1. Be ọkhẹke nọn dia mhan bhi egbe yẹ nin Jehova rẹ re ọne isẹhoa mhan rẹ ha bhii ji ọle?

 OSẸNOBULUA nọn man otọ bi okhun re ọne isẹhoa nin mhan rẹ ha bhii ji ọle. Ria ẹmhọn ọnan ghe: Mhan dẹ sabọ taan ọkhọle a man Jehova bhi erọnmhọn ẹghe nọn hi ki rẹ khin, yẹ re urolo nọn ki rẹ khin rẹ bhii ji ọle, arẹmiẹn mhan bha ka taman ọlẹn fo. Mhan dẹ sabọ bhii ji ọle bhi uke ibẹdi bhi họspita, la bhi ighan, ranmhude mhan rẹọbhọ ghe ọle dẹ ka mhan ehọ. Ọne ẹsele nan wo manman ti mhan bhọ.

2. Be Devid nin Ojie rẹ rẹman yẹ ghe isẹhoa nan re nin mhan rẹ ha nan erọnmhọn ti ọle bhọ?

² Isẹhoa nan re nin mhan rẹ ha nan erọnmhọn da wo ti Devid nin Ojie bhọ. Ọle da nan erọnmhọn ji Jehova yọle: “Ji erọnmhọn nọnsẹmhẹn diabe emhin nọn vin-ohin nan mun ọle egbe nọnsẹn bhi odalo uwẹ.” (Ps. 141:1, 2) Bhi ẹghe nọnsi Devid, ọne emhin nọn khiale nọn vin-ohin nin ene ohẹn noo, a manman gbẹlokotọ mun ọle egbe nọnsẹn. (Ex. 30:34, 35) Nin Devid rẹ sounun bhi emhin nọn vin-ohin, ọ rẹman ghe, ọle guanọ nin ọle ria ẹmhọn ebi ọle ha ta nọnsẹn, ọkuẹsẹ ọle tale man Aba ọle nọn ribhi okhun. Ebi mhan guanọ nin mhan lu yẹ khọnan. Mhan guanọ nin erọnmhọn nesẹmhan ha ti Jehova bhọ.

3. Be ọkhẹke nin mhan rẹ lu emhin yẹ sade mhan bhii ji Jehova? Bezẹle?

³ Ọkhẹke nin mhan manman re uwedẹ ekpẹn rẹ ha nan erọnmhọn ji Jehova. Ria ẹmhọn imianlo kẹkẹ nin Ẹzaya, Ẹzikiẹ, Daniẹl, bi Jọni miẹn. Ene imianlo wo dikẹ. Ọkpakinọn, emhin ribhọ nọn re ele khọ egbe. Ele da re Jehova rẹ khọkhọ Ojie nọn manman kpọnọ. Ẹzaya da daghe Jehova  dotua bhi uke ojukhuo nọn yoyo. (Isa. 6:1-3) Ẹzikiẹ da daghe Jehova dotua bhi uke awenẹwenẹ nọnsọle nọn ribhi okhun, nin ‘ukpa nọn ha bhala . . . nọn diabe ele nọn dagbare bhi okhun’ nẹga. (Ezek. 1:26-28) Daniẹl da daghe Ọnọn Nyẹnlẹn Vade bhi Ẹdẹdẹmhẹndẹ ne ikpọn ne fua yọ. Sẹyẹ, eranlẹn da ha bhala bhi ojukhuo nọnsọle. (Dan. 7:9, 10) Jọni da yẹ daghe Jehova dotua bhi uke ojukhuo nin emhin nọn diabe ele nọn dagbare bhi okhun nọn mhọn alo nọn green nọn mhọn-ose a nẹga. (Rev. 4:2-4) Mhan ha ria eria nyan uyi nọnsi Jehova nin emhin soso iribhọ nan ha rẹ sabọ khọkhọ ọle, mhan ki yere udede isẹhoa nin mhan mhọn, nin mhan rẹ ha nan erọnmhọn ji ọle, bi ebezẹle nọn da khẹke nin mhan re uwedẹ ekpẹn rẹ ha bhii ji ọle. Sokpan, be imhan ha sabọ ha nan bhi erọnmhọn?

