Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

TANTARAMPIAIN̈ANA

Jehovah Nambelako Hitantan̈a Dianaka

Jehovah Nambelako Hitantan̈a Dianaka

Tamy zaho mbala tanora, nisy asa efa niritriretiko hatao zay tan̈y, fa lalan̈a hafa tiany Jehovah hampimboan̈a zaho. Miran̈a nivolan̈a taminaka karaha ty izy: ‘Hataoko raha hahavy anao hahadiniky raha, baka io hambarako anao lalan̈a tokony himboanao.’ (Sal. 32:8) Ke Jehovah koa fa nambelako hitantan̈a dianaka, afaka nampiasa fiain̈ananaka hanompoan̈a izy zaho. Naro hatsaran̈a nazoko, an̈isanizen̈y fanompoan̈a nataonay tan Afriky tan̈atiny 52 taon̈o.

BAKA AMY SETROKO JÔBY MATEVIN̈Y NANDEHA AMY MASOANDRA MAZAVA BE

Zaho teraka taminy 1935, ta Darlaston, an Angleterre. Izio an̈isany faritry kahian̈a aminy an̈aran̈a Tany Jôby, fotony nisy lozìny maro mandravan̈a raha ndreky lozìny hafa nan̈aboaka setroko jôby matevin̈y tan̈y. Nanomboko nianatra Baiboly tamy Vavolombelon̈o Jehovah ery Papa ndreky Mama, tamy zaho kadiriny efatra taon̈o. Fa zaho koa fa kadiriny 15 taon̈o, resy lahatra zaho fa nahita fahamarin̈ana. Natao batisa tamy taon̈o 1952 zaho; 16 taon̈o zaho tamy zen̈y.

Zaho tamy zen̈y efa nanomboko niofan̈a tamy lozìny araiky maventy zay. Izio pan̈amboatra fitaovan̈a tsotsotra ndreky piesiny tomôbily. Fiofanan̈a nazoko io han̈ampy zaho hahazo plasy an̈abo tamy lozìny io, ke tiako mare asako io.

Nisy raha nampijaly jerinaka mare tandraraiky. Nirahiny piandraikitry faritry nitariky Fianaran̈a Boky tamy fiangonan̈anay ta Willenhall zaho. Kanefa, zaho tamy zen̈y nivory tamy fiangonan̈a aroe. Koa fa andavanandra zaho nivory tamy fiangonan̈a marikitry tany fiasako. Ta Bromsgrove misy izio, kadiriny 32 kilometra niala tamy tran̈onay. Izikoa fa farany herin̈iandra ndraiky, zaho nivory niaraka tamindry olobeko, tamy fiangonan̈a ta Willenhall.

Fan̈irian̈anaka han̈ampy fandaminan̈any Jehovah, ke nikeko sosokevitry namezany piandraikitry faritry in̈y. Tsy maintsy nialako asa tiako be in̈y. Kanefa tsy nanen̈iny foeky zaho nan̈ambela Jehovah hitantan̈a dianaka, fotony marobe raha namparavoravo zaho.

Tamy zaho mbala nivory tamy fiangonan̈a Bromsgrove, zaho nitraotro tamy ranabavy zatôvo salakady tia fanompoan̈a zay. Anne an̈arany. Nan̈ano mariazy zahay taminy 1957. Baka io zahay niaraka nan̈ano pisava lalan̈a maharitry, pisava lalan̈a manokan̈a, asany faritry avio niaraka nanompo tamy Betela. Letrizay, vadiko ten̈a nan̈ampy zaho ho ravoravo fo.

Taminy 1966, zahay navoakaiky han̈aton̈o sekoliny Gileada, kilasy faha-42. Haravoan̈a ma ninay tamy zen̈y! Navoatendry ta Malawi zahay. Tsara fan̈ahy mare salakady mahay mandray vahiny iro olo aby tan̈y. Fa ny raha tsy nampoizinay, tsy hidôko ela tao foeky zahay.

