I avungure rogo 1935 Darlaston yo, nga papara gu rago nga Black Country, nga gu rago du rogo kura papara England nga gu i ayambu rimoho kuti gu bibiri ngime naahisi rago ariyo be gu dungu bakere ba mbakadaahe du yo. Ho garã re aambeda ni kuti biama, avungure atona wirika Ziazia Kekeapai na aDezire Yekova. Ho garã re adu ni nga 14 kuti 15, mi ada kuti gu digisopai nga gere nangia rengo na mi azi bapatiza rogo 1952 ho garãre adu ni nga 16.

Ti kina gu bangisa regbo re, mi afu tire kaa mangasunge rogo bakere ba mbakadaahe nga gu i ambakada aũsunge gbiati aũ atarambiri rogoho. Mi atona gbia rabahe tipa nyanyakipa bangiriba rogo gu basunge re, na mi aima gbia ngbarago ti gu sunge re ni bakerehe.

Si aaida mi mangi nyanyakipa diaberã ho gu babiapai ninaata ata asana re ni mi tona ngbembatayo rogo nungusa gu Wisigo Buku Nga ga Dungurati nga gu nanaamanga bebere aposo rogo gimi dungurati nangia Willenhall. Ono si aaida aida mi mangi nyanyaki diaberã. Ti gu regbo re, mi anaandu ku rogo adungurati ue. Vuru poso yo, mi anaamanga dunguratise rogo gu dungurati naadu mbembedi na gimi basunge naadu Bromsgrove yo, baturõho ti kpure angia akirometere 32 (amairo 20). Na ti digido aposo, ho mi anaakaraga tire ni fuo avungure ku kporo yo, mi anaandu tipa adunguratise ku rogo gu dungurati naadu Willenhall yo.

Mbiko gupai nga mi aaida ka songoda ga Yekova riigbu, mi aidi ka manga gupai gu babiapai ninaata ata asana re mi mangihe, wa vura duhe nga gipai re aayugo gupai nga mi nika mbu gimi sunge ambu nga gu mi anaagbia ngbarago ti ni ni bakerehe. Mi abiranga tire tipa mbu Yekova ko mangi adiaberã tipa apai rogo gimi raka yo nga gu naima sa re mi gbia bakere ngbarago rogo gimi raka yo te.

Ho mi aamanga adunguratise ni rogo gu dungurati nga ga Bromsgrove, mi agbia bawene wirina ni dee rimori angia Anne naamaaberã ri kuti mangasunge fu Yekova. Ani amangi rogatise rogo 1957, na ani aima gbia ngbarago ti dungu wene amomu nga ga mangasunge ni abazakigene, kparakpara abazakigene, sunge ta kaa biko adungurati, na sunge Betere. Anne aima ye na ngbarago ku rogo gimi raka yo dunduko.

 Rogo 1966, ani adu na bakere ngbarago kadu rogo gu 42 riko nga ga Girada. I akedi rani na sunge ku Malawi yo, nga gu rago badungu aboro ninaaya tipaha si nga fofoi rago vuru Afirika mbiko gaha wenesino na wai aboro adia aboro yo kugume. Ani aainongo gupai nga ani adunga na rengba ka raka yo ni gbangaha te.

Ani ada Malawi yo rogo Wegebe 1, 1967. Rogo bambata diwi, ani adi bakere regbo kuti wirika gu fugo i apehe yo na fuo gure, ani kini tona gu sunge nga ga ta kaa biko rimbasa adungurati. Ani aata na gu tarambiri i ayambaha nga Kaiser Jeep nga gu kura aboro aaberã gupai nga si ima rengba ka ndu rogo ai ba zavura rogo ime. Ono gipai re angianga rengo te, ani anirengbe ka zubo na gi tarambiri re kina rogo gu wiri ime naanidu ni betehe. Ti kura aregbo, si anaaida i naadada gu tarambiri re na gu roko nasa he ka si ziringo ya tipa wa ka ime naatoganga ku vuruhe yo ti regbo mai ya. Pa tona ani gaani sunge amokedi wa gere angianga pa ngbarago te, ono ani aima kpinyemuhe!

Rogo Zerekpe, ani aye ka ino gupai nga, ani nika gbiatirani barambeda na akpakarapai be airangbii rogo gu ringara re. Mi agi gupai gu bazogo nangia ga Malawi ko nangia Dr. Hastings Banda aagumbaha. Ko agumba gupai nga aDezire Yekova afunga marã-ngbeti te na i naye na akpakarapai fu airangbii. Nirengo, agi akitangbangase re angia ziree. Ani dunduko aima ino gupai nga gupai nasa gipai re angia airangbii aaidanga gupai nga ani adu ni kparakpara rani ti birĩ-zogorago te na gbe, ani aká ka ngbe gu gayo akarte naayugo pa gu riigbu nga ga birĩ-zogarago du boro rogoho.

