Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKULONGOSORA UMOYO WA MUNTHU

Kuzomerezga Yehova Kuti Walongozge Nthowa Zane

Kuzomerezga Yehova Kuti Walongozge Nthowa Zane

APO nkhaŵa na vyaka 16, nkhasankha ivyo nichitenge pa umoyo wane, ndipo nkhasankha ntchito iyo nkhakondwanga nayo chomene. Kweni Yehova wakasankha kuti nichite vinyake vyakupambanako na ivyo nkhasankha panji kuti nthowa iyo nkhasankha, ndipo vikaŵa nga wakuniphalira kuti: “Nikupenge mahara na kukusambizga nthowa iyo ukwenera kwendamo.” (Sal. 32:8) Chifukwa chakuti Yehova nkhamuzomerezga kuti walongozge nthowa yane, naŵa na mwaŵi wakumuteŵetera na umoyo wane wose. Kweniso naŵa na mwaŵi wakupambanapambana na vitumbiko vinandi, kusazgapo kuteŵetera ku Africa kwa vyaka 52.

KUFUMA CHIGAŴA CHA JOSI CHOMENE NA KULUTA KU CHARU ICHO CHILI NA LUMBIRI LWAKUMANYA KUPOKELERA ŴALENDO

Nkhababika mu 1935 ku Darlaston ku chigaŵa cha Black Country ku England. Chigaŵa ichi chikachemekanga zina ili chifukwa cha josi lifipa ilo likawonekeranga chomene kufuma mu mafakitare ghakupambanapambana. Apo nkhaŵa na vyaka pafupifupi 4, ŵapapi ŵane ŵakamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova. Apo nkhaŵa na vyaka pafupifupi 15, nkhakhorwa kuti uwo nkhasambiranga ukaŵa unenesko ndipo nkhabatizika mu 1952 apo nkhaŵa na vyaka 16.

Cha mu nyengo yeneyiyi iyi, nkhamba kusambira ntchito pa fakitare yinyake iyo yikapanganga visulo vya magalimoto. Nkhamba kusambira ntchito ya usekeletare pa kampani iyi, ndipo ntchito iyi nkhakondwanga nayo chomene.

Nyengo yinyake nkheneranga kupanga chakusankha apo mulaŵiliri wakwendakwenda wakanipempha kuti nambe kupangiska Sambiro la Buku la Mpingo mu mpingo wakwithu wa Willenhall. Kweni nkheneranga kusankha nangauli chikaŵa chakusuzga, chifukwa pa nyengo iyi nkhawungananga ku mipingo yiŵiri. Mukati mwa sabata nkhawungananga mu mpingo uwo ukaŵa pafupi na ku ntchito kwane ku Bromsgrove, mtunda wa makilomita 32 kufuma kunyumba. Ndipo kuumaliro wa sabata para naluta kunyumba ya ŵapapi ŵane, nkhawungananga mu mpingo wa Willenhall.

Chifukwa chakuti nkhakhumbisiskanga chomene kovwira gulu la Yehova, nkhazomera pempho la mulaŵiliri wakwendakwenda, nangauli kuchita nthena kukang’anamuranga kuti nilekenge ntchito iyo nkhagwiranga kweniso iyo nkhakondwanga nayo chomene. Nkhudandawurapo yayi na ivyo nkhasankha vya kumuzomerezga Yehova kuti walongozge umoyo wane ndipo ivi vyanovwira kuti niŵe na umoyo wakukondwa chomene.

Apo nkhawungananga mu mpingo wa Bromsgrove, nkhakumana na mudumbu wakutowa chomene zina lake Anne uyo wakaŵa wakukhwima mwauzimu. Tikatorana mu 1957, ndipo taŵapo na mwaŵi wakuchita mauteŵeti ghakupambanapambana lumoza, nga upayiniya wanyengozose, upayiniya wapadera, uteŵeti wakwendakwenda, kweniso kuteŵetera pa Beteli. Anne wanovwira kuti niŵe wakukondwa chomene umoyo wane wose.

Mu 1966 tikakondwa chomene kunjira kilasi la nambara 42 la Sukulu ya Giliyadi. Tikatumizgika kuti tikateŵeterenge ku Malawi uko ŵanthu ŵanadi ŵakumanyako kuti ni malo ghawemi chomene mu Africa chifukwa chakuti ŵanthu ŵake mbalusungu kweniso ŵakumanya kupokelera ŵalendo. Nangauli vili nthena kweni ku malo agha ŵakatipokelera makora yayi.

