Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

YOWIIRANEYA YA MWEEKUMINI

Koomweemererya Yehova Weettiha Iphiro Saka

Koomweemererya Yehova Weettiha Iphiro Saka

OKATHI kaarina aka iyaakha 16 kaahithanla ephiro aka, maana kaanivara muteko wa mulaponi waakisivela vanceene. Masi Yehova aahikithanlela ephiro ekina. Mooreerela murima aahikileela wira: “Miyo kinimovahani miruku, kinimothonyeryani ephiro yorera”. (Esal. 32:8) Okhala wira kaahimweemererya Yehova weettiha iphiro saka, koowerya ovara muteko wa Yehova ni kaahikhalana iparakha ni mareeliho manceene, ohela muhina orumeela wÁfrica iyaakha 52.

OKHUMA WINGLATERRA KIROWAKA WÁFRICA

Kiyariwe oDarlaston mwaakha wa 1935, elapo ele enikhala mpantta wa oBlack Country muttetthe wa wInglaterra, yoowo waavahiwe nsina nlo mwaha wa mwiixi wooriipa waakumiheriwa ni ifaabirika sinceene saari epooma ele. Okathi kaarina aka iyaakha 4, anamuyari aka yaahipacerya omusoma Biibiliya ni Anamoona a Yehova. Nto okathi kaarina aka iyaakha 14 aahiiso 15, kaahoona wira ele yaari eekeekhai. Osuwela eyo, waahikiiriha opatisiwa kirina ene iyaakha 16 mwaakha wa 1952.

Okathi ene yoole, kaahipacerya wiixutta muteko efaabirika yaapaka ipeesa sa ikaaro. Kaahipacerya wiixutta itthu sikina wira kikhale sekeretaario aahiiso ekarku yuulupale ya empereesa ele, muteko yoowo waakisivela vanceene.

Kaahaana opaka yoothanla yuulupale okathi mutokweene a esirkwiitu aakivekenle awe ohoolela Yoosoma ya Eliivuru ya Muloko eriyari ya esumana muloko aka wa oWillenhall. Nto kaahaana opaka yoothanla yootepexa oxankiha. Maana okathi ole, mithukumano kaaweha miloko miili. Eriyari ya esumana kaaniweha mithukumano muloko wa oBromsgrove, yoowo waattamenle opuro kaavara aka muteko. Nave muloko ole waahirakamela owaani ikiloomo 32. Vano wanikisa wa esumana, okathi kaatthikela aka wa anamuyari aka, kaaniweha mithukumano muloko wa oWillenhall.

Okhala wira kaaniphavela okhaliherya mutthenkeso wa Yehova, kaaheemererya yooveka ya mutokweene a esirkwiitu, hata eyo yaataphulela ohiya muteko waakisivela vanceene. Nkinthanana mwaha wa omweemererya Yehova weettiha iphiro saka, maana eyo yookiphwanyiha okumi woohakalaliha.

Okathi kaaweha aka mithukumano muloko wa oBromsgrove kaahimusuwela murokora ooreera iihaniwa Anne, yoowo iimananiha vanceene omurumeela Yehova. Nto naahithelana mwaakha wa 1957. Oowanli ahu naahirumeela ntoko mapioneero ookilaatheya, a vameekhaaya, osirkwiitu ni orumeela oBetheli. Anne aanikiphwanyiha ohakalala.

Mwaakha wa 1966, naahihakalala vanceene osoma Exikola ya oGileadi, eturma 42. Naahithanleliwa oMalawi, elapo yeeyo enisuweliwa okhala murima wa wÁfrica, mwaha wa atthu a elapo ele, oreera murima ni osuwela waya owaakhela aletto. Masi khinaasuwela wira khinaarowa oviriha okathi munceene niri ene elapo ele.

ORUMEELA OKATHI WOOXANKIHA OMALAWI

Ekaaro marka Kaiser Jeep yaarumeeliwa muteko wa osirkwiitu oMalawi

Naaphiyale oMalawi 1 a Fevereiro a 1967. Naahiviriha mweeri woopacerya niixuttaka nttaava na elapo ele, nuumala-vo naahipacerya orumeela odistrito. Naaneettiha ekaaro ya markha Kaiser Jeep, yeeyo atthu akina yuupuwela aya wira yanwerya ovira khula opuro, hata mmuro. Masi eyo khahiyo yaari ekeekhai, maana naawerya olapuwa miro saarina maasi vakhaani paahi, miro suulupale khinaawerya. Okathi mukina, naanimaka empa yaatekiwe ni etthaya, nto osulu naanihela eloona yuulupale wira ahikele maasi okathi wa epula. Ele yaari enamuna yooxankiha ya opaceriha muteko wa omisionaario, masi hata vaari siiso, naanihakalala vanceene!

