1. Rma Jehová ruyaʼon qʼij chqë rchë nqchʼö rkʼë, ¿achkë rubʼanik kʼo ta chë nqatzʼët röj ya riʼ?

 RI XBʼANÖ ri kaj chqä le Ruwachʼulew ruyaʼon jun nimaläj spanïk chqë: ri nqkowin nqchʼö rkʼë. Tqaquʼ rij riʼ. Xa bʼa achkë chʼaʼäl nqtzjon, röj nqkowin nqaʼij che rä Jehová ri kʼo pa qan y ma nkʼatzin ta na nqayoʼej rchë nqrkʼoxaj. Xa bʼa akuchï yoj kʼo wä, röj nqkowin nqtzjon rkʼë; tapeʼ yoj kʼo pa hospital rma yoj yawaʼ o yoj kʼo pacheʼ, ryä kan nqrkʼoxaj. ¡Kantzij na wä chë röj kan nqatyoxij re spanïk reʼ!

2. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt David chë kan xloqʼoqʼej chë Jehová xyaʼ qʼij che rä rchë nchʼö rkʼë?

² Ri qʼatöy tzij David kan kowan xloqʼoqʼej chë Jehová xyaʼ qʼij che rä rchë nchʼö rkʼë. Ryä xuʼij reʼ che rä chpan jun bʼix: «Kan achiʼel pon tatzʼetaʼ taq yitzjon awkʼë» (Sal. 141:1, 2). Pa ruqʼij qa David xksäx jun pon rchë xyaʼöx ruqʼij Jehová, y ri sacerdotes kan eqal xkiʼän ri pon riʼ rchë kan ütz xkanaj (Éx. 30:34, 35). David rkʼë jbʼaʼ xtzjon chrij ri pon rchë xkʼüt chë taq xtchʼö rkʼë Rutataʼ kʼo chkaj, kan xtquʼ na ri achkë xtuʼij che rä. Röj chqä kan ya riʼ nqajoʼ nqaʼän, rma nqajoʼ chë Jehová kan ta jaʼäl nunaʼ taq nqchʼö rkʼë.

3. ¿Achkë qanaʼoj kʼo chë nqakʼüt taq nqchʼö rkʼë Jehová, y achkë rma?

³ Taq röj nqchʼö rkʼë Jehová, kʼo chë nqakʼüt chë kan nimaläj ruqʼij chqawäch. Ri visiones xkitzʼët Isaías, Ezequiel, Daniel chqä Juan kan kʼïy nkikʼüt qa chqawäch. Tapeʼ ryeʼ ma junan ta ri xkitzʼët, che kajiʼ xkitzʼët chë Jehová jun Qʼatöy Tzij ri kan nimaläj ruqʼij. Isaías xtzʼët chë Jehová «tzʼyül chpan ru-trono ri kan nimaläj ruqʼij» (Is. 6:1-3). Ezequiel xtzʼët chë Jehová bʼenäq pa ruwiʼ ruchʼichʼ chqä chë chrij ryä «kʼo jun saqïl ri achiʼel ta jun arcoíris» (Ezeq.  1:26-28). Daniel xtzʼët chë Jehová achiʼel jun ri «kʼo chik rujunaʼ» ri säq rutzyaq chqä ri tzʼyül chpan ru-trono ri najin ntel qʼaqʼ che rä (Dan. 7:9, 10). Y Juan xtzʼët chë Jehová tzʼyül chpan jun trono ri kʼo «jun arcoíris chrij ri achiʼel ta jun abʼäj esmeralda» (Apoc. 4:2-4). ¡Kan majun ta chik jun ri njunmatäj rkʼë ruqʼij rukʼojlen Jehová! Ri nqaquʼ rij riʼ nunataj chqë chë kan jun nimaläj spanïk ri nqchʼö rkʼë chqä chë kʼo chë ma nqaqasaj ta ruqʼij. Ye kʼa, ¿achkë ütz nqaʼij taq nqchʼö rkʼë Jehová?  

4. ¿Achkë nqatamaj chrij ri xuʼij Jesús chpan ri naʼäy peraj rchë ri padrenuestro? (Mateo 6:9, 10).