KUTEŴETERA MU NYENGO YAKUSUZGA CHOMENE KU MALAWI

Galimoto ya Kaiser Jeep iyo tikagwiliskiranga ntchito pa mulimo wakwendakwenda ku Malawi

Tikafika ku Malawi pa Febuluwale 1, 1967. Mwezi wakwamba tati tafika, nyengo yithu yinandi tikamaliranga pakusambira chiyowoyero, ndipo pamanyuma tikamba mulimo wakwendera chigaŵa. Tikenderanga galimoto ya Kaiser Jeep iyo ŵanyake ŵakaghanaghananga kuti yikwenda palipose nanga nkhwambuka mu milonga. Kweni kuti ndimo vikaŵira yayi. Galimoto iyi yikambukanga waka mu milonga iyo maji ghakaŵanga ghachoko chomene. Nyengo zinyake tikakhalanga mu nyumba zadongo kweniso zautheka izo zikakhumbikwiranga chipepara kuti zileke kusulura mu nyengo ya vula. Mulimo withu wa umishonale tikawuyamba mwakusuzgikira chomene, kweni tikawutemwanga.

Mu Epulero, nkhamanya kuti tambenge kusangana na masuzgo kufuma ku boma. Nkhapulika pulezidenti wa Malawi, Dr. Hastings Banda wakuyowoya pa wayilesi. Iyo wakatenge Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakapelekanga yayi msonkho ndipo ŵakupangiska masuzgo ku boma. Kweni vyose ivi vikaŵa vyautesi. Tose tikamanyanga kale kuti nkhani yikuru apa yikaŵa yakuti tikanjilirangapo yayi pa vya ndyali, kweniso chomene chifukwa chakuti tikakananga kugura kadi la chipani.

Kufika mu Seputembala, tikaŵerenga mu nyuzipepara kuti pulezidenti wayowoya kuti ŵabali ŵakambiskanga masuzgo kulikose. Wakapharazga pa ungano wa ndyali kuti boma sonosono apa likanizgenge Ŵakaboni ŵa Yehova. Ndipo bani iyi yikamba nadi pa Okutobala 20, 1967. Nyengo yichoko waka ivi vyati vyachitika, ŵapolisi na ŵanthu awo ŵakagwiranga ntchito yakuwona vyakunjira na kufuma mu charu, ŵakiza ku ofesi ya munthavi kuzakayijara na kuchimbizga mamishonale mu charu ichi.

Tati takakika na kuchimbizgika ku Malawi mu 1967 na ŵamishonale ŵanyithu Jack na Linda Johansson

Tati takhala madazi ghatatu mu jele, ŵakatitumizga mu charu cha Mauritius icho chikaŵa pasi pa charu cha Britain. Ndipouli, ŵalara ŵa boma ku Mauritius ŵakatizomerezga yayi kuti tikhale mu charu ichi nga mamishonale. Ntheura tikatumizgika kuti tikateŵeterenge ku Rhodesia (uko pasono nkhu Zimbabwe). Tati tafika mu charu ichi, tikakumana na munthu uyo wakagwiranga ntchito yakuwona awo ŵakunjira mu charu na awo ŵakufuma, uyo wakaŵa mukali ndipo wakakana kuti tinjire mu charu ichi, ndipo wakatenge: “Ŵamuchimbizgani ku Malawi. Ndipo ku Mauritius nako ŵamukanani, ntheura mwiza kuno chifukwa chakuti nkhwambura kusuzga.” Anne wakamba kulira. Vikalongoranga nga kuti palije uyo wakutikhumba. Panyengo iyi nkhamba kughanaghana zakuti nifumeko waka na kuwelera kwithu ku England. Kweni paumaliro ŵakatizomerezga kuti tikhale ku ofesi ya munthavi kwa usiku umoza kweni ŵakatiphaliraso kuti namachero yake tilute ku maofesi yawo ghakuru. Nkhongono zikatimalira chomene, kweni tikalutilira kuŵika vinthu vyose mu mawoko gha Yehova. Zuŵa lakulondezgapo namuhanya, tikazomerezgeka kukhala nga mbalendo ku Zimbabwe. Nizamuluwa yayi umo nkhajipulikira pa zuŵa ili, nkhakhorwa kuti Yehova wakalongozganga nthowa yithu.