4. Be bhọ mhan luẹ bhi ebi Jesu ka ta ẹghe nin ọle rẹ ha man edibo nesọle ebi ele ha rẹ ha bhii yẹ bhi Matthew 6:9, 10?

⁴ Tie Matthew 6:9, 10. Bhi ọta ogbakha nin Jesu ta bhi uke oke, ọle da man edibo nesọle ebi ele ha rẹ ha nan erọnmhọn yẹ beji ọ ha da ti Osẹnobulua bhọ. Jesu ki yọle, “bhiriọ, inian bha ha rẹ ha nan erọnmhọn” fo, ọle da ka sounun bhi emhin kpataki kẹkẹ ne rẹso iho nọnsi Jehova. Ene emhin hi: nan kpe elin nọnsi Jehova khia, Agbejele nọn vade nọn ha fuẹn ẹbho ne nin Osẹnobulua ha suan an; emhin esili kikẹ nin Jehova ha lu bhi ọne otọ nan, yẹ lu da ẹbho ne da ha ribhọ bhi ẹghe odalo. Ahamiẹn mhan sounun bhi ene emhin kpataki nan bhi erọnmhọn nin mhan nan, mhan ki rẹman ghe iho nọnsi Osẹnobulua manman lu uhọnmhọn emhin rẹji mhan.

5. Ọ be khẹke nin mhan ha taman Jehova emhin ne rẹtẹ mhan bhi erọnmhọn?

⁵ Bhi obọ nọnkẹle bhi ọne erọnmhọn, Jesu da rẹman ghe ahamiẹn mhan bhii, mhan dẹ sabọ ha taman Jehova emhin ne rẹtẹ mhan. Mhan dẹ sabọ taman ọlẹn nin ọle re ebale ọsi ukpẹdẹ nin mhan, nin ọle rẹhunmhan olukhọ nesẹmhan, nin ọle gbega mhan bhi edọnmhẹn, bi nin ọle miẹn mhan fan bhi obọ ọnọn imhẹn. (Matt. 6:11-13) Mhan ha taman Jehova nin ọle lu ene emhin nan nin mhan, mhan ki rẹman ghe mhan guanọ urẹkpa bhi obọ ọle, bi mhan guanọ nin mhan lu emhin ne ti ọle bhọ.

6. Ene emhin nin Jesu sounun ele bhi erọnmhọn nin ọle man edibo nesọle le ọkpa mhan ha be ha nan bhi erọnmhọn? Gbotọle fanọn an.

 ⁶ Jesu bha yọle nin ene rẹkhan ọlẹn wo ha ta ene ọta nin ọle ta bhi erọnmhọn bhi uwedẹ nin ọle wo rẹ man edibo nesọle le tee. Bhi erọnmhọn nekẹle nin Jesu nan, ọle da sounun bhi emhin kẹkẹ ne rẹtẹ ọle bhi ọne ẹghe nin. (Matt. 26:39, 42; John 17:1-26) Iriọ yẹ nọn. Mhan dẹ sabọ bhii rẹji ebe kpokpo mhan bhi ọkhọle. Ahamiẹn mhan khian zẹ ebi mhan ha lu, mhan dẹ sabọ bhii nin Osẹnobulua re ẹwanlẹn bi ilẹn-otọ-emhin nin mhan. (Ps. 119:33, 34) Ahamiẹn mhan khian munhẹn ha lu iwẹnna nọn nọghọ, mhan dẹ sabọ bhii nin Osẹnobulua rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi mhan ha rẹ lu ọle yẹ. (Prov. 2:6) Enebiọmọn dẹ sabọ bhii nin imọn nesele. Imọn dẹ sabọ bhii nin ene biẹ ele. Sẹyẹ, mhan rebhe dẹ sabọ nan erọnmhọn nin ẹbho nin mhan man ele Baibo, bi ẹbho nin mhan tẹmhọn Osẹnobulua man. Sokpan, ahamiẹn mhan bhii, ọ iyi nin Jehova rẹkpa mhan ọkpa mhan ha wo ha taman ọlẹn.

7. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha gẹn Jehova sade mhan bhii?

⁷ Ọkhẹke nin mhan yẹre rẹ ha gẹn Jehova bhi erọnmhọn nesẹmhan. Osẹnobulua nọnsẹmhan ọkhẹke nin mhan ha gẹn gbera ọria nọn hi ki rẹ khin. Ranmhude, ọle “mhẹnmhin . . . yẹ muegbe rẹ rẹhunmhan.” Sẹyẹ, ọle yẹ “mhọn itohan bi ẹkẹ-ẹjẹjẹ, . . . [ọle] ikẹ re ohu, [ọle] yẹ manman mhọn ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe bi asun-rẹkhan.” (Ps. 86:5, 15) Mhan mhọn emhin esili nọn ha re imhan ha gẹn Jehova ranmhude unan ọria nin ọle khin, bi emhin nin ọle lu.

8. Emhin eso nela mhan ha sabọ khuẹnmhẹn Jehova nan bhi erọnmhọn? (Psalm 104:12-15, 24)

⁸ Rẹ deba nin mhan ha gẹn Jehova bhi erọnmhọn, ọ yẹ khẹke nin mhan ha khuẹnmhẹn ọlẹn bhi emhin esili kikẹ nin ọle ne nin mhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan dẹ sabọ khuẹnmhẹn ọlẹn bhi alo kẹkẹ nin mhan daghe bhi aroro kẹkẹ, ebale kẹkẹ ne mhẹn bhi unun an nin mhan le, bi eghọnghọn nin mhan miẹn bhi obọ imọẹ mhan nin mhan manman sikẹ mhan. Aba mhan nọn mhọn oyẹẹ ne ene emhin nan bi emhin nekẹle nin mhan, beji mhan ha da ha ghọnghọn. (Tie Psalm 104:12-15, 24.) Ọnọn lu uhọnmhọn emhin nẹ hi, nin mhan ha khuẹnmhẹn Jehova bhi ebale oriọn  nin ọle re nin mhan, bi ikhuaẹloghe nọn mhẹn an nin ọle re nin mhan bhi ẹghe odalo.

9. Be ha sabọ rẹkpa mhan yere rẹ ha khuẹnmhẹn Jehova? (1 Thessalonians 5:17, 18)

⁹ Ọ dẹ sabọ wo lẹkhẹ nin mhan rẹ yelea rẹ ha khuẹnmhẹn Jehova bhi emhin rebhe nin ọle lu nin mhan. Be ha sabọ rẹkpa uwẹ ha yere? Uwẹ sabọ rẹ gbẹn emhin nin uwẹ bhii Jehova le ọbhi otọ, yẹ ha fẹ ele ghe ẹghe-ẹghe nin uwẹ daghe ebi Jehova rẹ wanniẹn ele yẹ. Bhiriọ, uwẹ ki nan erọnmhọn rẹ khuẹnmhẹn ọlẹn bhi uwedẹ nin ọle rẹ rẹkpa uwẹ. (Tie 1 Thessalonians 5:17, 18.) Ria ẹmhọn ọnan ghe: Ọ manman ti mhan bhọ, yẹ re imhan ghọnghọn sade ẹbho khuẹnmhẹn imhan bhi ebi mhan lu nin ele. Iriọ yẹ nọn, ọ re Jehova ghọnghọn sade mhan yere rẹ khuẹnmhẹn ọlẹn bhi erọnmhọn nesẹmhan nin ọle wanniẹn. (Col. 3:15) Ọkpakinọn, emhin kpataki ọbhebhe nela zẹle nin mhan ha da ha khuẹnmhẹn Osẹnobulua nọnsẹmhan?