Mweeri wa Abril, kaahisuwela wira moohipisa naamukhalana mixankiho sinceene ni kuvernu a elapo ele. Kaahimwiiwa olavulaka muraadioni presidenti a oMalawi Dr. Hastings Banda. Owo aahimmye wira Anamoona a Yehova khiyaaliva mpoosito ni yaanihonona miteko sa kuvernu. Masi itthu iyo sootheene saari sowoothiwa. Ootheene ahu naahisuwela wira yaaniiriha olupatthiwa, okhala wira kuvernu khaasiveliwa mwaha woohikhaliherya myaha sa epoliitika, otepexa wene mwaha wookhootta othuma ikartau sa epartiito.

Mweeri wa Setembro, naahisoma muxornaaleni wira presidenti aahiwootherya anna ni arokora wira yaanikumiherya mixankiho mapuro manceene. Okathi wa muthukumano wa epoliitika, owo aahihimya wira ekuvernu awe yahaakhoottiherya Anamoona a Yehova ovara miteko saya elapo ele. Okhoottihiwa iwo waahipacerya 20 a Outubro a 1967. Moohipisa, mapoliisia ni mapoliisia a migração yaahirowa owala efiliyaali ya elapo ele ni owoomola mamisionaario ootheene yaari oMalawi.

Otthukweliwa mukhatteya ni woomoliwa oMalawi mwaakha wa 1967 ni mamisionaario makina ntoko Jack ni Linda Johansson

Nuuvira mahiku mararu niri ene mukhatteya, naahiroihiwa oMaurícia, elapo yeeyo yaahooleliwa ni Grã-Bretanha. Masi makhulupale a oGrã-Bretanhã, khiyaaneemerenrye okhala mamisionaario elapo ele. Nto naahithanleliwa oRodésia, (olelo-va oZimbábue). Okathi naaphiyale ahu elapo ele, naahirowa okumana ni mukhulupale a migração ootakhala murima, yoowo aahaaneemerenrye okela elapo ele ohimyaka wira: “Nyuwosa moomoliwe oMalawi. Nave nyuwo khamunrowa oweemereryani okhala oMaurícia, nto vano muri elapo ela munoona anyu okhala yookhweya”. Okathi ole Anne aahipacerya wunla. Vaakhala ntoko wira khuuvo aaniphavela. Okathi ole kaahuupuwela otthikela elapo aka wInglaterra. Moohipisa, makhulupale a migração yaahineemererya orupa oBetheli. Masi makhulupale ale yaahihimya wira nihiku naattharelana naahaana orowa oseedi waya. Khinaareere okhulumuwa, masi naahaana olipelela wira niwehe moota Yehova aarowa awe onikhaliherya. Nihiku naattharelana makaaripi, naaheemereriwa okhala oZimbábue, ntoko atthu anooxukurya paahi. Nkinkhala-khala kiliyalaka nihiku nle, kaahoona oratteene wira Yehova aaneettiha iphiro saka.

OTHANLELIWA ORUMEELA OMALAWI NIRI ENE OZIMBÁBUE

Kiri ene ni Anne eBetheli ya oZimbábue mwaakha wa 1968

Kiri ene efiliyaali ya oZimbábue, kaahithanleliwa ovara eDepartamento ya Muteko kikhaliheryaka elapo ya oMalawi ni oMoçambique. Anna ni arokora a oMalawi yaanilupatthiwa vanceene. Muteko aka waahela muhina otaphulela ikarta saaruuhiwa ni axitokweene a esirkwiitu a oMalawi. Ohiyu omosa kivaraka muteko aka kaahinla vanceene mwaha wooweha moota anna ni arokora a oMalawi yaahasuliwa aya ni omaniwa. * Okathi omosaru kaahilipa vanceene oweha ororomeleya waya, waamini waya ni ovilela waya. — 2 aKor. 6:4, 5.

Naahipaka itthu sootheene naawerya ahu wira anna ni arokora yaahanle oMalawi ni ale yaatthyawenle oMoçambique akhalaneke iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya. Anna yaataphulela nttaava na eChichewa, nttaava nenno ninlavuliwa vanceene oMalawi, yaahithaamiheriwa oZimbábue. Mooreerela murima yaahitekeliwa ipa ni iskritoorio. Ari ene opuro ole, yaanivara muteko aya wa efaita yinceene wootaphulela iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya.

Naahipaka mareheryo wira axitokweene a esirkwiitu a oMalawi, khula mwaakha yaaweheke akonkresu a edistritu a nttaava na eChichewa oZimbábue. Opuro ole yaaniwerya ophwanya myaha sa konkresu. Nto okathi yaatthikela aya oMalawi, awo yaanaavaha myaha iyo anna. Mwaakha mmosa okathi yaaxukurya aya oZimbábue, naahipaka mareheryo wira nipake Exikola ya Orummwa wa Omwene wira naakhaliherye axitokweene ale a esirkwiitu oolipa murima.