UTEŴETI UPHYA WAKUTEŴETERA KU MALAWI UKU TIKUKHALA KU ZIMBABWE

Nili na Anne ku Beteli ya Zimbabwe mu 1968

Ku ofesi ya munthavi ya Zimbabwe, nkhapika mulimo mu Dipatimenti ya Uteŵeti, kovwira charu cha Malawi na Mozambique. Ŵabali ku Malawi ŵakatambuzgikanga chomene. Chigaŵa chinyake cha ntchito yane, chikaŵa kung’anamura malipoti agho ŵalaŵiliri ŵa dera ku Malawi ŵakatumizganga. Usiku unyake apo nkhagwiranga ntchito, nkhalira nati naŵerenga vya nkhaza izo ŵabali na ŵadumbu ŵakakumananga nazo. * Kweni nkhakhozgekaso chomene na kugomezgeka, chipulikano, kweniso kuzizipizga kwawo.—2 Kor. 6:4, 5.

Tikachitanga vyose ivyo tingafiska kuti ŵabali awo ŵakhalilira ku Malawi na awo ŵakachimbilira ku Mozambique ŵaŵenge na chakurya chauzimu. Timu ya ŵabali awo ŵakang’anamuranga Chichewa, icho ntchiyowoyero icho chikuyowoyeka na ŵanthu ŵanandi ku Malawi, yikasamuskikira ku famu ya mubali munyake ku Zimbabwe. Mubali uyu wakaŵazengera ŵabali aŵa nyumba na maofesi. Ndipo ŵakalutilira kuchita ntchito yakuzirwa yakung’anamura mabuku ghakulongosora Baibolo.

Tikanozga ndondomeko yakuti ŵalaŵiliri ŵa dera ku Malawi ŵizenge ku Zimbabwe chaka chilichose kuzakaŵapo pa ungano wa chigaŵa wa Chichewa. Para ŵali ku ungano uku, ŵakapikanga maautilayini gha nkhani za pa ungano. Ndipo para ŵakuwelera ku Malawi, ŵakaphalirangako ŵanyawo ivyo vikaŵanga mu maautilayini agha kuyana na umo ŵangafiskira. Chaka chinyake ŵati ŵiza ku Zimbabwe, tikanozga Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu kuti tikhozge ŵalaŵiliri ŵa dera ŵachikanga aŵa.

Nkhuyowoya nkhani ya Chichewa pa ungano wa chigaŵa wa Chichewa na Chishona ku Zimbabwe

Mu Febuluwale 1975, nkhaluta kukendera Ŵakaboni ŵa ku Malawi awo ŵakachimbilira ku Mozambique. Ŵabali aŵa ŵakalondezganga makora ulongozgi uphya wakufuma ku gulu la Yehova, kusazgapo ndondomeko yiphya yakuti paŵenge wupu wa ŵalara. Ŵalara awo ŵakaŵa kuti ŵimikika waka ŵakanozga vyakuchitika vinandi vyauzimu, kusazgapo kudumba nkhani, kudumbiskana lemba la zuŵa na Gongwe la Mulinda, kweniso nanga nkhuchita maungano gha dera. Ŵakanozga tuvisakasa nga ni umo vikaŵiranga pa ungano wa chigaŵa, ndipo pakaŵa dipatimenti yakutozga, yakugaŵa vyakurya na ya ulinda. Ŵabali ŵakugomezgeka aŵa ŵakafiska kuchita vinandi chifukwa chakuti Yehova wakaŵatumbika, ndipo nkhafuma uku kuti nakhozgeka chomene.

Kuumaliro wa 1970, ofesi ya munthavi ya Zambia ndiyo yikamba kulaŵilira milimo ya charu cha Malawi. Kweni nipera, kanandi nkhaŵafipiranga chomene mtima ŵabali ku Malawi, ndipo nkhaŵalomberanga nga umo ŵanyake wose ŵakachitiranga. Pakuti nkhaŵa wa mu Komiti ya Munthavi ku Zimbabwe, kanandi waka nkhakumananga na ŵimiliri ŵakufuma ku ofesi yithu yikuru, kweniso na ŵabali ŵa maudindo kufuma ku Malawi, South Africa, na Zambia. Kanandi tikadumbiskananga fumbo limoza mwakuwerezgawerezga lakuti, “Kasi ni vichi vinyake ivyo tingachita kuti tovwire ŵabali ŵithu ku Malawi?”