Rogo Mbirinvuo, ani agedi gupai rogo waraga apangbanga nga, bazogo kitingbanga awirinarani nga i naye na akpakarapai ku rogo aba dunduko. Ti regbo gu dunguratise ko amangihe nga ga birĩ-zogarago, ko agumba gupai nga gako aboro birĩ-zogarago nika mangapai niipo tipa ka rugusa agu  asunge nga ga aDezire Yekova. I arugusi gaani asunge rogo Tanvuo 20, 1967. Ngbutuko tifuo gure, aborisi gbiati agu aboro namangasunge rogo gu basunge nga ga ayeaye ada be-basunge yo tipa ka kisoho na ki do amokedi kusayo vuru gu ringara re.

Tifuo ani di auru biata ku bambukiso yo, i ado rani kusayo vuru gu ringara re na ki kedi rani ku rogo gu ringara naadu kutiibe Britain nga—Mauritius. Ono tie, agu airangbii nga ga Mauritius yo aaidanga ani naaraka yo wa amokedi te. Sidu, i akedi rani ku Rhodesia yo (i ayambaha awere nga Zimbabwe). Ho ani ada ni yo, ani agbia gbegberẽ sino bamangisunge rogo gu basunge nga ga ayeaye na ko aká nga, ka ani rimingo ku rogo gu ringara re ya, ko aya furani wẽ: “I aima do roni kusayo Malawi yo. I aambunga roni oni raki Mauritius yo te, na oni ane mbiko gupai nga gi ba re du mbembedi.” Anne atona ka kpara ni aume. Si aangera wa boro ho naaida rani te! Ti gu regbo re, mi aaida ka guari na ki ga ku rogo gaani ringara nga England. Ni yangaraha, agu airangbii namangasunge rogo gu basunge nga ga ayeaye ambu rani ani ra tipa rame sa be-basunge yo na ani ki karaga tirani ku rogo gayo rii-basunge rogo gu uru nangbe tifuo gure. Ani aima du na mbugo, ono ani aandu kindi kumbatayo kaa mbu apai ku be Yekova. Rogo gu uru nangbefuo gure bebere uru, ani agi gupai nga i ima idaha furani ani raki wa ageno Zimbabwe yo nga gupai ani aainongo ho nga si nika manga ya. Ka bangire gonga ti wai mi adu rogo gu uru re te—mi aima du na gu kido nga Yekova du naangbembatayo furani rogo gaani apai yo.

Ho mi adu ni rogo gu be-basunge nga ga Zimbabwe, mi aamangasunge rogo gu Gbuu Nga ga Sunge Tungusapai kaa ngerafuo agu apai nga ga Malawi na Mozambique. I aarungosi agu awirina naadu Malawi yo nikerehe. Gimi papara sunge angia, kaa sa agu atingidapai agu ababi adungurati nangia ga Malawi yo anaakedaha. Rogo kura nyemu sa, ho mi aamangasunge ni kugii regbo yo, mi akpari ni aume ho mi agedipai ni tipa gu kere gbegberẽ apai awirinarani aagbiatiyo na ni. a Ono wa si avura du wo, mi aima gbia bakere ngarasaro tigayo padu ni ruruse, gayo idapase, gbiati gayo hipai.—2 Kor. 6:4, 5.

Ani amangi ai gupai ani arengbe ka mangaha tipa ka bi gupai nga, agu awirina nanye Malawi yo gbiati aguyo nazubo ku Mozambique yo naagbia agu awaraga kindi du mburuhe rii Baibiri. I aga na agu abasa gu fugo nga Chichewa, nga gu fugo i apehe ni bakerehe Malawi yo ku Zimbabwe yo ku rogo gu bakere ati nangia ga wirina. Ko ame abambu gbiati basunge fu abasafugo. Yo du i aandu kindi ni kaa manga gu gayo nyanyakipa sunge nangia kaa sa agu awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai.

Ani amangi mbakadapai tipa agu ababi adungurati naadu Malawi yo naaye kaa manga gu bakere dunguratise i naamangaha rogo Chichewa na agarã dunduko Zimbabwe yo. Ho i anidu ni yo, i anaagbia awaraga gumbapai nga ga bakere dunguratise. Ho i anaaga ni ku Malawi yo, i anaakparaka agu awaraga gumbapai re ti awirina wa omeyo anirengbe na ni. Rogo kura garã sa ho i aye ni ku Zimbabwe yo, ani adu na rengba tipa ka manga mbakadapai tipa i mangi Gu Sukuru Nga ga Sunge Kindo tipa si ngarasi agi ababi adungurati naadu na wingbaduse re.