TSY MORA NANOMPO TA MALAWI

Tomôbily Jipy nampiasainay tamy zahay nan̈ano asany faritry ta Malawi

Navy ta Malawi zahay tamy le 1er Fevrie 1967. Fanjava voanalohany navianay tan̈y, zahay nianatra volan̈a fampiasainolo tan̈y, avio zahay nan̈ano asany vondroparitry. Zahay tamy zen̈y nisy tomôbily Jipy zay. Nisy olo nivolan̈a fa tomôbily io zen̈y mahatôto lalan̈a ratsy, sady mahavita mitsaka ten̈arano. Kanefa tsy marin̈y aby zen̈y, fotony rano mariva fo nafakany tomôbily io. Ndraikindraiky, bozaka nataonay tafony tran̈o nipitrahanay, ke tsy maintsy nasianay labasy raha io izikoa fa lerany mahalen̈y. Somary sahiran̈a hely zahay tamy vo somilany nan̈ano asany misionera, fa baka tiô izio nanjary tianay mare!

Tontohitry zaho tamy fanjava Avrily fa hahita problemo amy fanjakan̈a. Ren̈iko kabaro nataony Dr. Hastings Banda, prezidan-ny Malawi. Nivolan̈a izy fa Vavolombelon̈o Jehovah zen̈y tsy man̈eky man̈efa latety salakady mampiditry problemo amy fanjakan̈a. Kanefa, ny marin̈y aminany, zahay tsy nidikiditry tamy pôlitìky sady tsy nan̈eky hivanga kartiny antoko pôlitìky, ke zen̈y nahavy izy nivolan̈a zen̈y.

Prezidan in̈y tsy vôly nankaratsy iro rahalahintsika aby io, ke nivolan̈a izy fa pan̈akorontan̈a zen̈y iro rahalahintsika. Ary raha zen̈y naboaka gazety tamy Septambra. Nisy fivoriambe fataony antoko pôlitìky tamy zen̈y, ke tapaka hevitrindro fa tsy hiken̈a ho aradalàn̈a eky asany Vavolombelon̈o Jehovah. Nivolan̈a prezidan fa hanankery tsy ho ela izio. Navoasakan̈a asantsika tamy 20 Oktobra 1967. Tsy ela tafaranizen̈y, nisy pôlisy ndreky manampahifan̈a amy resaka Immigration navy hamody birôny sampan̈a ndreky hanaora misionera jiaby amy tany io.

Taminy 1967, niroasin̈y niala ta Malawi zahay ndreky misionera namanay, Jack ndreky Linda Johansson

Nigadraindro telo andra zahay, baka io zahay nafindrandro ta Maurice, tany nifiheziny Grande-Bretagne. Ndray zen̈y, tsy nambelany manampahifan̈a ta Maurice han̈ano asany misionera koa zahay. Ke nalefa ta Rhodésie (na Zimbabwe amy zioty) zahay. Niaraka zahay navy tan̈y, zahay fanôjy tamy tomponandraikitry aminy Immigration masiaka be zahay. Tsy nimboàny hiditry tamy tany io foeky zahay. Ho izy: “Ino ma nehanehanaro atỳ? Ndray iro ta Malawi ndreky ta Maurice tsy mila anaro, ke ino dianaro atỳ?” Nitomoan̈y i Anne, fotony karaha tsisy olo nila zahay foeky. Tsy asitriko fa, efa tseky namboariko pakenay avio zahay nody tan Angletera! Fa zahay baka tio nambelany manampahifan̈a nandry tamy birôny sampan̈a, fa zahay fo nila nimpody tamy birôndro amarainizin̈y. Lonja mare zahay, kanefa nankin̈inay tamy Jehovah fo raha jiaby. Folakandra, nisy raha tsy nampoizin̈y foeky nandalo. Nahazo lalan̈a hidôko ta Zimbabwe zahay, fa karaha toristy fo. Tsy mety hadin̈ako raha tsapako taminy andra io. Resy lahatra zaho fa Jehovah ankitin̈y nitariky dianay.

BAKA ZIMBABWE ZAHAY NAN̈AMPY MALAWI

Miaraka aminy Anne, amy Betelany Zimbabwe, taminy 1968

Navoatendry hiasa tamy Sampandraharahany Fanompoan̈a tamy birôny sampan̈any Zimbabwe zaho. Baka tao zaho niandraikitry asa ta Malawi ndreky ta Mozambiky. Nafana fan̈injehan̈a iro rahalahintsika ta Malawi. Ke an̈isany asa nanendrena zaho, nandika tatitry nalefandro piandraikitry faritry aby tan̈y. Tandraraiky, zaho niasa ziska alin̈y be, fotony nisy tatitry tsy maintsy alefa meky. Hitako tao fijalian̈a niaretandro rahalahiko ndreky ranabaviko aby io, ke latsaka ranomasonaka. * Ndray zen̈y, nanohin̈y fônaka nahita iro tapakevitry tsy hivadiky, manan̈a finoan̈a, avio miaritry.​—2 Kor. 6:4, 5.