10. Beji 1 Peter 2:21 rẹman, bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha khuẹnmhẹn Osẹnobulua nin ọle rẹ je Jesu re bhi ọne otọ nan?

¹⁰ Tie 1 Peter 2:21. Ọkhẹke nin mhan khuẹnmhẹn Jehova nin ọle rẹ je Ọmọn nọnsọle nin ọle manman hoẹmhọn ọlẹn vae dọ man mhan emhin. Mhan ha luẹ emhin rẹji Jesu, mhan ki dọ luẹ emhin ne bunbun rẹji Jehova, bi ebi mhan ha lu nin mhan da re ọle ha ghọnghọn. Ahamiẹn mhan mhọn urẹọbhọ da izọese nọnsi Jesu, mhan dẹ sabọ ha yi ọmọẹ Jehova, yẹ deba ọle ha ribhi ọfure.—Rom. 5:1.

11. Bezẹle nin mhan da nan erọnmhọn bhi elin nọnsi Jesu?

¹¹ Mhan wo khuẹnmhẹn Jehova ghe, mhan dẹ sabọ na obọ Ọmọn nọnsọle nan erọnmhọn ji ọle. Jehova noo Jesu rẹ wanniẹn erọnmhọn nesẹmhan. Jehova kaehọ, yẹ wanniẹn erọnmhọn nesẹmhan nin mhan nan bhi elin nọnsi Jesu. Jesu da yọle: “Emhin nọn hi ki rẹ khin nin bha re elin nọnsẹmhẹn rẹ bhii, mẹn dẹ lu ọle, beji a da mẹn ghe ọne Aba ki miẹn uyi ranmhude Ọmọn nọnsọle.”—John 14:13, 14.

12. Emhin ọbhebhe nela ha re imhan ha khuẹnmhẹn Jehova ranmhude Ọmọn nọnsọle?

¹² Jehova rẹhunmhan olukhọ nesẹmhan ranmhude izọese nọnsi Jesu. Baibo da tie Jesu “ojohẹn [nọnsẹmhan] nọn [dotua] bhi obera ọsi ojukhuo ọsi Ọnọn Ke Okhun Nẹ bhi ẹgua-okhun.” (Heb. 8:1) Jesu hi, “urẹkpa [nọnsẹmhan] bhi odalo ọne Aba.” (1 John 2:1) Mhan wo manman khuẹnmhẹn Jehova nin ọle rẹ re Ojohẹn nọn mhọn ẹkẹ-ẹjẹjẹ, nọn yẹ lẹn eji mhan da wẹghẹ nin mhan, yẹ bhii nin mhan! (Rom. 8:34; Heb. 4:15) Eria ne bha gba mhan khin. Bhiriọ, sade Jesu bha dọ yu nin mhan, mhan irẹ ha mhọn ọne isẹhoa rẹ ha nan erọnmhọn ji Jehova. Edandan iribhọ ghe, mhan ida sabọ khuẹnmhẹn Jehova sẹ, bhi ẹsele nọn ghanlẹn nin ọle re nin mhan—ẹsele ọsi Ọmọn nọnsọle nin ọle hoẹmhọnlẹn!

13. Ọne ukpasọn ọkuẹsẹ Jesu yu, be ọle rẹ rẹman yẹ ghe ọle hoẹmhọn edibo nesọle?