Rogo Wegebe 1975, mi andu ka bi agu aDezire Yekova nazubo Malawi yo ka ndu ku rogo agu abataya naadu Mozambique yo. Agi awirina re aapekafuo gu vovo arugapai apeka ga Yekova riigbu aafuhe kodihe na gu mbakadapai du tipa du na barii gu rondo nga ga abaakumba. Gu vovo abaakumba re amangi badungu mbakadaapai nga ga toro, nga gu naakoda manga agumbapai, saka agu averesi du tipa uru, manga Ngbaõbambu Sinziri, na zavura kini mangi bakere adunguratise. I ambakadi agu abataya i adu rogoho wakina ba bakere dunguratise, i amoi gu rondo nangera kuriipa girisorago, pa kparaka riahe na pa ngbabase. Gu ruru awirina re aima manga badungu apai mbiko ga Yekova maku, na ho mi andu ni ka biyo, mi aima gbia bakere ngarasaro.

Rogo agu agarã naambeda kuti 1980, gu be-basunge nga ga Zambia atona ngerafuo agu apai nga ga Malawi. Ono wa si avura du wo, mi aaberãpa agu awirina kindi naadu Malawi yo na kini mangi kparakpee tipa yo na kinawo kura dungu aboro aamangaha a. Wa mi adu rogo Rondo nga ga Be Basunge Zimbabwe yo, bara dunguhe, mi aima gbia agu awirina rii-basunge anaakeda yo kodihe na agu  awirina nanaangbembatayo rogo apai yo Malawi yo, South Africa yo, na Zambia yo. Ti aregbo dunduko, ani anaasakapai tipa bangisa sanahe sa nga, “Gini kuraapai berewe rengbe ani ka mangaha fu agu awirina du Malawi yo?”

Wa regbo aasusa, bete rungosiro atona ka zorã. Agu awirina nazubo kusayo Malawi yo atona ka karaga tiyo berewe koyo, wa agu awirina nanye Malawi yo atona gbia zereda be gu kere gbegberẽ apai i agbiatiyo na ni. Agu aringara naadu mbembedi atona mbu aDezire Yekova tipa i tona tungusapai, na kini mangi adunguratise berewe na i adi bete agu apai kusayo i aya ka ani naamanganga ha ya. Mozambique amangi kina gu bangisapai re rogo 1991. Ono ani aabaka bangirani nga, ‘Gini regbo agu aDezire Yekova du Malawi yo nika gbia ranirii ti ni?’

Agu apai nga ga birĩ-zogarago atona ka ariatihe yeeye Malawi yo, na rogo 1993, irangbii aidihe fu aDezire Yekova i tona manga gayo apai berewe. Fuo gure ngbutuko, mi aafura na kura mokedi nga gu ko nasana re nga, “Ya mo mo akaragatiro berewe ku Malawi yo?” Ti gu regbo re, garã re adu nga 59, sidu, mi akaragapai fuko nga, “Oó, mi akaraganga tire te mi ima gbinza!” Kina rogo gu bangisa uru re, ani agbia kekeapai be Riigbu Bipasunge naasana rani tipa ani karagatirani ku Malawi yo.

Ani aima kpinyemu gu sunge ani aamangaha Zimbabwe yo, sidu, si angia kpakarakpakara diaberã furani ka mangaha. Ani aima du na ngbarago tipa kaa raka yo na ani aima zio wene abakure. Riigbu Bipasunge agumba gupai nga, ani ima rengba ka nye Zimbabwe yo ka ani aaidaha wo. Sidu, si aima rengba kadu furani taata ani sia gupai ani aaidaha na ani ki nye Zimbabwe yo. Ono mi natingidapa wai ani aberẽkurii pa wai aAbarayama na Sara ambu bawene kpuyo ho i adu ni nigbinza yo tipa ka mangapai kuti ga Yekova arugapai.—Bam. P. 12:1-5.

Ani adiberã ka pekafuo gu rugapai ga Yekova riigbu afuhe na ani akaraga tirani ku Malawi yo rogo Wegebe 1, 1995, agarã naima susa 28 fuo ndu ani koyo ti bambata regbo. I amoi Rondo nga ga Be Basunge na ani adu rogoho biata, mi gbiati kura awirina ue, na ani atona manga mbakadapai nibasa tipa agu asunge nga ga toro nga ga aDezire Yekova.