Nisy tamindro rahalahintsika aby tan̈y nilefa ta Mozambiky. Sasany ndraiky nidôko ta Malawi fo. Fa niezaka fo zahay nan̈ano zay vitanay beky iro jiaby hahazo hanin̈y arapan̈ahy nilaindro. Nisy rahalahy nanan̈a tany fambolian̈a maventy zay ta Zimbabwe. Ke nafindra tan̈y iro pandika teny amy volan̈a chichewa aby io; zen̈y volan̈a ten̈a fampiasainolo a Malawi. Tsara fan̈ahy mare rahalahy io, ke niasa tran̈o maromaro izy avio birô ampiasaindro pandika teny aby io. Tao iro nanohy asa fandikanteny, asa ten̈a man̈avotro fahin̈ana io.

Isaka taon̈o, nisy fivoriambe tamy volan̈a chichewa ta Zimbabwe, ke tsy maintsy nan̈ano programo zahay beky iro piandraikitry faritry aby ta Malawi tan̈y afaka han̈aton̈o izio. Iro koa fa navy, iro nahazo plan-ny kabaro amy fivoriambe. Iro koa fa nimpody ta Malawi, nitantaraindro tamindro rahalahy aby tan̈y raha jiaby ren̈indro. Tamy taon̈o araiky zay, iro koa fa mandalo ta Zimbabwe, zahay nahavita nandamin̈y Sekolin’ny Fanompoana Ilay Fanjakana. Marin̈y fa nisy korazy mare iro piandraikitry faritry aby io, kanefa mbala nila nankahirezin̈y fo iro, ke zen̈y antony nan̈anaovan̈a sekoly io.

Man̈ano kabaro amy teny chichewa, tamy fivoriambeny vondroparitry tamy volan̈a chichewa ndreky shona, ta Zimbabwe

Tamy Fevrie 1975, zaho nandeha nitsidiky iro Vavolombelon̈o Jehovah baka ta Malawi, nipetraka tamy tobiny pitsoponenan̈a ta Mozambiky. Miezaka iro rahalahy aby io nan̈araka taridalan̈a farany baka tamy fandaminan̈any Jehovah. An̈isanizen̈y taridalan̈a mivolan̈a fa tsy antipan̈ahy araiky eky miandraikitry fiangonan̈a, fa antipan̈ahy maromaro. Nan̈ano kabaro natao ninolo jiaby iro, nandiniky teny vakiana, nianatra Tilikambo Fiambesan̈a, avio nandamin̈y fivoriambe foeky. Nalamin̈indro karaha fivoriambe hely in̈y toby io, avio nasiandro sampandraharahany fan̈adiovan̈a, fandrasan̈a hanin̈y, avio sekirite na fiarovan̈a filaminan̈a. Nitahy iro rahalahy tsy nivadiky aby io i Jehovah, ke nahavita raha niavaka iro. Nanjary zaho ndraiky nahazo fankahirezan̈a koa fa baka nitsidiky iro.

Taloha heliny taon̈o 1980, nanjary birôny sampan̈a ta Zambie ndraiky niandraikitry Malawi. Ndray zen̈y, matetiky zaho nahatsiaro iro rahalahy aby an̈y sady nivavaka baka Jehovah han̈ampy iro, karaha nataony Vavolombelon̈o Jehovah maro hafa fo. Tamy zaho an̈isany Komitiny Sampan̈any Zimbabwe, matetiky zaho fanôjy solonten̈any foibe ndreky iro rahalahy manan̈a andraikitry baka a Malawi, Afriky Atsimo, avio Zambie. Isaka zahay fanôjy, mitovy fo raha an̈atiny jerinay: “Ino koa raha mety hataontsika han̈ampian̈a iro rahalahy aby a Malawi an̈y?”

