Natawo ako han 1935 ha Darlaston, nga bahin han Black Country, usa nga rehiyon han England nga ginngaranan hin sugad tungod han maitom nga aso tikang ha damu nga pabrika. Han mga kwatro anyos ako, an akon mga kag-anak nagpa-Bible study ha mga Saksi ni Jehova. Han bag-o pa la ako nga tin-edyer, nakombinse ako nga ini an kamatuoran ngan nagpabawtismo han 1952 han 16 anyos ako.

Hito liwat nga panahon, nagin aprentis ako ha daku nga pabrika nga naghihimo hin mano-mano nga mga garamiton ngan hin mga spare part han de-makina nga mga sarakyan. Nagtikang ako mag-training nga magin sekretarya han kompanya, usa nga trabaho nga naruyagan ko gud.

Kinahanglan ko maghimo hin importante nga desisyon han gin-imbitar ako han usa nga nagbibiyahe nga paramangno nga dumarahon an Pag-aram ha Libro han Kongregasyon ha akon gintikangan nga kongregasyon ha Willenhall. Pero nakurian ako pagdesisyon. Hito nga panahon, nakikig-upod ako ha duha nga kongregasyon. Kon midweek, naatender ako ha kongregasyon nga pinakahirani ha akon trabaho ha Bromsgrove, mga 32 ka kilometro tikang ha amon balay. Ngan ha weekend, kon nauli ako ha balay han akon mga kag-anak, naatender ako ha kongregasyon ha Willenhall.

Karuyag ko suportahan an organisasyon ni Jehova, salit ginkarawat ko an imbitasyon han nagbibiyahe nga paramangno, bisan kon tungod hito kinahanglan ko bayaan an akon trabaho nga naruruyagan ko gud. An pagpagiya kan Jehova ha pagpili han akon aragian hito nga higayon nag-abri han oportunidad para ha akon nga magkaada kinabuhi nga diri ko gud ginbabasolan.

Samtang nakikig-upod ako ha Bromsgrove Congregation, may nakilala ako—usa nga mahusay ngan mahunahunaon ha espirituwal nga sister nga an ngaran hi Anne. Nagpakasal kami han 1957, ngan magkaupod nga na-enjoy namon an mga pribilehiyo sugad han pagin regular payunir, espesyal payunir, pagbiyahe nga buruhaton, ngan pag-alagad ha Bethel. Hi Anne an usa nga gintitikangan han akon kalipay ha bug-os ko nga kinabuhi.

Han 1966 nalipay gud kami nga makaeskwela ha ika-42 nga klase han Gilead. Gin-asayn kami ha  Malawi, nga kilala sugad nga an mahigugmaon nga kasingkasing han Africa tungod han buotan ngan maabiabihon nga mga tawo didto. Waray namon laumi nga diri la kami mag-iiha didto.

Inabot kami ha Malawi han Pebrero 1, 1967. Katapos han usa ka bulan nga pag-inaram han ira linggwahe, nagtikang kami ha distrito nga buruhaton. Kaiser Jeep an amon awto, ngan kahuna han iba nga magagamit ito bisan diin, bisan ha pagtabok ha mga salog. Pero diri ito tinuod. Hamabaw gud la nga katubigan an kaya namon tabukon. Usahay, naukoy kami ha mga payag nga lapok nga nagkikinahanglan hin luna ilarom han pawod nga atop ha mauran nga panahon. Makuri gud adto nga tinikangan han amon pagmisyonero, pero na-enjoy namon adto!

Pagka-Abril, napansin ko nga hirani na kami magkaproblema ha gobyerno han nasud. Nabatian ko ha radyo an pahayag han presidente han Malawi nga hi Dr. Hastings Banda. Siring niya nga an mga Saksi ni Jehova diri nagbabayad hin buhis ngan nanginginlabot hira ha politika. Syempre, buwa ito nga mga akusasyon. Maaram kami ngatanan nga neutralidad an tinuod nga isyu, labi na an amon pagdumiri nga pumalit hin mga kard han pagin membro hin partido ha politika.