¹³ Ọne ukpasọn ọkuẹsẹ Jesu yu, ọle da noo ẹghe nọn tanlẹn rẹ nan erọnmhọn nin edibo nesọle, rẹ taman Aba ọle nin ọle “gbẹloghe ele, ranmhude ọnọn lu emhin ebe.” (John 17:15) Ọnan rẹman ebi Jesu rẹ manman hoẹmhọn ele yẹ! Arẹmiẹn ọle lẹnmhin ghe ọle dẹ kẹ manman loya, ọle da yẹ ji ẹmhọn etuegbe nesọle da rẹtẹ ọle.

14. Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan hoẹmhọn ibhio mhan nin mhan ko ga?

¹⁴ Beji Jesu lu, ọkhẹke nin mhan yẹ ha mun ẹmhọn ẹbho kalo. Ọkhẹke nin mhan ha nan  erọnmhọn nin ibhio mhan nin mhan ko ga ẹghe rebhe. Mhan ha lu iriọ, mhan ki ha re obọ rẹkhan uhi nin Jesu gbe nin mhan, ghe nin mhan ha hoẹmhọn ọdeọde. Sẹyẹ, mhan ki rẹman Jehova ebi mhan rẹ manman hoẹmhọn ibhio mhan nin mhan ko ga yẹ. (John 13:34) Ọ iyi ẹghe mhan riia a, sade mhan bhii nin ibhio mhan nin mhan ko ga. Baibo taman mhan ghe, “ubhimhin ọsi okpea nọn khiale manman mhọn ahu.”—Jas. 5:16.

15. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha bhii nin ibhio mhan nin mhan ko ga?

¹⁵ Ọkhẹke nin mhan ha bhii nin ibhio mhan nin mhan ko ga, ranmhude ele mhọn ọnọghọ ne bunbun nin ele kuẹlo da bhi iẹnlẹn. Mhan dẹ sabọ taman Jehova bhi erọnmhọn nin ọle rẹkpa ele rẹ ziẹngbe ekhọnmhọn, emhin idunmhuri, okhọnlẹn, ekpokpo, la ọnọghọ nekẹle. Asabọmiẹn uwẹ lẹn ibhio mhan eso ne kuẹlo da unan ọkakale ne dia inian. Ọ dẹ ha mhẹn sade uwẹ sounun bhi elin nọnsele sade uwẹ bhii. Mhan dẹ yẹ sabọ bhii nin ibhio mhan ne wo ha wẹnna kaka rẹ rẹkpa ẹbho ne guanọ urẹkpa. Mhan re ahoẹmhọn-egbe ọsaje man ibhio mhan, sade mhan taman Jehova nin ọle rẹkpa ele rẹ ziẹngbe ọnọghọ.

16. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha bhii nin ene mun ọkalo bhi ẹwẹ mhan?

¹⁶ Ọ manman ti ibhio mhan ne mun ọkalo bhi agbotu bhọ sade mhan nan erọnmhọn nin ele. Sẹyẹ, ene erọnmhọn rẹkpa ele. Pọl nin odibo da yẹ ha guanọ nin ibhio ọle nin ele ko ga ha bhii nanlẹn. Ọle da yọle: “Bha sẹyẹ ha nan erọnmhọn mẹn, nin mẹn da sabọ mien ọta ta sade mẹn talọ, nin mẹn da sabọ re izebhudu ha ta ọta nọn mhẹn nan re nẹko.” (Eph. 6:19) Ẹlẹnan nian, mhan mhọn ibhio mhan nin ikpea ne bunbun ne wo ha wẹnna kaka ne a mun ọkalo bhi ẹwẹ mhan. Mhan rẹman ghe mhan hoẹmhọn ele, sade mhan taman Jehova nin ọle rẹkpa ele bhi ẹsọn nin ele miẹn.

17-18. Ẹghela a ha rẹ sabọ yọle nin mhan dọ re ẹbho bhii? Be ọkhẹke nin mhan ha mhọn bhi ọkhọle?