Apo nyengo yikajumphangapo, nthambuzgo yikamba kuchepa. Ŵabali awo ŵakachimbira mu charu, pachoko na pachoko ŵakambaso kuwelera ku Malawi, ndipo awo ŵakakhalira mu Malawi mwenemumo ŵakamba kufwatukako ku nkhaza izo ŵakaŵachitiranga. Vyaru vyapafupi vikamba kuzomerezga kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵapharazgenge na kuwungana kweniso ŵakaŵafwatura ku vinthu ivyo ŵakaŵakanizga. Charu cha Mozambique nacho ndimo chikachitira mu 1991. Kweni tikajifumbanga kuti, ‘Kasi mphawuli apo Ŵakaboni ŵa Yehova ku Malawi ŵazamuŵa ŵanangwa?’

KUWELERA KU MALAWI

Paumaliro ndyali zikasintha ku Malawi, ndipo mu 1993 boma likamazga bani pa Ŵakaboni ŵa Yehova. Ivi vyati vyachitika waka, mbwenu nkhachezganga na mishonale munyake ndipo wakanifumba kuti, “Kasi apa ndikuti muwelerengeso ku Malawi?” Panyengo iyi nkhaŵa na vyaka 59, so nkhazgora kuti “Yayi, nachekura chomene!” Kweni zuŵa leneliralira tikapokera uthenga wakufuma ku Wupu Wakulongozga wakutipempha kuti tiwelereso ku Malawi.

Tikawutemwanga chomene uteŵeti withu ku Zimbabwe, ntheura kusama chikaŵa chinthu chakusuzga chomene kwa ise. Tikakondwanga ku Zimbabwe ndipo tikasanga ŵabwezi ŵawemi chomene. Wupu Wakulongozga ukatiphalira kuti tingakhala ku Zimbabwe usange takhumba. Ntheura chikaŵa chipusu kusankha ivyo ise takhumba na kukhala ku Zimbabwe. Kweni nkhaghanaghanira umo Abrahamu na Sara ŵakalekera nyumba yawo yiwemi chomene apo ŵakaŵa ŵachekuru na chilato chakuti ŵapulikire waka ulongozgi wa Yehova.—Gen. 12:1-5.

Tikasankha kuti tilondezge ulongozgi wakufuma ku gulu la Yehova ndipo tikawelera ku Malawi pa Febuluwale 1, 1995, ndipo pakaŵa kuti pajumpha vyaka 28 ndendende kufuma pa zuŵa ilo tikafikirako kakwamba ku Malawi. Komiti ya Munthavi yikapangika, ndipo mukaŵa ine na ŵabali ŵanyake ŵaŵiri, ndipo mwaluŵiro tikamba kutangwanika chomene na mulimo wakuwezgerapo vinthu kuti milimo ya Ŵakaboni ŵa Yehova yambireso kwenda makora.

YEHOVA NDIYO WAKAKUZGANGA

Likaŵa thumbiko kuwona umo Yehova wakakuzgiranga mwaluŵiro ntchito yake. Chiŵelengero cha ŵapharazgi mwaluŵiro chikakwera kufuma pa 30,000 mu 1993 ndipo kufika 1998 chikajumpha 42,000. * Wupu Wakulongozga ukazomerezga pempho lakuti paŵe ofesi ya munthavi yiphya kuti yilaŵilirenge mulimo ukuru uwo ukachitikanga. Tikagura malo maekara 30 ku Lilongwe ndipo ine nkhasankhika kuŵa mu komiti ya kuzenga.