Pagka-Septyembre, nabasa namon ha dyaryo nga nag-akusar an presidente nga an kabugtoan nagpapatikang hin samok bisan diin. Iginpahibaro niya ha usa nga politikal nga kombensyon nga ipapatuman dayon han iya gobyerno an usa nga resolusyon nga nagrirekomenda nga igdiri an mga Saksi ni Jehova. Ini nga pagdiri iginpatuman han Oktubre 20, 1967. Waray pag-iha katapos hito, an mga pulis ngan mga opisyal ha immigration nagkaabot ha sanga nga opisina basi isara ito ngan i-deport an mga misyonero.

Katapos han tulo ka adlaw ha prisohan, gin-deport kami ngadto ha usa nga nasud nga sakop  han Britain—an Mauritius. Pero an mga awtoridad ha Mauritius waray tumugot ha amon nga umukoy didto sugad nga mga misyonero. Salit gin-asayn kami ha Rhodesia (Zimbabwe na yana). Pag-abot namon didto, iginkita kami hin agresibo nga opisyal ha immigration nga waray tumugot ha amon nga makasulod ha nasud. Siring niya: “Gindid-an kamo nga umukoy ha Malawi. Diri nira kamo gintutugotan nga umukoy ha Mauritius, tapos yana aanhi kamo kay kombinyente dinhi.” Nagtangis hi Anne. Baga hin waray naruruyag pagkarawat ha amon! Hito nga takna karuyag ko na la bumaya ngan umuli ha England. Ha kataposan, gintugotan kami han mga awtoridad ha immigration nga magpabilin hito nga gab-i ha sanga nga opisina ha kondisyon nga kumadto kami ha ira headquarters kinabuwasan. Kapoy gud kami, pero padayon nga igintapod namon kan Jehova an mga butang. Kinabuwasan han kulop, diri ginlalaoman nga nakakarawat kami hin permiso nga mag-ukoy ha Zimbabwe sugad nga mga bisita. Diri ko gud hingangalimtan an akon inabat hito nga adlaw—kombinsido ako nga ginigiyahan ni Jehova an amon aragian.

Ha sanga nga opisina ha Zimbabwe, gin-asayn ako nga magtrabaho ha Service Department basi panginanoon an Malawi ngan Mozambique. Grabe an pagtimaraot ha kabugtoan ha Malawi. Bahin han akon trabaho an pag-translate han mga report nga iginpapadara han mga paramangno han sirkito ha Malawi. Usa ka gab-i han nag-oobertaym ako basi matapos an usa nga report, nagtinangis ako han nabasa ko an bayolente nga pag-abuso ha kabugtoan. * Pero nadasig gud liwat ako han ira pagkamaunungon, pagtoo, ngan pagpailob.—2 Cor. 6:4, 5.

Ginbuhat namon an tanan nga amon mahihimo basi magtagana hin espirituwal nga pagkaon ha kabugtoan nga nagpabilin ha Malawi ngan pati na ha mga pinalagiw ngadto ha Mozambique basi malikyan an kamadarahog. An translation team para ha Chichewa, an linggwahe ha Malawi nga may pinakadamu nga nagamit, binalhin ngadto ha daku nga uma han usa nga brother ha Zimbabwe. Mahigugmaon nga naghimo hiya hin mga balay ngan hin opisina para ha ira. Didto iginpadayon nira an ira importante nga buruhaton ha pag-translate han mga literatura nga basado ha Biblia.

Ginhikay namon nga makaatender an mga paramangno han sirkito ha Malawi ha Chichewa nga distrito nga kombensyon kada tuig ha Zimbabwe. Nakukuha nira didto an mga outline han pahayag ha kombensyon. Pagbalik nira ha Malawi, iginsusumat nira ha kabugtoan an impormasyon nga ginhisgotan ha kombensyon tubtob ha ira mahihimo. Usa ka tuig ha panahon han ira pagbisita ha Zimbabwe, nakag-organisar kami hin Kingdom Ministry School basi parig-unon inin maisugon nga mga paramangno han sirkito.

