kpaís nialh lu xpatinamakgolh. Nachuna, kpaíses nema lakatsu xwilakgolh mapakgsinanin xmastamaparakgo talakaskin pi xaktlawaw kintaskujutkan, chu Mozambique nachuna tlawalh kkata 1991. Pero chuntiya xkinkakgalhskinkanan: «¿Tuku kilhtamaku tlantiya natlawakgo xtaskujutkan xtatayananin Jehová kMalaui?».

KTASPITPARAW KMALAUI

Alistalh, taʼakglhuwit nema xʼanan kMalaui xlakata política talakgpalilh, chu kkata 1993 mapakgsina mastalh talakaskin natatlawa kintaskujutkan kʼuma kachikin. Ni xlimakgas, chatum misionero kinkgalhskilh: «¿Nataspitparaya kMalaui?». Xlakata xakkgalhiya 59 kata, kkgalhtilh: «¡Ni, akit klina kata!». Pero, watiya uma kilhtamaku Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo xTatayananin Jehová kinkamalakgachanikgon akgtum tamakatsin niku xkinkawanikanan pi tlan xaktaspitparaw.

Lu xaklakgatiyaw la xakmakgtayanamaw kZimbabue, wa xlakata lu tuwa kmakgkatsiw naklaksakaw. Lu xakpaxuwayaw la xakwilaw kZimbabue chu xakkakgalhiyaw lhuwa amigos. Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo xTatayananin Jehová lu kinkaʼakgatekgsnikgon chu kinkawanikgon pi komo xaktamakgxtakgputunaw kZimbabue tlan chuna xaktlawaw. Ni tuwa xwa pi akinin xaklaksakwi kintijikan chu xaktamakgxtakgwi niku xakwilaw. Pero klilakpuwa xliʼakxilhtit Abrahán chu Sara, tiku, maski xlinkgoya kata makgxtakgkgolh xatlan xchikkan xlakata nastalanikgo xtapulalit Jehová (Gén. 12:1-5).

Klaksakwi nakstalaniyaw xtapulalit xkachikin Jehová, chu ktaspitwi kMalaui 1 xla febrero kata 1995, 28 kata alistalh lata akxni xapulana kchiw kʼuma país. Lakkaxwilika akgtum Comité xla Sucursal, niku xmakgtapakgsikgo chatiy natalan chu akit, chu ni makgas kilhtamaku xaklakkaxwilimawa xtaskujutkan xTatayananin Jehová.

JEHOVÁ TLAWA PI NASTAKA

Lu lipaxuw kakxilhli la Jehová mastakalh taskujut. Lata kkata 1993 chu 1998 lu talhuwilh: ¡30,000 xakwanitaw, pero kaj lakapala 42,000 analh tiku xlichuwinankgo Dios! * Xlakata taskujut xtalhuwima, Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo xTatayananin Jehová mastakgolh talakaskin natatlawa atanu xasasti sucursal. Anta kLilongüe ktamawaw akgtum putawilh nema xkgalhi 12 hectáreas, chu kilakgayawaka nakskuja kComité de Construcción.

Mayo kkata 2001, tala Guy Pierce, tiku makgtapakgsi Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo xTatayananin Jehová, mastalh taʼakgchuwin akxni makamastaka uma xasasti sucursal. Kilakgolh liwaka 2,000 xTatayananin Jehová xalak uma país. Tiku kilakgolh liwakaya 40 kata lata xtamunukgonit. Akxni xʼanan taputsastalanit, umakgolh natalan tiku ni makgxtakgkgo Jehová tayanikgolh lhuwa tapatin. Ni lhuwa tuku xkgalhikgo, pero lu tliwakga takanajla xkgalhikgo chu lu tlan xtalalinkgo Jehová. Chu la uku xpaxuwamakgolh xlakata xlakgapaxialhnamakgolh xasasti Betel. Chu chuna la xlakgapaxialhnamakgo sucursal xkilhtlitilhamakgo kintakilhtlinkan chuna la kilhtlikan kʼÁfrica. Uma tuku ktitaxtulh lu lakgchalh kinaku. Tuku titaxtukgolh liwana limasiya pi Jehová kasikulunatlawa tiku tayanikgo.