⁴ (Taskʼij ruwäch Mateo 6:9, 10). Chpan ri Sermón del Monte, Jesús xkʼüt chkiwäch rutzeqelbʼëy achkë rubʼanik nqä chwäch Dios chë yechʼö rkʼë. Taq xuʼij yän «rïx ke reʼ kʼa rubʼanik kixchʼö rkʼë Dios», Jesús naʼäy xuʼij ri kʼo más rejqalen rma kan rukʼwan riʼ rkʼë ri ruraybʼal Jehová, achiʼel chë tchʼajchʼobʼëx rubʼiʼ; chë tpë Ruqʼatbʼäl Tzij —ri xtchpü kiwäch jontir rukʼulel Dios—, chqä chë kan tbʼetzʼaqät jontir ri utzil rutzjun pä chkë ri winäq. We ya riʼ chqä nqatzjoj taq nqchʼö rkʼë Jehová, xtqakʼüt chë ruraybʼal kan kʼo ruqʼij chqawäch röj.

5. ¿Achkë rma qataman chë ma itzel ta we nqakʼutuj che rä Jehová ri nkʼatzin chqë?

⁵ Chpan ri jun chik peraj rchë ri padrenuestro, Jesús xkʼüt chë ma itzel ta we nqakʼutuj ri achkë nkʼatzin chqë. Ütz nqakʼutuj che rä Jehová chë tyaʼ pä ri qaway rchë jun qʼij, chë tkyuʼ qamak, chë ma tyaʼ ta qʼij rchë nqqä pa mak chqä chë tqrchajij chwäch ri Itzel Winäq (Mat. 6:11-13). Taq nqakʼutuj ronojel reʼ che rä Jehová, nqakʼüt chë nkʼatzin rutoʼik chqë y najin nqakʼüt chwäch chë nqajoʼ chë ryä kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë.

6. Taq nqtzjon rkʼë Jehová, ¿xa xuʼ komä ri xuʼij qa Jesús chpan ri padrenuestro ütz nqakʼutuj?

⁶ Jesús ma xrajoʼ ta chë ri rutzeqelbʼëy xa xuʼ nkikamluj ri xkʼüt qa chkiwäch. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Rma ri nkʼaj chik mul taq xchʼö rkʼë Rutataʼ, Jesús xtzjoj nkʼaj chik che rä ri najin wä nbʼanö chë nchʼpü rukʼuʼx (nmayon) (Mat. 26:39, 42; Juan 17:1-26). Röj chqä ütz nqtzjon rkʼë  Jehová chrij xa bʼa achkë ri nbʼanö chqë chë nchʼpü qakʼuʼx. Achiʼel taq kʼo jun nkʼatzin nqaʼän, ütz nqakʼutuj qanaʼoj che rä Jehová (Sal. 119:33, 34). Taq chpan rutinamit nyaʼöx jun qasamaj ri kan kʼayewal chqawäch röj, ütz nqakʼutuj che rä Jehová chë tqrtoʼ pä rkʼë rubʼanik ri samaj riʼ (Prov. 2:6). Ri teʼej tataʼaj ütz yetzjon rkʼë Jehová pa kiwiʼ kalkʼwal, y ri akʼalaʼ pa kiwiʼ ri kiteʼ kitataʼ. Chqä jontir kʼo chë nqakʼutuj pa kiwiʼ ri winäq ri najin yeqatjoj chrij le Biblia chqä pa kiwiʼ ri nqatzjoj le Biblia chkë. Ye kʼa, tjeʼ pa qajolon chë taq nqchʼö rkʼë Jehová, ma xa xuʼ ta rchë kʼo nqakʼutuj che rä.

7. ¿Achkë rma kʼo chë nqayaʼ ruqʼij Jehová taq nqchʼö rkʼë?

⁷ Taq nqchʼö rkʼë Jehová, kʼo chë ma nqamestaj ta nqayaʼ ruqʼij. Majun ta chik jun ri más taqäl chrij nqayaʼ ruqʼij. Ri xtzʼibʼan jun chkë ri salmos xuʼij reʼ che rä: «Rït kan ütz anaʼoj chqä ma nakʼewaj ta yakyun». Ryä chqä xuʼij: «Rït yït jun Dios ri kan nupoqonaj kiwäch ri winäq, ri ma chanin ta nkatäj ruyowal, ri kan nüm rajowabʼäl chqä majun bʼëy nkʼis ta, ri majun bʼëy yeruyaʼ ta qa rachiʼil» (Sal. 86:5, 15). Kantzij na wä chë kan kʼo kʼïy rma nqayaʼ ruqʼij Jehová, rma kan ütz runaʼoj chqä kan ütz ri yeruʼän.

8. ¿Achkë ütz nqatyoxij che rä Jehová taq nqchʼö rkʼë? (Salmo 104:12-15, 24).