Izikoa fa nandeha fotoan̈a, nanjary kirikiry fan̈injehan̈a. Nimpody tsihelihely ta Malawi ndraiky iro rahalahy nilefa aby in̈y. Ary efa tsy dia nampijalianolo eky lan̈iany nidôko tan̈y. Tamy firenena man̈odidin̈y Malawi, efa niken̈a ho aradalàn̈a asany Vavolombelon̈o Jehovah, ke efa mahavita mitory ndreky mivory iro. Karaha zen̈y koa ta Mozambiky nanomboko taminy 1991. Fa zahay mbala lôso eritreritry fo: ‘Asa mba ombian̈a iro rahalahy aby a Malawi an̈y mba ho libra eky?’

NIMPODY TA MALAWI NDRAIKY

Niova fandehandraha arapôlitìky ta Malawi taminy 1993, ke nanjary nalalaka asany Vavolombelon̈o Jehovah tan̈y. Tsy ela tafaranizen̈y, zaho tafikoran̈a tamy misionera araiky zay. Ho izy taminaka: “Anaro mbala himpody a Malawi ndraiky?” Zaho tamy zen̈y 59 taon̈o, ke ho zaho taminany: “Aia koa! Efa matoe loatra zaho iziô!” Kanefa ino raha nandalo? Taminy andra io fo, zahay nahazo taratasy baka tamy Filankevipitantan̈ana nangataka zahay himpody ta Malawi.

Tianay mare fanendren̈a nazonay ta Zimbabwe, ke tsy nora taminay nanapakevitry handeha. Zahay efa tamana mare, sady efa nahazo naman̈a maro sady tsy foenay koa zahay. Filankevipitantan̈ana ndraiky tsara fan̈ahy taminay, fotony iro tsy niforse zahay hiala ta Zimbabwe, izikoa zahay tsy vôn̈ono handeha. Izikoa zahay nifidy lalan̈a imboànay, zahay nidôko ta Zimbabwe fo. Fa baka tiô, azoko onon̈o tantarany Abrahama ndreky Saraha. Iro ndray efa natoe, iro vôn̈ono fo han̈araka taridalan̈any Jehovah ke niala fiain̈ana mampiadan̈a nanan̈andro.​—Gen. 12:1-5.

Tapakevitry zahay han̈araka taridalan̈any fandaminan̈any Jehovah, ke zahay nimpody ta Malawi tan̈y, tamy le 1er Fevrie 1995. Feno 28 taon̈o taminy andra io fotoan̈a voanalohany navianay tan̈y. Nasian̈a Komitiny Sampan̈a tan̈y, ke telo lahy zahay an̈isanizio. Tsy ela zahay efa nandamin̈y asany Vavolombelon̈o Jehovah tamy tany io edy.

JEHOVAH TSY VÔLY MAMPITOMBO

Jehovah ten̈a nitahy asantsika. Betibety, efa nitombo mare asantsika ndreky isakany pitory. Izikoa 30 000 pitory ta Malawi taminy 1993, tamy taon̈o 1998 raha zen̈y efa nandilatra 42 000! * Vokatrany fitombosan̈a be zen̈y, nikeny Filankevipitantan̈ana fan̈oren̈ana birôny sampan̈a vaovao. Nahazo tany kadiriny 12 hektara zahay ta Lilongwe, ke zaho navoatendry ho an̈isany Komitiny Fan̈oren̈ana.

Rahalahy Guy Pierce, an̈isany Filankevipitantan̈ana nan̈ano kabaro tamy fitokanan̈a birôny sampan̈a vaovao io, tamy May 2001. Mandilatra 2 000 Vavolombelon̈o Jehovah baka amy tany io nan̈aton̈o fitokanan̈a io, ary ankamarozandro efa vita batisa kadiriny 40 taon̈o. Niaritry fan̈injehan̈a farany mare iro piaramanompo amintsika tsy mivadiky aby io tan̈atiny taon̈o maro tsy nan̈omboan̈a asantsika tan̈y. Masikiny iro, kanefa iro pan̈arivo amy lafiny arapan̈ahy. Iziô iro ravoravo mitsidiky Betela vaovao io. Zay tany nandalaovandro erany Betela io, narin̈esandro hiran’ilay Fanjakana nampiarasin̈y tamy fomba fihiràn̈a na ritma afrikain. Ke ten̈a nanohin̈y fônaka nahita raha jiaby zen̈y. Hitanay baka tamizin̈y fa Jehovah ten̈a mitahy panomponany tsy mivadiky, kanefa miaritry raha farany sarotro.