Akxni tlawakgoka sucursal, kkgalhilh talakgalhaman nakimalakgachakan niku xmakamaxkimaka Jehová Pukgalhtawakga. Congregaciones nema xwilakgolh kMalaui lu xlitamakgtayamakgo la lakapala xtlawamaka Pukgalhtawakga kpaíses niku ni lu anan tumin. Xapulana makgapitsi congregaciones xtamakxtumikgo kʼakgtum chiki niku ni xtapachuwanit nema xlitatlawanit kiwi xla eucalipto. Xakiwi kgatit xlitlawakan xʼakgstin, chu tiyat xlakata natlawakan xalaklhman putawilh. Alistalh natalan lu kskujkgo xlakata namakchakgo ladrillos nema xlakan xtlawakgonit, chu chuna xtlawakgo niku tlan xtamakxtumikgo. Pero natalan tlakg xlakgatikgo maklakaskinkgo laklhman taxtikat nixawa sillas, xlakata chuna la wankgo, «klaklhman taxtikat tlakg lhuwa tiku tawilakgo nixawa ksilla».

Na lu lipaxuw kakxilhnit la Jehová kamakgtayanit latamanin nastaka xtakanajlakan. Tuku tlakg kaks kimalakawani wa la natalan lakgkgawasan xalak África xatapaxuwan xmakgtayanankgo chu tunkun xkatsinikgo tuku xmasiya xkachikin Jehová. Xlakata uma tuku xkamasiyanikan, tlakg lhuwa tuku xlakgatayakgo kBetel chu kcongregaciones. Nachuna, xalaksasti superintendentes de circuito xala anta lu xkamatliwakglhkgo congregaciones. Lhuwa umakgolh natalan xmakgaxtokgkgo. Umakgolh tamakgaxtokgat laksakkgolh nina nakgalhikgo kamanan xlakata tlakg naskujnanikgo Jehová, maski latamanin xalak kachikin chu tiku xalak xfamiliajkan nitlan xʼakxilhkgo.

LU KLIPAXUWA TUKU KLAKSAKNIT KKILATAMAT

Anne chu akit kBetel xalak Gran Bretaña.

Akxni xtitaxtunit 52 kata lata xaklatamanit kʼÁfrica, ktsukulh ktatatla. Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo xTatayananin Jehová tlan akxilhkgolh tuku Comité de Sucursal lakkaxwililh xlakata xkinkamalakgachakan ksucursal xalak Gran Bretaña. Lu nitlan klimakgkatsiw nakmakgxtakgaw taskujut nema lu xkinkamakgapaxuwayan, pero familia Betel xalak Gran Bretaña lu tlan kinkakuentajtlawamakgon xlakata klinawa kata.

Liwana kkatsi pi xlakata kmastanit talakaskin Jehová napulalin kilatamat wa tuku tlakg tlan klaksaknit. Komo wa xaktilipawa kintalakapastakni ni kkatsi la xkintikitaxtunilh. Jehová ankgalhin katsilh tuku xakmaklakaskin xlakata tlan xkinkitaxtunilh (Prov. 3:5, 6). Akxni aku xakstakma, lu xakkatsiniputun la skuja akgtum lanka empresa. Pero xkachikin Jehová kimaxkinit akgtum taskujut nema lu klipaxuwa. Chuna la kskujnaninit Jehová kimaxkinit chu chuntiya kimaxkima kkilatamat xaxlikana tapaxuwan.

^ Tuku titaxtukgolh xTatayananin Jehová chuna la kskujnanimakgo Dios kMalaui taxtulh kʼAnuario de los testigos de Jehová 1999, páginas 148 asta 223.

^ La uku anan kMalaui liwaka 100,000 tiku lichuwinankgo Dios.