⁸ Taq nqchʼö rkʼë Jehová, röj ma xa xuʼ ta nqajoʼ nqayaʼ ruqʼij, xa kan nqajoʼ chqä nqtyoxin che rä rma ronojel ri ruyaʼon pä chqë, achiʼel ri jalajöj taq kotzʼiʼj ri kan jaʼäl ki-color, ri ronojel ruyaʼon pä ri kan jaʼäl yetej chqä ri utziläj taq qachiʼil. Jehová ruyaʼon pä jontir reʼ chqë xa xuʼ rchë röj kiʼ qakʼuʼx nqaʼän (taskʼij ruwäch Salmo 104:12-15, 24). Chqä kan nqtyoxin che rä rma ruyaʼon pä jontir ri nkʼatzin chqë rchë kuw nuʼän ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chqä rma rubʼanon chë kʼo utzil qayoʼen apü.

9. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma nqamestaj ta nqtyoxin che rä Jehová? (1 Tesalonicenses 5:17, 18).

⁹ Rkʼë jbʼaʼ, kan chaq bʼaʼ nqamestaj nqtyoxin che rä Jehová rma ronojel ri rubʼanon pä pa qawiʼ. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma nbʼanatäj ta ya riʼ qkʼë? Rkʼë jbʼaʼ ütz nqatzʼibʼaj ri qakʼutun che rä chqä chaq taqïl nqatzʼët ri xqatzʼibʼaj rchë nqatzʼët achkë  rubʼanik ruyaʼon pä Jehová chqë ri qakʼutun che rä. Chrij riʼ, ütz nqchʼö rkʼë rchë nqtyoxin che rä (taskʼij ruwäch 1 Tesalonicenses 5:17, 18). ¿Achkë nqanaʼ röj taq jun winäq kʼo jun nutyoxij chqë? ¡Kan jaʼäl nqanaʼ! Ke riʼ chqä nunaʼ Jehová taq röj ma nqamestaj ta nqtyoxin che rä rma xyaʼ pä ri xqakʼutuj che rä (Col. 3:15). Ye kʼa kʼo na chik jun ri ütz nqatyoxij che rä Jehová, y kan kowan rejqalen nqaʼän riʼ. Tqatzʼetaʼ achkë riʼ.

10. ¿Achkë rma kʼo chë nqtyoxin che rä Jehová rma xtäq pä Rukʼajol? (1 Pedro 2:21).

¹⁰ (Taskʼij ruwäch 1 Pedro 2:21). Röj kʼo chë nqatyoxij che rä Jehová rma xtäq pä Rukʼajol rchë xerukʼüt utziläj taq naʼoj chqawäch. Taq nqanukʼuj rij rukʼaslemal Jesús, kan kʼïy nqatamaj qa chrij Jehová chqä chrij ri achkë nkʼatzin nqaʼän rchë kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë. We nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij rukʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, ya riʼ nuʼän chë nqkowin kan junan nuʼän qawäch rkʼë Jehová (Rom. 5:1).

11. ¿Achkë rma pa rubʼiʼ Jesús nqchʼö wä rkʼë Jehová?

¹¹ Röj chqä ntyoxin rma ütz nqtzjon rkʼë Jehová pa rubʼiʼ Rukʼajol. Jehová nuksaj Jesús rchë nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä. We nqchʼö pa rubʼiʼ Rukʼajol, Jehová nqrkʼoxaj chqä nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä. Jesús xuʼij reʼ: «Xa bʼa achkë na kʼa nikʼutuj pa nbʼiʼ, rïn xtinbʼän, rchë chë ri Ntataʼ nyaʼöx ruqʼij xa wmä rïn» (Juan 14:13, 14).

12. ¿Achkë chik jun rma nqtyoxin che rä Jehová?

¹² Rma rukʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk, Jehová nuküy qamak. Le Biblia nuʼij chë Jesús ya riʼ ri «qa-sumo sacerdote» chqä chë tzʼyül «chuxkïn ru-trono ri Nimaläj Qʼatöy Tzij chlaʼ chkaj» (Heb. 8:1). Chqä nuʼij chë «kʼo jun ri ntoʼö qchë ri kʼo chuxkïn ri Tataʼaj: Jesucristo» (1 Juan 2:1). Kan nqtyoxin chë ri Sumo Sacerdote ri xyaʼ Jehová pa qawiʼ kan nupoqonaj qawäch, retaman ri achkë ma nqkowin ta nqaʼän chqä nukʼutuj rutoʼik Jehová pa qawiʼ (Rom. 8:34; Heb. 4:15). Xa ta Jesús ma ta xyaʼ rukʼaslemal pa kamïk, röj ma ta nqkowin nqchʼö rkʼë Jehová rma xa kʼo qa mak chqij. Kan ma nqïl ta achkë rubʼanik nqatyoxij che rä Jehová rma xyaʼ pa jun nimaläj spanïk chqë: ri Rukʼajol.

13. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Jesús chë kowan xerajoʼ ri rutzeqelbʼëy ri rukʼisbʼäl aqʼaʼ xjeʼ kikʼë?

¹³ Ri rukʼisbʼäl aqʼaʼ xjeʼ kikʼë rutzeqelbʼëy, Jesús kan yalöj xchʼö rkʼë Jehová pa kiwiʼ ryeʼ, y xuʼij che rä Rutataʼ chë keruchajij chwäch ri Itzel Winäq (Juan 17:15). ¡Kan xqʼalajin chë Jesús kowan xajowan! Tapeʼ xa jbʼaʼ chik nrajoʼ rchë nqʼax chwäch jun mamaʼ kʼayewal, ryä kan xquʼ kij ru-apóstoles.

14. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë yeqajoʼ ri qachʼalal?

¹⁴ Achiʼel xuʼän Jesús, röj chqä ma xa xuʼ ta chrij ri nkʼatzin chqë röj nqayaʼ wä qan. Pa rukʼexel riʼ, röj kan rukʼulun chqë nqakʼutuj pa kiwiʼ ri qachʼalal. Reʼ nukʼüt chë kan najin nqasmajij ri pixaʼ xyaʼ qa Jesús chë tqajowalaʼ qiʼ chqawäch, chqä nqakʼüt chwäch Jehová chë kan yekajoʼ ri qachʼalal (Juan 13:34). Y qataman chë ri qachʼalal kan kʼo utzil nkïl rma nqchʼö pa kiwiʼ. Le Biblia nuʼij chë «ri achï ri jïk rukʼaslemal kan nkʼoxäx rma Dios» (Sant. 5:16).

15. ¿Achkë rma kan nkʼatzin chë nqchʼö pa kiwiʼ ri qachʼalal?

¹⁵ Kan nkʼatzin chë nqchʼö pa kiwiʼ ri qachʼalal rma kʼïy kʼayewal yekiqʼaxaj, achiʼel  jun yabʼil, jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel, jun chʼaʼoj pa kitinamit o ri kʼayewal nyaʼöx pä kiwiʼ rma nkiyaʼ ruqʼij Dios. Röj ütz nqakʼutuj che rä Jehová chë kerutoʼ rchë nkiköchʼ ri kʼayewal riʼ. Chqä ütz nqakʼutuj pa kiwiʼ ri qachʼalal ri kan nkitäj kiqʼij chkitoʼik ri nkʼaj chik ri xkïl jun kʼayewal. Rkʼë jbʼaʼ rït ataman ruwäch jun qachʼalal ri najin nuqʼaxaj jun chkë re kʼayewal reʼ. ¿Achkë rma ma nakʼutuj ta pa ruwiʼ ri qachʼalal riʼ taq yachʼö rkʼë Jehová pan ayonïl? Taq nqaʼij che rä Jehová chë kerutoʼ ri qachʼalal rchë yekiköchʼ ri kʼayewal, nqakʼüt chë kantzij yeqajoʼ.

16. ¿Achkë rma kʼo chë nqakʼutuj pa kiwiʼ ri qachʼalal ri yekʼwayon bʼey chqawäch?

¹⁶ Ri ukʼwäy taq bʼey pa congregación kan nkityoxij chë nqchʼö pa kiwiʼ, rma ya riʼ kan yerutoʼ. Ya riʼ xnaʼ ri apóstol Pablo. Ryä xtzʼibʼaj reʼ: «Chqä kixchʼö rkʼë Dios pa nwiʼ rïn chë xkeyaʼöx pä ri tzij pa nchiʼ taq xkichʼö, rchë ke riʼ xkikowin xkitzjon y ma xtinxiʼij ta wiʼ xtinqʼalajsaj ri loqʼoläj taq tzij ri ma tamatäl ta chkij ri utziläj taq rutzjol» (Efes. 6:19). Komä chqä ye kʼo qachʼalal ri kowan yesamäj ri nkikʼwaj bʼey chqawäch. Taq nqaʼij che rä Jehová chë tyaʼ pä utzil pa ruwiʼ ri samaj najin nkiʼän, nqakʼüt chë kowan yeqajoʼ.