Han Pebrero 1975, nagbiyahe ako basi bisitahon an mga Saksi nga taga-Malawi nga namalagiw ngadto ha mga kampo ha Mozambique. Ginsusunod nira an pinakabag-o nga mga instruksyon tikang ha organisasyon ni Jehova, upod na an bag-o nga kahikayan han pagkaada lawas han mga tigurang. An bag-o nga mga tigurang nakaghikay na hin damu nga espirituwal nga buruhaton, upod na an paghatag hin mga pahayag publiko, paghisgot han inadlaw nga teksto ngan han An Barantayan, ngan pagdumara pa ngani hin mga asembleya. Gin-organisar na nira an mga kampo pariho hin kombensyon, nga may mga departamento para ha paglimpyo, panhatag hin pagkaon, ngan security. Damu gud an nahimo hiton matinumanon nga kabugtoan tungod han bendisyon ni Jehova, ngan binaya ako nga nadasig gud.

Ha ikatarapos han dekada 1970, an sanga nga opisina han Zambia nagtikang pag-asikaso han Malawi. Pero agsob ko la gihap mahunahuna ngan ig-ampo an kabugtoan ha Malawi, ngan ito liwat an ginbuhat han damu pa nga kabugtoan. Sugad nga membro han Branch Committee ha Zimbabwe, pipira ka beses nga nakigmiting ako ha mga representante tikang ha world headquarters, upod han nangunguna nga kabugtoan tikang ha Malawi, South Africa, ngan Zambia. Ha tagsa nga miting, ini an pirme namon iginpapakiana, “Ano pa an aton mahihimo para ha kabugtoan ha Malawi?”

Samtang nalabay an panahon, naibanan an pagtimaraot. An kabugtoan nga pinalagiw tikang ha Malawi hinay-hinay na nga nabalik, ngan adton nagpabilin hinay-hinay na nga nakakapahuway ha  brutal nga pagtratar nga ira gin-antos. Gintutugotan na han kahigrani nga nasud an mga Saksi ni Jehova nga magsangyaw ngan magkatirok ngan gintatanggal an mga restriksyon ha ira. Ginhimo liwat ito han Mozambique han 1991. Pero naghunahuna kami, ‘San-o magkakaada kagawasan an mga Saksi ni Jehova ha Malawi?’

Ha urhi, nagbag-o an politikal nga kahimtang ha Malawi, ngan han 1993 gintapos han gobyerno an pagdiri ha mga Saksi ni Jehova. Waray pag-iha kahuman hito, may nakaistorya ako nga misyonero nga nagpakiana, “Mabalik ka ba ha Malawi?” Hito nga panahon 59 anyos na ako, salit binaton ako, “Diri, lagas na gud ako!” Pero hito mismo nga adlaw nakakarawat kami hin fax tikang ha Nagmamando nga Lawas nga nag-aaghat ha amon nga bumalik ngadto.

Naruyagan na gud namon an amon asaynment ha Zimbabwe, salit nakurian kami pagdesisyon. Malipayon kami didto ngan may mag-opay na nga kasangkayan. Mahigugmaon nga nagsiring an Nagmamando nga Lawas nga diri nira babag-uhon an amon asaynment labot la kon karuyag namon. Salit masayon la unta para ha amon nga pilion an amon aragian ngan magpabilin ha Zimbabwe. Pero nahinunumdom ako nga ginhunahuna ko hira Abraham ngan Sara nga binaya ha ira komportable nga balay han mga lagas na hira basi sundon an paggiya ni Jehova.—Gen. 12:1-5.

Nagdesisyon kami nga sundon an instruksyon tikang ha organisasyon ni Jehova ngan binalik ha Malawi han Pebrero 1, 1995, eksakto 28 ka tuig tikang han amon siyahan nga pag-abot didto. Nagporma hin Branch Committee, nga tulo kami nga brother nga nagkukompwesto hito, ngan waray pag-iha busy na kami ha pag-organisar utro han mga buruhaton han mga Saksi ni Jehova.

Bendisyon gud nga makita kon paonan-o ginpapadagmit ni Jehova an pag-uswag han buruhaton! Madagmit nga nagdamu an magwarali, tikang ha mga 30,000 han 1993 ngadto ha sobra 42,000 han 1998. * Gin-aprobaran han Nagmamando nga Lawas an mga plano ha pagkaada bag-o nga sanga nga opisina nga manginginano ha nagtitikadaku nga panginahanglan ha field. Nakakuha kami hin 12-ektarya nga lote ha Lilongwe, ngan gin-asayn ako ha construction committee.