Kilavulaka mwaha ni nttaava na eChichewa okathi wa konkresu a eChichewa ni eShona aapakiwe oZimbábue

Fevereiro a 1975, kaahirowa waaxukurya Anamoona a Yehova a oMalawi yaawo yaatthyawenle mapuro anikhala atthu atthyanwe elapo aya oMoçambique. Anna ale yaanitthara malakiheryo ookiserya a mutthenkeso wa Yehova, ohela muhina malakiheryo yaahimya wira naahaana okhalana nikhuuru na axitokweene. Axitokweene ale a niinaano yaanitthokiha miteko sinceene sa Muluku ntoko myaha sa atthu ootheene, ovarerya soolempwa khula nihiku, yoosoma ya erevista Owehaweha ni waapaka asembeleya. Awo yaahilokiherya mapuro awo ntoko mapuro nnaapaka ahu akonkresu, maana yaahikhala edepartamento ya limpesa, okawa yoolya ni waakhapelela atthu. Anna ale oororomeleya yaahipaka itthu sinceene areelihiwaka ni Yehova, nto nuumala waaxukurya kaahilipa vanceene.

Wanikisa wa iyaakha sa 1970, efiliyaali ya oZâmbia yaahipacerya okhapelela muteko wa Omwene waavariwa oMalawi. Hata vaari siiso, nkaahiyale waavekelela anna ni arokora a oMalawi ni atthu akina. Okhala wira kaari memburu a Ekomisau ya Efiliyaali ya oZimbábue, ikwaha sinceene kaanipaka muthukumano ni munna aarummwa ni eseedi ahu ya olumwenku wootheene, anna yaarina miritti oMalawi, wÁfrica do Sul ni oZâmbia. Ikwaha sinceene naamakela wiikoha so: “Nipake exeeni wira naakhaliherye anna ni arokora a oMalawi?”

Nuuvira okathi, olupatthiwa waahivukuwa. Nto anna ni arokora yaatthyawenle ilapo sikina yaahipacerya otthikela oMalawi. Nave ale yaahanle oMalawi, olupatthiwa waya waanivukuwa vanceene. Okathi ene yoole, ilapo saattamenle oMalawi saaniweemererya Anamoona a Yehova othukumana, olaleerya ni yaahihiya waakhoottiherya ovara miteko saya. Elapo ya oMoçambique yaahipaka etthu emosaru mwaakha wa 1991. Hata vaari siiso, naaniikoha wira: ‘Anamoona a Yehova a oMalawi anrowa otaphuwa silini?’

OTTHIKELA OMALAWI

Makhalelo a epoliitika oMalawi yaahiturukeya mwaakha wa 1993, vaavo kuvernu aahiyale awe waakhoottiherya Anamoona a Yehova ovara miteko saya. Nuuvira okathi vakhaani, kivaanelaka ni misionaario mukina, owo aahikikoha wira: “Muntthikela silini oMalawi?” Okhala wira kaarina iyaakha 59, kaahimwaakhula wira: “Nkintthikela-wo, nkireere wuuluvala!” Masi nihiku nenne, naahaakhela mensagem a Nikhuuru Noolamulela ahimyaka wira naahaana otthikela oMalawi.

Waaninsivela vanceene muteko ahu oZimbábue, nto yoothanla ele yaahinixankiha vanceene. Naanihakalala orumeela oZimbábue, okhala wira naahaapaka apatthani anceene. Mooreerela murima, Nikhuuru Noolamulela naahinivaha eparakha ya othanla akhala wira naaniphavela ovikaniha orumeela oZimbábue. Nto vaamukhweya othanla ephiro ahu ni ovikaniha okhala oZimbábue. Masi kaahimuupuwela Abrahamu ni Sara, hata yuuluvanle attharaka malakiheryo a Yehova yaahikhuma elapo yaasivela vanceene. — Maph. 12:1-5.

Naahithanla otthara malakiheryo a Yehova, nto 1 a Fevereiro a 1995 naahitthikela oMalawi. Nihiku nle naahiiriha iyaakha 28 okhuma ekwaha yoopacerya naaphiyale ahu oMalawi. Nuumala ophiya yaahipakiwa Ekomisau ya Efiliyaali, nto miyo ni anna anli niirela mpantta ekomisau ele. Nto naahaana wiimaaniha wira nitthikele ovara miteko sa Anamoona a Yehova elapo ele.