Mubali Guy Pierce wa mu Wupu Wakulongozga ndiyo wakayowoya nkhani yakupatulira ofesi yiphya iyi mu Meyi 2001. Ŵakaboni ŵa ku Malawi kwenekuku ŵakujumpha 2,000 ŵakiza ku chakuchitika ichi, ndipo ŵanandi mwa ŵabali aŵa ŵakaŵa kuti mbakubatizika kwa vyaka vyakujumpha 40. Ŵabali na ŵadumbu ŵakugomezgeka aŵa ŵakazizipizga nthambuzgo kwa vyaka vinandi mu nyengo ya bani. Ŵakaŵa ŵakavu mwakuthupi kweni ŵasambazi chomene mwauzimu. Ndipo panyengo iyi ŵakakondwa chomene kuwona Beteli yawo yiphya. Apo ŵakenderanga na kuwona Beteli, palipose ŵakimbanga sumu za Ufumu mwakuyana na sitayelo yakukwawo, ndipo ivi vikapangiska chakuchitika ichi kuti chiŵe chakufika pamtima chomene icho nkhaŵa kuti nindawonepo. Uwu ukaŵa ukaboni wakuti Yehova wakutumbika chomene awo ŵakuzizipizga viyezgo mwakugomezgeka.

Ofesi ya munthavi yati yamara kuzengeka, nkhakondwa apo nkhamba kupika mauteŵeti ghakuti nkhapatulirenge Nyumba za Ufumu. Mipingo mu Malawi yikasanganga chandulo na pulogiramu yakuzenga Nyumba za Ufumu ku malo uko ŵabali mbakavu. Pambere ivi vindachitike mipingo yikawungananga mu visakasa panji kuti tunyumba twakuzengeka na makuni gha bulugamu. Pachanya ŵanyake ŵakaŵikangapo mphasa ndipo mukati mukaŵanga mipando yakuwumbika na dongo. So ŵabali ŵakamba kuŵikapo mtima kuwumba njerwa na kotcha pa mvuno nakwamba kuzenga malo ghawemi ghakusoperapo. Kweni nipera ŵabali uku ŵakatemwanga mipando ya mabenchi chifukwa ŵakatenge ndiyo pakukhala ŵanthu ŵanandi kuluska mipando iyo pakukhala munthu yumozayumoza.

Naŵaso wakukondwa chomene kuwona Yehova wakovwira ŵanthu kukura mwauzimu. Ŵabali ŵachinyamata ku Africa uku ndiwo ŵakanikondweska chomene chifukwa ŵakajipelekanga kuchita mauteŵeti, ndipo ŵakasambira mwaluŵiro vinthu vinandi chifukwa cha kusambizgika na gulu la Yehova kweniso chifukwa cha kuchitako milimo. Ndipo chifukwa chakuchita nthena, ŵakaŵa na maudindo ghanandi pa Beteli na mu mipingo. Mipingo yikakhozgeka na ŵalaŵiliri ŵa dera ŵakwenekuku awo ŵakaŵa kuti ŵimikika waka, ŵanandi ŵa iwo ŵakaŵa kuti mbakutora. Mbumba izi zikasankha kuteŵetera Yehova mwakufikapo kwambura kuŵa na ŵana, nangauli ŵakachichizgikanga kuyana na mitheto yawo kweniso na ŵanthu ŵamumbumba zawo.

KUKHORWA NA IVYO NKHASANKHA

Nili na Anne ku Beteli ya Britain

Nati nakhala vyaka 52 ku Africa, nkhamba kulwaralwara. Ntheura Wupu Wakulongozga ukazomerezga pempho la Komiti ya Munthavi lakuti uteŵeti wane nizakachitirenge ku Britain. Chitima chikatikora kuleka uteŵeti uwo tikawutemwanga, kweni mbumba ya Beteli kuno ku Britain yikutipwelelera makora chomene mu uchekuru withu.

Nakhorwa kuti kuzomerezga Yehova kulongozga umoyo wane ndicho chinthu cha mahara chomene icho nkhasankha. Niŵenge kuti nkhagomezganga pa kapulikiskiro kane, umoyo wane mphanyi uli nthena yayi. Yehova nyengo zose wakamanyanga ivyo nkhakhumbikwiranga kuti ‘ninyoloske nthowa zane.’ (Zinth. 3:5, 6) Pakuŵa wachinyamata, nkhakhumbanga chomene kusambira ntchito pa kampani yikuru. Kweni gulu la Yehova likanipa ntchito yakukhorweska chomene. Kwa ine, kuteŵetera Yehova ni mulimo wakukondweska chomene pa umoyo wane.

^ Mbiri ya Ŵakaboni ŵa Yehova mu Malawi yili kulembeka mu Buku Lapachaka la Ŵakaboni ŵa Yehova la Chingelezi la 1999, pp. 148-223.

^ Ku Malawi pasono kuli ŵapharazgi ŵakujumpha 100,000.