¹⁷ Ẹgheso, a tie mhan nin mhan dọ re ẹbho bhii. Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan nin okhuo nọn man ọria Baibo sabọ rẹ taman obhio mhan nin okhuo ọbhebhe nọn rẹkhan ọlẹn dọ man ọria emhin, nin ọle nan erọnmhọn. Asabọmiẹn ọne obhio mhan nọn rẹkhan ọne obhio mhan nan, bha manman lẹn ọne ọria  nọn luẹ emhin nọnsẹn. Bhiriọ, ọle sabọ rẹ zẹ nin ọle rẹ nan erọnmhọn sade a zobọ bhi ọne iluẹmhin. Bhi ọne uwedẹ nan, ọ ki lẹkhẹ nanlẹn rẹ sabọ lẹn ebi ọle ha ta ne ha rẹkpa ọne ọria nọn luẹ emhin.

¹⁸ A sabọ rẹ yọle nin obhio mhan nan erọnmhọn bhi ikolo oga, la ikolo nin mhan do ọkuẹsẹ mhan dagbare bhi inẹbho. Ọkhẹke nin ibhio mhan nin ikpea ne mhọn ọne isẹhoa rẹ bhii ha mhọn emhanmhan ọsi ọne ikolo bhi ọkhọle. Ahamiẹn mhan bhii, ọ bha khẹke nin mhan ha noo ọle rẹ re adia nin ibhio mhan bhi agbotu, la rẹ ha taman ele emhin kẹkẹ. Bhi ikolo ne bunbun, ihuẹnlo isẹn, ọle a re ọbhọ nan rẹ so illo yẹ rẹ nan erọnmhọn. Bhiriọ, ọ bha khẹke nin obhio mhan nan yọle nin ọle dọ bhii ha noo “ọta ne bunbun,” manman nọn sade a khian mun ikolo oga hẹn.—Matt. 6:7.

19. Be ha rẹkpa mhan rẹ sabọ muegbe khẹ ukpẹdẹ ibhohiẹn nọnsi Jehova?

¹⁹ Ọkhẹke nin mhan manman ha mun erọnmhọn kalo bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan, ranmhude, mhan wo ha sikẹ ukpẹdẹ ibhohiẹn nọnsi Jehova. Rẹji ọnan, Jesu da yọle: “Bhiriọ, bha ha babegbe yẹ bhii ẹghe rebhe, nin bha da sabọ miuhọnmhọn rẹ gbera ene emhin nan rebhe ne da sunu.” (Luke 21:36) Mhan ha bhii ẹghe rebhe, mhan ki sabọ ha mhọn urẹọbhọ nọn deziẹn. Bhiriọ, mhan ki sabọ muegbe khẹ ukpẹdẹ ibhohiẹn nọnsi Jehova.

20. Be erọnmhọn nesẹmhan ha rẹ diabe emhin nọn vin-ohin yẹ?

²⁰ Be bhọ mhan sẹ luẹ? Isẹhoa nin mhan mhọn rẹ ha bhii manman ghan bhi ẹlo mhan. Emhin ne lu uhọnmhọn emhin nẹ nin mhan ha nan bhi erọnmhọn hi, emhin ne rẹtẹ iho nọnsi Jehova. Mhan yẹ khuẹnmhẹn Ọmọn nọnsi Osẹnobulua, bi bhi Ugbẹloghe nọnsọle, yẹ nan erọnmhọn nin ibhio mhan nin mhan ko ga. Sẹyẹ, mhan dẹ sabọ bhii nin Jehova re ebale ukpẹdẹ nin mhan le, yẹ rẹkpa mhan ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn. Ahamiẹn mhan ria eria nyan ebi mhan ho nin mhan ta ọkuẹsẹ mhan nan erọnmhọn, mhan ki rẹman ghe, ọne isẹhoa nin mhan mhọn rẹ ha nan erọnmhọn ti mhan bhọ. Ọta nesẹmhan ki diabe emhin nọn vin-ohin nọn ha ti Jehova bhọ.—Prov. 15:8.