YEHOVA TONIIRIHA WUNNUWA

Yaari eparakha yuulupale onweha Yehova iirihaka muteko wunnuwa! Mwaakha wa 1993, oMalawi yaari anamalaleerya 30.000, masi mwaakha wa 1998 yaahincererya mpakha ophiya 42.000. * Nikhuuru Noolamulela naaheemererya opakiwa efiliyaali esya wira vaweryaneyeke ovariwa muteko ole wannuwa vanceene. Nto naahithuma etereno yaarina ikitaare 30 oLilongwe ni yaahivahereriwa edepartamento ya oteka.

Munna Guy Pierce a Nikhuuru Noolamulela aahipaka mwaha wa ovahererya efiliyaale ele mweeri wa Maio a 2001. Anamoona a Yehova anivikana 2.000 a elapo ele yaahiweha muthukumano ole, anamunceene a yaawo aaviriha iyaakha 40 apatisiwe ene. Anna ni arokora awo oororomeleya yaahivilela vanceene okathi yaalupatthiwa aya vaavo muteko ahu waakhoottihiwa aya elapo ele. Anna ale yaari oohaawa, masi yaahikhalana waamini woolipa ni ompatthani wooloka ni Yehova. Nto vano yaahihakalala oxukurya eBetheli aya esya. Khula nipuro yaarowa aya oBetheli, awo yaanipa isipo sa Omwene. Awo yiipa ntoko aniipa atthu a wÁfrica, nto ele yaari etthu yootepexa ovara murima kaahaatonko aka oweha mookumini mwaka. Kaahoona wira Yehova onnaareliha vanceene ale anivilela mixankiho.

Nuumala omalihiwa otekiwa efiliyaali, kaahikhalana eparakha ya olavula myaha sa ovahererya Ipa sa Omwene. Miloko sinceene sa oMalawi, saanittottela mureerelo eprokrama ya otekiwa Ipa sa Omwene ilapo soohaawa. Khalai ene, miloko saathukumana mapuro yaatekiwe ni kaliipitu. Vano anna yaanipaha itixolu yaapaka aya wira ateke Ipa sa Omwene sooreera. Masi etthu yaasivela vanceene Empa ya Omwene saari ipanko ohiya ikhatera, maana ipanko pooti okela atthu anceene.

Kaahihakalala vanceene onweha Yehova aakhaliheryaka atthu anceene olipiha waamini waya. Anna amiravo a wÁfrica yaahikihakalaliha vanceene mwaha woowi awo yaaniivahererya okhaliherya ni yaanaakuvela wiixutta itthu sinceene yiixuttihiwa aya ni mutthenkeso wa Yehova sa moota woovara muteko. Nto okhala wira yaahiixuttihiwa oratteene, awo yaanivara miteko sinceene oBetheli ni mmulokoni. Nave miloko saahilipa vanceene okathi yaathanliwe aya axitokweene a esirkwiitu a elapo ele, anamunceene a yaawo yaari oothela. Hata atthu anceene waahela muhina amusi aya yaakhanyererya waayara anamwane, anamathelana ale yaahithanla ohaayara anamwane olumwenku ola wootakhala wira avareke muteko wa Yehova.

KINNIHAKALALA VANCEENE MWAHA WA SOOTHANLA KAAPANKE AKA

Kiri ene ni Anne eBetheli ya oGrã-Bretanha

Nuuvira iyaakha 52 kirumeelaka wÁfrica, kaahipacerya owereiwa. Nikhuuru Noolamulela naaheemererya yooveka ya Ekomisau ya Efiliyaali wira kithaamiheriwe oGrã-Bretanha. Naahiriipiwa murima vanceene ohiya yoothanleliwa yaanisivela vanceene, masi emusi ya oBetheli ya oGra-Bretanha enninikhapelela vanceene vano nuuluvanle ahu.

Kinnikupali ni murima wootheene wira omweemererya Yehova weettiha iphiro saka yaari yoothanla yootepexa oloka kaapanke aka. Vaakhanle wira kaahiroromela osuwela waka, okumi aka waarowa okhala woovirikana. Okathi wootheene, Yehova aanisuwela etthu kaaphavela aka wira ‘kilokihe iphiro saka’. (Mir. 3:5, 6) Okathi kaari aka mmiravo, kaanihakalala vanceene ovara muteko empresa yuulupale. Masi mutthenkeso wa Yehova, waahikivaha muteko wootepexa ohakalaliha. Ohihiya omurumeela Yehova wookiphwanyiha ohakalala wuulupale!

^ Yoowiiraneya ya Anamoona a Yehova a oMalawi, enniphwanyaneya Anuário das Testemunhas de Jeová a 1999, ipaaxina 148-223.

^ Olelo-va, oMalawi aakhala anamalaleerya anivikana 100.000.