17, 18. ¿Ajän riʼ ri rkʼë jbʼaʼ nbʼix chqë chë qchʼö pa kiwiʼ ri nkʼaj chik, y achkë kʼo chë ma nqamestaj ta?

¹⁷ Rkʼë jbʼaʼ, kʼo mul nbʼix chqë chë qchʼö pa kiwiʼ ri nkʼaj chik. Tqayaʼ jun tzʼetbʼäl. Rkʼë jbʼaʼ jun qachʼalal ixöq ri najin nutjoj jun winäq chrij le Biblia nuʼij che rä ri bʼenäq rkʼë chë tchʼö rkʼë Jehová pa kiwiʼ. Rkʼë jbʼaʼ, rma ri qachʼalal riʼ ma kan ta retaman ruwäch ri tijoxel, más ütz xtnaʼ xtchʼö rkʼë Jehová kʼa taq xtkʼis na ri tjonïk. Ke riʼ kan xttamaj achkë xtkʼutuj pa ruwiʼ ri tijoxel.

¹⁸ ¿Achkë kʼo chë ma nkimestaj ta ri qachʼalal ri nbʼix chkë chë kechʼö rkʼë Jehová taq nq-el chutzjoxik le Biblia o chpan jun qamoloj? Re qachʼalal reʼ kʼo chë njeʼ pa kijolon achkë rma najin nbʼan ri moloj. Chqä kʼo chë ma nkimestaj ta chë taq yechʼö rkʼë Jehová, ma rchë ta nkipixabʼaj ri congregación nixta rchë yekiyaʼ jojun rutzjol. Kan konojel bʼaʼ chkë ri qamoloj  yaʼon 5 minutos rchë nqbʼixan chqä rchë jun qachʼalal nchʼö rkʼë Jehová pa qawiʼ. Rma riʼ, ri qachʼalal ri nbʼix chë tbʼanaʼ re samaj reʼ ma nkʼatzin ta «yeruksaj kʼïy tzij», más taq nchapatäj jun moloj (Mat. 6:7).

19. ¿Achkë xtqtoʼö rchë xtqayoʼej apü ri qʼij taq Jehová xtqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq?

¹⁹ Rma ri qʼij taq Jehová xtqʼät tzij pa kiwiʼ jontir xa naqaj chik kʼo pä, röj kan más na chik nkʼatzin nqchʼö rkʼë ryä. Taq Jesús xtzjon chrij reʼ, ryä xuʼij: «Kixkʼaseʼ apü chqä ronojel mul tikʼutuj chpan ichʼonik chë yixkolotäj qa chwäch jontir ri kʼo chë yebʼanatäj» (Luc. 21:36). We chaq taqïl nqchʼö rkʼë Jehová, ma xtqtewür ta qa chpan ruchʼaʼäl y kan xtqayoʼej apü ri ruqʼij Jehová.

20. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë chë taq nqtzjon rkʼë Jehová, ryä kan achiʼel ta pon ri jubʼül ruxlaʼ xttzʼët?

²⁰ ¿Achkë xqatamaj chpan re tjonïk reʼ? Röj kan nqaloqʼoqʼej chë Jehová ruyaʼon qʼij chqë rchë nqchʼö rkʼë. Ri kʼo chë njeʼ más rejqalen chqawäch röj taq nqchʼö rkʼë Jehová ya riʼ ri kikʼwan kiʼ rkʼë ruraybʼal. Röj chqä nqtyoxin rma Rukʼajol Dios chqä rma ri Ruqʼatbʼäl Tzij, y nqakʼutuj pa kiwiʼ ri qachʼalal. Chqä xqatamaj chë ütz nqakʼutuj che rä Jehová ri achkë nkʼatzin chqë rchë ütz qawäch nqjeʼ chqä rchë más junan nuʼän qawäch rkʼë. Taq nqaquʼ na achkë nqaʼij taq nqchʼö rkʼë Jehová, xtqakʼüt chë kan nqaloqʼoqʼej re spanïk reʼ. We xtqaʼän riʼ, chwäch Jehová, ri tzij xkeqaksaj taq xtqchʼö rkʼë kan xtjunmatäj rkʼë pon ri kan jubʼül ruxlaʼ, rma kan jaʼäl xtnaʼ xkerukʼoxaj (Prov. 15:8).