Izikoa fa vita fan̈oren̈ana birôny sampan̈a io, ravoravo zaho nahazo fanendrena hitokan̈a Tran̈o Fivorian̈a. Nisy fandaharan̈a nataony fandaminan̈a baka iro rahalahintsika amy tany masikiny afaka mahazo Tran̈o Fivorian̈a, an̈atiny fotoan̈a fôhiky. Mba nahita hatsaran̈a baka amizio koa iro ta Malawi tan̈y. Taloha, kininy raha niasàny fiangonan̈a sasany tran̈o ivorian̈a, aviô karazan̈a bozaka nirarirarìn̈a nataondro tafony tran̈o io. Sezy lava vita tamy fotaka nataondro fipitrahan̈a. Izioty, ravoravo iro rahalahy aby io mandoky briky han̈amboaran̈a tran̈o tsara hivorian̈a. Ndray izy man̈ano zen̈y, tiandro rahalahy an̈y mampiasa sezy lava, fotony ho iro: “Sezy lava mety pitrahanolo fan̈ampiny fo!”

Zaho koa ravoravo fotony hitako karakory nataony Jehovah nan̈ampy vahoakanany handroso amy lafiny arapan̈ahy. Niafatra zaho nahita iro rahalahy tanora aby tan Afriky tan̈y vôn̈ono nan̈ano asa antsitrapô. Betibety iro efa nahazo traikefa, fotony iro nampiofaniny fandaminan̈any Jehovah sady nan̈ano asa io. Vokatranizen̈y, nanjary nahazo andraikitry fan̈ampiny sady maventy iro, na tamy Betela zen̈y na tan̈ivony fiangonan̈a. Nahaifatatra koa fiangonan̈a izikoa fa nisy piandraikitry faritry vaovao navoatendry, ary ankamaraozandro io manambady aby. Kanefa iro mifidy tsy hiteraka antsendriky, ndray iô fombany tany ndreky volan̈any lafamỳ. Iro baka tihan̈ano erakany vitandro amy fanompoan̈a Jehovah.

TSY NANIN̈ENAKO FOEKY FANAPAHANKEVITRINAKA

Zahay roeny Anne, amy Betelany Grande-Bretagne

Nanjary tsy salama eky zaho, 52 taon̈o tafarany nidokoako tan Afriky. Ke Komitiny Sampan̈a nangataka tamy Filankevipitantan̈ana beky zahay roeny vadiko afaka mimpody a Grande-Bretagne ndraiky. Nikendro fangatahan̈a io. Nalahelo zahay fotony tsy maintsy ningianay fanendrena tianay be io. Ndray izy man̈ano zen̈y, ravoravo zahay fotony fianakavian̈any Betelany Grande-Bretagne ten̈a mikarakara zahay, amy zahay efa matoe iziô io.

Nambelako hitantan̈a dianaka i Jehovah. Resy lahatra zaho fa io fanapahankevitry farany tsara nataoko letrizay. Izikoa zaho nitôron̈o fahaizan̈anaka ke nataoko fo asa tseky nataoko in̈y, tsy mety ho karaha amy zioty fiain̈ananaka. Efa hainy Jehovah raha ilaiko, baka ‘handeha tsara fiain̈ananaka.’ (Ohab. 3:5, 6) Tamy zaho mbala manafolahy, tiako mare nandiniky aminy antsipiriany fandehany asa amy sosiete maventy zen̈y. Zaho iziô masaky mivolan̈a fa mbala tsisy dikany raha aby zen̈y izikoa ampiran̈iny aminy asa namezany fandaminan̈any Jehovah zaho. Fahitako izy, efa manompo Jehovah edy ny asa ten̈a mahafapô amy fiain̈ana!

^ Efa niboaka tamy Diarin’ny Vavolombelon’i Jehovah tamy 1999, p. 148-223 tantarany Vavolombelon̈o Jehovah ta Malawi.

^ Amy zioty, efa mandilatra 100 000 pitory a Malawi.