Han Mayo 2001, hi Brother Guy Pierce nga membro han Nagmamando nga Lawas an naghatag han pahayag han pagdedikar han bag-o nga mga pasilidad. Sobra 2,000 nga Saksi didto an inatender, nga an kadam-an sobra 40 ka tuig na nga bawtismado.  Damu ka tuig nga gin-ilob hinin matinumanon nga kabugtoan an grabe nga pagtimaraot ha panahon han pagdiri. Pobre hira ha materyal pero riko gud ha espirituwal. Ngan yana nalipay gud hira nga mag-tour ha ira bag-o nga Bethel. Bisan diin hira kumadto, nababatian ha Bethel an mga Kingdom song nga ginkakanta ha kombinasyon han mga tingog nga estilo han Africa, salit iton bug-os nga okasyon an pinakamakalilipay nga eksperyensya nga akon nakita. Pamatuod adto nga hura nga ginbibendisyonan ni Jehova adton matinumanon nga nag-iilob ha mga pagsari.

Han tapos na an sanga nga opisina, nalipay ako nga makakarawat hin mga asaynment ha pagdedikar hin mga Kingdom Hall. An mga kongregasyon ha Malawi nakakabenepisyo ha ginpadagmit nga programa ha pagtukod hin mga Kingdom Hall ha katunaan nga limitado ha pinansyal. Hadto, may mga kongregasyon nga nagkakatirok ha mga payag nga hinimo tikang ha mga kahoy nga eucalyptus. Mga banig nga tangbo an ira atop ngan higlaba nga bangko nga hinimo tikang ha lapok an ira lingkoran. Yana, an kabugtoan maduruto nga naghimo hin mga briks ha mga hudno nga ira gintindog ngan nagtukod hin mag-opay nga bag-o nga katirokan. Pero mas karuyag la gihapon nira an mga bangko, kay sugad han siring han puplunganon, May lugar la gihapon para ha usa pa nga tawo dida ha bangko!

Nalilipay liwat ako nga makita an pagbulig ni Jehova ha mga tawo nga mag-uswag ha espirituwal. Labi na nga naimpres ako ha batan-on nga kabugtoan ha Africa kay kinaburut-on nga nagboluntaryo hira ngan madagmit nga nahibaro hin damu nga butang tungod han training tikang ha organisasyon ni Jehova ngan han aktuwal nga pagbuhat han ira nahibaroan. Nagkarawat hira hin dugang nga mga responsabilidad ha Bethel ngan ha kongregasyon. Mas naparig-on pa gud an mga kongregasyon tungod han bag-o nga ginpili nga mga paramangno han sirkito tikang hito nga lugar, nga damu ha ira an inasaw-an. Ginpili hini nga mga mag-asawa nga magbuhat hin dugang pa para kan Jehova ngan diri la anay magkaanak, bisan pa han presyur han kultura, ngan ha pipira nga kahimtang, han ira pamilya.

Katapos hin 52 ka tuig ha Africa, nagkaada ako mga problema ha kahimsog. Gin-aprobaran han Nagmamando nga Lawas an rekomendasyon han Branch Committee nga ibalhin kami ha Britain. Nasubo kami nga bayaan an asaynment nga hinigugma namon, pero ginmamangnoan gud han pamilya han Bethel ha Britain an amon mga panginahanglan sugad nga mga lagas.

Kombinsido ako nga an pagpagiya kan Jehova ha pagpili han akon aragian ha kinabuhi amo an pinakamaopay nga desisyon nga akon nahimo. Kon tinapod ako ha akon kalugaringon nga pagsabot, diri ako maaram kon ano na an akon kinabuhi tungod han akon sekular nga trabaho. Maaram na nga daan hi Jehova han akon ginkikinahanglan basi ‘tadungon an akon mga aragian.’ (Prob. 3:5, 6) Han batan-on pa ako, naruyagan ko gud an paghibaro han mga detalye han trabaho ha usa nga daku nga kompanya. Pero gintagan ako han organisasyon ni Jehova ha bug-os nga kalibotan hin mas makalilipay gud nga kinabuhi nga puno hin espirituwal nga mga buruhaton. Para ha akon, an pag-alagad kan Jehova makalilipay gud nga kinabuhi tikang hadto tubtob yana!