Nairiwo gu bakerepa maku nga ha ka bi gupai nga Yekova nasa gako sunge si naasona ni kina boro ipo! Bange abatungusipai asono ni kina boro ipo, rogo 1993, bangeyo adu wa 30,000 ono rogo1998 bangeyo aima susa 42,000. b Riigbu Bipasunge aidi gupai nga i kusi kura vovo be-basunge tipa si naangerafuo gu bakere asunge si aaida ani naamangaha. Ani agbia rago Lilongwe yo bakioho aima susa  dagbandue nga mirioni sa, na i amoi re mi naamangasunge rogo gu rondo nabipa mekaarago.

Gu wirina nangia Guy Pierce naadu rogo Riigbu Bipasunge du namangi gumbapai tipa ka kpara gu rago re fu Yekova rogo Merekoko 2001. Bange aDezire Yekova naima susa ue kutu naadu pati gu mbakadapai re nga aguyo naima zio bapatiza ki ima dia agarã naima susa 40. Agi awirina re aima hi kere arungosiro ti gu regbo i arugusi gaani asunge ti ni. I adu ni rungorungo yo rogo borose yo ono kidu ni kumukokumuko yo rogo toro yo. Na i adu na ngbarago awere ka ta ka bi gayo vovo Betere. Rogo agu aba dunduko i aata rogoho vuru Betere, i aabi agu abia nga ga Kindo rogo gu gene uka na bia yo nga ga aboro Afirika, nga gu nasa gi mbakadapai re si du ni gu bawene mbakadapai gbe mi abihe. Si ayugu gupai nga Yekova nafu amaku ni bakerehe fu agu aboro nahi aˈasada ni ruruyo.

Ho i anyasi me be-basunge ni, mi adu na bakere ngbarago tipa ka tona gbia asunge tipa kpara aBambu Kindo. Agu adungurati du Malawi yo aima gbia undo ti gu mbakadapai nga ga me aBambu Kindo niipo rogo agu aringara adunga awirina na bakere marã rogoho ya. Mbata kusayo, dungu adungurati anaamanga adunguratise tii agu abambu i anaambakadaha rogo akpe du wa kpekau. I anaambakada riihe yo na akpe gu ngua re, na kini mangisunge na anguaha tipa kaa sungo riihe. Awere, awirina amangisunge nyanyaki tipa ka ba abiriki na i amangisunge na ni tipa ka me bawene aba dunguratise. Ono awirina aaida kindi kaa sungo rii gbangagbanga abasungo Bambu Kindo yo, angianga rii akiti ya, bambiko boro aima rengba ka gbisa fu kurani ni sungu!

Mi aima du na ngbarago a ka bi Yekova ko niundo aboro i sono rogo toro yo. Wai gu paranga awirina nga akumba du Afirika yo anaafu tiyo tipa ka undo na kini wiriki badungu apai ti agu arabahe ga Yekova riigbu afuhe na kini mangisunge kakaka aima ngba tire gbe. Nisangbana gipai re, i adu na rengba ka manga badungu asunge Betere yo na rogo adungurati. Adungurati aima gbia bakere nyakasaro ni maayo vovo ababi adungurati, badunguyo angia arogotise. Wa vura duhe nga badungu aboro na zavura ga agi arogotise re aborokporo aaida i vungu agude, agi arogotise re adiberã tipa ka zanga vunga agude ti gu regbo re tipa wa ka i mangi badungu asunge fu Yekova.

Tifuo agarã 52 Afirika yo, mi agbia tire na akpakarapai nga ga kaza kpotose. Riigbu Bipasunge aidi gupai Rondo nga ga Be-basunge apehe nga i kedi rani berewe ku Britain yo. Ani adu na gberãrago ka mbu gu sunge ani aima kpinyemuhe, avuru gu Betere nga ga Britain yo nangera angerafuo rani wenengai wa ani naima gbinza awere.

Mi na gu kido nga, pa mbu mi Yekova ko ngbembatayo fere rogo gimi raka aima du ni gu bawene diaberã kisusi mi amangihe. Ka mi aakido kina kuti gimi rugatinapai, ka gimi raka du awere kia. Yekova aima ino agu apai dunduko mi aaidaha tipa ka ‘rúga gimi apai nzunzu.’ (Snz. 3:5, 6) Wa mi angia paranga kumba, mi aima kpinyemu ka wirika futufutuapai tipa wai ka mangasunge rogo bakiki basunge. Ono wa si avura du wo, ga Yekova riigbu afu bawene sunge fere kisusi. Tipa re tigimi, mangasunge fu Yekova aima du ni bawenepai na si nikaa ndu kindi kumbatayo kaa du ni bawenepai kisusi rogo raka yo!